Catalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 712 OCAK 2019 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.4820 3.8 kuruş 6.3250 4 kuruş 7.0090 4.6 kuruş 18.94 0.33 puan 91.687 491 puan 1528.19 15.38 lira 227.30 1.46 lira Türkiye mayosuz kaldı!Uzmanlara göre Türkiye’nin hukuk alanında acilen reform yapması gerekiyor Ekonomistlere göre, yüksek enflasyon sürecek. Büyüme düşeceği için işsizlik artacak. Merkez Bankası direksiyon hâkimiyetini kaybetti. Koç Üniversitesi ve TÜSİAD ortaklığıyla oluşturulan Ekonomik Araştırma Eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez, talepte müthiş bir gerileme olduğunu 2018 4. çey Forumu’nun düzenlediği “2019 reğinde eksi 2’den daha büyük Yılında Türkiye Ekonomisi” kon küçülme olacağını belirterek, Gürses Demiralp Akçay feransına, gittikçe can yakan ekonomik kriz damga vurdu. bu yılın ilk iki çeyreğinde de büyümede eksiler görüleceğini Eğilmez İmamoğlu Ekonomist Uğur Gürses, yo ifade etti. Türkiye’nin artık reel rumuna “sular çekilince kimin sektör kriziyle karşı karşıya ol mayosuz yüzdüğü anlaşılır” sö duğunu ve bu durumun banka zü ile başlayarak, Türk reel sektörünün 10 yıl öncesine göre İstatistik ülkenin namusuduryüzde 35 daha borçlu olduğunu lara yansıdığını kaydeden Eğilmez, bu durumda bankacılık sektörünün kendisini kurtarma söyledi. 2001 krizinde Anadolu sermayesinin bu kadar borçlu olmadığını, bol para döneminin sının çok zor olduğunu söyledi. Hukuk düzeltilmeli TÜSİAD Baş Ekonomisti Zümrüt İmamoğlu, ekonomideki ni aktaran İmamoğlu, burada kredilerin ödenebilir hale gel siyasetteki hataları yorgan gibi Eğilmez, “Bir ülke, vatanda gelişmelere paralel olarak işsiz mesi gerektiğini aktardı. İma örttüğünü anlatan Gürses, “Ban şına yabancı parayla tahvil sa liğin arttığını ancak verilerin ge moğlu, finansal istikrar, yapı kacılık sisteminden 21 milyar dolarlık çıkış var. 1994 ve 2001 krizilerinden daha sert etki yaptığını kredi bacağından görüyoruz. Ciddi bir kredi krizi var. Karşılıksız çeklerin sonradan ödenme durumu yüzde 30’lardan yüzde 5’e düştü. Ekonomi politikası ‘bize bir şey olmaz’ şiarı ile yürütülüyor. Sular çekildi ve biz mayosuzuz” dedi. Yüzde 2 küçülme Merkez Bankasının son yollarda ekonomide yaşanan yangınları söndürmekte çok geç kaldığını anlatan Gürses, piyasa dışı önlemlerin yaygınlaştığını, vergi indirimleri ile borç aflarının seçim yatırımı olduğunu, bu durumun ahlaki çöküntüyü artırdığını kaydetti. tar mı? Bu ciddi bir hukuk hata riden gelmesi sebebi ile ağus sal reformlar, hukuk düzeni ve sı. Kredi kartlarına gelen aflar tos ayında yaşanan şokun et dış ilişkilerin temel reform alan kalıcı etkiler yaratıyor. İnsan Erkam Yıldırım kisinin yıl sonuna doğru hisse larının olduğuna dikkat çeke lar ödememeye başlıyor. Bir İngiliz atasözü ‘kurallar ahmaklar uysun diye yapılır’ der. Hepimiz ahmak yerine konuluyoruz. Hukuk ve eğitim sistemini düzeltmediğiniz sürece ekonomiyi düzeltemeyiz” dedi. Koç Üniversitesi Ekonomi Prof. Selva Demiralp da, Türkiye ekonomisini benzettiği arabanın artık yoldan çıktığını, Türkiye’nin önce direksiyon hâkimiyetini ka Yıldırım’ın oğlu da izledi Ekonomik krizin damga vurduğu ve hükümetin son dönemlerde oy kapmak için attığı adımların bedelinin ağır olacağının konuşulduğu ‘2019 Yılında Türkiye Ekonomisi’ konferansına TBMM Başkanı ve AKP’nin İs dileceğini belirtti. Ocak ayında asgari ücret ile birlikte vergi ve harçlarda da bir artış yaşanacağını anlatan İmamoğlu, bu durumun işsizlikte özellikle seçim sonrasında ciddi bir artış yaratacağını belirtti. İstatistiklere olan güvende ciddi bir problem olduğunu anlatan İmamoğlu, “Bir ülkenin istatistiği o ülkenin namusudur. Eğer enflasyon rakamı yanlışsa Merkez Bankası politikaları da rek, “Türkiye’nin imajı yerlerde. Avrupa’dan doğrudan para çekebilmek imkânsız. AB ile ilişkilere dikkat etmemiz gerekiyor” diye konuştu. Ekonomist Cevdet Akçay da, faizlerin düşürülmesi halinde piyasa faizlerinin yangın yeri olacağını aktardı. TÜSİAD Başkanı Erol Bilecik, “Ekonomide görünen köy kılavuz istemiyor. 2019’a 2018’den devredilen pek çok risk ile gir zanması gerektiğini aktardı. De tanbul Büyükşehir Be yanlıştır. İşsizlik verileri yanlış dik. Döviz rezervlerimiz daha miralp, “Bu kadar yüksek döviz lediyesi başkanı ada sa teşvik politikaları da yanlış düşük seviyede. Kurda istikrar borcu olan Türkiye’de kur şoku yı Binali Yıldırım’ın oğ tır. Buradan bir kazan kazan du var gibi görünüyor ancak bir ön nun şirketleri ne kadar etkilediğini bilmiyoruz. Merkez Bankası faiz indirirse ekonomi zarar görür” dedi. l Ekonomi Servisi lu Erkam Yıldırım da izledi. Yıldırım’ın, konferansı en ön sırada izlemesi dikkat çekti. rumu çıkmaz” dedi. Türkiye’nin bu dönemde ban ka bilançolarından döviz kredilerini temizlemesi gerektiği ceki yıla göre yüzde 40 yukarıda. Şirket bilançolarında oluşan hasarın giderilmesi zaman alacak” diye konuştu. Batman’ın kapısına kilit Ümit Boyner Hedefler için güçler birleşti Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Türkiye’de BM’nin evrensel çağrısı olan “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” doğrultusunda çalışacak dünyanın ilk özel sektör inisiyatifiyle hayata geçirilmiş düşünce ve uygulama platformunu kurdu. ‘Hedefler İçin İş Dünyası Platformu’ adıyla faaliyet gösterecek platformun başkanlığını Ümit Boyner üstlenecek. Birleşmiş Milletler’in yoksulluktan iklim değişikliğine, toplumsal cinsiyet eşitliğinden çevreye kadar 17 maddeden oluşan Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini temel alacak Platform ile iş dünyasının sürdürülebilir kalkınma ve refaha katkısının artırılması hedefleniyor. Ümit Boyner, “Aynı hedef için bir araya geldiğimizde gerçekleştiremeyeceğimiz hiçbir hedef yok” dedi. l Ekonomi Servisi Pahalı aldık, ucuza sattık İhracat miktar endeksi kasımda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12.7 arttı ancak birim değer endeksi aynı dönemde yüzde 2.9 azaldı. Endeks gıda, içecek ve tütünde yüzde 6.5, ham maddelerde (yakıt hariç) yüzde 2.8 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 2.9 azalırken, yakıtlarda yüzde 8.8 arttı. İthalat birim değer endeksi aynı dönemde yüzde 1.7 arttı. Endeks gıda, içecek ve tütünde yüzde 1 ve yakıtlarda yüzde 17.2 artarken, ham maddelerde (yakıt hariç) yüzde 2.5 ve imalat sanayiinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 1.3 azaldı. Öte yandan, ekonomideki küçülmeye paralel olarak ithalattaki sert düşüşle birlikte cari işlemler dengesi kasımda 986 milyon dolar fazla verdi. 12 aylık cari işlemler açığı 33 milyar 932 milyon dolarına geriledi. l Ekonomi Servisi Petrol piyasası kanununda değişiklik teklifi TBMM Sanayi Komisyonunda kabul edildi. Kayıtlı işsiz sayısı 1 milyon arttı Kayıtlı işsiz sayısı bir yılda 910 bin, bir ayda 213 bin arttı. İşkur aralık verilerine göre, Aralık 2017’de 2 milyon 599 bin 292 olan toplam kayıtlı işsiz sayısı, Aralık 2018’de 3 milyon 509 bin 603’e yükseldi. Mart 2018’de 2.3 milyona kadar gerileyen kayıtlı işsiz sa yısı, ekonomide kur kriziyle başlayan krize paralel olarak hızla yükseldi. Sadece kayıtlı işsizlerin yüzde 49’unun erkek, yüzde 51’inin kadın olduğu belirtildi. Bir diğer çarpıcı veriye göre, 3.5 milyon kayıtlı işsizden yüzde 30’unu 1524 yaş grubundakiler oluşturdu. Aralıkta işsiz sayısı bir önceki aya göre 213 bin kişi artarken, sadece 72 bin 410 kişi işsizlik ödeneği almayı hak kazandı. Aralıkta işsizlik ödeneği kapsamında 577 bin 54 kişiye 543 milyon 62 bin 702 TL ödendi. l Ekonomi Servisi Batman Rafinerisi’nin kapatılması ile sonuçlanabilecek değişiklikler içeren maden kanunu ve petrol piyasası kanunu gibi diğer bazı kanunlarda değişiklik öngören yasa teklifi, TBMM Sanayi Komisyonu’nda kabul edildi. Tüpraş Genel Müdürü İbrahim Yelmenoğlu, komisyon üyelerine yazdığı bilgi notuyla teklifin mevcut haliyle kabul edilmesi halinde Batman Rafinerisi’nin teslim aldığı ham petrolle ilgili yıllık 30 milyon dolarlık ek maliyet oluşacağını ve kâr edemez duruma gelecek rafinerinin kapatılmak zorunda kalınacağını belirtmişti. Teklifin Tüpraş’ın da eleştirdiği ve rafineri kapatılması ile sonuçlanabileceği uyarısında bulunduğu 31. maddesi komisyondan değiştirilmeden geçti. Piyasa fiyatının altında Yerli petrolün satış fiyatında Mısır’daki Ras Gharib yerine Suudi Arabistan’daki Arab Heavy fiyatlarının baz alınmasını öngören maddenin gerekçesinde düşük kaliteli yerli petrolün fiyatının baz alındığı Mısır’daki Ras Gharib’in 2016’dan bu yana fiyat indirimini yayımlamadığı, bu nedenle yerli petrol üreticilerinin Batman Rafinerisi’ne piyasa fiyatının altında ham petrol satmak zorunda kaldığı belirtildi. l Ekonomi Servisi Yetki itirazına polis saldırısı İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketlerinden İZENERJİ’de örgütlü DİSK Genelİş Sendikası 2 No’lu Şube üyelerinin belediye önünde yapmak istedikleri basın açıklamasına polis müdahale etti. Polis cop ve biber gazı kullanırken en az 15 işçi gözaltına alındı. Yüzlerce işçi iş bırakarak belediye önünde toplandı. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin park ve bahçeler, mezarlıklar, Eşrefpaşa Hastanesi gibi 17 biriminde örgütlü sendikayla İZENERJİ arasındaki toplu iş sözleşmesi görüşmeleri tıkandı. Edinilen bilgiye göre taşerondan kadroya geçen işçile rin de sözleşmeye konulması üzerine büyükşehir belediyesi sendikanın yetkisine itiraz etti. Toplusözleşme sürecine yapılan itiraz sonucunda yetkilerinin elinden alınarak pazarlık haklarının kaybolduğunu savunan sendika bu durumu büyükşehir belediyesi önünde protesto etmek istedi. l İZMİR Kur, yurtdışı tatilini sekteye uğrattı Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkan Yardımcısı Selçuk Boynueğri, “Yılbaşı rezervasyonları 2017’ye göre yüzde 25 arttı. Yaklaşan yarıyıl tatilinin de etkisiyle erken rezervasyon rakamları oldukça iyi. Döviz kurunun etkisiyle yerli turistin ülke içindeki tatili artırdığını düşünüyoruz” dedi. Türkiye’ye gelen yabancı turistlerin kişi başı harcama azlığının turizmcilerin ortak derdi olduğuna da değinen Boynueğ ri, “Ülkemize 2018 OcakKa Selçuk Boynueğri sım aralığında ge len 37.5 milyon turist, kişi başı 630 dolar gibi bir har cama yaptı. Bu sayıyı aşa malı bir şekilde 700, 800 ve 1000 dolara çıkarmalı yız” diye konuştu. Öte yandan TÜRSAB, sek törde fark yarattığına ina nan kişi ve kurumların aday olabileceği Turizmde Fark Yaratanlar Ödül törenini 20 Mart’ta düzenleyecek. Yarışmaya 4 Şubat’a kadar başvurulabilir. Çalışan gazetecilerin 2002 miladı; ya hapis, ya işsiz, ya yandaş... 10Ocak çalışan gazetecilerin bayramı, gazetecilik meslek örgütlerinin, sendikalar, cemiyetler, hepsinin bir arada, yaşamımızda unutulmaz derin izler bırakan anılarla dolu dolu kutlanılan bir günüydü. Mesleğin ustalarının yanında, çıraklar daha bir özenli, şık şık buluşmalarımızda, gazetecilik kimliği, onuru, özgürlüklerinin tadını ne de güzel paylaşırdık... Işıklar içinde yatsın, sonraki yıllarda Halkevleri Başkanı olarak da toplumsal katkılarını övünçle izlediğim tabii senatör Ahmet Yıldız’ın geceyarısı yasası ile yaşamımıza giren basın özgürlüğüne ilişkin haklarımız, aslında sanıldığı kadar kolay kazanılmamıştı. Güçlü gazete patronları, gazetecinin kimliğinin patronaj karşısında korunabilmesi, patronajın baskısı karşısında tazminat alarak işten ayrılabilme haklarını kendileri için tehdit saymışlardı. Yasayı protesto etmek üzere üç günlüğüne gazetelerini kapatma kararı almışlardı. Demokrat Parti İktidar erkinde yaşananlardan deneyimli gazeteciler çoktan sendika çatısı altında örgütlendiklerinden, patronların kapattığı gazetelerin yerine, TGS çatısı altında “Basın” gazetesini çıkarmışlardı. Ali Ulvi, Turhan Selçuk, Semih Balcıoğlu karikatürleri, Yaşar Kemal röportajları, üç büyük işveren gazetesinin sendika üyesi olarak korsan gazetesini çıkarmayı üstlenen yazıişleri müdürleriyle yayımlanan direnişin gazetesi “Basın” ellerinde, Vilayet’e yürüyüşlerle kamuoyuna verilen yanıt çok güçlü olmuştu... 212 sayılı yasa, gazetecinin kimlik onuru olarak hukuksal geçerliliğini kurumsallaştırmış, 10 Ocak gerçek anlamı ile çalışan gazetecinin bayramı olmuştu... Biliyorum Saray’dan bu 10 Ocak günü, çalışan gazetecilerin bayramını kutlama adına kimi simgesel jestler yapılmış olsa da, sayelerinde 2002 yılında Meclis’te yaşadığımız travma ile, çalışan gazetecilerin haklarının gasp edilmesinin önünü açan gelişmelerle yüzleştik. O günlerden bugünlere yaşatılan olumsuzlukların karşılıkları, ya kimliksiz çalışma, ya onurlu hapis, işsiz kalma, ya da yandaşlığı seçmek zorunda olma.. gerçekleriyle yüzleşmeleri getirdi. HHH Anımsarsak büyük depremin, çok büyük ekonomik, sosyal, siyasal yıkımları yaşanmıştı. Dönemin zorlu koşullarında, depremle gelmiş ekonomik yıkıma karşı Ecevit Hükümeti’ne Dünya Bankası’ndan kurtarıcı uzman olarak Kemal Derviş gönderilmişti. Bir de geçici sözü verilmiş, işçiler için iş güvencesi yasası gündemdeydi. Ne ilginç bir ataktır ki, medya patronları işçiler için sözü verilmiş bu yasaya itiraz etmeden, gazetecilerin aynı yasa kapsamında olmamalarını dayatan bir çıkışla geldiler. Amerika’nın tam da Irak işgali için, Türkiye’den girişe, savaşa onaya Ecevit’i zorladığı, onun da kesin reddettiği günlerdi. Önce kurtarıcı Derviş’e Ecevit’in yerine parti kurdurulması, sonrasında siyaseten onay verecek yeni liderler, partiler arayışları gündeme girmişti. Bize de hem iş güvencesi, hem de gazetecilerin haklarının korunması yolunda Ecevit ile dayanışma dışında çıkış yolu kalmamıştı. HHH Erdoğan liderliği, AK Parti’nin o günkü 2002 operasyonları tam da Irak işgali, tezkere sözü verilmesi üzerinden, AKP kurucu kadrolarının Milli Görüş hareketi, Saadet’in içinden kopuş operasyonları, Gülen Cemaati ile ittifak koalisyonuyla, “ılımlı İslam” projesiyle yola çıkışlarını gündeme getirdi. Ecevit, ağır sağlık koşullarına rağmen, gece yarısından sonra sürdürülen Meclis oturumlarının başında durarak, diğer koalisyon ortaklarından gelebilecek tuzaklara karşı, son kalacak milletvekilini de bakan yapma kararlılığında, iş güvencesi ile içinde gazetecileri koruyabilmenin direncini, sınavını verdi. Saadet’ten kopan AKP kurucu kadroları ile Gülen Cemaati ortaklığının ittifakı, AK Parti’nin kuruluşuna hep birlikte tanıklık ettik... 15 Temmuz Amerikan projesi FETÖ’cü darbenin kanlı yarım kalması ile ortaklığın siyasal ittifakları içinde yaşanan basın özgürlüğüne ilişkin kayıpları, iliştirilmiş, yandaş gazetecilik örneklerini yinelemeden bugünün tablosuna geçersek... Gazetecilik örgütlerimizin raporlarıyla sabit olduğu üzere 2018’de 47 gazeteci tutuklandı, 76’sı hapis veya para cezası aldı. 700’ü işsiz kaldı. Son üç yılda 1954 gazetecinin basın kartı iptal edildi. Çok sayıda gazeteci işten çıkarıldı. Çok sayıda haber üzerinden yayınlara ceza kesildi. Uluslararası gazetecilik örgütlerinin yargısız infaz niteliğinde tutuklulukları sürdürülen gazetecilerin serbest bırakılmalarına ilişkin çağrılara yanıt verilmedi... Televizyonda taksit arttı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), fiyatı 3 bin TL’ye kadar olan televizyon alımlarındaki taksit sınırını 3 aydan 9 aya çıkardı. Bunun dışındaki taksit sınırları ve yasaklarında değişiklik yapılmadı. Diğer yandan, kredi kartlarında taksit sınırlamalarını kapsayan yönetmelik yürürlükten kaldırıldı. Halihazırda elektronik eşyada üç ay, hava yollarında altı ay taksit sınırı bulunuyordu. Ayrıca yemeiçme harcamalarında taksit uygulanmıyordu. Kredi kartı taksit sınırlarını belirlemede artık tek yetkili merci BDDK olmayacak. Cumhurbaşkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı da görüşünü bildirecek. l Ekonomi Servisi C MY B