Catalog

5 KASIM 2001 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA I İ j J v f J l ı I A L V L I / ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 ŞİRXETLER • BE2VETT0N. 196O'lıve7O'liyıHann havasını yansıtan bir koleksâyon hazırladı. • 1MKE, her sezon yaklaşık 800 yeni model ayakkabı ve 4 bin yeni model tekstil iirünüyie sporculan aradıkianna ulaştınyor. DHL, hava taşımacılığında başlafhğı yeni uygularnayla artık müşterüer gönderdikleri paketlerin vanş saatıni belirleyebilecek. • HILTON. 46 yılhk gelenegi sürdürerek beş çayuıda, Ceial Karanın piyanosu eşliğinde Istanbullu hanımlan buluşturuyor. • BSA, 45 günlük lisanslama kampanyalanyla korsan yazılımlara karşı bilinçlendirme kampanyası başlattı. I EMIRATES, Dubai aktarmalı uçan yolculanna 5 yıldızlı Le Meridien Dubai Oteli'nde birgece ücretsiz konaklama olanağı veriyor. • SÜNEXPRESS, Lufthansa ile yaptığı bağlantılı uçuş anlaşmasıyla Berlın, Hamburg, Bremen gibi yeni uçuş noktalanna da uçuş gerçekleştirebilecek. • MERLOM,2001 yılı son çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 22 ciro ve yüzde 71 vergi öncesi kâr arhşı kaydetti. Tl • ECZACIBAŞI- AVON. yeni ürünü Virtual Lift Serum üe ciltlerin sıkılaşmasına ve canlanmasına yardımcı oluyor. • CHAMPIONSA, Istanbul 'daki üçüncü süpermarketini 2 bin 400 metrekarelik alarıda MaJtepe'de açtı. Mağaza ürün çeşıtJilığiyle dikkat çekıyor. • BAŞARI ELEKTRONİKin ürettiğı Kaan Akılh Elektrik Sayacı, aylık elektrik tüketimi 150 kilowatt'ın üstüne çıktığmda sayaç maliyetıni amorti edip sonrak] aylarda ekonomik elektrik tüketimi yapılmasınj sağhyor. • NOVELL, ürürüeri lakkında yalan ifadeJer ajlJanarak kurumsal tibannı zedelediği ;erekçesiyle 'licrosoft'a dava açtı. İFÎLLÎBOYA ıarkasıyla bilinen etek Boya, knze ğmen silikon katkıh ipinaSılan adlı yeni ününden 8 ayda 5 bin n sattı Yanm kalan yatınmlara 98 katrilyon liralık Türkiye bütçesinin tamamı bile yetmiyor ANKARA PAZARI Bitmeyenproje cenneti YAKIPKEPENEK FATMAKOŞAR Millet\'ekillenyle Devlet Bakanı KemalDeniş arasın- da süren "bütçefcavgası"ya- nm kalan yatınmlan yeniden gündeme getirdi. Milletve- killeri, seçim bölgelerindeki güç durumda olan şirketler için kaynak talebinde bulu- nuyor. Bu arada yanm kalan, hat- ta yanlanamayan yatınmla- Enerji • Seçim bölgelerindeki şirketler için özel kaynak ve yatınmlara ödenek talebinde bulunan millervekilleriyle Bakan Derviş'in arasını açan yatınmlara bakıldığında "trajikomik bir tablo" ortaya çıkıyor. rın da programda yer alması projelerin bedeli 105 katril- olarak yansıtmasa da yatınm ve ödenek aynlması için a gj- rişimkrde bulunan" millet- vekilleriyle Derviş'in arasını açan projelere bakıldığında "trajikomik bir tabJo" ortaya çıkıyor. 2002 bütçe büyüklü- ğü 98 katrilyon lira olarak açıklanırken stokta bekleyen yon Iirayı aşıyor. Türkiye, bütçesinin tamamını bu yatı- nmlara ayırsa bile projelerin bitirilmesi mümkün görün- müyor. Derviş'ten, özel başvuru- larla "flgi talep eden" millet- vekillerinin isteklenni tam çıkmazını gözler önüne se- ren projeler arasında 1970'li yıllarda başlanan il-ilçe kül- tür merkezleri inşaatjan, sağ- lık evleri, 16 yıldır tamamla- namayan hıdroelektrik sant- rallar, otoyollar. balıkçı ban- naklan da bulunuyor. Sadece 33.8 katrilyon lira harcanan projeler için 71.4 katrilyon li- ra gerektiği hesaplanırken bu harcama yapısıyla söz konu- su projelerin ortalama 9.4 yılda tamamlanabileceği kaydediliyor. Odeneklerin çoğu zaman ancak yansının gerçekleşe- bildiği göz önüne alındığın- da ise söz konusu projelerin tamamlanmasının "çok uzun yıllar alacağı" görülüyor. Santrallar çahşmıyor Türkiye'de, enerjideki projelerin büyük bir bölümü Devlet Su îşİe- ri'nde. DSl'nin, kaynak yetersizliği nedeniyle birim tarihlerini sürekli revize ettiği ve yıllardır bitirileme- yen projelerin bazılan şunlar: BURSA Emet-Orhaneli I. Merhale (Çınar- cık Barajı ve Uluabat Hidroelektrik Santralı) Başlama tarihi: 1995. Proje tutan: 146.2 tnlyon lira. 2000'e kadar tahmini harcama: 26 trilyon 204 milyar lira. İÇEL Kayraktepe HES Başlama tarihi: 1985. Proje tutan: 347.4 trilyon lira. 2000'e kadar tahmini harcama: 6.1 trilyon lira. TUNCELİ Peri-Munzur (Mercan Hidro- elektrik Santralı )-Tunceli. Başlama tarihi: 1984. Proje tutan: 46.8 trilyon lira. 2000"e kadar tahmini harcama: 33.7 trilyon lira. KONYA Bağbaşı Barajı, Mavi Tüneli ve Hidroelektrik Santralı Başlama tarihi: 1994. Proje tutan: 11.3 trilyon lira. 2000'e kadar tahmini harcama: 10 milyar lira. ÇORUM Obruk Barajı ve Hidroelektrik Santralı Başlama tarihi: 1994. Proje tutan: 200.3 trilyon lira. 2000'e kadar tahmini harcama: 126.4 trilyon lira. ORPU Topçam Barajı ve Hidroelektrik Santralı (Danca I. Hidroelektrik Santralı) Başlama tarihi: 1995. Proje tutan: 80.6 trilyon lira. 2000'e kadar tahmini harcama. 15.2 trilyon lira. 30 yılhkkiiltür ıııerkezi iıısaatlan 197O'li yıllarda başlanan kültür merkezi inşaatlannın hâlâ tamamla- namadığına dikkat çekiliyor. Yanm kalan projelerden bazılan şunlar: ADIYAMAN: Besni Ilçe Kültür Merkezi inşaatı.îşin başlama tarihi: 1977. Proje tutan: 1 trilyon lira. Tah- mini harcama: 191 milyar lira. AĞRI: D.Beyazıt llçe Kültür Mer- kezi.Başlama tarihi: 1977. Proje ru- tan: 1.2 trilyon lira.Tahmini harca- ma: 470 milyar lira. ANTALYA: Elmalı Uçe Kültür Merkezi inşaatı Başlama tarihi: 1976. Proje tutan: 1.300 trilyon lira. Tahmini harcama: 406 milyar lira. BtTLİS: Ahlat îlçe Kültür Merke- zi inşaatı. Başlama tarihi: 1990. Pro- je tutan: 1 trilyon lira.Tahmini harca- ma: 213 milyar lira. GAZİANTEP: II kültür merkezı inşaatı. Başlama tarihi: 1976. Proje tutan: 500 milyar lira.Tahmini harca- ma: 105 milyar lira. KAHRAMANMARAŞ: 11 kültür merkezi inşaatı. Başlama tarihi: 1976. Proje tutan: 2.8 trilyon lira. Tahmini harcama: 959 milyar lira. KAYSERİ: Kültür merkezi inşaatı Başlama tarihi: 1976. Proje rutan: 2.5 trilyon lira. Tahmini harcama: 470 milyar lira. SAMSUN: Başlama tanhi: 1984. Proje tutan: 2.5 trilyon lira. Tahmini harcama: 1 trilyon lira. SIVAS: Şarkışla Kültür Merkezi inşaatı. Başlama tarihi: 1979. Proje tutan: 385 milyar lira. Tahmini har- cama: 47 milyar lira. KONYA: Mevlana Kültür Merke- zi. Başlama tarihi: 1989. Proje tuta- n: 1 trilyon 984 milyar lira. Tahmini harcama: 442 milyar lira. Sağlık Yatınmlar bekliyor 2001 yılı yatınm programına ba- kıldığında trilyonJarla değil, milyar- larla ifade edilen "kiiçük inşaatla- nn" bıle 14 yıl kadar uzun bir süre- de tamamlanamaması dikkat çeki- yor. 2002 'nin programında yer al- ması için kavgası verilen sağlık pro- jelerinden bazılan şunlar: AĞRI Sağlık evi inşaatı Başlama tarihi: 1987. Proje tutan: 210 milyar lira. Harcanan: 185 milyar lira. BfTLf$ - TATVAN Kırkbulak Sağlık Evı inşaatı Başlama tarihi: 1987. Proje tutan: 25 milyar lira. TUNCELİ Sağlık evi inşaatı Başlama tarihi. 1987. Proje rutan: 129 milyar lira. Harcanan: 79 milyar lira. ARTVİN - BORÇKA Güreşen Sağlık Ocağı inşaatı Başlama tarihi: 1991. Proje tutan: 191 milyar lira. Harcanan:80 milyar lira. ELAZIĞ Sağlık ocağı inşaatı Başlama tarihi: 1991. Proje rutan: 460 milyar lira. Harcanan:80 milyar lira. HAKKÂRİ Taşbaşı Sağlık Ocağı inşaatı Başlama tarihi: 1991. Proje tutan: 135 milyar lira. Harcanan: 43 milyar lira. ANTALYA 6 adet sağlık ocağı inşaatı Başlama tarihi: 1995. Proje tutan: 569 milyar lira. Harcanan. 93 milyar lira. BALIKEStR 5 adet sağlık ocağı inşaatı Başlama tarihi: 1995. Proje tutan: 470 milyar lira. Harcanan: 300 milyar lira. Geçen haftanın en önemli ekonomik olayı işve- ren örgutleriyle işçi örgütlerınin, birlikte, bu hükü- metle ters düşmeleridir. "S/V/7 Inisiyatif" adıyla bir araya gelen Türk-lş, TOBB, TİSK, Hak-lş, TESK, TZOB örgütlerinın ortak toplantıları sonunda yapı- lan açıklama, hükümetin uyguladığı ekonomı prog- ramıyla ters düşüyor. Nasıl mı? Açıklama, bilinen bir gerçeği oldukça yumuşak bir dılle sergiliyor ve ''Program'ın, başarısızlığa doğru gıtmekte olduğunu " vurguluyor. Ancak hü- kümetin uyguladığı programa tümüyle ters dü- şen asıl istekler bundan sonra sıralanıyor. Örneğin, "yatınmlan ve dışsatımı arttırıcı önlemler alınma- lı; istihdamı özendirici teşvikler getirilmeli; çalı- şanlann kazanılmış hakları korunmalı; ziraat ve halkbankalanna "kaynaksağlanarak" esnafın, KO- Bl'lenn, tüccar ve çiftçilerın kredı borçları yeniden yapılandırılmalı" gıbı istekler, uygulanan politıkala- rın sözlüğünde yer almıyor. Hükümet. gelecek yıl içinde toplam sabıt serma- ye yatınmlarında içinde bulunduğumuz yıla göre yuzde 0.6 gibi bir artış öngörüyor. Daha doğrusu bırartış istemiyor. Unutulmasın ki bu yıl toplam sa- bit sermaye yatınmlan, geçen yıla göre reel olarak yüzde 27.7 azalmıştır. Hukümet önümüzdeki yıl da yatınmlan bu olmayan duzeyde tutmayı hedefle- mış bulunuyor. Istihdamın arttınlması isteği de hükümetin IMF'ye verdığı devletı küçulteceğiz sözü gereği kamu kesıminde söz konusu değil. Tersine, 2002'de, kamu kesiminde çalışanların sayısının 195 dolay/nda azaltılması gündemdedir. Yatınm yapamayan özel sektörün de istıhdam yaratması beklenemeyeceğıne gore, hükumetten ıstihdamın artışı isteği de dayanaksız kalıyor. Hükümet, temel ışçı hakları konusunda, yasala- rın ve uluslararası sozleşmelenn. örneğin ILO söz- leşmelerınin uygulanmasını savsaklıyor. Işsızfiksi- gortası ve kıdem tazmınatı gibi konularda, işçile- rın kazanılmış haklarının verılmemesi ya da geri alınması gündemdedir. Ziraat ve Halk bankalanyla ilgili isteğin hukümet- çe karşılanması da söz konusu değildır. Çünkü ekonomik krizin düğüm noktası bankacılık düzeni ya da duzensizliğidir. Hükümet, bankacılık konu- sunda da köklü ve güven verıci bir yeni yapılan- mayı başarmış sayılamaz. • • • Daha bir dızi ıstek ve oneride bulunan işçi ve iş- veren örgutlerı neden haklıdır? Çünkü hükümetin uyguladığı ekonomı programın başarısız olacağı- nı onlar yaşayarak anlıyor: başarısızlığı yaşıyor. Programın 2001 'e ılişkın hedeflerinın, büyüme oranından enflasyona dek hiçbiri gerçekleşmedi ve gerçekleşmiyor. Kesinlikle başarısız olunmasına karşın, program hazırlayıcıları aynı nıtelıkte ya da doğruftuda yeni programlar yapmaktan bıkmıyor; bunda ısrar ediyor. Ancak bu hükümet, değışık toplum kesimlerini birleştirıp karşısına almakta çok başanlıdır. Sendi- kalann ve ışveren örgütlerinın uyanlan aylarca sav- saklandı. Sonra esnaf. emek ve sermayenin bile- şımi olan, bu nedenle de ekonomik ve toplumsal ıstikrann gerçek kalesi olan kesım, çaresızlik için- de sokağa ddküldu. Toplumun en orgütsüz ve dağınık kesımi çiftçi- lerdır. Hukümet çiftçiyı yoksullaştırdı; üretimden uzaklaştırdı. Ürettiği urünlerın satış fiyatını göste- ren çiftçinin eline geçen fiyatlarıleenflasyortun oranı arasındaki makas gıderek genişliyor; çiftçi yoksullaşıyor. Çıftçı faiz borcu altında ezifiyor; al- dığı banka borçlarının faiz oranı, üçe-dörde katlan- mış; yüzde 40 dolayından yüzde 170'lere yüksel- miş bulunuyor. Zıncırleme (müteselsil) borçluluk kırsal kesimı yıkıma sürüklüyor. Son gelişmeler, esnaf ve çıftçilere ışverenlerin ve işçılerın de katılmakta olduğunu kanıtlıyor. Kısaca ekonomıyle ilgili tüm toplum kesımlen, hükümeti gözden çıkanyor. Yabancılar mı? Kendi halkının tümüyle gözden çıkardığı hükümete yabancıların güvenmesi bek- lenir mi? yakup@metu.edu.tr HAZINE'NİN YİD RİSKÎ EN AZ 4 MİLYAR DOLAR KamudagarantiriskiANKARA (Cumhu- riyet Bürosu) - Devlet Bakanı Kemal Der- viş'in geri adım atma- sıyla 29 yap-işlet-dev- ret (YİD) projesine 10 yıl süreyle tam garanti verilmesinin, "devletin zarannı'' arttıracağı Sayıştay raporunda yer aldı. Hazine'nin alım ga- rantisi nedeniyle bugü- ne kadar 11 YİD proje- sinden toplam 4 milyar dolarlık yatınm rutan kadar risic altma girdi- ği, ancak bu ödemenin • Hazine'nin, 29 YİD projesine verilen 10 yıllık garanti dışında. toplam 11 proje için alım garantileriyle 4 milyar dolarlık yatıran tutan kadar risk üstlendiği saptandı. borçlanmayla karşıla- nacak olması nedeniy- le maliyetin 4 milyar dolardan daha yüksek olacağı kaydedildi. Taahhüdû aşrj Hazine'nin, alımga- rantili YÎD santralları- nm pahalı elektriği için TEAŞ'm ödeyemediği 87 milyon doları ga- 10. gözden geçirme çalifmaları IMF heyeti Ankara 'da ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Uluslararası Para Fonu (EMF) Türkiye Masası Şefi Juha Kahkonen başkanJığmdaki heyet, 10. gözden geçirme çalışmalan kapsamında dün Ankara'ya geldi. Heyet, akşam saatlerinde Hazine Müsteşarlığı'nda ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, Hazine Müsteşan Faik Özfrak ve ilgili bürokratlarla bir araya geldi. IMF heyetinin 1-2 hafta Türkiye'de kalması bekleniyor. Görüşmeler sırasında tasarruf önlemleri ve KDV indirimi de gündeme gelecek. rantörlük çerçevesinde ödemesi gerekirken. kurumun sermayesini arttınm yoluyla bu ma- liyetin üstünü örtmeye çahştığı belirlendi. Sa- yıştay, sermaye arttın- mında Yüksek Planla- ma Kurulu karan ahn- mayarak Hazine'nin taahhüdünü aştığını bildirdi. Rapordan çıkan so- nuçlar özetle şöyie: • Kamunun yüklene- ceği risk için bir limit öngörülmemişfir. Bu durum, \'erilen garanti- ler dolayısıyla proje maliyetlerini aşan ru- tarlann firmalara akta- nlmasına kapı açmak- tadır. YİD'de TBMM'nin gözetimini sağlayacak bilgilendir- me ve denetim meka- nizmalan kurulmamış- tır. • Modelin hatalı uy- gulanması. pahalı yatı- nmlann teşvik edilme- sine, teşvik uygulama- lan nedeniyle vergi kaybına, işletme döne- mınde yapılacak kâr transferleri nedeniyle ülkeden döviz çıkışına ve kamu yatınmlannın plansız gelişmesıne yol açabilir. • Hazine, doğalgaz sıkıntısı nedeniyle ikın- cil yakıtla çalışmak zo- runda olan şirketlere, 1999 ve 2000'de 130 milyon dolar aktardı. • Yap-ışlet (Yl) mo- delinde yalnızca TE- AŞ 'ın enerji satın alma yükümlülüğü için Ha- zme garantisi sağlan- maktadır. 5 projeye garanti Bu kapsamda bugü- ne kadar 5 projeye ga- ranti verilmiştir. (Izmir, Gebze, Adapazan ve Ankara doğalgaz ateş- lemeli elektrik santral- lan ile Iskenderun Ter- mik (ithal kömür) sant- ral projesi.) TEAŞ'ın mali yapısındaki yeter- sizlik nedeniyle YÎD ve işletme haklcı devri projeleri kapsamında mali yükümlülükleri- nin yerine getırilmesi konusunda yaşanan olumsuzluklann YÎ projelerinde de ortaya çıkması muhtemeldir. Philip Morris/Sabancı DUYURU ŞİRKETİMİZİN TORBALISİGARA FABRJKASI'NDA İMAL EDİLEN YENİ ÜRÜNÜ PARLIAMENT LIGHTS 100's 5 KASIM 2001 PAZARTESİ GÜNÜNDEN İTİBAREN SATIŞA SUNULMUŞTUR. PARLIAMENT LIGHTS 100's PHILSA Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük Sanayi ve Ticaret A.Ş. PAKET FIYflTI 1.800.000 TL