Catalog

SAYFA CUMHURİYET 27 KASIM 2013 ÇARŞAMBA kultur@cumhuriyet.com.tr 16 KÜLTÜR Hakan Gerçek’in ‘Savunma’ oyununu 30 yıl sonra yeniden gündeme taşıması rastlantı değil Özgürlüğün savunusu TALİMHANE TİYATROSU’NDAN ATAY’A SELAM... böyle bir yol izliyorum ama çok zor olmasına karşın tek 190203 yıllarında kişilik metinleri seviyorum. Pennsylvania antrasit köOyuncuyu başka açılardan mür madeni grevi sırasınçok terbiye eden bir çalışda hakem mahkemesinma oluyor. de grevci işçileri temsil et David W. Rintels’in, ti; sorgulama sırasında yalIrving Stone’un romanızca maden işçilerinin çenından sahneye uyartin çalışma koşullarını deladığı “Savunma”yı dağil, madenlerde çalıştırılan ha önce Müşfik Kenter çocuk işçi sayısının yükoynamıştı. Sen de Kent sekliğini de kamuoyunun Oyuncuları’ndan geliyorgözleri önüne serdi… sun. Müşfik Kenter’in oy1907’de, eski Idaho valinadığı “Savunma”yı izlesi Frank R. Steunenberg’i miş miydin? Aklında kaöldürmekle suçlanan radilan izlenimlerini anlatır kal işçi önderi William D. mısın? Haywood’un aklanmasını “Savunma” oyununda sağladı… ben Müşfik Hoca’ya asisBirinci Dünya tanlık yapıyordum. Savaşı’ndan sonra, sava Hay Allah, baltayı taşa karşı çıktıkları için hakşa vurduk! larında dava açılanları saOlur böyle şeyler! O oyuk te i iğ vundu… tt nu sahne kenarından dee n e’nin yö iy k ir tı B a 1925’te, “Maymun Dat falarca izlediğimi hatırlık e u v m u Meh avunma a uyor. s lü vası” diye bilinen ünn yorum. Her oyun sahnede ü , a d n kişilik oyun ’u Hakan Gerçek oy eyt lü davada, derslerinde böylesine devleşen bir aka Cün arrow Darwin’in evrim kuramıtörü izlemek müthiş bir hazClarence D , ‘Savunma’yla May k nı anlattığı için Tennese dı. Ve o dönem oyunun çok ç r tiyatroge ürel Sahnesi’nde. see eyaleti yasalarını çiğilgiyle karşılandığını hatırT nemekle suçlanan lise öğlıyorum. retmeni John T. Scopes’un Kenter’in oynadısavunmasını üstlendi… ğı oyun ile senin oynadı1926’da, Sweet ğın oyun arasında ne gibi Davası’nda, Detroit’in bir farklardan söz edilebilir? Beyaz mahallesindeki evSahneleniş, metin ve yolerini basan ırkçı bir grupla rum açısından… çatışan Siyah ailenin aklanOyunumuzu Mehmet masını sağladı… Birkiye yönetiyor. AslınABD hukuk tarihinin gelda metne fikir olarak farkmiş geçmiş en büyük salı yaklaştığımızı söyleyevunma avukatlarından Clamem. Ama tabii ki hem rence Darrow (1857Birkiye’nin hem de be1938), konuşmaları ve kinim yaşama bakış açılarıtaplarında da yaşamı bomız oyunun yorumuna etyunca ifade özgürlüğünün ki ediyor. hiçbir biçimde kısıtlanmaSahne düzeni olarak damasını savunmuş, idam ceha başka bir anlayışla oyzasına ve içki yasağına karnayacağız, günümüzün tekşı çıkmıştı. nolojisini daha çok kullaSinema tutkunları hemen nacağız. anımsayacaklar: 1925’in o Anımsadığım kadaünlü “Maymun Davası”nı rıyla, “Savunma” Kent Stanley Kramer 1960’ta Oyuncuları’nda 12 Eybeyazperdeye aktarmış, lül darbesi sonrasında, ması gibi… filmde Clarence Darrow’u darbenin etkilerinin sür2008’de kurulan tiyatrogerçek, Spencer Tracy canlandırmışdüğü dönemde oynanmıştı. bu yıl Beyoğlu’ndaki Maya Cütı. Ama, bizde “Rüzgârın Miratiyatrogerçek’in “Savunma”yı neyt Türel Sahnesi’ne taşındı. sı” adıyla gösterilen “Inherit the şu yaşadığımız günlerde yeni“Savunma”, uzun yıllarını Kent Wind”in, 1950’ler ABD’sinde den gündeme taşıması nasıl bir Oyuncuları’nda geçiren iki tiyatyaşanan baskıcı McCarthy döneanlam içeriyor? ro sanatçısını, Mehmet Birkiye minin hemen ardından çekilmesi, Oyun 1890’ların adalet sistemiile Hakan Gerçek’i bir araya gekuşkusuz, bir rastlantı değildi. ni, gerçek davalarla anlatıyor. Ve tiriyor. Yaşamöyküsel yapıtlarıygörüyoruz ki, günümüzde yaşaMehmet Birkiye’nin sahneledila tanınan ABD’li yazar Irving nanlarla çok benzerlik taşıyor. 12 ği tek kişilik “Savunma”da ClaStone’un Clarence Darrow yaEylül darbesi sonrası da bu benrence Darrow’u oynayan Hakan şamöyküsünden David Rintels’in zerlikler aynen vardı, şimdi de Gerçek’e soruyorum: sahneye uyarladığı “Savunvar. Bu da bana oyundan bir cüm Zaman zaman tek kişilik ma İçin Clarence Darrow” adleyi hatırlatıyor: “Bilimde, mateoyunları yeğliyorsun. Bunun be matikte dünya baştan başa delı oyunu, Müşfik Kenter’in Kent lirli bir nedeni var mı? Oyuncuları’nda 12 Eylül askeğişti, ama hukuk ve kuralları tiyatrogerçek’in kuruluşunri darbesinin hemen ardından zamana ve sonsuzluğa meydan da daha çok portrelere yer verme 1983’te oynaması da bir rastlantı okur gibi kaskatı kaldı.” düşüncesinden yola çıkmıştım. olmasa gerekti. (6, 7, 13, 18 ve 21 Aralık 20.30 Bu sebeple ilk oyunumu “Van Tıpkı, bugünlerde, Maya Cüneyt Türel Sahnesi / 30 Gogh” olarak belirledim. Araştırtiyatrogerçek’in aynı oyunu “SaKasım, 20.30 Kozyatağı Kültür dığımız portreler genelde tek kivunma” adıyla yeniden sahneye Merkezi, Kozzy / 2 Aralık, 20.00 şilik metinler oluyor. Bu sebeple taşımasının da bir rastlantı olmaODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi) CELAL ÜSTER Cüneyt Türel Sahnesi’nde Savunma Cüneyt Türel’in en büyük hayali kendi sahnesini kurmaktı. Kendine ait, bağımsız bir tiyatro mekânı düşlüyordu. Eğitim çalışmaları yapacak, genç tiyatrocular yetiştirecek, atölye çalışmaları ile tiyatroda yeni arayışların önünü açacak bir tiyatro merkezi. Televizyon dizilerinde oynamasının, reklam dublajları yapmasının sebebi buydu. Asmalı Cavit’te Celâl Üster’in masasındaki buluşmalarımızdaki sohbetlerinde bu mekânın nasıl olacağını ince ayrıntılarına kadar anlatıyordu. Ne yazık ki bu düşünün gerçekleştiğini göremedi. Cüneyt Türel’in sözlü vasiyeti, ailesinin isteği ve dostlarının desteğiyle hayata geçti Beyoğlu’ndaki Maya Sahnesi geçen yıl Maya Cüneyt Türel Sahnesi adını aldı. Cüneyt Türel’in öğrencilerinden, rol arkadaşlarından Hakan Gerçek’le bir sohbetimizde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın tiyatroya yardımlarını konuşmuştuk. Hakan Gerçek, özel tiyatrolar için en önemli sorunun salonsuzluk olduğunu belirterek “Devlet eğer bir yardım yapacaksa özel tiyatrolara salon sağlasın” demişti. Hemen her kentte, her ilçede açılan kültür merkezlerinin nasıl hesapsız kitapsız yapıldığından, sahnelerin tiyatro için hiç uygun olmadığından da söz etmişti. “Bir yerde 800 kişilik salon yapmak yerine 3 yerde 250’şer kişilik salonlar yapılabilir, böylece daha çok yere tiyatro ulaşabilir” diye düşünüyordu. Hakan Gerçek salonsuzluk sorununu kendi girişimi ile çözmüş. Cüneyt Türel Sahnesi’nin yönetimini devralmış. Sezonun açılışı 1 Kasım’da yapılmıştı. Cüneyt Türel Sahnesi’nde Tiyatro Gerçek’le birlikte Tiyatro Tem “Gündüz Niyetine”, Tiyatro Boğaziçi “Biz Küçükken Babamla Oyunlar Oynardık”, Tiyatro Si’s “Ölüm Oyunları”. Tiyatrodor “ElBohem Fikret Mualla”, Fonds Podium Kunsten “Pantomim, Mask ve Kukla” oyunlarının yanı sıra Vedat Sakman ve Çiğem Erken de konserlerle seyirciyle buluştu. Oyun, konser ve gösteriler yanında, edebiyat, müzik, tiyatro ile ilgili fuaye etkinlikleri ve hafta sonları atölye çalışmaları da yapılacakmış. İlk atölye çalışması; “Oyunculukla Buluşma”. Tiyatro Gerçek’in yeni oyunu “Savunma”. Irwing Stone’un romanından David Rintles’in yazdığı oyunda 18571938 yıllarında yaşamış, romanlara, filmlere konu olmuş bir avukatın, Clarence Darrow’un savunduğu davalar anlatılıyor. “Bir gün gelecek mantıkla ve akıl yürütmeyle her türlü yaşamın korunmaya değer olduğunu anlayacağız. Ve göreceğiz ki, merhamet insanoğlunun gösterebileceği en yüce duygudur” diyen Clarence Darrow’u Hakan Gerçek canlandırıyor. Oyunu sahneye Mehmet Birkiye koymuş. “Savunma” ile 1982’de 12 Eylül ertesinde darbecilere ders verircesine Clarence Darrow’u canlandıran ustası Müşfik Kenter’i saygıyla selamlıyor Hakan Gerçek. “Savunma” günümüzün en hayati bir sorununu eşit ve adil yargılanma talebini gündeme getiriyor. Darrow cinayetle suçlanan anarşistleri, mahkemeye hakaret ettikleri iddia edilen sendika önderlerini, savaşa karşı çıkanları, derslerinde Darwin’in evrim kuramını anlattığı için suçlananları, alkol yasağına uymayanları, evlerini basan ırkçı gruplarla çatışan siyahi aileleri savunmuş. Anlatım özgürlüğünün hiçbir biçimde kısıtlanmamasından yana olmuş, idam cezasına karşı çıkmış, “En değerli şey insan hayatıdır” demiş (bkz. en.wikipedia.org/wiki/ClarenceDarrow). “Savunma” karanlık zamanlarda adalet duygusunu güçlendirerek insanları cesaretlendiren bir oyun. Yani tam da zamanımıza, ülkemize uygun bir oyun. ‘Barış Atay yalnız değildir’ SELDA GÜNEYSU ANKARA “18. Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali” kapsamında, “Taksim Meydanı” adlı oyunu sahneleyen Talimhane Tiyatrosu oyuncuları, sahneden, RedHack grubuna yönelik yapılan operasyonda gözaltına alınan ve önceki akşam serbest bırakılan oyuncu Barış Atay’a selam gönderdi. Şinasi Sahnesi’nde sergilenen oyun Ankaralı tiyatroseverlerce dakikalarca ayakta alkışlanırken, “Her yer Taksim, her yer Direniş” ve “Bu daha başlangıç, mücadeleye devam” sloganları atıldı. Oyuncu Orhan Aydın ise sahneden izleyicilere, “Biz bu oyunu, Gezi Parkı eylemleri sırasında, başta Ethem Sarısülük, Ali İsmail Korkmaz, Mehmet Ayvalıtaş, Abdullah Cömert olmak üzere tüm yaşamını yitirenlere ve Barış Atay’a adıyoruz” dedi. Aydın ayrıca, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Ge zi eylemlerine destek verdikleri ve katıldıkları gerekçesiyle” bu yıl muhalif tiyatrolara ödenek vermemesine de “Bir tiyatroya destek vermemek aşağılıkça bir durumdur” sözleriyle tepki gösterdi. Aydın sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu yardım hem biz tiyatro sahiplerinin hem de tiyatrolarımıza gelen seyircilerin vergilerinden, halkın vergilerinden oluşuyor. Ona 3, 5 kuruş koyup, kendi yardımlarıymış gibi görüp, insanları etiketlemeye çalışmak, sanatsal yaratıcıları yadsımaya çalışmak, ‘Gezi eylemlerine destek verdiler’ gibi bir durumla süslemeye çalışmak, evet, aşağılıkça bir durumdur. Ayrıca Gezi Parkı eylemlerine ilişkin benim bir sözüm var: Gezi ruhu ölürse, Türkiye ölür. Toplumsal gerçekçi sanatı yaratan tiyatrocular, biz, bu ruhun ölmemesi için, bu ruhun ayakta kalması için üretmeye devam edeceğiz.” ‘Avrupa Konseyi Müze Ödülü’nün kazananı 3 Aralık’ta açıklanacak Baksı Müzesi finalde Kültür Servisi Sanatçı ve eğitmen Hüsamettin Koçan’ın 2010 yılında Bayburt’ta kurduğu Baksı Müzesi, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından 2014 yılı için verilecek “Avrupa Konseyi Müze Ödülü”nün (EMYA) finaline kaldı. Ödüle değer bulunan kurum 3 Aralık’ta açıklanacak. Diğer adaylar ise Letonya’dan “Zanis Lipke Memorial” ile İsveç’ten “Bildmuseet”. EMYA jürisi, Baksı Müzesi’nin finale kalmasının gerekçesini şöyle açıkladı: “Kurucusu Hüsamettin Koçan’ın ve ona destek olan 160 çağdaş sanatçının, samimi bir gayeyle, yüksek kalitede sanat ve tasarımı Doğu Anadolu kırsalına götürmesi, bir yüreklilik örneği oluşturuyor. Bu proje, yerel halkın kültürel ve ekonomik olarak kendi toprağında kök salmasına destek olarak merkez ile periferi arasındaki uçurumun nasıl aşılabileceğine son derece ilham verici bir örnek olarak beliriyor.” Doğu Karadeniz’de, Çoruh Vadisi’ne bakan bir tepenin üzerinde kurulu Baksı Müzesi, çağdaş sanat ve geleneksel el sanatlarını aynı çatı altında bir araya getiriyor. Resim ve hat sanatından örnekler... Kültür Servisi Alif Art Antikacılık AŞ tarafından 8 Aralık’ta “Osmanlı ve Karma Sanat Eserleri Müzayedesi” düzenlenecek. İstanbul’daki Esma Sultan Yalısı’nda yapılacak müzayedede, ağırlıklı olarak Osmanlı hat sanatından örnekler, Türk resminden eserler ile Baron Bronak, Keroupe Zilciyan, Sahat Kardeşler ve Harutyun Artin Uzunyan gibi usta isimlerin yaptığı müzik enstrümanları yer alacak. Ayrıca hattat takımları, tuğralı gümüşler, maden, işleme, seramik, kuyum örnekleri satışa sunulacak. Müzayedenin önemli eserleri arasında, Dikmen Ailesi koleksiyonunda yer alan, İbrahim Çallı’nın eski Türkçe imzalı “Uzanan Çıplak” konulu tablosu ile Şevket Dağ’ın yine eski Türkçe imzalı ve Hicri 1130 tarihli “Hatice Turhan Sultan Türbesi” konulu tablosu bulunuyor. Çallı’nın tablosu 600 bin, Dağ’ın eseri ise 400 bin TL’den satışa sunuluyor. Hattat ve cilt ustası Emin ALİF ART ANTİKACILIK’TAN ‘OSMANLI VE KARMA SANAT ESERLERİ MÜZAYEDESİ’ Lobna’ya destek konseri İbrahim Çallı’nın “Uzanan Çıplak” tablosu 600 bin TL’den satışa çıkıyor. 1 3 A R A LIK’ TA GA R A JİSTA NBUL’ D A n ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Uluslararası Yazarlar Birliği PEN’in yönetim kurulu, Ergenekon davasında ağırlaştırılmış müebbet cezasına çarptırılan gazeteci Tuncay Özkan’ın “Ötekiler” adlı anıromanını “ayın kitabı” seçti.Özkan kitabında eski PKK’li Hüseyin Yanç’ın Ergenekon davası sanıklığına uzanan öyküsünü edebi bir dille anlatıyor. 1921’de Londra’dan yola çıkan, edebiyat ve ifade özgürlüğünün gelişmesi için çalışan PEN, 102 ülkede 145 özerk merkezden oluşan bir kulüpler federasyonu ve 20 bin üyesi var. ‘Ötekiler’ ayın kitabı Barın’ın “Osmanlı Kalemtıraş koleksiyonu”, hat sanatının önemli kaynaklarından “Mizanü’l Hat” isimli eser, hattat Yahya Hilmi Efendi’ye ait “Amme Cüzü” ile Şeyh Cemaleddin Aksarayî’nin koleksiyonundaki Sultan IV. Murat’a ait Hicri 1040 tarihli ferman, müzayedede dikkat çeken diğer eserler. Kültür Servisi Gezi Direnişi sırasında Taksim Meydanı’nda, polisin attığı gaz bombasının kapsülüyle başından yaralanan, 25 gün komada kalan ve 3 ayrı beyin ameliyatı geçiren Lobna Allami için destek konseri düzenleniyor. Beyninde oluşan hasar nedeniyle konuşma, yazma güçlüğü çeken, eski haline dönebilmek için terapi gören Allami’ye destek konserinde Büyük Ev Ablukada, Can Bonomo, Göksel, Hakan Vreskala, Kaan Sezyum, Kardeş Türküler, Mehmet Erdem, Mert Tünay, Mor ve Ötesi, Sarp Maden, Teoman ve Yavru gibi önemli sanatçılar ve gruplar sahnede olacak. Sanatçıların Allami’ye “Dostluklar acı tatlı her gün için. Döndün, dönüşün şerefine tüm şarkılarımız senin olsun!” diye seslendiği konser, 13 Aralık’ta Garaj İstanbul’da yapılacak ve 40 liradan satışa sunulan biletleri Garaj İstanbul gişelerinden edinilebilecek. Lobna Allami için ayrıca internet üzerinden de bir kampanya yürütülüyor. İki senelik tedavi masrafı olan 70 bin dolara ulaşmak için uluslararası Indiegogo sitesindeki bağış kampanyasının adresi şöyle: http://www.indiegogo.com/projects/singlobnasing