Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 6 ŞUBAT 2009 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 11 CMYB C M Y B NECDET ÇALIŞKAN Küresel ekonomik durgunlukla birlik- te tüm dünyada düşen sanayi üretimi ve düşen tüketim harcamalarõ, çevreyi kir- letme kotalarõnõn ticaretini de vurdu. Kyoto Protokolü çerçevesinde kurulan ve gaz emisyonu sõnõrlarõnõ aşan şirketlerin karbon kotasõ alõp satabildiği karbon borsasõnda fiyatlar 7-8 ayda yüzde 70 düş- tü. Geçen yõlõn ortalarõnda havaya 1 tonluk karbondioksit salmak için 30 Av- ro’luk kontrat almasõ gereken Avrupalõ bir şirket, şimdi bu parayla çevreye 3 ton- luk gaz bõrakabiliyor. Avrupa İklim Borsasõ’nda (European Climate Exchange) 2008’in ortasõnda 32 Avro’yu geçen fiyatlar, krizin derin- leşmesiyle 3 Şubat’ta 10 Avro’ya kadar geriledi. Fiyatlardaki 7 aylõk düşüş yüz- de 65’i buldu. Dünyaya en çok gaz salõ- mõ yapan ve Kyoto Protokolü’ne yanaş- madõğõ için fiyatlarõn daha düşük oldu- ğu ABD’deki Chicago İklim Borsa- sõ’nda (Chicago Climate Exchange) ise karbon kontratõ fiyatlarõ 7.5 dolardan 2 dolara geriledi. ABD piyasasõndaki 8 ay- lõk fiyat düşüşü yüzde 71 oldu. Karbon borsalarõnda, çevreyi daha fazla kirletenler, daha az kirletenlerden karbon kredisi kontratõ alabiliyor. Diğer bir deyişle havaya karbondioksit salma hakkõ bu borsalarda alõnõp satõlabiliniyor. ABD ve Avrupa başta ol- mak üzere, geçen yõl dünyada 2 milyar tonun üzerinde kar- bon bu bor- salarda alõ- nõp satõldõ. “Paran kadar kirlet” mantõğõy- la işleyen karbon piya- sasõnõn büyüklüğü de yüzde 84 artõşla 118 milyar dolara ulaştõ. Piyasa- nõn bu yõl 150 milyar dolara ve 2020’de 3 trilyon dolara ulaşmasõ bekleniyor. Büyük fonlar da satışa geçti Son yõllarda karbon borsalarõna mil- yar dolarlõk bütçeler ayõran dünya fi- nans devlerinin de (Citi Group, Bank of America, Morgan Stanley…) ilgi- si krizle azaldõ. Hedge fonlar ile yatõ- rõm bankalarõnõn bu pazardaki yatõ- rõmlarõnõ birer birer azaltma- sõ, fiyatlarõn tepetaklak düşmesinde belir- leyici oldu. Dü- şüşte, gelişmiş ülkelerin kur- tarma paketle- rinde yer ver- dikleri yenilene- bilir ve temiz ener- jiye ayrõlacak fonlar da etkilendi. Sanayi üretiminin Japonya’da 56 yõ- lõn, ABD’de 29 yõlõn, Avrupa’da son 17 yõlõn, hatta dünya büyüme rekortmeni Çin’de bile son 8 yõlõn en düşük sevi- yesine gerileyen sanayi üretimi ile top- lam dünya üretim düzeyinin düşmesi, şirketlerin karbon kotalarõnõn altõnda kalmasõna yol açõyor. Bu da ek kontrat ihtiyacõnõ azaltõrken karbon borsasõn- daki fiyatlarõ aşağõya çekiyor. Bir ağaç, ömrü boyunca 1 ton kar- bondioksit emerken, 1 tonluk karbon salõmõ kontratõ, Avrupa’da 10 Av- ro’ya, ABD’de 2 dolara satõn alõnabi- liniyor. Türkiye’de ise yõllõk kişi başõna karbondioksit salõmõ yaklaşõk 3.5 ton, toplam da ise 250 milyon ton. Milyar dolara tertemiz Türkiye! Türkiye henüz bu piyasalarõn zorunlu üyesi olmamasõna karşõn karbon pi- yasasõndaki fiyatlar dikkate alõndõ- ğõnda, 500 milyon dolarla, Türkiye kü- resel õsõnma konusunda kendini ‘te- mize’ çekebiliyor. Öte yandan dün Kyoto Protokolü’nün TBMM’de onaylanmasõnõn ardõndan bu borsalarda henüz gönüllü olarak ti- caret yapan türk şirketleri için resmen iş- lem yapabilmenin de önü açõlmõş oldu. İngiltere’defaizde rekor indirim Ekonomi Servisi - Saruhanlõ’da 1995’te 800 işçi ile faaliyete baş- layan ve çok sayõda ihracat ödü- lü bulunan Saruhan Konserveci- lik’in iflasõna karar verildi. Eko- nomik kriz nedeniyle 2 yõldan bu yana üretim yapamaz hale geldi- ği belirtilen fabrikanõn, Asliye Hukuk Mahkemesi tarafõndan if- lasõna karar verildi. İflas kararõ dosyalarõnõn Saruhanlõ İcra İflas Müdürlüğü’ne teslim edildiği, fabrikanõn ilerleyen günlerde sa- tõşõnõn yapõlacağõ bildirildi. Üretim döneminde ABD, Almanya, Avus- tralya, Avusturya, Belçika, Bulga- ristan, Çek Cumhuriyeti, Danimar- ka, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Hollanda, İspanya, İsrail, İs- veç, İsviçre, İtalya, Japonya, Kanada, Macaristan, Polonya, Slovakya ve Yunanistan’a ihra- cat yapan Saruhan Konserve, 2005’te Manisa bölgesindeki çevre dostu 5 kuruluştan biri ola- rak ödüllendirilmişti. Fabrikanõn, idari binasõnõn mimari özel- likleri bakõmõndan ülke çapõnda ikincilik ödülü aldõğõ, “yüksek vergi teşekkürü” ve “yüksek ihracat belgesi”nin yanõ sõra ulusal ve uluslararasõ kalite bel- gelerine sahip olduğu öğrenildi. İngiltere Merkez Bankasõ, faiz oranlarõnõ yarõm puan indirerek, rekor düzey olarak kabul edilen yüzde 1’e çekti. Böylece İngiltere’de faizler 1694 yõlõnda kurulan İnliltere Merkez Bankasõ tarihinin en düşük seviyesine gerilemiş oldu. İngiltere ekonomisinin bu yõl 1946’dan bu yana en kötü büyüme performansõnõ göstermesi bekleniyor. İngiltere Merkez Bankasõ, son 18 ay içinde, faizleri beş kez indirdi. Avrupa Merkez Bankasõ da dünkü toplantõsõnda yüzde 2 olan gösterge faiz oranõnda değişikliğe gitmedi. (soldan sağa) Öner Çelebi (GMR İş Geliştirme Direktörü), Murat Dede- oğlu (İSG Yönetim Kurulu Üyesi-Limak), Cenk Alpsoy (İSG Yön. Kur. Üye- si-GMR), Gökhan Buğday (ISG CEO), Ebru Özdemir (ISG Yönetim Ku- rulu Üyesi-Limak), Server Aydın (ISG Genel Müdür Yardımcısı-Ticaret). Sabiha Gökçen 29Ekim’e yetişecek Ekonomi Servisi - Sabiha Gökçen Havalimanõ yeni dõş hatlar terminali ve eklerinin, 29 Ekim’de hizmete girmesi bekleniyor. Böylece 30 ayda tamam- lanma taahhüdü ile ihaleye çõkarõlan yeni havalimanõ tesisleri 18 ayda bi- tirilmiş olacak. Terminalin işletme hakkõnõ 1 Mayõs 2008’de 1 milyar 932 milyon Avro karşõlõğõ devralan İstan- bul Sabiha Gökçen Uluslararasõ Ha- valimanõ Yatõrõm Yapõm ve İşletme AŞ (İSG), halen 1.6 milyon olan yõl- lõk dõş hatlar yolcu sayõsõnõ bu yõl iki- ye katlamayõ hedefliyor. İSG Üst Yö- neticisi (CEO) Gökhan Buğday özet- le şunlarõ vurguladõ: - Şimdiden 3’ü yerli (THY, Pega- sus ve Sunexpress) 32 havayolu şir- keti Sabiha Gökçen’den dünyanõn 45, Türkiye’nin 15 noktasõna uçuyor. - İSG, Limak Holding (LIMAK), GMR Infrastructure (Hindistan) ve Malaysia Airports Holdings Berhad ortaklõğõyla kuruldu. Buraya toplam 450 milyon Avro düzeyinde yatõrõm yapõp 20 yõl işleteceğiz. - 29 Ekim’de tesisin yõllõk kapasi- tesi 25 milyon yolcuya ulaşacak. İle- ride bunu en az 50 milyona çõkarmak, havalimanõnõ iki tarafa genişletebil- mek mümkün. - 2008’de krizin başladõğõ son üç ayda çalõşmaya başladõk, dõş hatlar yolcusunu yüzde 27, iç hatlar yolcu- sunu yüzde 9 arttõrdõk. Toplamda yüzde 18’lik büyüme ile 4.4 milyon yolcuya ulaştõk. 2009 hedefimiz 5.5 milyon yolcu. Bunun için pazarla- macõlarõmõz 6 ayda 24 turizm fuarõ- nõ gezecek. - Sivil Havacõlõk’õn yürüttüğü pro- je bize de avantaj sağladõ. Atatürk Ha- valimanõ’ndan yüzde 25 daha ucuzuz. Bu da yolcumuza, aynõ varõş nokta- sõna göre çok daha avantajlõ bilet al- ma şansõ sunuyor. TERMİNAL 7.5 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREMDE DE ÇALIŞACAK İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararasõ Havalimanõ’nõn yeni dõş hatlar terminali ve eklerinde, 4 bin 718 araç ve 72 otobüslük dört katlõ bir otopark, bir havalimanõ oteli, 96 check-in kontuarõ, 30 self check in kontuarõ, VIP ve apron manzaralõ CIP bölümleri, en büyük gövdeli 8 veya orta gövdeli 16 uçağa eşzamanlõ hizmet verilebilecek çoklu uçak park ettirme sistemi ile 5 bin metrekarelik restoran ve kafe alanõ bulunuyor. Terminal 3 bin 119 kazõk üzerine oturdu, hepsine sismik izolatörler kondu. 7.5 büyüklüğünde deprem olsa yõkõlmaz. Kayıt dışıyla mücadelede yeni stratejiANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ekonomi- nin rekabet gücünün arttõrõlmasõ ve kamu finansmanõnõn sağlõklõ bir yapõya kavuşturulmasõnõn ancak kayõt dõşõnõn azaltõlmasõ ile mümkün olacağõnõ bildirdi. Kayõt dõşõ ekonomiyle müca- dele için hazõrlanan ve 2008- 2010 yõlõnõ kapsayan “Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadele Stratejisi Eylem Planı” dünkü Resmi Gazete’de yayõmlandõ. Eylem planõna ilişkin olarak Başbakan Erdoğan’õn imzasõy- la bir genelge de yayõmlandõ. 2010 sonuna kadar hayata ge- çirilmesi öngörülen 105 temel düzenlemeden oluşan planda yer alan düzenlemelerden ba- zõlarõ şöyle: - Maliye Teftiş Kurulu in- ternet sitesi üzerinden yapõlan kayõt dõşõ istihdam ihbarlarõnõn elektronik olarak SGK’ye yön- lendirilmesine yönelik deği- şiklik yapõlacak. - Ücretlerin bankalar vasõta- sõyla ödenmesi zorunlu kõlõna- rak, hem hiç bildirimi olmayan çalõşanlarõn kayõt altõna alõn- masõ hem de bildirimi olduğu halde gerçek ücretler yönünden bildirimin sağlanmasõ suretiy- le kayõt dõşõ istihdam önlenecek. - Part-time çalõşanlara yöne- lik, “ay içinde 30 günden az çalışanların eksik sürelerini isteğe bağlı sigorta primi öde- yerek tamamlama imkânı ge- tirilmesi”. - Yoklama fişlerine çalõşan- larõn adõ, soyadõ, TC kimlik numarasõ ve aldõklarõ ücret miktarlarõnõn eklenmesi, ku- ruma gönderilmesi ve bu fiş- lerde yer alanlarõn kuruma tes- cilli olup olmadõklarõnõn araş- tõrõlmasõna yönelik çalõşma başlatõlacak. - İşyeri denetimleri oransal olarak arttõrõlacak, ihtiyaç du- yulan alanlarda proje denetimi gerçekleştirilecek. - Banka kartõ ve kredi kartõ kullanõmõnda faydalanõlan alt- yapõnõn, güvenlik ihtiyaçlarõnõ karşõlama açõsõndan iyileştiril- mesine yönelik mevzuat çalõş- malarõ yapõlacak. - Sebze ve meyve ile diğer ta- rõm ürünleri sanal ortamda iz- lenecek. Sürekli bir çalõşma grubu oluşturulacak. Kampanyalar ile vergi kaçakçõlõğõnõn utanç verici bir suç olduğu düşüncesi aşõlanacak. Otogazda M-Oil ile İpragaz işbirliği Ekonomi Servisi - M-Oil ve İpragaz arasõnda yapõlan anlaşmayla, M Oil, otogaz operasyonunu İpragaz ile sürdürecek. Anlaşma ile 2009 yõlõ içinde ilk etapta 50 adet M-Oil istasyonunda en az 2-3 milyon dolarlõk yatõrõmla otogaz satõş tesisi kurulacak. İpragaz Üst Yöneticisi Selim Şiper ve M-Oil Genel Mü- dürü Aslan Değirmenci işbirliğini imzaladõ. Şi- per, M-Oil istasyonla- rõnda satõlacak doğal- gazdan pay alacaklarõnõ söyledi. Şiper, Türkiye otogaz pazarõnda yüzde 7 olan paylarõnõ, üç yõl içinde yüzde 9’a çõkarmayõ he- deflediklerini bildirdi. Ekonomi Servisi - Dünyada ve Türki- ye’de “Daha İyi Ol” sloganõyla gençleri ak- tif vatandaşlõğa davet eden Genç Liderler ve Girişimciler Derneği Afrika’daki çocuklarõn sõtmadan korunmasõ için 1 milyon dolar- lõk bir fon yaratmayõ hedefliyor. Her yõl 1 milyon kişinin ölümüne yol açan sõtma has- talõğõ en çok Afrikalõ çocuklarõ tehdit edi- yor. Küçük eylemlerin küresel değişim- ler yaratabileceğine dikkat çeken Genç Liderler ve Girişimciler Derneği (JCI) Dünya Başkanõ Jun Sup Shin, eko- nomik kayõplarõn önlenebilmesi için yeşil ekonomiye ve iklim değişikli- ğine odaklanõlmasõ gerektiğini kay- dederek global krizi ABD ve Çin ara- sõndaki sürtüşmeye bağladõ. Tepetaklak düşen sanayi üretimi ile karbon kontratlarõnõn fiyatlarõ da ‘çerez parasõ’ oldu Üç kuruşa çevre katliamõKüresel õsõnmaya, gaz salõmõna karşõ caydõrõcõ olmasõ beklenen pazar fiyatlarõyla çözüm arayan karbon piyasasõ, ekonomik durgunluk (resesyon) ile işlevini yitirdi.  Genç liderlerden Afrika’ya destek Selim Şiper Aslan Değirmenci İhracat ödüllü Saruhan da battı Kriz, dünyanõn en hõzlõ ve en kirli büyüyen borsasõnõ da etkiledi. Bir ağacõn ömrü boyunca emebildiği karbondioksitin borsa fiyatõ 2 dolara indi. Şimdi şirketler aynõ bütçeyle, 4 kat daha fazla gaz salabiliyor. SÜT VEREN İNEK KESİLİR Mİ? SÜT FİYATLARI Türk çiftçisinin yıllar boyu yetiştirdiği en verimli inekleri kesimhanelere götürmek zorunda bırakıyor. Türk hayvancılığının geleceği için KAYGILARIMIZ ARTIYOR Türk Veteriner Hekimleri Birliği Web: www.tvhb.org.tr E-mail: merkezkonseyi@tvhb.org.tr