Catalog

22: EKİM 2002 SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 11 ABO Irak tasarısım BM'ye sıındu • V*ASHINGTON (yWA|-ABD'nin BM Gmjvenlik Konseyi'nin kerndisi dışındaki 4 daimi üyesme, Irak konusunda "gjözden geçirilmiş" karaı tasansını sunduğu biJdinldi. ABD Dışişleri Bakanlıgı SÖ2CÛSÜ Richard Boucher, ABD'nin Irak'ın sil ahsızlandınlması konusunda gözden geçirdiği karar tasansını daimı üyelere sunduğunu bclirterek, "ABD, BM 'nin New York'taki merkezinde biraraya gelen GüvenJik Konseyi'nin daimi üyeleri Rusya, Çin, Fransa ve îngiltere'ye gözden geçirilmiş metni dağıttı"dedi. Boucher, tasannın Bağdat yönetiminin silahsızlanma konusunda teftişlere ızın vermemesi halinde "bazı sonuçlar" öngördüğünü belirtti. Bu arada Reuters ajansı, ABD'nin yeni karar tasansının silah denetçilerine merkezi bir rol verdiğini öne sürdü. Karadağ'dan ayrılma adıım • PODGORİÇA(AA)- Karadağ'da dün düzenlenen parlamento seçimlerinden, Devlet Başkanı Milo Cukanoviç liderliğindeki bağımsızlık yanlısı koalisyonun zaferle çıktığı bildirildi. 75 sandalyeli parlamentoda, Cukanoviç'in SosyaJist Demokrat Partisi ile koalisyon ortağı sosyal demokrat partiler, 39 sandalye kazandı. Sırbistan ile daha yakın ilişki taraftan olan Değişim Birliği'nin ise şu ana kadar 30 ' sandalyeye sahip olabildiği kaydedildi. Darbeci ve muz kralı ikinci turda • QLITO (AA) - Güney Amerika ülkelerinden Ekvador'da önceki gün yapılan devlet başkanlığı seçimlerinin birinci furunda, darbe liderlerinden emekli albay Lucio Gutierrez ile muz kralı Alvaro Noboa en yüksek oyu alan 2 aday olarak ikinci tura kaldı. Gurierrez'in yüzde 19.96, ülkenin en zengin adamı Noboa'nın yüzde 17.50 oyaldığı seçimlerin ikinci turu 24 Kasım'da yapılacak. Cezayip'de yine şiddet: 7 ölü • CEZAYtR(AA)- Cezayir'de 7 kişi, boğazlan kesilerek katledildi. Gazete haberlerine göre başkentin 500 kilometre kadar doğusuna düşen Skikda bölgesinde önceki akşam yola pusu kuran silahlı militanlar, 7 kişiyi katlettiler, 5 kişiyi dağa kaldırdılar. Saldınnın Ayn Keşra yöresinde düzenlendiğini \azan gazeteler, kaçınlan ınsanlann genellikle birkaç gün sonra ölü bulunduklannı hatırlattılar. Irak'a 'genel vali' olarak adı geçen Orgeneral Franks: Hiçbir talepte bulunmadık ŞimdilikbirtalepyokANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye ve ABD, Irak'a olası bir ope- rasyon öncesinde danışma ve işbirli- ğini sürdürme karan aldı. ABD'nin ön- de gelen iki komutanı. Merkez Kuv- vet Komutanı Orgeneral Tommy Franks ve NATO Başkomutanı Orge- neral Joseph Ralston'ın Genelkur- may'ın zirvesiyle yaptığı temaslarda olası bir operasyon sürecinde taraflar arasındaki işbirliği yöntemleri masa- ya yatırıldı. Franks, Türkiye'den hiçbir askeri istemde bulunmadıkJarını belirrirken, "Türkiye'nin askeri rolünün ne oldu- ğunun farkuıdayız" dedi. Genelkur- may'ın ABD'ye verdiği mesaj ise "Kınnızı çizgikrimizi biliyorsunuz. Kürt gruplann cesaretlendirilmesi bölgede daha büyük sıkınü yaranr" ol- du. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkok'ün kasım başında ger- çekleştireceği Washington ziyareti, dünkü temaslar sonrasında daha da önem kazandı. Komutanlann sadece Genelkurmay'da askeri yetkililerle görüşmeleri dikkat çekti. Franks ve Ralston, önceki gün gel- dikleri Ankara'da temaslaruıı tamam- layarak Türkiye'den aynldılar. Saddam Hüseyin yönetiminin de\xilmesi du- rumunda Irak'a "genel vali" olarak adı geçen Orgeneral Franks, temas- lanna Anıtkabir'i ziyaret ederek baş- ladı. Ralston'ım Anıtkabir'e gitmeme- si dikkat çekti. Iki komutan daha sonra Genelkur- may Karargâhı'na geçerek Başkan Orgeneral Hilmi Özkök, 2. Başkan Orgeneral Yaşar Büyükamt, Plan ve Prensipler Daire Başkanı Orgeneral Reşat Turgut ve Harekât Dairesi Baş- kanı Orgeneral Köksal Karabav ile ısonrası dönemde adı "Irak valisi" olarak geçen Orgeneral Tommy Franks'in. önceki gün Afganistan'dan safari tipH kamuflaj elbisesryle Ankara'ya gelmesi dikkat çekti. Franks dünkü Anrtkabir ziyareti ve askeri görüşmelerini ise "tören dbisesiyle" yapo. (Fotoğraf: AP) bir araya geldiler. Özkök'ün Franks ve Ralston ile görüşmesinin ardından yapılan yazılı açıklamada "Görüş- melerde, Türkhe-ABD askeri işbirfi- gi konulan yanı sıra bölgemizdeki ge- lişmeler üzerinde durulmuş. işbirtiği- ne yönelik görüşmelerin önümüzdeki dönemde de devamma karar verflmiş- tir" denildi. Tommy Franks, Ankara'dan ayn- lırken yaptığı açıklamada, olası bir saldında Türkiye'nin aske- KIZILAY'DA PROTESTO - Kınlay'da toplanan >aklaşık 60 kişilik bir gnıp, Franks ve Ralston'ın Türkiye'ye geüşlerini protesto etti. Göstericüer, "Amerikan askeri olmayacağız, Vaşasın halklann kardeşliğT sloganlan atolar. (Fotoğraf: KEREM GEZER) ri rolünün sorulması üzerine "Böyle bir durumda Türkiye'nin rolünün ne olacağmm farkındayız. Irak'ta ope- rasyon olursa tabii ki damşmanbk yar- dımı ahnz. Danışma ve işbirtiğine açı- ğız" yanıtuıı verdi. Franks, "Türld- ye'denbirtalebinizoldnmu" sorula- nna da şu yanıtı verdi: •'Hiçbir talepte bulunmadık. Tür- ktye'de herhangi bir askeri birlik bu- lundurmak ya da üsleri kullanmak konusunda talebimiz olmadı. ABD Başkanı savaş için karar vermiş değiL Türk hava sahasına saygı duyuyoruz. Türk hava üsleri için de bir talebimiz olmadı. Kuzey ve güney Irak bölgesin- de gözlem uçuşlan devam ediyor. As- keri platformlarda danışmaİanmız sürecek." Genelkurmay'ın mesajlan ABD'li komutanlarla yapılan gö- rüşmelerde Genelkurmay'uı verdiği bazı önemli mesaj lar şöyle: • Irak'a yönelik bir operasyon rüm bölgedeki istikrarsızhğı derinleştire- bilir ve yeni çatışmalara zemin yara- tabilir. Meşruiyeti olmayan bir saldı- n bölge ülkelerini daha da zor bir du- rumda bırakabilir. • Irak'ın geleceğine ilişkin planla- nn "ünHer" çözümlere dayanması ge- rekir. Irak'ta çeşitli bölgesel ya da et- nik dengelere dayandmlan fede- ral çözümler, gelecekteki yeni ça- tışmalann kaynağı olabilir. Bu kapsamda, özellikle Kuzey Irak'taki Kürt gruplann cesaret- lendirilmemesi gerekir. Kerkük gibi tüm Irak halkının yaranna olması gereken kentlerin tek bir ernik gruba terk edilmesi kabul edilemez. • Türkiye ile ABD arasındaki üişkiler 1999'dan bu yana "stra- tejikortakhk" düzeyinde.. ancak henüz bu ortaklığın içi dolduru- lamadı. Ortaklık çerçevesinde, ekonomik ve siyasi ilişkilerin de ( yeniden düzenlenmesi gerek. 'Franks go homeî' Üniversite öğrencilerinin oluş- turduğu Gençlik Inisiyatifi, Or- general Tommy Franks ve Orge- neral Joseph Ralston'ın Türki- ye'ye gelişini, "Ankara'ya savaş pazarhğı yapmaya gekliklerr ge- rekçesiyle protesto etti. Kızılay'daki Ziya Gökalp Cad- desi'nde toplanan yaklaşık 60 ki- şilik grubun üyeleri, "Amerikan askeri olmayacağız, Vaşasın halk- lann kardeşüği** sloganlan attılar. Alkışlı protestoda bulunan öğ- renciler, ABD'yi protesto eden broşürler dağıttılar. SAYDAM Bush yönetimi, Irak'a saldırı durumunda Türkiye için 4-6 milyar dolarlık bir paket hazırlıyor Waslıiııgloıı bir panııak l>al çalacak Dış Haberler Servisi - ABD'de George W. Bush yö- netiminin, olası Irak harekâ- rı durumunda Türkiye için bir destek paketi hazırladığı öğ- renildi. VVashington yöneti- mine yakın kaynaklardan edi- nilen bilgiye göre askeri ve ekonomik yardım unsurlan- nı içermesi planlanan paket çerçevesinde yapılacak yar- dımın 4 ile 6 milyar dolar ola- bileceği belirtiliyor. ABD'de herhangi bir ülke- ye yönelik büyük çaplı bir destek planınm, Kongre tara- fından onaylanması gereki- yor. Senato ve Temsilciler Meclisi'nden oluşan ABD Kongresi ise 5 Kasım'da ya- emsilciler Meclisi'nde 'Türk Dostluk Grubu' üyesi olan Wexler, AB'yi, arahktaki Kopenhag Zirvesi'nde Türkiye'ye tarih vermeye çağıran bir tasanyı Kongre'ye sundu. Temsilciler Meclisi de Türkiye'yi öven bir tasanyı kabul etti. pılacak seçimler için tatile girmeye hazırlanıyor. Anado- lu Ajansı 'na konuşan kaynak- lar, Türkiye için düşünülen yardım paketinin aynntılan- nın gelecek hafta belirlenme- sinin ardından ocak ayında toplanacak yeni Kongre'nin onayma sunulmasının bek- lendiğini belirttiler. Aynı kaynaklar. Türkiye için sağlanabilecek doğrudan ve dolaylı desteğin. 4 ile 6 mil- yar dolar arasında olabilece- ğini, ancak şu anda paketin bütün unsurlannın ve dolayı- sıyla herhangi bir rakamın ke- sinleşmediğini, çahşmalann sürdüğünü vurguladılar. Ola- sı bir Irak operasyonu öncesin- de, ABD Kongresi'nde Türki- ye'ye destek için başka tasa- nlar da gündemde. Temsilciler Meclisi'nde "Türk Dostluk Grubu" üyesi olan Demokrat Parti Florida Milletvekili Robert Wexler, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne (AB) girme çabalannı destek- leyen ve AB'yi, aralık ayında- ki Kopenhag zirvesinde Türki- ye'ye üyelik müzakereleri için tarih vermeye çağıran bir ka- rar tasansını Kongre'ye sun- du.Tasanya, Cumhuriyetçi Par- tı milletvekillen EdVVTıitfield, ve KayGranger ile Demokrat Parti California Milletvekili Tom Lantos da destek verdi. 'Tflridye sık sık risk ahyor' Tasanda. "AB, Türkiye'nin kapsamh sh asi ve ekonomik reformlarmı tanonah ve Tür- kiye'ye, Kopenhag zirvesinde tarih vermeB T> denildi. Tasa- nda, jeostratejik önemi olan bölgede. Türkiye'nin sık sık kendi güvenliğini ve ekono- mik istikrannı, Batı ile ilişki- leri çerçevesinde riske attığı belirtildi. Robert Wexler, tasanyla il- gili açıklamasuıda, "Butarihi nrsaü kaçınp Türldye'>i ka- bul etmemekAB için korkunç bir hata olacakör" dedi. Temsilciler Meclisi, Türki- ye'nin terorizmle mücadele- de gösterdiği işbirliğini, ABD'nin Afganistan'daki operasyonuna desteğini ve gerçekleştirdiği önemli eko- nomik reformlan öven bir ka- rar tasansını da kabul etti. ÖRÜŞ /GÜNER ÖZTEK (E) Büyükelçi, Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfi Yön. Kur. Başkanı Tehlike Kürtlerın gerçekçilikten uzaklaşıp öl- ?üyü kaçırarak Kuzey Irak'ta halen Arapların :oğunlukta oiduğu Musul ve Kerkük'ü işgal su- •etiyle bağımsız devlet ilanına kalkışmaları ihti- nalidir. Böyle bir ihtimal sadece Türkiye'nin de- Jil Iran ve Suriye'nin de ciddi tepkisine neden olacağı gibi bu hassas ve zengin bölgede kuv- /etler dengesini etkileyecektir. Birinci Dünya Savaşı sonucunda esas ıtiba- nyla Fransa ve Ingiltere'nın bölgenin gerçekle- ini ve özelliklerini göz ardı ederek zorlamayla <urduğu ve 80 yılı aşkın bir süredir bir türlü is- •jkrara kavuşamayan bölgede, sırf Saddam nef- "etvetutkusuylateşvikedilecekgirişimlerinçok jaha vahim gelişmelerin tohumlannı ekeceğin- den kimsenin şüphesi bulunmamalıdır. ABD'nin tutumu ve düşünce tarzına ışık tu- tabilecek önemli bir husus da, Irak'ın üçüncü Düyük ulusu olan Türkmenlerin statüsüdür. Bu <onuda ileri sürülen çeşitli senaryolarda ciddi /e tatminkâr biröneriye rastlanmamıştır. Türk- Irak Konusunda Tehlikeli Gelişmeler (2) menlerin yeni anayasa'da Irak'ın kurucu ulus- lanyla eşit olarak, mutlaka ve açıkça sayılma- lan gerekmektedir. Türkmenleri Arap ve Kürt- lerin insafına terk etmek ne gerçeklerle ne de hakkaniyet ilkeleri ile bağdaştınlamaz. Sırf Sad- dam'ı devirmekte kullanmayı düşündüğu bir gru- ba iltimas etmek, müdahale sonrası Irak'ın iç dengelerini bozacağı gibi, bölge ülkelerini de sıkıntıya sokarak barışa hizmet etmeyeceğinin de unutulmaması gerekir. Bu vesile ile her ne kadar bu yazının kapsa- mı dışında kalsa da bu günlerde bazı çevreler- ce ortaya atılan Kuzey Irak'taki oluşuma Türki- ye'nin tek taraflı müdahalede bulunmasının bü- yük sakıncalar ve sıkıntıları beraberinde getire- ceğinin hatırlatılmasında yarar görulmektedir. Başkan Bush Kongre'nin her 2 kanadınca ka- bul edilen kuvvetli bir karar çıkarmış bulun- maktadır. ABD kamuoyunda geçen, yıl yüzde 75'e varan ancak şimdi yüzde 52-53 oranına düşen savaşa desteğe rağmen Kongre'nin bu karannın biryandan BMGK'den karaçıkarılma- sında diğer yandan da ikilı düzeyde böige üi- kelerinin etkilenmesi veya ikna edilmesinde Bush'a yardımcı olacağı düşünülmektedir. Uluslararası destek gerekli ABD'nin bugün sahip oiduğu ileri teknoloji ile desteklenen askeri gücün rakibi yoktur. Bu ne- denle ABD tek başına Irak'a müdahale edebihr ve bunda da şüphesız başarılı olur. Ancak, ABD uluslararası destek almadan girişeceği müdaha- le ile askeri başarının ötesinde bölgede amaç- ladığı istikrardüzeninı kalıcı kılamaz, uluslarara- sı camianın yardımı olmadan kurulacak düzenin meşruluğunu sağlayamayacağı gibi kendi ınan- dırıcılığını kaybeder, uluslararası camianın vicda- nını zedeler, savunduğu değerterle ve ilkelerle çe- lışkiye düşür, 11 Eylül olayının kendisine kazan- dırdığı sampatiyi kaybeder, terörü teşvikle yay- gınlaştırır buna mukabil terörle mücadeleyi za- yıflatır. Bugün Güney Kore'de, Arjantin'de ve çe- şitli diğer ülkelerde şahit olduğumuz, bazıları şiddet eylemi de içeren, ABD aleyhtarı gösteri- lerın nedeninin Saddam'a destek olmak değil yu- karıda sözünü ettiğimiz kolektıf vıcdanın bir tep- kisi olarak algılamak daha doğru olur. Bu itibarla, uluslararası camianın Saddam'ın kitle imha silahlannın tamamını tasfiye etmeyi yanaşmadığının maddi delıllerle ikna edilme- sıne değin ABD'nin tek taraflı bir askeri hare- kâta girişmemesi hem bölge hem de ABD için daha isabetli olacaktır. Kaldı ki CIA başkanının son olarak belirttiği gibi bu sıralarda Irak'tan ABD'ye yönelik acil bir tehdıt de bulunmamak- tadır. Kediyi boşu boşuna köşeye sıkıştırmanı- nın mana ve gereği yoktur. BİTTİ YALÇIN DOGAN 2003'ün Dış Kaynağını ABD Garanti Ediyor Gün geçmıyor ki, Ankara ile VVashington arasın- da Irak'a müdahale odak olmak üzere, herhangi bir pazarlık yaşanmasın!.. Son pazarlık para, pa- ra ve para ile ilgili!.. Artık herkes biliyor, Irak'a müdahale hem siya- sal, hem ekonomik açıdan, Irak'tan sonra en çok Türkiye'yi etkiliyor. Türkiye'yi yönetenler kadar, Amerika da bunun farkında. Dışişleri Bakanlıgı ve Hazine ekonomik maliyetı hesaplarken ABD'nin önüne bir lıste koyuyor. Şöyle: 1 -Askeri borçlar ertelensin. 2-IMF'ye olan 19 milyar dolarlık borç, uzun vadeye yayılsın. 3-Yeni ticari kolaylıklar sağlansın. 4-Belli bir miktar, doğrudan para olarak hi- be edilsin. ABD'ye venlen bu listenin dışında, bir de Türki- ye'nin 2002 yılına ait ekonomik göstergelerine dik- kat etmek gerek. 2002'de iki rekor 2002 Türkıye'de yıne kriz yılı. Işsızlik başta ol- mak üzere, düşük ücretler, üretim kayıpları, ener- ji sıkıntısı, azalan yatırımlar, gelmeyen yabancı ser- maye, olmayan özelleştirme... Bununla bıriikte, bu gerçeklerie taban tabana zrt iki gelişme var. Turizm ve ihracat. Işte, bu iki sek- törde Türkiye rekor kınyor. Turizm gelirleri 2002'de on milyar dolan bulu- yor. İhracat ise 34 milyar dolara yükseliyor. Yani, toplam 44 milyar dolarlık dış gelir elde ediliyor. Türkiye 2002'de bu iki sektörie ayakta duruyor. Ancak, ihracatta özel bir durum var. Türkiye, mallarını yüzde otuz daha ucuza satıyor dış pa- zarlara. Bir anlamda, dışarıya gelir transfer edi- yor. Yeter ki satalım, fiyat ne olursa olsun!.. Çün- kü eğer bu da olmasa, o zaman Türkiye daha çok perişan!.. Savaşla birlikte... Gelecek yıl Türkiye turizmde ve ihracatta, 2002'yi nasıl geride bırakacağını, yani turizmde on milyar, ihracatta 34 milyar dolan nasıl aşacağını hesaplı- yor. Ne var ki, Irak'a ABD müdahalesi, bu hesap- lan altüst ediyor. Aynca, savaş olsun olmasın, gelecek yıl Türki- ye'nin attı milyar dolarlık dış finansman ihtiya- cı var. Dş borç anapara ve faiz ödemesi, bütçe açık- lannın kapatılması, yatırım ve benzeri kalemlerden oluşan dış finansman ihtiyacı. Aslında, bu paranın bağlantılan hazır. Hazır ama, bu para yıne de borç olarak alınacak. Işte, Irak'a müdahale halinde, Amerika Tür- kiye'ye bu parayı, altı milyar dolar vermeyi ta- ahhüt ediyor. Amenka'nın bu tavn yeni. IMF on beş gün ön- ce, savaş halinde dış kaynak bulmak için, Anka- ra'ya G-7'lerin yolunu gösteriyor. Yani, parayı ora- dan bulursunuz mantığı. Oysa bunu şimdi G-7'ler yerine, ABD üstleniyor. Pazarlık bu noktada. Savaş olursa, fatura çok da- ha yüksek. Özelllikle, tunzme balta, ihracatta tıkan- ma. Yani, altı milyar dolariık normal ihtiyaç, Türki- ye'yi kesmiyor!.. Hesap ortada, kesmesi zaten mümkün değil. O nedenle, sıkı pazariık gerekiyor. Olayin siyasal boyutlan, örneğin muhtemel bir Kürt devleti, para pazariığının çok ötesinde. Milyar do- larlarla ölçülemeyecek maliyetler... E-maîl: ydogan@cumhuriyetcom.tr Faks:0212 513 90 98 Financial Times Ankara'da savaş pazarhğı Dış Haberler Servisi - Ingiltere'de yayımla- nan Financial Times ga- zetesi, ABD Merkez Karargâhı Komutanı General Tommy Franks'in Ankara zi- yaretini değerlendiren yazısında, olası bir Irak harekâtına ilişkin Tür- kiye'yle pazarlık yapıl- dığını kaydetti. Gazete, "pazar- hk konusu olan maddeterin başın- da, TürkiyeVeveri- lecek ekonomik taz- minat ve Kuzey Irak'ta bir Kürt devtetinin kurulma- yacağına dair gü- vence" bulundugu- nu savundu. Gene- ral Franks'in görüş- melerinde iç poli- tika konulanna gir- mekten kaçmacağı belirtilen yazıda, şu görüşler yer aldı: "Türkiye, bir ABD operasjonu- nu tehlikeli ve ge- reksizolarak değer- lendirmekle buük- te hangi parti ikti- dara gelirse gelsin, Günevdoğu'daki Türk üslerinin kul- laıumı dahil, VVas- hington'a desteği reddetmesi beklen- miyor." Olası bir Irak sa- vaşının "kmlgan" Türk ekonomısı için maliyetinin 9 ile 150 milyar do- lar arasında tahmin edil- diğine dikkat çeken ga- zete. bazı Türk yetkili- lerinin ve askerlerin Saddam Hüseyin son- rası dönemde Iraklı Kürtlerin otonomi sağ- laması halinde Kürt kö- kenli Türkler arasında aynlmalardan korktu- ğunu kaydetti. Yılmaz: Müdahale edebiliriz ANKARA (AA) -ANAP Genel Başkanı, Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, "Türldye eğer kendi menfaati gerektiriyorsa savaşa da girer ama Türkiye'nin dış politikadaki birinci önceliği savaşa mecbur kalmamaknr'' dedi. Yılmaz. dün katıldığı NTV'de yayınlanan 'Seçim Meydanı' programında Irak konusunda Türkiye'nin iradesi dışında gelişmeler ortaya çıkabileceğini kaydetti. Yılmaz, "Kıbns örneğinde oiduğu gibi orada Türkiye'nin hayati menfaatlerine ayian bir takun gelişmeleri önlemek için müdahale etmek zorunda kalabiliriz." diye konuştu.