Catalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 716 ŞUBAT 2019 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.2710 2.4 kuruş 5.9410 5.2 kuruş 6.7650 3.9 kuruş 18.60 0.15 puan 102.715 585 puan 1497.81 2.43 lira 223.11 28 kuruş Emekçiye ağır faturaEkonomidekikrizdüşünülendendevahim.Bedeliseçalışanaödetiliyor.3milyongençboşta İşsiz sayısı 2018 Kasım döneminde 2017’nin aynı dönemine göre 706 bin kişi artarak 3 milyon 981 bin kişiye çıktı. AKP döneminde yıllık ortalama işsizlik oranı yüzde 8’den yüzde 10.78’e çıktı. İşsizlik oranı ekimkasımaralık aylarını kapsayan 2018 Kasım döneminde de yükselişini sürdürerek, 2017’nin aynı dönemine göre 2 puan artışla yüzde 12.3’e çıktı. İşsizlik oranı böylece Şubat 2017’den bu yana en yüksek seviyede gerçekleşmiş oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2018 Kasım döneminde 2017’nin aynı dönemine göre 706 bin kişi artarak 3 milyon 981 bin kişiye çıktı. Geniş tanımlı işsiz sayısı 6 milyon 646 bine yükselirken, geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 19.3 odu. Endişe verici Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Dairesi’ne (DI·SKAR) göre, Türkiye bir yandan yüksek enflasyon ve diğer yandan yüksek işsizliğin birlikte görüldüğü bir ekonomik kriz yaşıyor. Ekonomideki durgunluk ve küçülmeye yüksek işsizlik ve enflasyon oranları eşlik ediyor. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’ne (Betam) göre ise, tarım dışı işsizlikte şiddetli bir artış kaydedildi. Bu durum oldukça endişe verici. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, “Bir ay içinde yaklaşık 230 bin kişilik istihdam kaybı var. Bu, ekonominin düşünülenden daha şiddetli bir resesyon içinde olduğunu gösteriyor” dedi. Sanayi üretimindeki büyük daralmaya paralel olarak istihdamda da daralma devam ediyor. Türkiye ekonomisinin yıllık yeni istihdam yaratma kapasitesi krizle birlikte ciddi biçimde geriledi. Kasım 2017’de 28 milyon 515 bin olan toplam istihdam 201 bin azalarak Kasım 2018’de 28 milyon 314 bine geriledi. Ağustos 2018 ile Kasım 2018 arasında ise istihdamda 1 milyon 4 bin azalma yaşandı. İstihdam oranı 0.8 puanlık azalış ile yüzde 46.5 oldu. 3 milyon genç boşta Genç işsizliği Kasım 2017’ye göre 4.3 puan artarak yüzde 19.3’ten Kasım 2018’de yüzde 23.6’ya yükselirken, kadın işsizliği Kasım 2017’ye göre 1.3 puan artarak 13.4’ten 2018 Kasım ayında 14.7 olarak gerçekleşti. Tarım dışı kadın işsizliği ise yüzde 18.4’e yükseldi. Ne eğitimde ne çalışma hayatında olan gençlerin (NEET, boşta gezer) sayısı 2 milyon 852 bin kişiye çıktı. İstihdam edilenlerin yüzde 17.7’si tarım, yüzde 20’si sanayi, yüzde 6.5’i inşaat, yüzde 55.8’i ise hizmet sektöründe yer aldı. Sanayide, son üç ayda istihdam 74 bin azaldı. İnşaatta 2018 başından bu yana istihdam 363 bin kişi düştü. Hizmetlerde ise istihdam Kasım 2018’de 87 bin geriledi. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı kasım döneminde bir önceki döneme göre 0.4 puan artışla yüzde 12 oldu. İşgücü 2018 yılı kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 505 bin kişi artarak 32.3 milyon kişiye çıktı. l Ekonomi Servisi 2 milyar kkçiaaşyliışıtıdyoışrı ILO verilerine göre dünyada işsiz sayısı 172 milyonu buldu. Dünya çapında 2 milyar işçi, yani çalışanların yüzde 61’i gayri resmi işlerde çalışıyor. Düşük gelirli ülkelerdeki çalışanların yüzde 25’i aşırı yoksulluktan kurtulmaya yetecek kadar kazanç el de edemiyor. ILO araştırmacıları son raporların da, işgücündeki cinsiyet farkının kapatılmasında da ilerleme kaydedilemediğinin altını çiziyor. 25 yaşının altındaki gençlerin beşte biri ya işsiz ya da iş becerisine sahip değil. Bütçeden seçime transferTasarruf lafta kaldı. Devlet kiralar için 2019 yılı ocak ayında 49.2 milyon TL ödedi İşsiz yurttaş kendini yakmak istedi Bursa’nın Gemlik ilçesinde işsiz bir yurttaş, üzerine benzin döküp kendisini yakmak istedi. Polisin müdahale ettiği Özgür K. (35) elindeki benzin bidonu ile çakmak alındıktan sonra Emniyet’e götürüldü. Gemlik Belediyesi’nin temizlik işlerini yapan taşeron firmada çalışan Özgür K., sözleşmesi bitince işten çıkarıldı. Belediyenin kendisine yeniden iş sözü verdiğini ancak sözünü yerine getirmediğini belirten Özgür K., dün üzerinde iş kıyafetleriyle belediyenin önüne gelerek elindeki bidonda bulunan benzini üzerine boşalttı. Özgür K., “Ben namusumla çalışmak istedim, çocuklarıma ekmek götürmek tek terdim. Ancak belediye bana söz vermesine rağmen işe almadı. Ne yapayım, çalayım mı, hırsızlık mı yapayım, bunu mu istiyorlar benden” diye bağırdı. Çakmağı ateşlemek isterken polisin müdahale ettiği Özgür K. Emniyet’e götürüldü. l DHA Albayrak: Aldığınız dolarları tutun Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, özel bankaların kredi musluklarını açmaya başladığını söyledi. İzmir’de konuşan Albayrak şunları söyledi: 4 Nisan ayı ile birlikte enflasyonun düşmesiyle faizlerin de çok daha sert düştüğünü göreceğiz. 4 Dengelenme süreci başarılı şekilde sürdürülmektedir. 4 İş dünyası için faizlerin daha da düşmesi lazım. Daha yeni başladık daha da düşecek inşallah. 4 6’dan dolarlar aldık 5’lere düştü ne yapacağız diyorlar. Siz aldığınız dolarları tutmaya devam edin. Fırsatçılar siz daha çok beklersiniz. 4 Enflasyonun düşmesiyle faizlerinde çok sert düştüğünü göreceğiz. l Ekonomi Servisi Yine tasarruf yok 4 Devlet kiralar için ocakta 60.9 milyon lira ödedi. Tasarruf söylemlerine karşın taşıt kiralamaları için 26.7 milyon lira ödeme yapıldı. Hava taşıtı kiralaması giderleri için de 3.8 milyon lira verildi. 4 Mal ve hizmet alım giderleri geçen yıl ocak ayında 2.3 milyar liraydı. Bu yıl rakam 3.1 milyar liraya çıktı. Tüketime yönelik mal ve malzeme alımları ise 1 milyar 56 milyon lira oldu. 4 Temsil, ağırlama, tören, fuar, organizasyon giderleri için 2.2 milyon lira harcandı. Geçen yıl ocakta rakam 1.5 milyon liraydı. 4 SGK’ye görev zararları kapsamında 5.6 milyar lira, Hazine yardımları kapsamında 11.4 milyar lira verildi. 4 Siyasi partilere 772.3 milyon lira aktarıldı. 4 Faiz giderleri için bütçeden geçen yıl ocakta 6 milyar 26 milyon lira çıkmıştı. Bu yıl rakam 7.2 milyar lira oldu. Bütçe ocakta Merkez Bankası’ndan gelen 33 milyar TL sayesinde fazla verirken, seçim öncesinde hane halkına transferler de 2.6 milyardan 4.5 milyar liraya yükseldi. MUSTAFA ÇAKIR Seçim öncesinde bütçeden yapılan transferlerdeki artışlar dikkat çekti. Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler geçen yılın ocak ayında 331.4 milyon liraydı. Bu yıl ocakta 1.3 milyar liraya çıktı. Geçen yıl ocakta 2.6 milyar lira olan hane halkına yapılan transferler, bu yıl ocakta 4.5 milyar liraya yükseldi. Geçen yıl ocakta 455.2 milyon lira olan sosyal amaçlı transferler, geçen ay 1.4 milyar liraya çıktı. Sosyal amaçlı transferlerin tamamı yine “diğer sosyal amaçlı transferler” kaleminden gerçekleştirildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilene göre bütçeden öne çıkan diğer rakamlar şöyle: Merkez sayesinde fazla: Ocakta bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 66.6 artarak 97 milyar lira, bütçe giderleri yüzde 62.5 artışla 91.9 milyar lira oldu. Bütçe ocakta 5.1 milyar lira fazla verirken, 12.4 milyar lira faiz dışı fazla gerçekleş ti. Bütçe geçen yıl ocakta da 1.7 milyar lira fazla vermişti. Bütçe gelirlerinin artması ve bütçe dengesinin fazla vermesi, Merkez Bankası’ndan normalde nisanda tahsil edilmesi gereken 33 milyar TL’lik kâr payının olağanüstü genel kurulla ocakta alınması sayesinde oldu. ÖTV ve KDV’de düşüş: Vergi gelirleri tahsilatı yüzde 7.1 artarak 55 milyar 675 milyon lira oldu. Vergi türleri itibarıyla ocakta geçen yılın aynı ayına göre, kurumlar vergisi yüzde 61.4, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 44.9, ithalde alınan KDV yüzde 22.4, damga vergisi yüzde 16.1, gelir vergisi yüzde 13.1 ve harçlar yüzde 0.4 oranında artarken, ÖTV yüzde 8.3 ve dahilde alınan KDV yüzde 4.9 azaldı. Örtülü hızlı başladı: Cumhurbaşkanlığı’nın kullanımında bulunan ve nereye harcandığı açıklanmayan “örtülü ödenekten” ocak ayında 215.7 milyon lira harcama yapıldı. Geçen yıl ocakta rakam 163.9 milyon liraydı. l ANKARA PERAKENDE Satışlarda sert düşüş Perakende satış hacmi 2018 Aralık’ta takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9.2 azalarak geçen yılın en sert düşüşünü gerçekleştirdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi 2018 son çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7.5, perakende satış hacmi ise yüzde 7.6 daraldı. Gıda dışı ürünlerin alt başlıklarına bakıldığında bilgisayar, kitap ve iletişim aygıtları satışları yüzde 21.7, elektrikli eşya ve mobilya satışları yüzde 19, tıbbi ürünler ve kozmetik satışları yüzde 0.4 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerin den arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2018 Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0.6 azaldı. Yüzbinlerle işsizlere, katrilyonlu vaatler... Dün Başkan Erdoğan’ın televizyon yayın kanallarının tümünde birden canlı yayımlanan, çok kritik olduğu söylenen Bursa yerel seçimlerine, Cumhur İttifakı adaylarına destek içerikli konuşmasına takılıverdim.. Ayaz soğukta meydana toplanmış kalabalığa seslenişinde, çok uzun süreli trilyon ve katrilyonların geçtiği Bursa’ya yönelik hizmetlerinden kapı açmıştı.. Kimileri tamamlanmış, kimileri yarım kalmış, kimileri de çiçeği burnunda bir iktidarmışlar gibi gündeme yeni alınmış, yeni öncelikli projelerinden örnekler veriyordu.. Dinleyenlerden yanıt beklercesine, “Kaça patladı bilmiyor musunuz? Söyleyeyim öğrenin, bilmeyenlere siz anlatın..” içerikli cümleler kurduğu için dikkatimi çekmişti. Sosyal politikalar gündemli çok uzun soluklu gazetecilik yapmış olmama karşın, bol sıfırlı rakamları hiç ama hiç algılayamadığım, dudak uçuklatan yalan olanı ile gerçeğini asla tartamadığımdan olacak, bu kadar kapsamlı bir saydırmanın ısrarını kavrayamamıştım.. Soğukta, birkaç kuruşluk daha ucuza sebzeyi alabilmek uğruna, bir pazara, bir tanzim satış kuyruğuna, bir markete koşturan, kuruşları hâlâ milyonla açıklayan gariban vatandaşın neyi nasıl algılayabileceğinin şaşkınlığı ile dikkat kesildim.. Katrilyonlarla sayılan hizmetlerin örneğin karayollarına dönük Bursa’daki yatırımların yaşamlarındaki karşılığı ne olabilirdi? Sabah canlı yayını için dengelerin sallandığı söylenen Bursa’da hem Cumhur hem de Millet İttifakı’nın adaylarını eşit süreli arka arkaya çıkarmak üzere söz almış Fox’un yayınına takılmıştım.. Dudak uçuklatan bir hava kirliliği, trafik sıkışıklığı sorunu görüntülerine öncelikle tanıklık etmiştik. Söz verdiği halde sonradan Cumhur adayının katılmaktan vazgeçtiğini öğrendik. Belki de öğleden sonraki Erdoğan’ın mitingi için hazırlıklar ağır basmış, belki de bozulan dengeler içinde kıyaslanabilecek eşit ağırlıklı bir konuşmaya katılması sakıncalı görülmüştü.. Bilemeyeceğim ama göçmenlik bağları ile çok fazla yakınımın yaşadığı Bursa’da çok çarpık kentleşme, rant sorunları ile de bağlantılı, “Cennet Bursa” efsanesinin yıl yıl yıkılışının tanıkları içimi dağlıyor.. Geçen hafta varsıl sayılabilecek bir akrabam telefonda “Ne pişirebileceğimizi bilemez olduk. Her şey ateş pahası..” diye yakınıyordu. HHH Dünün gün boyu yüzde doksan beşi tam yandaş, güdümlü medyanın bile gündeminde öne almak zorunda kaldığı ana haberler içinde işsizlikteki patlama, piyasacıların en Saray’dan yana çıkarımlarla olumlu yorumlarını bile zorlamıştı. Kaçınılmaz biriki cümle içinde özetlenen CHP’nin değerlendirmesinde ise, “2009 krizinden bu yana en yüksek artışlar.. Dar kapsamlı verilere göre bile 706 bin yeni işsiz yüzde 12.3’lük artış söz konusu. Gerçek işsiz 7.5 milyonu buldu..” cümleleri dikkat çekiyordu. DİSK’in TÜİK, İŞKUR, SGK, Aile Çalışma Bakanlığı verileri ile hazırlanan raporunda ise “İşsizlik depremi” saptaması var. İşsizlikte 700 bin artış ile birlikte istihdamda 1 milyon azalışın yaşandığının altı çiziliyor. Ya depremsiz bina çöküşlerine dönük yok sayılamayan haberlerini nasıl okumalı? İstanbul’un başka başka semtlerinden gelenler yetmiyormuş gibi, Türkiye’nin başka kentlerinden gelen, kendi kendine çökmek üzere olan binalara ilişkin gelen yeni canlı yayın haberleri. Bilemem canlı canlı tanıklık edilen, ölüm korkusunu galebe çalan haberlerin etkisini ölçemem.. Mikrofona konuşan mağdurlar, evlerinin her harekette sallandığından, çatlaklardan aylaryıllardır zaten korku, çaresizlik içinde yaşamakta olduklarını anlatıyorlar. Belki de bu son dakika ihbarlarında katkıları bile olabilir. Çünkü bir kısmı uzun süredir yardım isteyip uyarı yaptıklarından yakınıyorlar. Kimselerin kulak asmadığından dertli, “Bir çare, çözüm, Devlet bizi kurtarsın..” söylemleri var. Otellere yerleştirilme, taşınma parası ödemelerine teşekkürün ardından, çevrede patlayan kiralardan yakınmalar ağır basıyor. Yine de kaçınılmaz ölümden kurtulmaya şükür sözcükleri, canlı, taze korku, paniğin sıcaklığını yansıtıyor. Büyük depremin, büyük kayıplarının ardından, artçı depremlerde çadırlardan çılgınca kaçışların duygu hallerini anımsatıyor.. Pıtrak gibi ortaya çıkan, sallanan, açık çatlaklı, yaşam riskli binalardaki yıkımı acil kılan, acil boşaltılmak zorunda kalınılan örneklerle bu gidiş nereye? Çok daha ürkütücü bir başka boyut.. Kartal’da bana göre hâlâ gerçek ölen sayısı ortaya çıkarılamamış binada, insanların canları ile katliamın gerçek sorumlularını, suçlularını saklama adına yapılan yapay yargılama operasyonları.. En kolayı ile günah keçisi seçmenin, asıl suçluları, toplumsal, siyasal sorumlulukları olanları saklama çabaları. Kaçak üç kat ile, en alt katın dengeleri yok edilerek üretim atölyesi yapılmasının, inşaat ruhsatlarının, rüşvetin, yandaş kirli çıkar ortaklıklarının asıl suçluları?.. KISA...KISA l Yıldız Holding grup şirketlerinden Gözde Girişim, iştiraki Kümaş Manyezit ile potansiyel stratejik alıcılardan Avusturyalı RHI Magnesita NV arasında münhasırlık sözleşmesi imzalandı. Kümaş Manyezit ve hissedarlarının finansal danışmanlığını Ünlü&Co yürüttü. l Maden Kanunu ve Petrol Piyasası Kanunu gibi bazı kanunlarda değişiklik öngören yasa teklifi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Tüpraş Genel Müdürü İbrahim Yelmenoğlu, teklifin görüşmeleri sırasında, teklifin mevcut şekliyle kabul edilmesi halinde Batman Rafinerisi’nin teslim aldığı ham petrolle ilgili yıllık 30 milyon dolarlık ek maliyet oluşacağını ve kâr edemez duruma gelecek rafinerinin kapatılmak zorunda kalınacağını belirtmişti. C MY B