Catalog

24 EYLÜL 2014 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 Komünist Parti üyesi olan ancak Pekin’in Uygur politikalarına eleştirileriyle tanınan Tohti, ocak ayından bu yana tutukluydu. Geçen yıl Tiananmen Meydanı’ndaki intihar saldırısının ardından Tohti, Pekin’in Uygur baskı politikalarını eleştirenlerin başında gelmişti. Tutuklanması sonrası uzun süre kendisinden haber alınamadı. Çinli akademisyen aylar sonra ilk kez geçen hafta yargı önüne çıkartıldı. Tohti’nin bırakılması için dünya çapında insan hakları örgütlerinden çağrılar yükselmişti. Pekin’in yanıtı ise “iç meselemize karışmayın” çağrısı olmuştu. Dün de karar sonrası dünyadan tepki yağdı. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Maya Wang, kararın çok sert olduğunu söyleyip kınadı. 2009’da Pekin yönetimine eleştirileri nedeniyle “konuşma yasağı” getirilen Tohti, 2011’de Minzu Üniversitesi’nde ders vermeyi bırakmıştı. Tohti, 2013’te kızı ile ABD’ye gitmek istese de engellenmişti. İnsan hakları örgütleri tepkili Bir ABD İHA’sının parçaları Rakka’da bir iletişim kulesine düştü. (AFP) Çinli firmaların ‘işkence’ ticareti Dış Haberler Servisi Uluslararası Af Örgütü Çin pazarının “giderek büyüyen işkence ihracatına” dikkat çekti. Örgütün raporuna göre, iç piyasaya, kendi güvenlik güçlerine ayaklanmaları bastırmak için kullanılan araç gereçleri, işkence aletlerini satan Çinli üretici firmalar yüzünü yurtdışına çevirdi. İhraç edilen ürünler elektro şok coplarından gözyaşartıcı gazlara, ayak prangalarına zırhlı otomobillere uzanıyor. Daily Telegraph’ın haberine göre, “işkence ticaretinin” patlamasında Avrupa’da son kitlesel eylemlerle “Arap Baharı”nın etkisi büyük. Uluslararası Af Örgütü ile Omega Araştırma Vakfı’nın araştırmasına göre, polisiye ve güvenlik ekipmanları üreten Çinli şirket sayısı son 10 yılda 4 katı artarak 134’e ulaştı. Bunun 48’i ihracata çalışıyor. Raporu yazanlardan birisi olan Patrick Wilcken “Bu milyarlarca dolarlık bir iş. Çinli şirketler insanların bağlanacağı sandalyeler, çivili cop, ağırlıklı ayak kelepçeleri ve gizli saklı yapılan ekipmanda öncü rol oynuyor” diyor. ABD, Suudi Arabistan, Katar, Bahreyn, Ürdün ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) güçleri, dün Rakka, Der ez Zor ve Halep’teki hedefleri vurdu. ABD’nin 24 km. uzaktan güdümlü bomba atan F22 Raptor’ları ilk kez kullanıldı. Pentagon sözcüsü John Kirby, “Bu sadece başlangıç” dedi. IŞİD’in Telabyad, Der ez Zor, Ayn İsa’daki eğitim kampları, Tabka Havaalanı da hedef alındı. Nusra Cephesi’nin silah depoları da vuruldu. El Kaide’nin AfganistanPakistan’daki yapılanmasından ayrılarak Suriye’ye gelen Horasan grubuna ait en az 8 hedefin de vurulduğu kaydedildi. Pentagon açıklanmasında saldırılarla aşırılıkçı grubun olası komplosunun önlendiği yer alırken, istihbarat kaynakları, komplonun geçen hafta içinde ortaya çıkarıldığını aktardı. ABD ordusu hava saldırılarının çoğunu gerçekleştirdi. Ancak Arapların katkıları eksik olmadı. Operasyona katılımla ilgili ilk doğrulamayı Ürdün yaparken Bahreyn, BAE ve Suudiler’den de doğrulama geldi. Suudi ‘Komplo önlendi’ Basın Ajansı, Hava Kuvvetleri’nin operasyona katıldığını duyurdu. Sadece Katar’ın lojistik destek verdiği belirtiliyor. ABD Genelkurmay Başkanı Martin Dempsey, “IŞİD’in, sığınacak limanı olmadığını bilmesini istedik” derken Arapların rolünün önemine dikkat çekti. NATO ise operasyonda yer almadı. İslamcı gruplar hava saldırılarında İdlib’in Kefer Deyyan bölgesinde vurulan binada 10 sivilin öldüğünü aktardı. İnsan Hakları Gözlemevi ölenlerden 70’inin IŞİD’li, 50’sinin El Kaideci olduğunu, Halep’te 3’ü çocuk 8 sivilin hayatını yitirdiğini bildirdi. Suriye dış muhalefetinin şemsiye örgütü Ulusal Koalisyon’un lideri Hadi el Bahra operasyonu memnuniyetle karşıladıklarını söylerken Esad yönetimine baskının artırılarak sürdürülmesi gerektiğini savundu. ABD’nin “ılımlı” diyerek silah desteği verdiği Hazm Hareketi saldırıları “egemenlik ihlali ve devrimi gölgeliyor” diyerek eleştirdi. Suriye ise ABD’nin operasyonun bilgisini birkaç saat önce kendilerine verdiğini açıkladı. Şam, bildirimin hem BM Daimi Temsilcisi Beşar el Caferi’ye yapıldığını hem de Dışişleri Bakanı Velid Muallim’e Irak kanalıyla ABD’li mevkidaşı John Kerry’nin mektup gönderdiğini duyurdu. Şam, “terö ABD destekli grup itiraz etti ABD, BM’ye dün sunduğu mektupta saldırıları, “Irak’a ve müttefiklere yönelik IŞİD tehdidini ortadan kaldırmak için gerekli olduğu ve Suriye rejiminin bu güvenli bölgelere engel olamadığı” görüşüyle savundu. Dün akşam Amerikan halkına hitabında, “Teröristler için güvenli bölgeler oluşmasını hoşgörmeyeceğiz” diyen Obama, mücadelenin zaman alacağını fakat gerekenin yapılacağını kaydetti. ABD Başkanı Kongre’ye yazdığı mektupta da operasyonun yaygınlığı ve süresinin bilinemeyeceğini belirtti. Rusya ise operasyonun Suriye’nin egemenlik haklarına zarar vermemesi ve bölgede gerilimi artırmaması için Şam’la işbirliği yapılması ikazında bulundu. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de operasyonu “yasadışı” diye niteledi ve Suriye’nin onayının gerektiğini söyledi. Hizbullah lideri Nasrallah da “tekfircilerle yıllardır savaştıklarını” belirtip müdahaleye karşı olduklarını duyurdu. Obama: Süresi bilinemez Rusyaİran ikazı ‘Araplar da vurdular’ Nusra’nın Türk komutanı da öldü Dış Haberler Servisi Çin yargısı Uygur kökenli akademisyen İlham Tohti’yi “bölücülük” gerekçesiyle ömür boyu hapse çarptırdı. Urumçi Halk Mahkemesi, 44 yaşındaki profesörün tüm mal varlığına el konulmasına da hükmetti. Tohti “Uygur Online” sitesi ve derslerinde “ayrılıkçı fikirler yaymakla” suçlanıyordu. Duruşmada Tohti, suçlamaları reddederken karara “bu adil değil” tepkisini gösterdi. Sürüklenerek salondan çıkarılıp götürüldü. Eşi gözyaşlarına boğulurken, avukatları temyize gidiyor. Uygur profesöre bölücülük ithamıyla müebbet ABD Suriye’ye bildirip IŞİD’i vurdu ABD ve Arap müttefikleri salt IŞİD’i değil Nusra ve Horasan hedeflerini de vurdu. Suriye’den izin istenmese de bilgi verildi üttefiklerin saldırısında El Nusra’nın “Ebu Yusuf el Türki” künyeli komutanı olan Türk vatandaşı Ümit Yaşar Toprak’ın da öldüğü kaydedildi. Toprak’ın örgütün bir numaralı keskin nişancılarından olduğu söyleniyor. Dış Haberler Servisi Irak Şam İslam Devleti’ne (IŞİD) yönelik savaşta cephe Irak’tan Suriye’ye genişletildi. ABD ve Arap müttefikleri dün sabaha karşı Suriye’de hava saldırıları başlattı. Sadece IŞİD’i değil, El Kaide’nin Suriye kolu El Nusra Cephesi ile Batı’da terör komplosu kurduğu belirtilen El Kaide uzantısı Horasan grubu hedef alındı. ABD Başkanı Barack Obama, “Bu sadece Amerika’nın savaşı değil” derken, “yanıt verileceğini” duyuran IŞİD, Suudi kraliyet ailesini sorumlu tuttu. ABD’nin saldırı öncesinde Irak aracılığıyla Suriye yönetimini bilgilendirdiği ortaya çıkarken Washington bunun “izin isteme” olmadığını kaydetti. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ise Irak’ın temsilcisiyle görüşmesinde terörizmle savaşa devam edecekleri ve bu konuda her türlü işbirliğine açık olduğu mesajını tekrarladı. rizmle savaşta uluslararası her türlü çabada işbirliğine hazırız” açıklaması yaptı. ABD Dışişleri sözcüsü Jen Psaki de BM Temsilcisi Samantha Power aracılığıyla Caferi’ye bildirimi doğrurken “Rejimin iznini istemedik. Eylemlerimizi askeri düzeyde koordine etmedik, zamanlama ve hedef sunmadık. Kerry Suriye rejimine mektup göndermedi. Suriye’yi ABD uçaklarına dokunmamaları için uyardık” dedi. Ama Obama’nın Irak’taki saldırıları Suriye’ye yayma kararı sonrası Washington Caferi’ye cihatçıların vurulacağını iletmişti. Nitekim BM Genel Sekreteri Ban Kimun, “Saldırıların Suriye hükümetinin doğrudan talebiyle yapılmadığını biliyorum fakat hükümetin öncesinde haberdar edilmesini not ettim” derken aşırılıkçıların uluslararası barış ve güvenliğe ciddi tehdit teşkil ettiğini ekledi. M Amerikan askeri var. Kuveyt’te 15 bin, Katar’da 7500, Bahreyn’de 6000, BAE’de 5000, Ürdün’de 1000 Amerikan askeri konuşlu. Suriyeli İslamcı grupları eğitmek için Ürdün’de de CIA özel timleri var. Irak’a bu ay sevk edilen 475 ek personel dışında 1600 Amerikan askeri yakında konuşlanacak. Bunların 600 kadarı Irak ve Kürt güçlerine danışmanlık yapıyor. Çoğu Bağdat’taki ABD elçiliği ve F22 diplomatlarının Raptor güvenliğini sağlıyor. Ortadoğu Amerikan ‘askeri deposu’ 4 Ortadoğu’da 35 bin B M Kobane için ‘yarım milyon’ sığınmacı alarmı verdi Amerikalı siyasete din karışsın istiyor Dış Haberler Servisi ABD’de dinin siyasete karışmasını isteyenlerin sayısı artıyor. Pew şirketinin kasımdaki Kongre ara seçimleri öncesinde yaptığı ankete göre, 2010’da dinin siyasetteki etkisini yitirdiğini düşünenlerin oranı 5 puan artarak yüzde 72’ye ulaştı. Katılımcıların çoğu bu gidişatı onaylamıyor. Amerikalıların yüzde 49’u kilise veya başka bir dini kurumun siyaset üzerinde daha etkin olmasını istiyor. Cumhuriyetçilerin yüzde 59’u kilisenin siyasi konularda görüşünü dile getirmesi gerektiğini savunuyor. Bu oran Demokratlarda yüzde 42. Ancak buna karşın kilisenin adaylara açık destek sunmaması konusunda iki parti yandaşları da hemfikir görünüyor. Gerçi bu görüş 2010 yılında yüzde 70 oranına ulaşan destek bulurken bugün yüzde 60’lara düşmüş. Amerikalıların yüzde 59’u seçilecek siyasi kişiliklerin güçlü dini inançları olması gerektiğini savunuyor. Dış Haberler Servisi Suriye Kürdistanı’ndaki (Rojava) Kobane kantonunda IŞİD teröründen kaçan on binlerce insan Türkiye’ye akarken, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği bir haftada 138 bin kişinin sınırı aştığını kaydetti. Türk yetkililere göre bu rakam 150 bin. BM sayının 400 bine yükselmesi olasılığı doğrultusunda planlama yaptığını duyurdu. İki sınır kapısı açık tutuluyor. Cenevre’de açıklama yapan BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Sözcüsü Melissa Fleming, “Bütün bir nüfusun Türkiye’ye akma potansiyeline göre hazırlık yapıyoruz. Her şey olabilir ve Kobane’nin nüfusu 400 bin” dedi. 200 bin kişinin için toplanan yardımın hava yoluyla Amman’dan Adana’ya ulaşacağını söyleyen Fleming, bu hafta üç uçuş daha yapılacağını belirtti. BM İnsan Hakları Sözcüsü Rupert Colville, “Asıl kaygımız Kobane’nin kendisinin düşmesi” dedi. Kobane etrafındaki 105 köyün çoğunun 15 Eylül’den itibaren IŞİD tarafından ele geçirildiği, 100 kadar köyün de tahliye edildiği belirtiliyor. Kobane bölgesinde 440 kadar köy bulunuyor. Bu köylerde ayrıca Rakka, Halep ve Humus’tan daha önce göç etmek durumunda kalmış 200 ile 400 bin arasında Suriyelinin barındığı belirtiliyor. ABD’nin bölgede düzinelerce savaş uçağı var. F15, F16 ve F/A18 savaş jetleri, F22 hayalet uçakları, silahlı Reaper İsrail insansız hava araçları, Suriye jeti B1 bombardıman uçakları, saldırı Dış Haberler düşürdü helikopterleri, keşif Servisi uçağı ve havada ikmal İsrail, dün uçakları bulunuyor. F/A“savaş sınırlarını aştığı” 18’ler Körfez’de demirli USS gerekçesiyle bir Suriye savaş George H.W. Bush uçak uçağını düşürdü. MiG21 gemisinden havalanıyor. yahut Sukhoi Su24 jetinin Yakında Irak Kürdistan Golan Tepeleri’ndeki ateşkes Bölgesi’nin başkenti hattını aştığı için karadan havaya Erbil’den de savaş jetlerinin füzelerle vurulduğu açıklandı. havalanacak. Pilotların zamanında atladıkları belirtildi. Uçağın sınırı “kazayla Körfez’de konuşlu savaş aşmış olabileceği” belirtildi. gemileri Tomahawk güdümlü İsrail 31 Ağustos’ta bir Suriye füzeleriyle yüklü. Süpersonik insansız uçağını düşürmüştü. hızda 2 bin 500 km’den Ama bu 30 yıl sonra düşürülen uzak mesafeleri vurabilecek ilk Suriye jeti. Olayın ABD ve kapasitedeler. Arap müttefiklerinin IŞİD’e Irak’taki hava karşı Suriye cephesi açmasıyla saldırıları BAE’deki El eşzamanlı yaşanması dikkat çekti. Dhafra, Kuveyt’teki Ali El Kaide’nin Suriye kolu Nusra El Salim ve Birleşik Hava Cephesi’nin Golan’daki Kuneytra Operasyonları Merkezi’nin sınırını ele geçirmesinin ardından (CAOC) konuşlu bulunduğu Suriye bölgeyi geri almaya Katar’daki El Udeid hava çalışıyor. Şam olayı “saldırganlık” üslerinden kalkan uçaklarla diye niteledi, İsrail’in teröristlere düzenleniyor. ABD El desteğinin göstergesi olduğunu Udeid’den bölgenin 20 savundu. İsrail Savunma Bakanı ülkesinde hava savunma Moşe Yaalon ise “kimsenin durumunu gözleyebiliyor. güvenliklerini tehdit etmesine izin F16’lar geçen yıldan beri vermeyeceklerini” söyledi. Golan’ı Ürdün’de. ABD’nin Diego 1967 savaşıyla ele geçirip 1981’de Garcia’da üslü B52, B1 ve ilhak eden İsrail, en son 1985’te B2 uçakları da kullanabilir. iki Suriye uçağını düşürmüştü. 4 4 4 Bin Ladin’in damadına ömür boyu hapis Dış Haberler Servisi El Kaide lideri Usame bin Ladin’in damadı ömür boyu hapse çarptırıldı. 11 Eylül saldırıları düzenlendiğinda El Kaide’nin sözcüsü olarak “cihat çağrısında” bulunmuş olan Süleyman ebu Geyt geçen martta Manhattan federal jürisi tarafından “Amerikalıları öldürme, terörizmi destekleme ve araç gereç tedarikinden” suçlu bulunmuştu. Ebu Geyt mahkemede, tercümanı aracılığıyla “Allah’tan başka kimseden merhamet dilenmem. Ellerimi kelepçeleyip canlı canlı gömmeye çalışırken yüzlerce Müslüman gencin kelepçelerini çözüyorsunuz. Dünya çok yakında bu tiyatronun son bulduğunu görecek” diye konuştu. Ebu Geyt, ABD topraklarında yargılanıp cezalandırılan en üst düzey Kaide üyesi oldu. 48 yaşındaki Ebu Geyt geçen yıl Ürdün’de yakalanmıştı. I Cinayet çağrısına ilk yanıt Cezayir’den rı, aksi takdirde rehineyi öldürecekleri” tehdidi de savurdular. Görüntülerde Kalaşnikoflu maskeli iki militanın çevrelediği, yere oturtulan Gourdel, 1959 Nice doğumlu olduğunu, geçen cumartesi Cezayir’e geldiğini ve pazar günü kaçırıldığını söylüyor. Paris Cezayir’le işbirliği yapıldığını duyurdu. Fransa Başbakanı Manuel Valls teröristlerle müzakere etmeyeceklerini, şantaja boyun eğmeyeceklerini söyledi. Valls, Fransa’nın Irak’ta IŞİD’a karşı savaşa desteğinin de süreceğini vurguladı. Dağ tırmanışçısı olduğu belirtilen Gourdel’in Tizi Kuzou bölgesinde kaçırıldığı sanılıyor. Gourdel geçen hafta Facebook’a yazdığı mesajında, Cezayir’e dağ tırmanışı, mağara keşfi macerası için gideceğini, değişmiş bir insan olarak geri dönmeyi umduğunu yazmış. Dalga geçerek “eğer dönebilirsem” ifadesini de kullanmış. Gourdel’in ailesi de bir an önce serbest bırakılmasını umduklarını belirtti. ŞİD’in Müslümanlara ‘cinayet ve katliam’ düzenlemeleri çağrısı sonrası Cezayir’de yerel bir cihatçı grubu bir Fransız’ı kaçırdı İsrail üç gencin intikamını aldı Dış Haberler Servisi İsrail, geçen haziranda üç İsrailli genci kaçırıp öldürerek Gazze Savaşı’nın fitilini ateşlemekten sorumlu tuttuğu iki Hamaslıyı Batı Şeria’nın El Halil kentinde öldürdü. 30’lu yaşlarındaki Merwan Kawasme ile Ebu Ayşa’nın üniversite bölgesinde kaldıkları evin kuşatılması sonrası bir süre çatıştıkları belirtildi. İsrail ordusu iki zanlıyı tutuklamaya çalıştığını savundu. El Halil Valisi Kamel Hmeid, olayı “suikast” diye niteleyip kınadı. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu “İsrail adaleti onları yakaladı. Teröristleri her yerde avlayacağız” açıklaması yaptı. İsrail üç aydır Batı Şeria’da yüzlerce kişiyi tutuklamıştı. Hamas, gençlerin kaçırılmasını reddetse de, operasyonun liderlikten bağımsız yapılabileceği belirtmişti. Dış Haberler Servisi Sünni cihatçı örgüt IŞİD’den destekçilerine, “koalisyon üyesi ülkelerin vatandaşlarına saldırın” çağrısı ardından önceki gün Cezayir’de bir Fransız vatandaşının kaçırıldığı haberi gündeme düştü. Eylemi, IŞİD’e bağlılığını açıklayan ve kendi(REUTERS) lerine “Halifenin Askerleri” adını veren bir grup üstlendi. Grup, internet üzerinden yayımladıkları videoda, rehinelerinin kimliğinin Herve Pierre Gourdel olarak açıkladı. Militanlar, “Yeni bir Haçlı seferi yapıldığını, IŞİD lideri Halife Ebubekir el Bağdadi’ye biat ettiklerini” belirtirken görüldü. Ayrıca “Fransa Cumhurbaşkanı Hollande’a IŞİD’e karşı Irak’taki operasyonlarını dur Maskeli militanların rehin aldığı Fransız Gourdel durması için 24 saat süre tanıdıkla ölüm tehlikesi altında. Paris taviz vermiyor. vustralya’da bir zanlı öldürüldü IŞİD karşıtı koalisyonun üyesi Avustralya’ da ise bir şüpheli polis tarafından vurularak öldürüldü. 18 yaşındaki şüphelinin, Başbakan Tony Abbott’a tehditlerde bulunduğu, çağrıldığı karakolda iki polisi bıçakla yaraladığı aktarıldı. Zanlının IŞİD bayrağı taşıdığı da öne sürüldü. A