Catalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE dishab@cumhuriyet.com.tr 71 EKİM 2019 SALI Riyad nabız yokluyorSuudi Arabistan’ın, arabulucularla İran Cumhurbaşkanı’na mesaj yolladığı savunuldu Yemen, Suriye başta olmak üze Suudi Veliaht Prensi Selman, “İran’la savaş küresel ekonomiyi çökertir” uyarısında bulundu. re gerek “vekalet savaşı”, gerekse askeri/finansal yardım yoluy ABD Başkanı Trump’ın, İran Cumhurbaşkanı Ruhani ile görüşmesi gerektiği mesajını verdi. la bölgesel hâkimiyet mücadelesi veren RiyadTahran hattından, son olarak Suudi petrol şirketi Aramco’ya yönelik saldırılarla yükselen tansiyonu düşürecek hamleler geldi. Suudi Kaşıkçı cinayeti UCM’ye taşınıyor Arabistan’ın, Yemen’de Mansur Hadi yönetimini destekleyen Riyad öncülüğündeki koalisyonun savaştığı, Tahran bağlantılı olduğu savunulan Husi milislerin üstlendiği saldırılar nedeniyle Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu’nda katledilen ve naaşı hâlâ kayıp olan muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı için Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde (UCM) yarın dava açılacak. suçladığı İran’a diplomatik yoldan me Türk Arap Medya Derneği Başkanı Turan saj gönderdiği bildirildi. İran Hükümet Sözcüsü Ali Rabiei, “Suudi Arabistan diğer ülkelerin liderleri aracılığıyla Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye mesaj gönderdi. Eğer Riyad gerçek bir tutum değişikliğine gidecekse İran bunu memnuniyetle karşılar” ifadelerini kullandı. Tahran cephesinden yapılan bu açıklamanın, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın ABD merkezli CBS televizyonuna, İran’la süren gerilime ilişkin önemli mesajlar verdiği röportajın yayımlanmasının hemen ardından gelmesi dikkat çekti. “İran’ın eyleminin savaş nedeni olduğu konusunda ABD’yle hemfikirim. Dünya İran’ı caydırmak için bir araya gelmezse petrol fiyatlarının görülmemiş biçimde yükselmesine sebep olacak eylemlerle karşı karşıya kalacağız” sözlerini kullanan Selman, buna rağmen barışçıl bir karar vermeyi tercih ettiğini, çünkü RiyadTahran arasındaki bir savaşın küresel ekonomiyi çökerteceğini kaydetti. Selman ayrıca ABD Başkanı Donald Trump’ın Tahran’ın nükleer programı hakkında yeni bir anlaşma yapmak için İran Cumhurbaşkanı Ruhani’yle görüşmesi gerektiğini de ifade etti. Kredi notu düştü TahranRiyad hattından gelen, askeri seçenek dışındaki siyasi çözüm umutlarını canlandıran bu açıklamaların ardından petrol fiyatlarında düşüş oldu. Diğer yandan ise kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Suudi Arabistan’ın yabancı para cinsinden uzun vadeli kredi notunu A+’dan A’ya indirdi ve görünümü “durağan” olarak belirledi. Açıklamada, “Suudi Arabistan’ın notunun düşürülmesi, ülkenin ekonomik altyapısının tır HUSİLER ESİRLERİ SERBEST BIRAKTI Yemen’de yaklaşık 4 yıldır süren savaşta Mansur Hadi yönetimini destekleyen Riyad liderliğindeki koalisyon ve İran destekli Husiler arasındaki çatışmalar nedeniyle insani kriz derinleşirken gözler ateşkes çabalarına çevrildi. Uluslararası Kızılhaç Ortadoğu Direktörü Fabrizio Carboni, Husilerin dün tek taraflı olarak, aralarında Sünni koalisyonun saldırı düzenlediği gözaltı merkezlerinden kurtulanların da olduğu 290 Yemenli mahkumu serbest bıraktıklarını duyur du. Söz konusu açıklamada mahkumların ne zaman gözaltına alındıkları belirtilmedi. Husiler geçen hafta sonu, Suudi Arabistan sınırına düzenledikleri bir saldırıda aralarında Suudi askerlerin de bulunduğu binlerce kişiyi gözaltına aldıklarını savunmuştu. Öte yandan Husilerden dün yapılan açıklamada, aralarında 3 Suudi Arabistanlının da olduğu 350 mahkumun, İsveç’te varılan esir takası anlaşması kapsamında serbest bırakılacağı bildirildi. manan jeopolitik risklere karşı kırılganlığı konusunda değerlendirmenin revize edilmesini yansıtıyor” denildi. Tahran’ın bölgedeki nüfuzunu kırma politikasında İsrail ve Suudi Arabistan’la ittifak halinde olan ABD’nin yanı sıra Fransa ve Almanya da, Aramco tesislerine yönelik geçen ay silahlı insansız hava aracıyla düzenlenen saldırının İran topraklarından yapıldığına ilişkin güçlü kanıtların bulunduğunu savunmuştu. Trump, İran’a yönelik “askeri müdahalenin orantılı olabileceği” yorumunu yapmıştı. Tahran ise saldırının arkasında olduğu iddialarını reddetmişti. Bağdat, İsrail’i suçladı Bu arada Tahran, İsrail’e yönelik sert mesajlar vermeye devam ediyor. Devrim Muhafızları Komutan Yardımcısı Hüseyin Selami, “Siyonist rejimi yıkabilecek gücümüz var. Bu artık ulaşılabilir bir hedef” dedi. İsrail’in bölgedeki askeri faaliyetlerine ilişkin bir suçlama da Bağdat’tan yükseldi. Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi, Şii milis gücü Haşdi Şabi’ye ait karargâh ve silah depolarına düzenlenen saldırılardan İsrail’i sorumlu tuttu. Abdulmehdi, bölgede her an, ani bir kararla savaş çıkabileceği uyarısında bulunarak “Çıkacak savaşı durdurmak zor olacak” dedi. Selman, gazeteci O’Donnell’ın sorularını yanıtladı. ‘ÇELİŞKİLER ADAMI’ Selman röportajını yayımlayan CBSNews sitesinin, Suudi Prens’e yönelik değerlendirmesi de dikkat çekti. Yorumda, Selman’ın “genç, kadın ve insan hakları konusunda ilerlemeci” imaj çizdiği ancak buna karşın Yemen’de kanlı bir savaş yürütmesi ve muhaliflere baskı politikası nedeniyle “çelişkiler adamı” olduğu görüşü dile getirildi. Kışlakçı, “Bu konuda BM raporu var, aileden gizli başvurular var. Türkiye elindeki tüm dosyaları verdi. Bu artık üstü örtülemeye cek bir duruma geldi. Önümüzdeki hafta tüm dünya medyası bunu yazacak. Selman da dinlenecek. Krala, ‘Oğlun büyük hata lar yapıyor’ diyen yaver de dün öldürüldü. Bu da bununla bağlantılı. Kral büyük oğlunu hazırlayacaktı” ifadelerini kullandı. Kaşıkçı’nın katledilmesi emrini verdi ği iddialarının merkezindeki Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın ise CBS’e ver diği röportajda, cinayete ilişkin söyledi ği sözler tartışma yarattı. Kaşıkçı’nın bi rinci ölüm yıldönümünün hemen öncesin de gelen demeçte Selman, gazeteci No rah O’Donnell’ın “Kaşıkçı’nın öl dürülmesini siz mi emret tiniz” sorusuna, “Ke sinlikle hayır, bu iğrenç bir suçtu. Ancak Suudi Arabistan’da bir lider ola rak tüm sorumluluğu üstleniyorum” ceva bını verdi. Kaşıkçı’nın nişanlısı Hatice Cen Kaşıkçı giz ise Selman’ın sözlerini “Siyasi bir ma nevra” olarak değerlendirdi. Erdoğan’dan makale Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da, Kaşıkçı’nın ölmeden önce yazarı olduğu Washington Post gazetesi için bir makale kaleme aldı. “Türkiye Kaşıkçı cinayetini aydınlatmak için çabalarını sürdürecek” başlıklı yazıda Erdoğan, “Kaşıkçı’nın öldürülmesi 11 Eylül 2001’deki terör saldırıları haricinde 21. yüzyılın en tartışmalı olayıdır. 11 Eylül haricindeki hiçbir olay uluslararası düzene bu kadar ciddi bir tehdit oluşturmamıştır” diye yazdı. Erdoğan, “Kaşıkçı’nın bedeni nerede? Ölüm fermanını kim imzaladı? Aralarında bir adli tıp görevlisinin de bulunduğu 15 katili iki uçakla İstanbul’a kim yolladı?” ifadelerini kullandı. Suudi Arabistan Krallığı 20 Ekim’de , Kaşıkçı’nın konsoloslukta öldürüldüğünü kabul etmişti. ABD’den, Katar üssüne tırpan Bölgede İran ile gerilim yaşayan ABD’nin, Katar’da bulunan birleşik harekât merkezini kapattığı belirtildi. Washington Post’un haberine göre, ABD Hava Kuvvetleri, Katar’daki El Udeyd Hava Üssü’nde bulunan Birleşik Hava ve Uzay Operasyonları Merkezi’nin faaliyetine son verdi. Ortadoğu, Kuzeydoğu Afrika ve Güney Asya’daki harekâtlarının komuta edildiği merkez, Güney Carolina eyaletindeki Shaw Hava Kuvvetleri Üssü’ne taşındı. Hava Kuvvetleri’nden yetkililer, gazeteye yaptıkları açıklamalarda, taşınmanın uzun zamandır planlandığını ancak son dönemde İran’dan kaynaklanan risklerin artmasının projeye aciliyet kazandırdığını vurguladı. Yetkililer, İran’ın birçok kez bölgedeki ABD askeri hedeflerini vurma niyetini açıkça ifade ettiğini dile getirdi. Trump’tan, ‘iç savaş’ gözdağı Ukrayna lideri Vladimir Zelenskiy’le yaptığı telefon görüşmesinde “görevine kötüye kullandığı” yönündeki suçlamalar nedeniyle zor günler yaşayan ABD Başkanı Donald Trump, olayı ihbar eden kişiyle yüzleşmek istediğini söyledi. Trump, “Her Amerikalı gibi ben de beni suçlayan kişiyle görüşmeyi istiyor ve hak ediyorum. Özellikle bu ‘muhbir’, bir yabancı liderle yaptığım mükemmel konuşmayı tamamen yanlış ve düzmece bir şekilde yansıtıyorsa” ifadelerini kullandı. Trump, “Kendisinin görevden alınmasının ülkede iç savaş benzeri bir kırılmaya yol açacağı” yönündeki bir yorumu da dün Twitter’dan paylaştı. Öte yandan Trump’ın danışmanı Stephen Miller, Demokratların başlattığı azil sürecine tepki göstererek, devlet ve toplum yararına ihbarda bulunan esas kişinin Trump olduğunu savundu. Miller, Fox News’ta katıldığı bir programda yaptığı açıklamada, Trump’ın Ukrayna lideriyle yaptığı görüşmede, eski Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın oğlu Hunter hakkında yolsuzluk iddiasının soruşturulmasını istemesine atıfla “ABD Başkanı devlet ve toplum yararına ihbar eden esas kişidir” dedi. Açılışa Suriye İçişleri Bakanı El Rahmun da katıldı. IŞİD SONRASI YENİDEN GEÇİŞ Şam’a Irak kapısı açıldı Suriye’de sekiz yılı aşkındır süren savaşta Şam yönetimi Rusya ve İran’ın desteğiyle alan hâkimiyetini artırıyor. Irak ile ticari geçişler için kilit önemde görülen Ebu Kemal Sınır Kapısı yaklaşık 7 yılın ardından dün açıldı. Bölge 2014’te IŞİD’in kontrolü altına girmiş, yaklaşık üç yıl sonra ise İran destekli milislerin müttefikliğinde Suriye ordusu tarafından geri alınmıştı. Son dönemde ŞamBağdat arasında IŞİD’e yönelik zafer ilanlarıyla birlikte sınır kapısının yeniden açılması yönünde görüşmeler yürütülüyordu. Sınır kapısı, Irak’ın El Kaim kenti ile Suriye’nin doğusundaki Deyr ez Zor kentinin Ebu Kemal ilçesi arasında yer alıyor. ‘Erteleme çabası’ iddiası Kapının açılması BağdatŞam ilişkilerinin normalleşmesi yönünde bir hamle olarak görülüyor. Irak ajansı INA’nın haberine göre, El Kaim’in bağlı olduğu Anbar vilayetinin valisi, “Sınır kapısının açılması ticaret ve komşu Suriye ile ilişkileri güçlendirmek için büyük gelişme” dedi. Alman haber ajansı dpa ise Deyr ez Zor Valiliği’nden bir kaynağın, “Bazı taraflar, geçişin açılışını ertelemeye çalıştı. Ancak her iki ülkenin liderliği de yeniden açılması için ısrar etti. Suriye kapısı, Irak’ın Akdeniz’e açılan penceresidir” yorumunu aktardı. İran’ın iki müttefiki arasında sınır kapısının açılmasının Tahran’dan Beyrut’a uzanan bir koridorda gücünü artırdığı yorumları yapılıyor. Akıncı: Guterres inisiyatif alacak ABD’nin New York kentinde dün BM Ge nel Sekreteri Antonio Guterres ile bir araya gelen KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, görüşme sonrası yaptığı açıklamada Guterres’ten Kıbrıs meselesi üzerine ekim, kasım aylarında üçlü ya da beşli bir araya gelişlerle ilgili inisiyatif alacağı yönünde mesaj aldığını belirtti. Akıncı, “Guterres’in görevlendirdiği geçici Kıbrıs Özel Danışmanı Jane Holl Lute’un taraflarla yeniden görüşmesinin söz konusu olacağını anlıyoruz. Daha sonra ya tekrar New York’ta ya da Genel Sekreter’in Avrupa’da bulunduğu bir dönemde uygun bir şehirde bir araya geliş olabilir ama asıl yapılacak olan bunun hazırlığıdır” dedi. l İHA Eşşebab yine saldırdı ABD üssünde Somali özel birliklerinin yanı sıra Uganda Barış Gücü askerlerinin de konuşlu olduğu belirtildi. Somali’de dün ABD üssü ile AB danışmanlarının konvoyuna yönelik iki ayrı saldırı düzenlendi. Saldırıları El Kaide bağlantılı Eşşebab üstlendi. İlk saldırı Mogadişu’nun kuzeybatısındaki Baledogle bölgesindeki ABD üssünde meydana geldi. Üssün, IŞİD’e yönelik ABD’nin insansız hava araçlı operasyonlarının ana merkezlerinden biri olduğu belirtiliyor. Militanların üs önünde bombalı araçla iki intihar saldırısı düzenlediği, ardından bazılarının içeriye sızdığı, bölgede çatışmaların yaşandığı iddia edildi. İkinci saldırının hedefi ise Mogadişu’da Somali ordusuna eğitim veren AB danışmanlarının içinde bulunduğu konvoydu. Konvoyda İtalyan askerlerinin olduğu belirtildi. Kimi kaynak saldırılarda can kayıplarının olduğunu duyurdu, ancak doğrulanmadı. Kurz, koalisyon pazarlığında Avusturya’da önceki gün yapılan erken genel seçimleri eski Başbakan Sebastian Kurz (33) liderliğindeki Avusturya Halk Partisi (ÖVP) kazandı. ÖVP, resmi olmayan sonuçlara göre 2017’deki seçimlere kıyasla yaklaşık 5.6 puan artışla oyların yüzde 37.1’ini aldı. Kurz’u zorlu koalisyon görüşmeleri bekliyor. Merkez soldaki Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) ile aşırı sağcı Avusturya Özgürlükçü Partisi (FPÖ) ise seçimlerde oy kaybına uğradı. Bugüne kadar federal düzeydeki en düşük oyunu alan SPÖ yüzde 21.7 ile ikinci parti oldu. Kurz’un eski koalisyon ortağı HeinzChristian Strache’nin karıştığı yolsuzluk skandalı nedeniyle yaklaşık 10 puan kaybeden FPÖ’nün oyları yüzde 16.1’de kaldı. Avusturya’daki erken genel seçimlerden birinci parti olarak çıkan ÖVP lideri Kurz’un hangi parti ile koalisyon hükümeti kuracağı ise belirsizliğini koruyor. Türkiye’nin üyeliğine karşı Cumhurbaşkanı Alexander van der Bellen tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilmesi beklenen Kurz, parlamentoda temsil edilen tüm partilerle görüşeceğini belirtti. Kurz, Türkiye’nin AB üyeliğine karşı isimlerden. Geçmişte, “Türkiye’nin AB değerlerinden uzaklaştığı, müzakerelerin kesilmesi gerektiği” sözleri gündeme yansımıştı. Avusturya’da 2017’deki genel seçimleri dönemin Dışişleri Bakanı Kurz kazanmış, ülkenin en genç başbakanı olmuştu. Kurz, FPÖ ile koalisyon yapıp başbakanlık koltuğuna oturmuştu. Ülkede hükümet geçen mayıs ayında, Kurz’un koalisyon ortağı olan FPÖ lideri HeinzChristian Strache’nin karıştığı yolsuzluk skandalı nedeniyle çökmüştü. Yaklaşık bir buçuk yıl iktidarda kalan hükümetin dağılmasına ve erken seçim düzenlenmesine neden olan skandal, bir gizli video kaydının ortaya çıkmasıyla patlamıştı. Chirac’a ‘rüşvet’ iddiası Fransa’nın geçen perşembe hayatını kaybeden eski cumhurbaşkanı Jacques Chirac’ın, ABD’nin Irak işgalini destekle memesi karşılığında Saddam Hüseyin’den rüşvet aldığı iddia edildi. İngiltere’nin is tihbarat örgütü MI6’in eski başkanı Ric hard Dearlove, Chirac’ın işgale karşı çık masının ardında Irak’ın devrik lideri Sad dam Hüseyin’den 6.15 milyon dolar rüş vet alması olduğunu ileri sürdü. Dearlo ve, Chirac ve Saddam arasındaki ilişki nin devlet liderleri olmanın ötesine ge çerek kişisel bir nitelik taşıdığını da söy ledi. Jacques Chirac, 2003 yılında ABD ve İngiltere’nin Irak işgaline Rusya ve Al manya lider leriyle birlik te karşı çıkan isimlerden biri olmuştu. Daha önce de Fransa’nın es ki Cumhurbaş Ckanı Nicolas Sarkozy’nin se hirac dün Paris’te düzenlenen törenle son çim kampanya yolculuğuna uğurlan sı için Libya’nın dı. Törene Fransız Cum devrilen lide hurbaşkanı Macron baş ri Muammer ta olmak üzere üst düzey Kaddafi’den 8 milyon dolar aldığı iddia edilmiş, soruşturma başlatılmıştı. yetkililerin yanı sıra Rusya Devlet Başkanı Putin, eski ABD Başkanı Clinton’ın da aralarında olduğu çok sayıda isim katıldı. Hindistan sular altında Hindistan’da son birkaç gündür etkisini artıran muson yağışları nedeniyle meydana gelen sel, yıldırım düşmesi gibi sebeplerle ölü sayısı 134’e ulaştı. Yerel basına göre yetkililer normalde haziran ayında başlayıp eylülde biten muson yağmurlarının mevsim normallerinin üstünde bir yağışla sürdüğünü kaydetti. Yetkililer, en çok Uttar Pradeş ve Bihar eyaletlerini etkileyen yağışların son 102 yılın rekorlarını kırdığını da bildirdi. Uttar Pradeş eyaletinin lideri Yogi Adityanath, sel felaketlerinde hayatını kaybedenlerin yakınlarına 400 bin rupi (yaklaşık 33 bin TL) tazminat ödeneceğini açıkladı.