Catalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ avro sterlin FAİZ BORSA 1128 KASIM 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.7720 2.7 kuruş 6.3500 2 kuruş 7.4500 4.7 kuruş 12.20 0.20 puan 105.844 139 puan 1820.06 17.76 lira 270.79 84 kuruş Havada karada krizAtlasGlobal uçuşlarını durdurdu. Goodyear üretime ara verdi. Sarar yüzde 20 küçülüyor Ekonomik kriz derinleşiyor. İstanbul Havalimanı’na taşınmayla maliyetleri artan AtlasGlobal uçuşlarına 25 gün ara verdi. Ekonomik krizden büyük firmalar da nasibini almaya başladı. Peşpeşe gelen üretim ve uçuş durdurma ile küçülme haberleri, çalışanları da tedirgin etti. 5 bin civarında çalışanı bulunan Türkiye’nin önde gelen giyim markası Sarar, yüzde 20 küçüleceğini açıkladı. Türkiye’nin köklü özel havayolu şirketlerinden AtlasGlobal’in flaş bir kararla uçuşlarını durdurması hem havacılık hem de ekonomi sektöründe şok etkisi yarattı. İstanbul’daki yeni havalimanına taşınınca şirketlerin maliyetleri yaklaşık yüzde 30 artarken, yolcuların da havalimanına ulaşma imkânları zorlaştı. Neredeyse uçak bileti fiyatına İstanbul Havalimanı’na ulaşmaya çalışan yurttaş da başka alternatiflere yöneldi. Yeni havalimanı vurdu AtlasGlobal, 2016 yılından itibaren başlayan ekonomik dalgalanma ve İstanbul Havalimanı’ndaki artan maliyetler nedeniyle uçuşlarını durdurdu. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy’un kardeşi Murat Ersoy’a ait olan AtlasGlobal’den yapılan açıklamada, “20152016 yıllarında ülkemizde yaşanan terör olay ları ve hain darbe girişimi ha vacılık sektöründe büyük ya ralar açtı, taşınan yolcu sayısı ve yolcu gelirlerinde 2017 yılı dahil önemli kayıplara neden oldu. 2018’in ikinci yarısında TL’de yaşanan düşüş özellikle iç pazar dinamiklerini olum suz etkileyerek uçakla seya hat etme talebinde azalmaya sebep oldu. Olumsuzluklar ve berabe Atatürk Havalimanı’nı yakalayamadırinde getirdiği ekenomik yük ve 2019 Nisan ayı itibariyle İstanbul Havalimanı’na GoodyeAr Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı At geçişle lojistik ve operas üretime ara verdi lasGlobal ile ilgili yonel maliyetlerde ya yaptığı açıklama şanan büyük artış, Türkiye’de araba satışları da, “AtlasGlobal havayolumuz açısından 2016/2017 kayıplarımızı yeterli sürede telafi etme imkânımızı ortadan kaldırdı. Nakit akışımızdaki gerekli yapılandırma ve iyileştirmeyi sağlamak amacıyla, tüm uçuşlarımıza 26 Kasım 2019 itibarıyla, 21 Aralık 2019’a kadar kadar ara vermek zorunda kaldık” ifadesi kullanıldı. 2019 OcakEkim döneminde yüzde 30’un üzerinde daraldı. Lastik üreticilerinden Goodyear, Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptığı açıklamayla, üretime geçici süreli ara vereceğini açıkladı. Goodyear, Adapazarı fabrikasında 3, İzmit fabrikasında ise 15 gün üretime ara verecek. Goodyear, “Fabrika stok seviyelerini ayarlamak, fabrika modernizasyon proje uygulamaları ve bakım çalışmaları amacıyla, Adapazarı Havayolları’nın belirttiği süre içerisinde bilet alan yolcuların mağ duriyetlerini giderip gidermediği, Bakanlığımızca yakından takip edilecek” denildi. Dünyanın en fabrikada 5 Aralık 2019’dan 8 Aralık büyük havalima 2019’a kadar, İzmit fabrikada ise nı iddiasıyla açı 30 Kasım 2019’dan 15 Aralık lan İstanbul Hava 2019’a kadar 15 gün üretime limanı 2019 Ocak ara verilmesine karar Ekim döneminde 41 verildi” açıklamasını milyon 792 bin yol yaptı. cu kullanırken, yeni ha l Ekonomi Servisi valimanının Atatürk Havalimanı’nın altında yolcu ağırlaması dikkat çekti. Atatürk Havalimanı faaliyette olduğu OcakEkim 2018 döneminde 58 milyonu aşkın yolcuya ev sahipliği yapmıştı. 31 Ekim 2018’de seferlere başlanan ve 56 Nisan 2019’da “Büyük Göç”ün yapıldığı İstanbul Havalimanı’ndaki yolcu trafiği, 2019 Nisan sonu itibarıyla iç hatlarda 1 milyon 200 bin 705, dış hatlarda 3 milyon 529 bin 435 olmak üzere toplamda 4 milyon 730 bin 140 kişi oldu. DHMİ verilerine göre, 2019’un ilk 10 ayında Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan uçan iç hat yolcu sayısı 18 milyon 35 bin 324 iken, aynı dönem aralığında İstanbul Havalimanı iç hatlarından uçan kişi sayısı 10 milyon 157 bin 579’da kaldı. Ülke genelindeki tüm havalimanlarında uçan yolcu sayısı ise (direkt transit dahil) 2019’un ilk 10 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.4 azalarak 180 milyon 844 bin 809 kişiye indi. Öte yandan, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, uçak bileti fiyatları 2019 Ekim’de, 2018 Ekim’e göre yüzde 15.8 zamlanarak 1.162 TL’ye yükseldi. Özel bankalara vergi şoku Adnan Bali Karşılıklı iyi niyet önemli İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali, Türkiye ekonomisinin biraz altta bile olsa bir dengeye geldiğini belirtti. Bali, teknik resesyondan çıkıldığını ve müstakil çeyrekler bazında yeniden büyüme performansı görüldüğünü anlatarak, “Bu, arzu ettiğimiz düzeyde Türkiye’nin potansiyel büyüme oranına yakınsayan bir şey değildi. Bir miktar istikrarlı tablodan sonra ihtiyaçlarımızı karşılayacak büyümeleri hedeflemek lazım” dedi. Konjonktürün iyi idare edilmesi suretiyle istihdam sağlayan, değer yaratan ve 35 nesilde bir araya getirilen işletmelerin riske edilmemesi gerektiğini vurgulayan Bali, şu anda bankacılık sektörünün ve reel sektörün de bunu yaptığını söyledi. Bali, bu konuda karşılıklı iyi niyet ve işbirliği anlayışının çok önemli olduğunu, ödeme niyeti bulunan, mücbir nedenle ödeme güçlüğüne düşen her müşterinin yanında olduklarını dile getirdi. l Ekonomi Servisi Unicredit yüzde 10’dan az satacak Yapı Kredi’nin İtalyan ortağı Unicredit’in ilk etapta bankadan yüzde 10’dan daha az bir hisse satışı planladığı belirtildi. Bloomberg News’in kaynaklara dayandırdığı haberine göre Banka, söz konusu satış ile rasyolarını düzeltmeyi hedefliyor. Habere göre Koç Holding ve Unicredit, Yapı Kredi’nin hâkim hissedarı olan Koç Finansal Hizmetler’i (KFH) ortadan kaldırarak bankada doğrudan hisse sahibi olma konusunda anlaştı.Yapı Kredi’nin yüzde 82’sine sahip olan KFH’nin ortadan kalkmasıyla yüzde 41 doğrudan hisseye sahip olacak ortaklar, istedikleri zaman ve diğer tarafa danışmadan üçüncü tarafa hisse satışı yapabilecek. Kaynaklar, Unicredit’in kalan hisselerini de sonradan satabileceği bilgisini aktardı. Yurttaş temel ihtiyacından kıstı Türkİş’e göre, kasım ayında dört kişilik bir aile için açlık sınırı 2 bin 102 lira, yoksulluk sınırı ise 6 bin 849 liraya yükseldi. Evli olmayançocuksuz bir çalışanın “yaşama maliyeti” ise aylık 2 bin 577 lira 94 kuruş olarak kaydedildi. Geçen yıl Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun aylık net asgari ücreti 2 bin 20 lira olarak belirlediğinin hatırlatıldığı araştırmada, “Bu tutar, daha belirle nirken devletin resmi olarak tek bir işçi için hesapladığı aylık geçim maliyetinden yaklaşık 200 TL daha düşük oldu. Yapılması gereken harcama tutarı ile elde edilen gelir arasındaki fark, ücretli çalışanların borçlanmasına ve temel ihtiyaçlarında kısıntı yapmalarına yol açmıştır” denildi. Türkİş’e göre, aile bütçesine gelen ek yük bir yıl öncesine kıyasla 522 TL artmış oldu. l Ekonomi Servisi CHP’li Kuşoğlu: 1 Ocak’ta geçerli olmak üzere özel bankaların vergi tahsilat protokolü iptal edildi. MUSTAFA ÇAKIR için en büyük pay yüzde 29.93 P ile faiz giderlerine ayrıldı. lan ve Bütçe Komisyonunda dün Hazine ve Maliye Ba ‘Burası çok daha önemli’ kanlığı bütçesi görüşüldü. Albayrak’a tepki gösteren CHP’li Bülent Kuşoğlu, Hazi HDP’li Garo Paylan, “Ülke yan ne ve Maliye Bakanlığı’nın ön gın yeri. İnsanlar aç. Siz bunla ceki gün 24 özel bankaya ya ra hiç değinmediniz” dedi. CHP zı gönderdiğini, özel bankaların milletvekili Süleyman Girgin vergi tahsilatı protokollerinin de, tepkisini “Bakın, burası çok iptal edildiğini söyledi. Kuşoğ daha önemli” başlıklı bir pan lu, “1 Ocak 2020’den itibaren kart taşıyarak ifade etti. Pan vergi tahsilatını yalnızca 3 ka kartta, “700 bin çiftçi üretim mu bankası yapacak. Özel ban den koptu. Son 5.5 yılda 570 kalar sadece kredi kartıyla ya bin esnaf kepenk indirdi. 4 mil pılabilen vergi tahsilatlarını ya yon 600 bin işsiz var, 4 genç pabilecek. Bu tasarrufun anla ten biri işsiz” ifadeleri yer aldı. mı nedir” dedi. Bankacılar, yeni uygulamanın kurumsal ve bireysel vergi mükellefleri açısın KYK borçları için çalışma başlatıldı dan zor olacağını vurguladı. Komisyonda milletvekille Hazine ve Maliye Bakanı rinin sorularını yanıtlayan Berat Albayrak’ın komisyon Albayrak, Kredi Yurtlar Ku da yaptığı sunumda şunlar rumu burs ve kredi borçla öne çıktı: rı olan gençler için de bir ça n Vergi yasalarında yer alan lışma yürüttüklerini söyle indirim, istisna ve muafiyetler di. Türkiye’nin bu ivmeyle de gözden geçirilecek. Bu yıl büt vam ederse yüzde 45’lerde bü çedeki faiz giderinin 103.1 mil yüyeceği bir çeyreğe doğru yar lira olması bekleniyor. Özel gittiğini öne süren Albayrak, leştirmelere devam edilecek. Türkiye’ye yönelik operasyon n 2018’de bakanlık bütçesi ların tutmayacağını belirterek, nin 236.7 milyar lirası kullanıl “Merkez Bankamız ve kamu dı. Harcamalarda yüzde 43 ile bankalarımız tarihlerindeki en en büyük pay SGK’nin oldu. Ba iyi hazinecilik kârını açıklaya kanlık bütçesinden gelecek yıl cak” dedi. l ANKARA MobIus yeni yatırım peşinde Mobius Capital Partners kurucusu Mark Mobius, 2020 yılı için oldukça iyimser olduğunu belirterek Türkiye’de birçok problemin önümüzdeki yıl ortadan kalkacağını söyledi. Türkiye’de birkaç şirkete yatırım yapmak için baktıklarını paylaşan Mobius, “Teknoloji ile ilgili yazılım şirketlerinden bahsedebiliriz. Teknoloji alanında genişlemek istiyoruz” dedi. Uzun vadede altın fiyatlarının yükseleceğini belirten Mobius, “Elbette yol boyunca düzeltmeler de gerçekleşecektir. Bence uzun vadede düşündüğüm zaman altın fiyatları yükselecek” diye konuştu. Hormonlu büyümeye son verin İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, reel sektörün finansmanı konusunda en önemli kırılganlığın döviz borcu ve bunun yarattığı bilanço riski olduğuna dikkat çekerek “Sanayiciler, keyfiyetten değil uygun maliyetli TL kredi bulamadığı için dövizle borçlandı. Bugün kur riskini üzerimizde taşıyoruz. Yüksek döviz borçlarının TL’ye döndürülmesi konusunda teşvik edici bir model sunulmalı” dedi. İSO’nun aylık meclis toplantısında konuşan Bahçıvan, üretime öncelik veren sağlıklı ve verimli bir kredi tahsis mekanizmasının uygulanması nın, Merkez Bankası politikalarıyla ödüllendirilmesi gerektiğine işaret ederek “Reel sektör yatırımlarına yönelik kredilerde de büyüme hızının hesaba katılarak zorunlu karşılık oranlarının belirlenmesini öneriyoruz” dedi. Bahçıvan, “Türkiye’nin krize davetiye çıkaran dopingli büyüme arayışlarına artık son vermesi gerekiyor. Biz Türkiye’nin yüksek, sağlıksız, hormonlu bir büyümeden ziyade sağlıklı, nitelikli ve sürdürülebilir büyümesinden yanayız” diye konuştu. Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal da, fiyat istikrarı ve sürdürülebilir büyüme için cari dengenin makul düzeyde tutulmasının kritik önemde olduğunu söyledi. Uysal, gelecek dönemde para politikası duruşunun enflasyondaki düşüşün devamlılığını sağlayacak şekilde belirleyeceklerini aktardı. l Ekonomi Servisi Erdal Bahçıvan Kadına şiddet ‘normal’ 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele ve Dayanışma Günü’nde İstiklâl Caddesi’nde buluşan yaklaşık 2000 kadına polisin, biber gazı ve plastik mermiyle müdahale etmesine, aynı günlerde, siyasal İslamın “yandaş” medyasında kimi tiplerin, İstanbul Sözleşmesi’ne orantısız bir şiddetle saldırmasına bakarak, AKP Türkiyesi’nde kadına karşı şiddetin normalleştiği, kurumlaştırılmasını amaçlayan bir eğilimin giderek güçlendiği söylenebilir. ‘Femicide’ “Femicide” ya da kadın cinayetleri istatistiklerine kabaca bir bakış yukarıdaki iddiayı destekliyor. Avrupa çapında veri toplayan EUROSTAT, eşleri, yakınları tarafından öldürülen kadınların sayısını 2017 yılında, Almanya’da 210, Fransa’da 142, İngiltere’de 128, İtalya’da 109 olarak saptıyor. Bu sayı, Türkiye’de 20152018 arasında yılda ortalama 440. Bu sayıları ülkelerin nüfuslarına kıyaslarsak, İtalya’da 550 bin, İngiltere’de 523 bin, Fransa’da 471 bin, Almanya’da 395 bin kişide bir kadın cinayeti oranına ulaşıyoruz. Bu oran Türkiye’de 186 binde bir; Almanya’nınkinin iki katından büyük. İleri kapitalist toplumlarda, kadın erkek eşitliği yasalarla güvenceye alınmış, egemen ideolojide yerini bulmuş, popüler kültürde, sinemada, macera filmlerinde, ciyak ciyak bağırarak erkeğe sığınan çocuksu kadın tiplerinin yerine, erkeklere karşı kendini koruyabilen, yeni yetişen kuşaklara rol modeli olabilecek bağımsız ve güçlü kadın kahramanların sayısı gittikçe artıyor olsa bile, erkek egemenliğine dayalı güç ilişkileri hâlâ varlığını sürdürüyor. “Femicide” verileri hâlâ çok yüksek. Üstelik, kadın hareketinin bin bir zorlukla elde ettiği kazanımlar da günümüzde, ırkçı/dinci Yeni Faşist hareketler yükselirken güvence altında değil; yenilerini kazanmak bir yana, var olanları korumak için bile sürekli mücadele etmek gerekiyor. İstanbul Sözleşmesi Örneğin, kadın erkek eşitliğini kabullenemeyen, kadın bedeninin erkek egemenliği ve denetimi altında olmasına özellikle ve saplantılı denecek derecede önem veren dini hakikat rejimini benimsemiş kadrolarla yönetilen AKP Türkiyesi’nde, bu bir kapitalist bir toplum olsa bile, kadın hareketinin yüz yıllık kazanımları, hızla yok edilmeye, kadına karşı şiddet normalleşmeye başlayabiliyor. Bu süreci, siyasal İslamın, ahlak polisi “hocalarının” medyada, sabah akşam kadın bedeni ve cinselliği üzerine, “Bunlar başka bir şey düşünmezler mi?” dedirtecek sıklıkta verdikleri fetvalardan, mahkemelerde cezaların tahrik, koca hakkı, itaatsizlikcezalandırma gibi gerekçelerle adeta bir “erkeklik indirimiyle” hafifletilmesinin artık sıradanlaşmasından, İstanbul Sözleşmesi’ni adeta terörizmle özdeşleştiren, hatta rejimin temeline konmuş dinamit gibi gören saldırılardan da izlemek olanaklıdır. İstanbul Sözleşmesi’nin amacı kısaca, “Kadınları her türlü şiddete karşı korumak ve kadına yönelik şiddet ve ev içi şiddeti önlemek, kovuşturmak ve ortadan kaldırmak; kadına yönelik her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına katkıda bulunmak ve kadınları güçlendirme yolu da dahil olmak üzere kadınlarla erkekler arasında eşitliği sağlamak; ev içi şiddetin tüm mağdurlarının ve kadına yönelik şiddet mağdurlarının korunması için politika ve önlemler geliştirmek” olarak tanımlanıyor. Siyasal İslamın sözcüleri bu anlaşmanın öncelikle “kadını erkeğe karşı korumak”, “ev içi şiddeti önlemek”, “kadın erkek eşitliği” gibi amaçlarına, “aileyi yıkmayı amaçlıyor” iddiasıyla karşı çıkar. Bu tipleri böylece, ailenin, kadına karşı şiddetin normalleştirildiği bir mekân olduğunu itiraf ederken, Cumhurbaşkanı’nın eşinin konuyla ilgili konuşmasındaki “Mahrem alan, şiddetin uygulanmasına zemin olduğu anda, insan hakları ihlali başlamış demektir” ifadesindeki “mahrem” sözcüğünü bile, kendi konuşmasını yazmaktan aciz olduğunu da ima ederek hedef almaktan çekinmiyorlar. Artık burası, kadının özgürleşmesinden böylece egemenliklerini kaybetmekten korkan “erkeklerin” yönettiği, kadına karşı şiddetin çoğu kez devlet güvencesi altında normalleştirildiği bir toplumdur. Bu kafa yapısıyla, Nazi ideolojisinin, kadın, aile ve toplum anlayışı arasındaki benzerlikler ise gerçekten korkutucudur... Dolar 5.79’a dayandı Hafta başında Rus hava savunma sistemi S400’ler için test yapıldığı haberiyle 5.70’ten 5.75 TL’ye yükselen dolar dün de güne yükselişle başladı. Dolar dün gün içerisinde 5.7869 TL seviyesine kadar çıkarken, Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0.13 değer kaybıyla 105.844 puandan tamamladı. BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 138.96 puan azalırken, toplam işlem hacmi 8.6 milyar lira olarak gerçekleşti.