Catalog

SAYFA CUMHURİYET 10 AĞUSTOS 2005 ÇARŞAMBA DIZI Ölümünün 90. yılında Tevfik Fikret Orhan Karaveli • Mavi gözlü bir sarışın çocuk şimdi Tevfik Fikretln dizeleriyle besleniyor, şiirlerini heyecanla okuyup ezberliyor; onlarla yatıp kalkıyor, bütünleşiyordu. Çocukyaşlarında Namık Kemal hayranı idi. Fikret şiirleriylebeslenen mavi gözlüsanşın çocuk..Hatiee Refia Hanım'la Huseyin Bey'ın ıkıncı oğullan \e uçuncu çocuklan olarak 1284 'Şa- ban-ı Şerifının 28"ınde (24 Aralık 1867) Istan- bulda dunyaya gelıp 19 Ağustos 1915'te 'Aş> yan' (Kuş vuvası) adını verdığı Rumelıhısa- n'ndakı e\ınde vefat eden Mehmet Tevfik'ın (sonradan Tevfik Fıkret) guçlu yapısı, onun du>gu yuklu, yurtsever ve cesur şaır ruhunu 48 > ıl taşı> abıldı İldnci Abdulhamid'ın 33 >ıl su- ren karabaskı donemını, bırbınnı ızleyen savaş- lan \e koskoca bır ımpataroluktan 'Boğazdaki Hasta Adam'a donuşen devletın çokuşunu go- rup de sağ \e esen kalmak kola\ mıvdı 0 "On- lar nıçin semâda, niçiıı ben çukurdayun? / GuJ- sun neden cihan bana, ben yalnız ağlayım?" dı- ye haykınvor ve gene de bır edebıyatçı, eğıtım- cı. şaır v e v azar olarak onca başan sığdırdığı v a- şamını gereksız bır 'sıklet' olarak goruvordu "*_ Ohımunartik yaklaşoğını tussedıyoruın. Bu- nun ıçin de memnunum. Çunku bu hayat artık bana pek ağır gelrvor ve iyileşirim diye korkuvo- rum. Olumün lezzetini katre katre tadıyorum ve bu benim için bir teselli ohıyor_." Ezdller senl. öldurdüler senl Sakızadalı, Islamıvetı benımsemış bır Rum aılenın kızı olan annesı ve bır dayısı hac donu- şu koleradan olup de •kayıtsız eDer' tarafından Siefasız kumlara defhedildikterinde' daha on v a- şında ıdı Bunu, durustluk sımgesı olarak kabul edılen babasının, nedenı hıçbır zaman anlaşıla- ma\ acak bır 'jurnaT uzenne Istanbul'dan surul- mesı ve bır daha çocuklannı goremeden 19 yıl sonra olmesı ızleyecektı Sırada, gaddar bır enış- Mustafa Kemal 'Aşiyan Ua A ynı gunun akşamı trenle gorev yenne /l gıdeceğınden Tevfik Fıkret'ın 'Aşi- ^J.yan'ını ıkıncı olum yıldonumunden bır gun once 18 Ağustos 1917 'de zıy aret et- mıştı Mustafa Kemal Onu. uçuncu olum yıldonumu olan 19 Ağustos 1918 sabahı bır kez daha Aşıy an'a tırmanırken goruyoruz Bukezyanmdaçok sevıp gu\endığı 'manej' hocası Emin Bev arkasmda ıse bırkaç adım genden onlan ız- leyen yaven vardır Bıraz sonrakı anma to- renınde, hazır bulunanlann gozlennı ka- maştıracaktır çok yakışan paşa gıy sılen, ast- ragan kalpağının kenarlanndan gorunen sa- n saçlan ve kımselere benzemeyen soylu du- ruşuvja Torene katılanlar bırbırlenne O'nu gosterecektır o zamanlar y aygın olan şoh- retıyle "»baknı.GeKbolu'dakiMiralay!..'' Suvan 'subayı' Emın Bey, oğrencısının ye- ru atandığı gore\ yenne gıtmek uzere oldu- ğunu bıldığınden boyle bır zıvarete nasıl v akıt bulabıldığıne hayTet etmektedır Otuz v edısındekı gencecık 'Paşa Hazretieri' ho- casının merakını - Ben ınkılap rûhunu ondan aldım! Zrva- ret edeceğım verlenn başında elbette Aşiyan geür... sozlenyle gıderdıkten sonra Emın Be\ e bır de sır v enr - \akında Anadolu'ya gidiyorum. Sen ne dersin? Savaşın kaçınılmaz gorunen acı sonuna yaklaşılmışken Mustafa Kemal memleketı kurtarma karannı ve ışe \nadoludan baş- lamayı tasarladığını ılk kez açıklamaktadır O nu çok ıv ı tanıvan hocası bır an durakla- dıktan sonra şu sozlerle v enr cev abıru - Daha ne duruyorsun Kemal? Son basamaklan da çıkıp 'Aşryan'ın bah- çesıne ulaşırlar Mustafa Kemal Paşa ken- dınden emın ve rahat hocası ıse bırkaç da- kıka once duyduklannın hevecanlı şaşkın- lığı ve sevmcı ıçındedır terun zalım ellennde yok olup gıdecek sev gılı kız kardeşıvardı "Btçarekardeşin^ezilipbıttınov- le mi? / En sonra ezdiler seni, oldürdıiler seni._' Neyse kı uzun yıllannı geçu-eceğı ve Reca- izade Mahmut Ekrem, Abdurrahman Şeref Bev gıbı hocalardan ders alacağı bır 'Galatasaray SuJtanisi' vardı "Sen sakladın bu rûhu, çevre- nın sondüren / \e boğan soluklanndan_" Bınncılıkle bıtırdığı okulunda once hocahk yap- tı Sonra da mudur olarak, bır yangının yerle bır ettığı bu oğrenım kurumunu âdeta yenıden ya- rattı Robert Kolej ve 'Darulfünun'da Edebıyat 'muderrisHği', 'Senetıfiınun' dergısının yonetı- cılığı Edebıvat-ı Cedıde ve dort yuze yakın şı- ır, yazılar ve karanlıklar ıçındekı bır ulkede pa- nldayan bır umut ışığı' Hem de hıç kımseden kork- madan Hem de v apav alnız "Başmı vuracak bir temız taş bulamamanın" çaresızlığıne karşın umutlannı dın tutmava ça- lışarak a Bu memlekette de bu* gun sabah ohırsa, Ha- lûk / Eğer bu memleketin sislenen şu ahnyazısı / Guçlu bu- eün, guçhı ve havat veren / Dokunuşu- nun tıtreşunrv le sükırup, şu donuk / Şu pash çeh- resi milletin bu-az gulerse-." dıyor ve eklıvordu "Ferdâ senin: senın bu venüîk, bu inküap / Her şe\ senın değıl mı kı zâten?» Sen e> gençhk-" Ve, bır yerlerde mavi gozlu bır sanşın çocuk bu şıırlen heyecanla okuyup ezberlıyor, onlar- la vatıp kalkıyor. butunleşıyordu Çocuk yaşla- nnda NamıkKemal hayranı ıdı Şımdı Tevfik Fik- ret' ın dızelenv le beslenıy or v e "_memleketin sis- lenen ahnyazısını dokunuşunun tirreşimrvJe.-" değıştırecek elın kendı elı olduğunu duşunuyor- du Boşa gıtmıyordu Tevfik Fıkret'ın çabalan, ge- leceğın kurtancısuu, Mustafa Kemal'ım hazır- lıyordu FERDA (Yarın) Ataturk'un en çok sevdiği şiirlerinden biri olan ve toplanhlarda ezberden okuduğu bılınen Ferda'vı Orhan Karaveh'nın sadeleştırmesıjle sunuyoruz. -Bugunun gençlerine- Ferda senın senın bu \ enıhk bu ınkılap Her şe\ senın değıl mı kı zâten ? Sen e\ gençlık E\ umudun guzel \~uzu ışte a\nan Karşmda sabahın saf\ebulutsuz seması Tıtre\en kucağını açmış beklnor Koşi E\ ha\ atınneş e\le gulen tam en ışte herkesm Gozu sende sen h ha\âtın umıdısın Alnında bır\enı\ıldız \ok bır guneş Doğ ufuklara onunde şu çılelı mâzı sonsun muebbeden Sonsun muebbeden o cehennem senın bugun Cennetkadarguzel\atamn \ar Şugörduğun Zumrut bakışh ıncı guluşlu kızcagız Kımdır bılırmısın 9 latanın' Şımdısa\gısız Bır goz bu nazlı çehre\e -Allah esırgesın- Kem bır nazarla baksa tahammul eder mısm 7 tster mısın şu ak sakalın pak \e muhteşem Vakur alnına bır kırlı el demem Hatta \abancı bır el uzansm 0 Şu makberı Razı olur musun taşa tutsun şu serserı ? Elbet ha\ ır o makber o \ akur ahn Kudsı bırer \atan mısalıdır Vatan çalışkan tnsanların omuzlan üstunde yukselır Gençler vatanın butun umıdı şımdı sızdedır Her şe\ sızm vatan da sızın her şeref sızın Lakın unutmayın kı zaman sert ve kendınden emın Sessız adımlarla tâkıp eder bızı Önden koşan fakat \ ıne dıkkatle her ızı tnceleme\e\ol bulan bu \anılmaz ızlevıcımn Azarnla utanıp kalırsak \azik 1 Demın Ferdâ senın dedım benı alkışladın ha\ ır Bır şe\ senın değıl sanaferda emanettır Her şe\ emanettır sana e\ genç, unutma h Senden de bır hesap arar şıkâyetçı gelecek' Mdzn e şımdı sen bakı\ orsun u\ anmış An de sana kuşku\ la bakacak. Her uzvu ıhtı\aç fırtınasnla sarsılan Bır neslın oğlusun bunu hatırla zaman zaman Asnn, unutma şımşeklerlea\dınlananılerleme asrıdır Her \ûdınmda bır gece, bır golge devnlır Bır vüksehş ufku açılır, vukselır hayat Yukselme\ en duşer Ya terakh \ a çokuş' Yuksemeh, dokunmalı alnın semâlara Doymaz, ınsan denılen kuş\ukselme\e Uğraş, dıdın, duşun ara bul, koş atıl bağır Durmakzamanı geçtı, çalışmak zamanıdır' (2 Şubat 1910) Atatürk: Benkulüp tutmamHemen butun şıırlennı ezbere bıldığını son gunlenne kadar her fırsatta v ıneleyen ve gene her fır- satta onun yuce kışılığuu Turk ulu- suna anlatmaktan yorulmayan Mus- tafa Kemal'den haberdar mıydı Tev - fık Fıkret"7 Evet, tanışma firsatı bu- lamamışlardı, 'bundanvoksunkal- dığmı" Mustafa Kemal altını çıze- rek belırtmıştı ama aralanndakı 'bağ' tek y anlı değıldı Yaşamının sona yaklaştığı sıkıntılı gunlennde Fikret de Mustafa KemaTden haber- dardı Çanakkale dekı başanlannı, gazetelerden ve çevresınden dık- katle ızlıvor bu başanlar, o tanh- lerde vok olup gıden yaşama ıste- ğını canlı tutuvordu \~ An, GeUbolu'daki şu miralayı bır gorebilsem... Tamyabilsem!.." dıye hay ıflanıy or v e bunu dostlan- na açıkça ıfade edıyordu An keşke tanışabılseler planla- nnı çızıp âdeta elleny le yaptığı 'Aşi- yan'ın Boğazıçı'nı seyreden bal- konunda karşılıklı brrer kahv e v e - tam da Fıkret'ın sev dığı- gıbı brrer bardak ıy ıce soğutulmuş su ıçebıl- seler ve konuşabılselerdı Herkes bılrnçsızce ve> a çaresız- lık ıçmde bır koşeye smmış oturur- ken karanhğa karşı tek başuıa sa- vaş veren koca Fıkret'le bu karan- lığı vırtıp atan 'öğrencısi' Ataturk çağdaş ve aydınlık Turkıye uzen- ne konuşabılselerdı keşke' Son dllekleri '_ Onlarçahşsm. Ben çayiarmı ge- üreyini: sobalannı yakayun_' Yıl 191^ Turk Avdınlanma- sı'nın benzersız oncusu v e sav aşçı- sı artık vorgun v e hastadır Arkadaş- lan v e hekımler gunun y etersız ko- şullan ıçınde gene de bır şeyler y a- parak onu havatta tutmava çalışır- ken Fıkret'ın aklı -her zamankı gı- bı- ulkesrnın duşurulduğu acıklı du- Otuzlu yıllarda Atatürk'ün Galatasaray Lisesi'ni sık sık ziyaret ettiği günlerden biri. rumda umudu ıse gençlerdedrr "._Oyk bir dergi çıkarmak ısti- yorum ki rehbersiz kalmış ve zor- ba kuvvetlere boyun eğnüş gençle- re yol gostersın. Onlan av dınlatsın. 'Aşı\an benım değü, gerçek adına savaşacak temiz ve cesur gençlerin- dir. Mebusluk. bakanlık peşinde koşmayan; her zorba kuv'vete, her baskıv-a karşı fikir adına canlannı vermeye hazır gençlenn. Gclsinler, burada çakşsınlar. Ben onlann so- balannı yakayım; çaylannı genre- yirru.. Fakat, bizim sessiz kalışınuz- dan cesaret alan çurümuş Efendı- ler acaba bovie bir dergiyi yaşanr- lar mP Onlara havat veren bızden korkmalandır. Bız kendımızı goste- nrseksmeceklerve duşeceklerdirJ" Doksan yıl once so\lendıklen halde bugunlen duşunduren soz- ler Tıpkı, 'Han-ı\agma'dakı (\ağ- ma Sofrası) dızeler gıbı "™Bugunki nudeler kavi, bugun- kû çorbalar sıcak, Atıştınn. tıkışünn, kapış kapış kapış, çanak çanak_. \ iyin efendiler vıyın; bu can ka- tan sofra sızın; Doyunca, tıksınnca, çatiayınca- ya kadar vıyin!-" 'Hepsi benim kulubum" Gazı Fıkret'ın odasında 'Burada onu gonır gibi oluyo- rum' Otuzlu y ıllarda Ataturk'un Gala- tasarav Lısesı'nı sık sık ziyaret et- tığı bılınıyor Bunlardan bınnde zamanıntçış- len Bakanı Galatasaray mezunu Şukru Kaya mudur odasında ağır- lanırken Gazı'ye sorar - tstanbul da bunca okul varken neden ozellıkle burası Paşam9 Yok- sa sız de 'bizden' mısınız0 Şukru Kaya boyle derken, tabıı Galatasaray Kulubu'nukastetmek- tedır - O da ne demek çocuk7 - Yanı, Galatasaray lı mısınız'7 Gazı'nın cevabı gununuze de ışık tutacak rutelıktedır - Ben kulup tutmam, çunku hep- sı 'benimdir'' Srv ıl v e ozellıkle as- ker, toplumun tamamına hızmet edenler brr kulup tutsalar bıle bu- nu açıklamazlarsa ısabet ederler Aksı halde otontelen sarsılır Tav- sıye etmem - O halde nıçın buradayız9 - Çunku burada Tevfik Fıkret'ı go- rurgıbıolu>orum Fırsat bulursam gene geleceğım. 'oaun' öğrencısi ol- duğu v e mudurluk v aptığı bu ırfan muessesesıne Hele 'odası' Ol- duğu gıbı korunması gereken paha bıçılmez bır muzedır benım eozum- de SURECEK AVRUPA'DAN GURAY OZ Çözülenle Düğümlenen... Alanyalı Alman dostum kınk Turkçesıyle ve bı- raz da kaygılı bır tonla sordu "Sızın Kurt sorvnu çözulecek mı?" "Çozulur" dedım "Ne zaman" sorusunacevapbulmaktazorlandım "Bızım ney- se kı boyle bır sorunumuzyok" rahatlığına da gu- lerek "Uğraşırsanız sızın de olur" dıye cevap ver- dım "Ikı buçuk mılyon Turk'unuz var, gelecekte dört-beş mılyon olacak, aynmcılığı çözeceğınıze, dennleştınrsenız, hepımızı asımıle etmeye, Alman yapmaya kalkışır, dılımızı yok saymaya, yok etme- ye nıyetlenırsenız, sızın de nur topu gıbı bırsoru- nunuzolur" "Yok", dedı, "bızoyleyapmaya." Oy- sa yapıyorlardı Turkçe yayınlardan, TV kanallann- dan, gazetelerden yakınmaları artık neredeyse "resmı goruş" halıne gelmıştı Alman dostum oy- le duşunenlerden değıl, ama o da Hitler donemı- nı pek çok Alman gıbı hafızasından sılıvermıştı • • • Kurt sorunu çozulur mu gerçekten? Mıllıyetçılığın kara bulutu Turklenn ve Kurtlenn ustunden kalkarsa çozulur Kanı durdurmayı ba- şarırsak çozulur Kurtlenn Kurt olduğunu Turkler ıçtenlıkle kabul ederse çozulur Kurtçe kurslan ıçın kapıların enı- nın boyunun hesabını yapmaktan vazgeçersek çozulur Bolunup parçalanmanın başkalarının ışı- ne yaradığı, bu nedenle Yugoslavya'nın, Sovyet- ler Bıriığı'nın dağılmasının o başkalannca sevınç- le karşılandığı, daha fazla parçalama çabalannın yoğunlaştığı, Irak'ın uçe-beşebolunmesının nere- deyse tamamlanmak uzere olduğu fark edılırse çozulur Kurt sorununu çozume goturecek manıvelanın, soruna sınıflar açısından bakmak olduğu anlaşı- lırsa çozulur Solcular, Kurt sorununun çozumune katkıda bulunmanın oncelıklı koşulunun, solun po- lıtıkalarını Kurt ya da Turk mıllıyetçılığının değıl, sı- nıflar mucadelesının belırlemesı gerektığını kavrar- larsa çozulur Iç faktor harekete geçınlıp dış fak- tor arka plana ıtılebılırse çozulur Demokratıkleş- me ıle emperyalıst ıstekler bırbırınden ayrılabılırse çozulur • • • Bugun bazı Turk aydınlan Başbakan Erdoğan'la goruşuyoriar Kurt sorununun çozumune katkıda bulunmak ıstıyorlar Ağırlıklı olarak lıberal goruş- ler taşıyan goruşmecıler ne dıyecek, Başbakan neyı çozecek bılemıyorum Farklı goruşlerde olsa da ınsanlann eteklerındekı taşı dokmesı, gerekır- setartışması, uyeolması, uyelıkten ayrılması, bu- na rağmen sorunun çozumu ıçın uğraşması ışe ya- rar Çozum ıçın gereklı bırıkıme katkıda bulunur. Bır başka kuşku ıse ıçımı kemınp duruyor Kuşkum, Turkıye'nın karşı karşıya olduğu teh- dıdı daha butunsel gormek ısteğımden kaynakla- nıyor Turkıye'nın geleceğı, emperyalıstlenn he- saplannın bozulmasına, Kurt sorununu onlann kul- lanamayacaklan bır bıçımde çozmemıze bağlıdır Aynı şekılde Turkıye'nın başından şerıat tehlıkesı- nın uzaklaştınlmasına da sıkıca bağlıdır Kaygım şe- nat tehdıdıne karşı hangı makamla goruşmeye gı- deceğımızı bılememekten kaynaklanıyor Kurt sorununu ABD ıle, AB ıle ya da AKP ıle bır- lıkte çozebıleceğımıze ınanamıyorum Şerıat so- rununu çozeceğımız makamla, Kurt sorununu ço- zeceğımız makam aynıdır dıye duşunuyorum Ba- na, konuyu halkla tartışmak daha doğru gıbı gelı- yor Yıne de denemekten bır zarar gelmez herhal- de Yeter kı, şerıat heveslılennın değırmenıne su taşımayalım, bırılerının, "meşruıyet sorunu"nur\ çozumune katkıda bulunmuş olmayalım Boyle bır katkının, ınanın, Turklere de Kurtlere de zaran buyuk olur e-posta: guray.oz@cumhuriyet.com.tr VAMPlR DEĞÎLÎZ TARTIŞMASI Sol partflerden MHP 9 ye eleştiri ANKARA(ANKA) - Tekır Yaylası'ndakı kurultayda MHP Ge- nel Başkanı Deviet Bah- çeB'nın "Kavga, çaüş- ma, şehit cenazesi oldu diye bundan MHP >a- rarlanır demevi haka- ret sa> anm. \IHP siya- si vampir değil ki kân- labesJensin" açıklama- lan, sol partılerce de- ğerlendınldı 'MHP yanhş yapıyor' ÎPGenel Başkanı Do- ğu Perinçek. ODP Ge- nel Başkanı Hayri Ko- zanoğlu, eskı 68'lıler Bırlığı Vakfı Başkanı GökalpErenMHPGe- nel Başkanı Devlet Bahçelf nın, etnık çe- laşmenuı MHP'yn yuk- seİttığı ıddalarına kar- şılık olarak verdığı "MHP siyasivampir de- ğü ki kanla beslensin" yonundekı açıklaması- na ıhşkın goruşlennı açıkladılar ÎP Genel Başkanı Do- ğu Pennçek, MHP'nın geçmışten kalma ıde- olojık goruşlerının bır- leştıncı mılhyetçılığı kabul etmedığını belır- terek"MHPbölücutu- tunıuv la v anlış \ apıv or, bunu degıştirnıelıdir" dedı ODP Genel Başkanı Hayn Kozanoğlu. MHP Genel Başkanı Bahçe- h'nın soylemlennı ozel- hkle destekçılennın dık- kate alması gerektığını kaydettı Kozanoğlu, Turkıye'nın çok kım- hklı olduğımu hatırlata- rak " \ erede bir gergm- ük yaşansa orada kurt işareti \apanlan görü- joruz"dedı Kozanoğ- lu, Turkıye'nın karşı- lıklı anlayışa v e hoşgo- ruye ıhtıyaç duyduğu- nu hatırlatarak çok kım- lıklı bır ulkede ortak ya- şamın temel olduğunu \-urguladi Eskı 68'lıler Bırlığı Vakfı Başkanı Gokalp Eren ıse Turkıye'de şe- hıt cenazelen ve etnık farklılıklar uzennden polıtıkalar yurutuldu- ğunu belırterek bu po- lıtıkalan yurutenlenn çatışmalan tahnk ettı- ğını ıfade etn Eren,mıl- lıyetçı obnanın tek yo- lunun antıemperyalıst olmak olduğunu vur- gulayarak MHP'nın \BD ıle ortak olduğu ımalanndan kurtuhnak ıçın şımdıkı soylemle- nyle "kendini temize çıkarmak istediğini" soyledı Turkıye'deçı- kan olaylarda ABD \r ar- lığının olduğunu ılerı suren Eren "Yaşanan çaüşmalarda \BDvar- hğmı kabul etmeven her- kes valancıdır. ABD'nin Ortadoğu'daki varhğı unutulmamalıdır"