Catalog

SAYFA CUMHUR YET 19 EYLÜL 2011 PAZARTES ekonomi@cumhuriyet.com.tr 10 EKONOMİ Mobil alanda gelecekte en çok fırsatı eğitim, mobil internet ve sağlık alanları barındırıyor Gelecek eğitimde Sabun devi Dalan’dan 70. yıla yeni marka M YASE LKNUR göre, akıllı telefonlarda geleneksel uygulamalar olan resim, müzik ve oyunların yerini daha işlevsel uygulamalar alacak. AMSTERDAM Vodafone İçerik Hizmetleri Direktörü Lee Epting, akıllı telefonların fiyatları düştükçe bu alanda ciddi bir gelişme olacağını belirterek burada açık işletim sistemlerinin yaratıcılığa çok daha fazla imkân tanıyacağını söyledi. Epting, Amsterdam’daki PICNIC Festivali kapsamında düzenlenen Mobil Clicks etkinliğinde gazetecilerin sorularını yanıtladı. Epting, “Mobil dünyada fırsat olarak gördüğümüz alanlardan biri eğitim. Global olarak yaptığımız örneklerden biri, Mısır’da okuma yazması düşük olan profile İngilizce öğretmeyi sağlayan bir uygulama. Uygulama sayesinde Mısır’da okuryazarlığın yüzde 20 yükseldiğini gördük. Diğer bir fırsat alanı mobil internet kullanımı. Hindistan’daki sınıflara Webbox cihazı koyarak, öğretmenlere televizyon üzerinden eğitim verme imkânı sağladık. Bir diğer dikkat çekici alan ise sağlık. Görme ve işitme engelliler özelinde geliştirilen uygulamalarımız var. Kör bir kişi lokasyon tayin etmek için GPS kullanacak” açıklamasını yaptı. Epting, Vodafone olarak bunu hem sosyal sorumluluk olarak gördüklerini hem de şu anda herkesin ilgilendiği oyun gibi “geleneksel alanlar dışında çok daha az servisin ve uygulamanın geliştirildiği bu gibi segmentlerde birtakım teşvikler ve odaklanmalar ile fayda sağlayabileceklerini” ifade etti. Mobil telefondaki fiytlandırma sorununun farkında olduklarını anlatan Epting, makul fiyatlandırılmış cep telefonu çalışmalarının bulunduğunu anımsattı. Epting, “10 doların altında cep telefonları sunuyoruz. Global bir operatör olarak cihaz tarafında büyük bir efor sarf ediyoruz ve oradaki erişim bariyerini indirmek için elimizden geleni yapıyoruz” dedi. şlevsellik iş yapacak Vodafone’a Ömer Kuyucu, Türkiye’de konuşma paketlerini her ihtiyaca göre şekillendirdiklerini ve ilerleyen zamanda daha ihtiyaç odaklı teklifler sunacaklarını açıkladı. htiyaca odaklı kinci Özelleştirme daresi: TOK Geçenlerde katıldığım bir panelde AKP rejimi tarafından doludizgin gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarının sonuçlarını şöyle özetledim: Özelleştirme İdaresi (ÖİB) tarafından bugüne kadar 200 kamu kuruluşu özelleştirildi. Özelleştirmelerden 47 milyar dolara yakın gelir elde edildi. Bu gelirin ağırlıklı bir kısmı bütçe açıklarını kapamada kullanıldı. Bütçe açıklarının devasa boyutlara ulaşması, 20002001 krizi sırasında batıkdolandırıcı 20 bankanın devletin kucağına bırakılmasıyla oluşmuştu. Bu enkazı kaldırmak için IMF’den 30 milyar doların üstünde borç alınmıştı. Özelleştirilen KİT’lerin parasının çoğu, IMF borcu ve faizini kapatmada kullanıldı. Özelleştirmeler sonrası, bugün kamuda sanayi faaliyeti sıfıra yakın. Haberleşmede sıfır. Enerjide kamu, tasfiye sürecinde. Bankacılıkta tasfiye sürecinde. Kamunun toplam yatırımlardaki payı yüzde 20’de kalırken ağırlıklı işi karayolu yapımı, özellikle de duble yol… Salondan gelen bir soru şöyleydi: “Bütün bu kamu tasfiyesine rağmen, AKP iktidarı, TOKİ gibi bir kurum ile inşaat sektöründe dev bir KİT oluşturdu. Bunu nasıl açıklarsınız?” Bu 1 milyon dolarlık soru, ne zamandır anlatmak istediğim bir şeyi ifademe vesile oldu. Okurla da paylaşmalıyım. 2003’ten bu yana doğrudan RTE’ye bağlı bir kurum olarak iş gören TOKİ, yeni hükümette bir bakanlığa dönüştürüldü ve TOKİ Başkanı Erdoğan Bayraktar AKP’den milletvekili de seçildikten sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı adını alan bu “TOKİ Bakanlığı”nın (Siz bunu rant bakanlığı diye de okuyabilirsiniz) başına geçirildi. RTE’nin her tür kamu denetiminin dışında iş gördürdüğü TOKİ’nin 20032010 döneminde 500 bin dolayında konut inşa ettirdiği bildiriliyor. Yine kendi ifadeleriyle, “100 bin nüfuslu 20 şehir” anlamına gelen bu inşaat faaliyetinin yatırım maliyeti yaklaşık 35 milyar TL. Yani TOKİ, görünüşte 35 milyar TL’ye mal olan 500 bin dolayında konut inşa ettiren bir kamu kuruluşu gibi duruyor. Bir konut KİT’i adeta. Görünüş böyle olsa da gerçek böyle değil. TOKİ, bir KİT gibi üretim yapmaktan çok, kamuya yani tüm yurttaşlara ait olan arsaları, kamu binalarını satan ikinci bir özelleştirme idaresi aslında. KİT’leri ÖİB satarken, KİT’lerden arta kalan kamu arsalarını ve taşınmazlarını da TOKİ satıyor, kullandırtıyor. Üstelik ÖİB’nin elinde daha fazla satacak KİT kalmazken, TOKİ’nin önü yeni yeni açılıyor. Çünkü satılacak, sermaye birikiminin rüzgârı yapılacak o kadar çok kamu arsası, kamu binası, okul, hastane, park, orman, tarım arazisi, askeri bölge var ki… Hatırlatalım; TOKİ’ye genel bütçeden ya da başka bir kamu bütçesinden ödenek ayrılmaz. TOKİ’nin sermayesi, hepimize ait kamu arsalarıdır. TOKİ, Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nden (Arsa Ofisi) devraldığı, rantı oldukça yüksek kamu arsalarını, “sermaye” yaptı. Bu arsaların bir kısmını Ağaoğlu, Varyap gibi büyük inşaat şirketlerine, lüks konut yapıp “geliri paylaşmak üzere” verdi. Onlardan tahsil ettiği gelirlerin de katkısıyla, yine kamu arsalarını kullandırarak orta sınıflara satacağı konutlar üretirirken bir dizi müteahhide (çoğu yandaş) önemli bir iş sahası yarattı. 81 ilde sosyal konut ürettirdiğini iddia eden TOKİ’nin aslında inşa ettirdiği konutlar, ağırlıkla İstanbul, Ankara ve İzmir’de. Dahası, sosyal konut üretimiyle imaj yapmaya çalışan TOKİ’nin en büyük 25 projesinin mahiyeti, TOKİ’nin, yüksek gelir gruplarına konut ve AVM üreten firmalara İstanbul rantını paylaştıran bir kurum olduğunu gösteriyor. TOKİ’nin 35 milyar TL’lik yatırımının yüzde 42’sinin 30 firma tarafından gerçekleştirildiği ve gerçekleştirilmekte olduğu biliniyor. TOKİ tarihinin en büyük yatırımı, Metal Yapı’nın Bakırköy projesi, 1.2 milyar TL’lik bir iş. Kamuoyunun ismini en çok duyduğu Varyap, TOKİ ile 5 büyük proje yürütmüş. Arena Stadı, Ataşehir ve Bahçeşehir’deki Meridian, Uphillcourt gibi tuhaf isimli projeler hep Varyap’ın… Aşçıoğlu, TOKİ’den Ali Sami Yen Stadı ve Likör Fabrikası arazilerini alıp gökdelenler dikmeye heves eden büyük firmalardan biri. My World, My World Europe isimli projeleri, Arena Stadı ticari yatırımlarını yapan Ağaoğlu, TOKİ’nin bir diğer önemli partneri (*). Kamu arsalarının, binalarının, özellikle altın değerindeki İstanbul taşınmazlarının üstündeki bu tasarruf, tek başına AKP rejiminin elini daha da güçlendiren bir unsur. Yeni kurulan rant bakanlığı ile belediye yetkilerine de el atan rejim, Türkiye’deki birikim sürecinin rotasını belirlemede, en önemli girdi olan arsayı, istediğine vermede tek yetkili durumuna gelerek, her boy ve soydan sermayedara da “güç bende artık” diyerek muktedirliğini pekiştirmekte. KİT’lerin özelleştirilmesine hayırhah bir tutum takınan halkımız, bilsin ki kentindeki en ufak yeşil alan, deprem toplanma bölgesi olması gereken arsalar, çocuklarının okulları, hastane binaları bile bu insafsız paragözlerin satış listesinde. (*) TOKİ’den aslan payını alanların listesi için 20 Mayıs ve 1 Haziran tarihli yazılarıma bakılabilir. Yüzde 100 zeytinyağlı sabun denince ilk akla gelen markalardan olan Dalan, kuruluşunun 70. yılında yeni kişisel bakım ürünleri markası “d’Olive” ile piyasaya hızlı bir giriş yaptı. Dalan’ın d’Olive ürün yelpazesinde şampuan, saç kremi, sıvı sabun, yoğun bakım ve vücut kremi, duş jeli, yüzde 100 zeytinyağlı kalıp sabun ve vücut yağı bulunuyor. Dalan Yönetim Kurulu üyesi Zeynep Dalan, d’Olive için bugüne kadar 5 milyon TL’lik yatırım yaptıklarını, 2011’de ayırdıkları yatırım bütçesinin 1 milyon dolar olduğunu söyledi. 1941’de İzmir, Agora Namazgâh’taki küçük bir sabunhanede üretime başlayan Dalan, bugün Yönetim Kurulu Başkanı Akın Dalan öncülüğünde İzmir Pınarbaşı’ndaki 70 dönümlük tesislerinde 70. yılını kutluyor. Zeytinyağlı sabunda iç pazarda lider olan Dalan, kalıp sabun, kozmetik, gliserin gibi ürünlerde yılda 50 bin tonluk üretim ve yüzde 12’lik pazar payı ile Türkiye’nin ilk üç büyük üreticisi arasında yer alıyor. 2011’i yüzde 10’luk bir büyüme ile kapatmayı hedefleyen Dalan, üretiminin yüzde 65’ini 5 kıtada 100’ü aşkın ülkeye ihraç ediyor. htiyaç odaklı tarife Vodafone Türkiye Bireysel Data Ürün ve Servisleri Bölüm Başkanı Ömer Kuyucu da Türkiye’de konuşma paketlerini her ihtiyaca göre şekillendirdiklerini belirterek “İlerleyen zamanda daha ihtiyaç odaklı tekliflerimiz gelecek” dedi. Türkiye ilk defa Mobil Clicks’te Vodafone Grubu’nun mobil internet sektöründeki en iyi ve yenilikçi girişimciyi bulmak ve gelişmesine destek olmak amacıyla global olarak düzenlediği Mobile Clicks 2011’in Amsterdam finali, Ömer Kuyucu, Vodafone Grup Tüketici Servisleri Direktörü Antonio Garcia Urgeles ve Lee Epting’in katılımıyla gerçekleştirildi. Bu yıl ilk kez Türkiye’nin de katıldığı ve aralarında Almanya, Hollanda, Portekiz, rlanda, spanya ve ngiltere’nin bulunduğu Mobile Clicks’te birinciliği Frogtek projesi elde ederken 150 bin Avro almaya hak kazandı. Ömer Kuyucu gelecek yıl Mobile Click’in finalini Türkiye’de yapmayı hedeflediklerini söyledi. ABD’li zenginlere Buffet Vergisi Ekonomi Servisi ABD’de zenginlerin en az orta sınıf ailelerinin ödedikleri vergi oranı kadar vergi ödemelerini sağlamak için ABD Başkanı Barack Obama, bugün Kongre’de bütçe açığının azaltılmasıyla ilgili yapacağı öneriler kapsamında yılda 1 milyon dolardan fazla kazananların daha fazla vergi ödemesini öngören bir öneride bulunacak. Obama’nın önermeyi düşündüğü vergi, ABD’li ünlü yatırımcı Warren Buffett’ın New York Times gazetesinde yazdığı makalede, ülkedeki süper zenginlerin daha yüksek vergi ödemesi önerisine gönderme yapılarak “Buffett Vergisi” olarak adlandırılıyor. Buffet, makalede kendisi gibi süper zenginlerin vergi yasalarındaki boşluklardan yararlanarak çalışanlarından daha az vergi ödediklerini belirterek “Ben ve arkadaşlarım milyarder dostu Kongre tarafından yeterince şımartıldık. Şimdi fedakârlık yapma zamanı” demişti. VAIO S inceldi Sony’nin notebook PC’lerinden VAIO S serisi, yeni katılan ince, 39.5cm’lik (15.5”) bir modelle büyüyor. Sony’nin tamamen düz, Full HD notebook PC bilgisayarı 2 kg. ağırlığında. Yeni VAIO S serisi bilgisayar isteğe bağlı yaprakpil ile 13 saate kadar çalışma olanağı sunuyor. 3D içerikler istenildiğinde 3D panel aksesuvar kullanılarak gözlüksüz izlenebiliyor. Dahili pil, bilgisayar kullanımını 6.5 saate kadar destekliyor. Arkadan aydınlatmalı izole klavyede, hızlı veri girişi için özel bir sayısal tuş takımı bulunuyor. Dünyanın önemli mobil tekIşıklar az yanarken gücün noloji üreticilerinden biri olan korunması için sensör ile Qualcomm tarafından her yıl ekranın ışığı otomatik Avrupa’da gerçekleşen IQ2011 etolarak ayarlanıyor. Yeni kinliğine bu yıl İstanbul ev sahipVAIO S serisi notebook liği yaptı. Etkinlikte konuşan QualPC, ekimden itibaren Avrupa’da satışa comm Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Pasunulacak. ul Jacobs, mobil platformun tarihin en bü Lenovo tablete girdi Lenovo, bireysel kullanıcılar için IdeaPad tablet ve kurumsal müşteriler için ThinkPad tabletten oluşan ilk tablet bilgisayar ailesini görücüye çıkarıyor. 740 gram ağırlığı olan IdeaPad K1, entegre Bluetooth ve 802.11 WiFi bağlantı özelliklerini de içinde barındırıyor. 1280x800 ebadında ekrana ve 748 gram ağırlığa sahip olan ThinkPad Tablet 178 derece görüş açısına sahip IPS ekran ve çizilmeye karşı dirençli Corning Gorilla Glass özelliğine sahip. Mobil günümüzün hâkimi Mobilin artık geleceğin değil günümüzün hâkim bilişim platformu olduğunu kaydeden Jacobs, mobil cihazların çok daha kişisel hale geldiğini ve bireylerin kendi kişisel bilgisayarları kadar güçlü hale gelen akıllı cihazlarıyla diledikleri yerden, diledikleri gibi iletişim kurma, eğlence servislerine bağlanma ve sosyal paylaşımda bulunma gibi işlemleri gerçekleştirebildiklerini vurguladı. yük teknoloji platformu olduğunu söyledi. H A F T A N I N Ç İ Z E L G E S İ NE OLACAK? NE OLDU? Müdahale beklentisi Bu hafta küresel piyasalara genel olarak olumlu bir hava hâkimdi. Merkez bankalarının piyasalardaki likidite sıkışıklığını gidermek için aldıkları ortak müdahale kararı borç krizine ilişkin bir plan oluşturacaklarına dair beklentilerle piyasalara yükseliş getirdi. Tek negatif beklenti Yunanistan ile ilgili gelişmeler oldu. Hafta başında, Almanya’nın Yunanistanın iflas edeceği söylentilerine karşı hazırlık yaptığına ve Moody’s’in Fransız bankalarının kredi notunu indireceğine ilişkin spekülasyonlarla Avrupa borsalarında hızlı satışlar gözlendi. Ancak satışlar kısa sürdü. MerkelSarkozyPapandreu görüşmesinden çıkan Yunanistan’a destek kararı piyasaları az da olsa rahatlattı. Haftanın bir diğer önemli gündemi, Polonya’nın Wroclaw kentinde cuma yapılan Avro Bölgesi maliye bakanları toplantısıydı. ABD Hazine Sekreteri Timothy Geithner ile toplanan bakanların büyümeyi desteklemek için ekstra vergi ya da harcama kesintisi olmayacağını açıklaması piyasalara olumlu yansıdı. ABD’nin beklenen faiz toplantısı salı ve çarşamba yapılacak. Toplantı gittikçe yoğunlaşan küresel sorunlar karşısında ABD’de bilanço tartışmalarını yeniden alevlendirecek. İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Genel Müdür Yardımcısı Şant Manukyan “Fed’in bilançoyu genişletmek yerine bilanço içindeki varlık pozisyonlarını değiştireceğini düşünüyorum. Fed, elindeki kısa vadeli fonları satarak uzun vadeli fon alma yoluna gidebilir. Bu da faizi düşük tutar. İlk aşamada bunu yapabilir. Varlık alımı yapacaksa dolar değer kaybedecektir” dedi. İçeride Merkez Bankası’nın salı günkü faiz toplantısı önem taşıyor. Toplantı sonrası yapılacak açıklamalar Türkiye’nin yurtdışındaki olumsuz havadan ne kadar etkilendiğine ışık tutacak. Öte yandan spor hisselerinde yükseliş sürebilir. Geçen hafta Trabzon Hazırlayan: PEL N ÜNKER ABD’de faiz kararı hisseleri Inter galibiyetinden sonra tavan yapmıştı. Cuma akşamı Beşiktaş’ın 51’lik galibiyetinden sonra spor kulübünün hisselerine ilgi artabilir. Kur ve faiz tarafında ise Avro/dolar paritesindeki hareketler belirleyici olacak. Yunanistan gündemde Yunanistan’a yönelik gelişmeler önümüzdeki hafta da ön planda olacak. Avro Bölgesi maliye bakanları toplantısının sonuçları haftanın ana gündemlerinden biri. Avrupa’dan gelecek veri akışı da önemli. Avro Bölgesi’nde çarşamba imalat ve hizmetler endeksi, perşembe de yeni sanayi siparişleri açıklanacak. ABD’de salı yeni konut inşaatları, inşaat ruhsatları, ikinci el konut satışları duyurulacak. Cuma IMFDB yıllık toplantıları başlayacak. çeride veriler olumlu Öte yandan UBS, Türk bankacılık hisselerinde zayıf performansa neden olan faktörlerin azalmaya başladığını ve bankacılık sektörünün daha çekici göründüğünü açıkladı. İkinci çeyrek büyüme verisi ve beklentilerin altında gelen cari açık hisse senedi piyasasını olumlu etkileyen gelişmeler oldu. BORSADA Y MSER HAVA İMKB haftalık yüzde 3.57 yükselişle 57 bin 896 puandan kapandı. Bankacılık endeksi yüzde 4.2 yükseldi. Borsadaki yükselişte dışarıdaki olumlu hava ve içeride açıklanan olumlu makroekonomik veriler etkili oldu. DOLAR 1.79 TL’N N HEMEN ALTINDA Geçen hafta TL karşısında dolar ve Avro geriledi. İstanbul serbest piyasada ABD Doları TL karşısında yüzde 0.61 düşüşle 1.7810 liraya geriledi. Avro ise yüzde 0.04 düşüşle 2.46 liradan kapandı. Riskten kaçma eğiliminin azalmasıyla birlikte güvenli limanlara olan talep de geriledi. Altın haftalık yüzde 2.40 düşüşle 1811.20 dolardan kapanış yaptı. İçeride 24 ayar külçe altının gram fiyatı yüzde 3.65 düşüşle 102.90 lira, Cumhuriyet altını da yüzde 3.20 düşüşle 695 lira oldu. Avro dalgalandı: Avrupa’ya ilişkin tansiyon, bu hafta Avro/dolar paritesinde dalgalanmalara neden oldu. Haftaya 1.3498 ile başlayan parite 7 ay sonra ilk defa 1.35’in altını gördü, 1.38’den haftayı tamamladı. Petrolde zayıf seyir: Brent petrolün Faiz 8.15’te: Haftaya yüzde 7.92’den başlayan gösterge faiz yüzde 8.23’e kadar yükseldikten sonra pazartesi valörlü işlemlerde yüzde 8.15’ten kapandı. C MY B C MY B fiyatı hafta boyunca 109114.25 dolar aralığında dalgalandı ve 112.22 dolardan kapandı. ABD ham petrolünün ekim ayı teslimi 87.96 dolar oldu