Catalog

Cuma 21 Ağustos 2015 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: SERPİL ÜNAY Zam fırtınası geliyor Mazot, gübre, tohum ve yem gibi pek çok üretim girdisinde maliyetler arttı. haber 11 Dolar 3 TL’yi buldu. Üretim durdu. İşsiz sayısı 6 milyonu aştı. Türkiye en riskli ülkeler arasında. Gelecek tablosu ise daha karanlık olar geçen perşembe günü AKP ile CHP arasında koalisyon görüşmelerinin bittiği gün 2.82 seviyesinden 8 gün içinde erken seçim ve çatışmaların artması ve artan belirsizlikler nedeniyle 3 TL’yi gördü. Aradan geçen 8 günde dolar 18 kuruş artmış oldu. Dolarda gelen sevin a Şehrib yenin ekonomide yaratacağı tahriKıraç bat ise korkutuyor. Dövizdeki artışın etkisini, yurttaştan, esnafa, sanayiciye çalışana kadar herkes hissedecek. Dövizdeki artış özellikle enflasyon, faizler ve büyüme üzerinde olumsuz etki yaratacak. Büyüme ve yatırım yapılmayacağı için işsizlik artacak. Dolar kurundaki yüzde 10’luk artış, enflasyonu 1.5 puan yükseltiyor. Türkiye, üretiminde yüksek oranda ithal girdi kullanılıyor. Kurdaki artış üretim maliyetlerini artırarak piyasaya zam olarak yansıyor. TL’de değer kaybının hızlanması nedeniyle ulaşımdan doğalgaza, giyimden gıda ürünlerine, kırtasiye malzemelerinden elektriğe birçok kalemde zincirleme zamların gelmesi kaçınılmaz. Dünya petrol fiyatlarında yaşanan düşüş, döviz kurundaki hızlı artış nedeniyle iç piyasaya yansımıyor. Ekonomide temel girdi olan enerji ürünlerinde aksine kura bağlı olarak yaşanacak artışlar, zincirleme biçimde tüm ürünlere yansıyacak. CHP’li Umut Oran’a göre doların 1 kuruş artması, kamunun dış borcunun TL karşılığını 1.1 milyar, özel sektörün borç yükünü 2.8 milyar, Türkiye’nin toplam dış borç yükünü ise yaklaşık 4 milyar lira büyütüyor. Dolardaki her 1 kuruşluk artış, vatandaş başına düşen dış borç miktarında 51 liralık artış anlamına geliyor. 7 Haziran sonrasında aradan geçen 65 günde Türkiye’nin dış borcunu 116,4 milyar TL artırdı. Doların 2.96 TL’ye çıkması nedeniyle vatandaş sırtına 1500 TL ek borç yükü bindi. Oyak Yatırım Başekonomisti Mehmet Besimoğlu, “Yatırım kararla D PINAR YILDIZ Kur ateşi çiftçinin gelirini düşürdü “Dışarıdan gelen ilaçlara ödenen fiyatlar üreticiye yansıyacak. Gübre, tohum, akaryakıt gibi önemli girdiler fiyat açısından otomatiğe bağlı. Dolar yükselirse bunların fiyatları otomatik olarak artar. Şu anda ilaçta yüzde 1012, gübrede yüzde 10, tohumda yüzde 1012, yemde yüzde 810 arasında arttı. Mazotta ise bugün değilse bile birkaç güne kadar fiyat artışı olacak. Bu fiyat artışları yıl sonunda yüzde 20 bandına dek yükselebilir” diye konuştu. Türkiye Ziraatçiler Derneği Başkanı İbrahim Yetkin ise çiftçinin maliyetlerinin dolardaki artış nedeniyle yükseleceği bir sürecin yaşandığına dikkat çekti. “Kazanç yönüyle üreticiyi son derece olumsuz etkileyeceği açıkça görülüyor. Bunun yansıması da ister istemez gıda fiyatlarındaki artış olacaktır” diyen Yetkin, üç ay zarfında bu fiyat artışının kendini gösterebileceğini belirtti. Çöküşün fotoğrafı AKP’nin sürekli pembe tablo çizdiği ekonomide aslında büyük çöküş yaşanıyor. İşte çöküşün fotoğrafı: 4 İşsizler arttı: Mayıs 2015 dönemi için işsiz sayısı 2012 mayıs dönemine göre artmış durumda. İşinden memnun olmayan, eksik ve yetersiz istihdam edilenler ilave edildiğinde işsizler, gizli işsizler ve çaresizlerin toplam sayısı 6 milyon 84 bine çıktı. 4 TL’ye güven yok: Yılbaşından bu yana TL’deki değer kaybı yüzde 10’u buldu. Para birimine güvensizliğin en önemli göstergelerinden olan döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduata oranı artışa geçti. 4 Borçla battık: Son iki ayda Türkiye’de bireysel kredi veya kredi kartı borcunu ödememiş gerçek kişi sayısı 309 bin 870 kişi yükseldi. Bunların 50 bini hem kredi kartı hem de bireysel kredi borcunu ödeyemeyenlerden oluşuyor. 4 Faizler zirvede: Doların yükseliş eğilimini sürdürmesi sonrasında tahvil faizleri 1,5 yılın, Türkiye’nin risk primi (CDS) ise 3 yılın zirvesini gördü. 4 İhracat geriliyor: Temmuzda ihracat, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13 azalarak 10 milyar 857,5 milyon olara geriledi. Türkiye’nin bu yılın yedi ayında ihracatı yıllık bazda yüzde 8.8 düşüşle 84 milyar 369 milyon 679 bin dolara indi. 4 Borsa kaybettirdi: Borsanın iki aylık dönemdeki kaybı yüzde 6’ya ulaştı. Kurdaki hareketlilikle yüzde 24 yoksullaşan çiftçinin milli geliri de yıllık 2800 dolara indi. oların 3 liraya yaklaşması dar gelirli işçi ve memuru vurduğu gibi çiftçiyi de vurdu. Dolardaki artış nedeniyle en düşük memur maaşı temmuzdan bu yana 120 lira, asgari ücret ise 69 lira erirken; çiftçinin de dövizdeki hareketlilik nedeniyle girdi maliyetleri arttı. Mazot, gübre, tohum, yem gibi pek çok üretim girdisinin büyük bir bölümünü yurtdışından alan çiftçiler dolar ve Avro’daki yükselişle birlikte zorlanmaya başladı. Dövizdeki hızlı artışların yani devalüasyonun etkisiyle çiftçinin daha da yoksullaştığını ve tarımın geçim alanı olmaktan çıktığını söyleyen Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Özden Güngör, dövizdeki fiyat artışlarıyla Türkiye’deki çiftçinin en az yüzde 24 daha da yoksullaştığını ve çiftçi başına milli gelirin yıllık 2800 doların altına indiğini kaydetti. Bugün tarım ilaçları sektörünün dışa bağımlı olduğunu kaydeden Güngör, D Yurttaşa ek yük Dolar 3 lirayı gördü Siyasi belirsizlik ve çatışmalarla ateşi yükselen dolar/ TL dün güne büyük bir şokla başladı ve 3.0045 seviyesini gördükten sonra günü 2.9230 seviyesinde tarı öngörülebilirlik gerektirir ve şu anda son altı aydır özel sektör yatırımı neredeyse durdu. 2015’i kaybettik ve önümüzdeki dönemde de çok ciddi bir yatırım beklememek lazım. Vasat büyüme önümüzdeki dönemde devam edecek. Düşük büyümeyle istihdam yaratma kapasimamladı. Dün gün içerisinde 10 ayın en düşük seviyesini test eden BIST 100 endeksi kapanışa yakın gelen alımlarla toparlanarak günü yüzde 0.82 düşüşle kapadı. tesi de ciddi oranda azalacak” dedi. Financial Times gazetesi, aralarında Türkiye’nin de olduğu gelişmekte olan ülkelerin acil kamu harcamalarını artırması gerektiğini aksi halde piyasalardaki kötü gidişin çöküşe neden olabileceğini yazdı. MUSTAFA ÇAKIR Panik var, kimse para harcamıyor insanların para harcamadıklarını belirtti. Çözüm sürecinin önemli olduğunu, 3 yılda da önemli bir mesafe katedildiğini dile getiren Palandöken, ancak sonuca ulaşılamadığını belirtti. Palandöken, “Terörü kim yaparsa yapsın cana kıymak kadar kötü bir şey yok. Bu durumda ne alışverişin tadı olur, ne ülkeye yatırımcı gelir. Ülkenin imajı da yerle bir olur. Yazık olur” dedi. TESK Başkanı Palandöken, “Cana kıymak kadar kötü bir şey yok. Bu durumda ne alışverişin tadı olur, ne de yatırımcı gelir” dedi. olardaki artış memur ve işçi ücretlerini hızla eritirken, esnaf da zor günler geçiriyor. İnsanların para harcamadıklarını belirten Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, dolar birden fırlayınca herkesin paniklediğini söyledi. TESK Başkanı Palandöken gazetemize yaptığı açıklamada, piyasalarda 7 Haziran seçimlerinin ardından ortaya siyasi belirsizlik nedeniyle durgunluk yaşandığına dikkat çekti. Yeni hükümet kurulamadığı için spekülasyonlarla birlikte dövizde de artış olduğunu dile getiren Palandöken, “Her şeyin bahanesi dolar oldu. O da 3’e dayandı” dedi. Palandöken, Türkiye’de girdilerin dolar, Avro paritesinden işlem gördüklerine işaret etti. İşsizliğin yanı sıra siyasette de istikrarsızlık olunca D Üretici kaybedecek Davut Çetin ntalya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Davut Çetin, dövizdeki sert yükselişin devam etmesi halinde bundan iç ve dış spekülatörler ve ithal girdiye bağlı olmayan ve ihracatını artırabilen birkaç sektör dışında tüketicinin de üreticinin de kaybedeceğini vurguladı. Çetin, şu anda TL’de yıllık değer kaybının yüzde 40’a yaklaştığını vurgulayarak, “TL’nin bu kadar zayıf olması siyasi belirsiz A Ücretler eridi Öte yandan Türkiye KamuSen ArGe Merkezi’nin yaptığı araştırma, ekonomideki olumsuzlukların memur maaşlarını doğrudan etkilediğini ortaya koydu. 2015 yılı içerisinde yaşanan ekonomik dalgalanmalar nedeniyle memur maaşları altın karşısında yüzde 9.3, dolar karşısında ise yüzde 13 eridi. l ANKARA liğin, ekonomi yönetimi ile Merkez Bankası’nın pasif kalmasının, ayrıca ekonomiye etkisinden çok siyasete olan etkisi dikkate alınarak verilen demeçlerin sonucudur. Bu ortamda da yatırımların artmasını beklemek iyimserlik olur. TL’nin değer kaybı Türkiye’yi yoksullaştırıyor. Dövizdeki çıkışlar belirsizliği ve güvensizliği artırıyor. Özel sektörün 180 milyar dolara yakın olan açık pozisyonu nedeniyle kur zararı oluşuyor. Üretimden kazanmak yerine spekülasyondan kazanmak daha avantajlı oluyor. Enflasyon artıyor ve geçim sıkıntısı büyüyor” açıklamasını yaptı. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Şeref Fayat, TL’deki değer kaybının üretim maliyetleri ve borç çevrimleri üzerinde olumsuz baskı oluşturduğunu söyledi. Fayat şu anki kur seviyelerini ‘yönetilemez’ olarak tanımladı. Büyüme negatif olacak Firmalar eylülü görmez azi Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde Prof. Dr. Aziz Konukman, Türkiye’nin negatif büyüme durumuna geçeceğini vurgulayarak, “Bunlar daha iyi günlerimiz” dedi. Muhatabı olmayan bir iktisat politikası olamayacağını, istihdam, cari açık, ihracatta hiçbir hedefin tutmayacağını anlatan Konukman şu değerlendirmeyi yaptı: 4 Türkiye ihracatını dolar, ithalatını ise Avro ile yapıyor. Türkiye’nin ihracatının büyük bölümü ithal girdilerden oluşuyor. Doların bu kadar artması Türkiye’nin aleyhine. Sezon Pirinç 4 milyarlık yatırımı askıya aldı ezon Pirinç Yönetim Kularını söyledi. Şu anki şartlar rulu Başkanı Mehmet Er göz önüne alındığında olması doğan, şu anda ekonomik begereken en son şeyin yeniden lirsizliğin hâkim olduğunu ve bir seçim olduğunu söyleyen bekleme sürecine giErdoğan “Yapılarildiğini belirterek cak seçim istenihem dövizdeki yüklen sonucu verselişten hem de önmezse kaos büyülerini göremedikleyecektir” diye korinden dolayı şirket nuştu. olarak başta çeltik Türkiye’deki kabuğundan enerbakliyat üretimi Mehmet Erdoğan ji üretecek ve 4 milkonusunda da bilyar Avro’yu bulan gi veren Erdoğan, yatırımlarını askıya aldıkları“1990’larda 2 milyon ton civanı belirtti. rında bakliyat üretimi yapan Erdoğan, hem seçimin soTürkiye 2014’te 1 milyon 100 nucunun hem de ülkenin şu bin ton bakliyat üretti. Bakliandaki durumunun siyasileyat üretiminin normalleşmesi rin uzlaşmasını işaret etmesi için üreticiye verilen destekne rağmen, siyasilerin tamalerin arttırılması ve üreticinin mının çıkarlarını Türkiye’nin korunması gerekiyor” dedi. l Ekonomi Servisi gerçeklerinden uzak tuttuk G S 4 Türkiye’nin kırılgan 5’li’deki yeri daha da kırılgan hale geliyor. Riskler nedeniyle sıcak para da artık gelmeyecek. 4 Şu anda tam bir savaş durumu yaşıyoruz. Savunma sanayii fonundan savaşa büyük bir kaynak aktarılacak. Biz bunu bütçede görmeyeceğiz. Sayıştay denetimlerinden yoksun olacak. Yatırım Finansman Başekonomisti Can Uz da, “Üretici ve tüketici güveni tarihsel ortalamaların altında kaldı. Hem tüketim tarafında iştahı tetikleyecek bir motivasyon eksikliği var hem kur demoklesin kılıcı gibi duruyor” dedi. iyarbakır Sanayici ve İş İnsanları Derneği Başkanı Burç Baysal, bu kadar çatışmanın yaşandığı bir dönemde ekonomiyi konuşamadıklarını vurgulayarak, “Bu bölgede zaten sanayi yok. Burç Baysal D 2012’deki teşvik paketi ve 2013’teki Nevroz bayramında umutlanmıştık, yeni yatırımlar için umutlanmıştık. Turizm için yeni oteller inşaa ediliyor. Geçen ay Diyarbakır UNESCO listesine girdi. Ama bunların hepsi yerle bir oldu. Çatışmalar bölgede ticareti de bitirme noktasına getirdi. Bu çatışma ortamıyla bölgedeki küçük ölçekli esnaf ve işletmeler eylül ve ekim aylarını görse iyidir. Bu çatışmaların hiçbir tarafa kazancı olmayacak. İhracat pazarımız Kuzey Irak’tı. Bu tamamen bitti. İç pazarda ise rekabet edecek şansımız yok” dedi. C M Y B