Catalog

-IO EKİM 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA AFGANİSTAN'DA SAVAŞ T£l Hayat gazetesinin yazan Hazem Saghiyeh, TIME 'da Arapların Amerika'ya duyduğu öfkenin tarihsel nedenleriniirdeledi Arap dünyasınınbüyük nefretihalde aynı soruya venlecek bır hayır yanıtı da var Kuşkusuz başta Fılıstın sorunu olrnak üzere Müs- lüman toplumlann sıyası sorunlanru gundeme ge- tırmekte. Ortadoğu'da yaygın olan yoksulluğu ve eşıtsızlığı aza ındırmekte uluslararası topluma da sorumluluk düşmektedır Ancak tslam dünyası çağdaşhkla (modernıte) ılışkısını yenıden tanım- lamadıkça Ban'nın göstereceğı çabalar hıçbır ışe >aramaz Daha yoksul olduğu, Batı, canını daha çok acıttığı halde nıçın teror olgusu Afhka'da or- taya çıkmadı? Guney Amenka nıçın en "saT9 te- rönst urunu Çakal Carlos'u Ortadoğu'ya ıhraç et- tı? Bu sorunun yanıtı, Musluman dünyasının sö- murgecılık donemının yarattığı travmadan kurtu- lamayaşında yahyor Çağdaşlığın getırdığı araçla- ra kapılanmızı açamadık, çunkü bu araçlar somür- gecılık yoluyla tanıtdmıştı Ehmızdekı petrol sa- yesınde en pahah tüketım mallarını ıthal edebıl- dık ancak sıyası ve ıdeolojık kavramlarla ılgılı kuşkulanmızı yenemedık. Demokrası, laıklık, hu- kuk devleh, haklar ve hepsınden önemhsı ulus devlet kavramı ımparatorluğumuzu parçalamak ıçın bır komplo teonsı olarak görüldü. Şımdı duyulan rahatsızlıkla bır ölçüde geçmişe saplanılıp kalındı Dınsel reformlar başlayamadı. Islamın yenılenmesı projesı 19. yüzyıl başında ba- şansızlıİda sonuçlanırken dının daha aşın yüzle- nnın yolu açıldı Arap dılını çağdaşlaştırma, ya- zıyla konuşulan dıl arasındakı uçurumu kapatma çabalan yaşama geçmedı. Ortak ıyıhğımızı sağ- layacak konulann tartışılabıleceğı, özgür basın, sendıkalar, sıvıl toplum gıbı kamusal alanlar oluş- turulamadı. En önemhsı de, Müslümanlar ve Araplar sıyası meşruıyet sorununu hıçbır zaman çözemedı Sıyası değışıme yönelık her çaba uzun zaman alacaktı ve tehlıkehydı Sıyası meşruıyet sorununun en açık örneğı Iran'da yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi ve yandaşlan halkın oyunu kazanmalan- na karşın ıktıdan ele geçıremedıler. Iktıdar Aye- tullah AB Hamaney'ın elınde kaldı. Sunye'de, Ha- fiz Esad'ın otonter mırasından çıkış yolu yok gı- bı görünüyor. Ola kı Saddam Hüseyin bır gûn ık- tıdardan düşerse, yenne kımbılır kım gelecek? Muhalıflennı öyle acımasızca bastırdı kı... Yaser Arafat, tarihsel kararlar almasını sağlayacak yet- kıden yoksun, bu yûzden farklı doğrultularda gı- dıp geliyor. Rejımlenn meşruıyetının sağlam te- DışHaberierServisi-Mılyonlarca Arap ve Müs- lüman 11 Eylül felaketmden ABD'nın dış polıtı- kasmı sorumlu turuyor Pekı bu doğru rnu? Yanıt, hem evet hem hayır . Yanıtın evet kısmı, çok sık dıle getınldı Evet, ABD'nın Isral yanlısı tutumu, Amerika'nın Irak'a uygulanan yaptınmlann devamında acımasızca ısrar etmesı bır dûş kınklığı yaratmıştır Aynca, Araplar ve Muslumanlann Amenka'ya duyduğu öfkenın tanhsel nedenlen de bulunmaktadır 1950'lerın başında lran'da seçılmış hükumetın devnlıp Şah'ın tekrar başa gehnlmesıne CIA yar- dımetmıştır 1980'lennsonundaAfganıstan'ıSov- yetler'e karşı savaş alanı olarak kullanan ABD. daha sonra bu topraklan kendı kadenne terk ettı Ancak Arap dünyasında fazla dıle getınlmedığı PIE WELT Myers yanlış yerde • Alman Welt gazetesinde yayımlanan bır makalede ABD Genelkurmay Başkanı General Myers'ın yanlış zamanda, yanlış yerde olduğu savunuluyor. Yazıda, operasyonda kullanılan bazı bırhklenn Myers'ın ortadan kaldırmayı planladığı birlıkler olduğuna dikkat çekıliyor. ABD Genelkurmay Başkanı Richard Myers, yüksek teknolojının kuHaruldığı, uydulann, uzay görüntülennm devreye gırdığı operasyonlar ıçın bıçılmış kaftan 2000 Şubatı'na kadar uzay komandolanna yönelık bırimin başında olan Myers'ın bugün karşısında olan düşmanın sılahı ıse sınsı ve kurnazhk Kutsal savaş olgusundan aldığı güçle Sovyet yapımı eskı püskü uçak ve sılahlan kullanıyor. Bıçak elınde uçak kaçınyor. En büyük tehdıdı ıse bıyolojık sılahlar. Alman Welt gazetesinde yayımlanan bır makalede Sonsuz Ozgiırluk Operasyonu'nun kılıt ısımlennden General Myers'm yanlış zamanda, yanlış yerde olduğu savunuluyor Yazıda, kara kuvvetlennın de dev reye gıreceğı operasyonda kullanılan bazı bırhklenn Myers'ın ortadan kaldırmayı planladığı birlıkler olduğuna dikkat çekıliyor. TeknoloJI Işlemez "Bu düşmana yüksek teknoloji ve uzaydaki uvduiar işlemez" denılen yazıda, General Myers'ın dığer üst duzey askerlenn gıttığı okullardan mezun olmadığına. ışletme eğıtımı alıp, mastır yaptığına ve hava kuvvetlennde memur olarak çalışmaya başladığına dikkat çekıliyor Daha sonra savaş pılotu olan Myers, Vıetnam'da savaşıyor, Pentagon'da üst düzey mevkılere ve son olarak da genelkurmay başkanlığına getınlıyor Boş zamanlannda Harley Dav ıdson motorsıkletme atlayıp turlayan 59 yaşmdakı generalm bu savaşta "görünmez bir düşmana" karşı olduğu vurgulanan yazıda "Önümüzdeld aylar belki Mvers'ın her şeye rağmen ABD'nin yeni >avaşı için doğru adam okiuğunu gösterir" denılıyor THE GUARDIAN ;Liberalizmin karanlık yüzü diye görülen unsurlarBin Ladin'infelsefesinde de var Bu da Batılı köktencilik meller üzenne oturmaması, sıyası boşluğa yol açı- yor. Bu boşluğu da popülıst polıtakacılar ve kökt tencı gruplar, savaşlarla, ıç savaşlarla dolduruyori Arap dünyasındakı tek çoğulcu ömek olan Lubj nan'a da, kendı ıçındekı dın çatışmalan ve kom* şulan zarar verdı. Değışıme öncülük etmesı gere-} ken Arap aydınlan bu rollennde başanlı olamadıj "Bizim" çıkarlanmızı "düşmana" karşı koruma esasına dayalı aşıret geleneğıyle aralanna mesafe) koyamadılar Hıç durmadan "tek" oluşlannı vur-t gulama eğıhmındeler. Bö> lece duşmanlan tarafin-j dan tektıpleşunlmeden önce kendı kendılennı tek-> tıpleştınyorlar Bugün ıçınde bulunduğumuz pe-! nşan durumun koklerı, ortaya atılan herhangı bırj uygarlıkJar çahşmasında değıl, bu özel tanh ve bu1 özel kültürde yahyor The Guardian THE INDEPENDENT Sis perdesi eleştirisi• Robert Fisk, Independent gazetesinde, ABD'nin saldınlân başladığında bırçok medya kuruluşunun "masum ınsanlann öldüğünü" dıle bıle getırmedığme dikkat çekiyor. Fisk, basının Ladın veya ABD'ye değil öncelikle okuyucuya karşı sorumluluğunu hatırlatıyor. Ortadoğu uzmanı Robert Fisk. Independent gazetesinde, "savaşın sis perdesinde kaybolduk" dedığı makalesınde basını eleştınyor. ABD'nın saldınlan başladığında bırçok medya kuruluşunun "kurtarmayı planladığımg bir ülkede masum insanİann öJdüğünü" dıle bıle getırmedığıne dikkat çekiyor. Fisk, "Taleban'm gazetecileri iceri almadığı bir gerçek. Ama bu bizim rüm bu olanlan van gerçekçi rutumla. van kapalı gözie görmemiz için neden mi" dıye soran Fisk, basının Usame bin Ladin veya Batılı müttefıklere karşı değıl öncelikle okuyucuya karşı "fiıir- play " kurallannı yenne getirme sorumluluğunu dıle getınyor Bir övgü bir yergl Ladin'in açıklamalannı merkezı Katar'dakı El-Cezıre televızyonu aracığıyla yaptığını hatırlatan Fisk, 11 Eylül öncesınde bu kanalın Ortadoğu'dakı bazı dıktatörlen -başta Hüsnü Mübarek- eleştırdığı ıçın övgü topladığını şımdı ıse Katar Emın'ne "Bunlar anti-Amerikan propaganda yapıyor" dı>e şıkâyette bulunulduğuna değınıyor Ve, "Önce bu uydu kanah Ortadoğu'ya demokrasinin gehnesinin smyaKni veriyordu. Şimdi ise Amerikahlar Katar Emiri'nden kanahn Kâbil'deki ofisini kapatmasını istedi ve demokrasi bitti" dı\ or ABD'de televızyonlarda göruş belırten, yorum yapan kışılenn de ıstıhbarat alanında CIA ve FBI'ın modern çağda düştuklen en büyük hataya neden olduklannı savunan Fisk yazısını şöyle noktalıyor "Bush, bu kötü (şeytan) ve iyinin arasında okiuğunu söytüyor. 'Yanımızda veya karşımızda olursunuz' diyor. Bunlar Bin Ladin'in söyiedikleriv le aym. Bu gerçeği vurgulamak ve olaylan nereye götürdüğünü sormaya değmezmi?" Çcviri Servisi - Ingılız Guardian ga- zete^nde makalesı yayımlanan Ma- delehe Bunting. Batı'nın kendını be- ğemıış bır tavırla üstün olduğunu dü- şünıtesının köktencılığın tüm türlen kada: tehlıkelı olduğunu savunuyor. " 11 Eylül öncesinde çok az kişinin Taleban baskısı altındaki kadınlan umırsuyordu. Afgan halkı açhktan sü- rünüvordu. Şimdi Ban insani yardım sözöveriyor'' dıyen Buntıng, "Hoşgö- rüsii: Uberalizm" başlıkh makalede, Tale-an'a saldınlarak terorun kokü- rûr» cazınacağına ve bunun etık de- ferlee uygun bır davranış olduğuna namanın ımkânsız olduğunu vurgu- hyo Buna manmanın Batüı bır kök- tencuğm ana hatlarını ortaya çıkardı- • Guardian yazan Bunting, 'Hoşgörüsüz Lıberalizm' başlıklı makalede, Taleban'a saldınlarak terörün kökünün kazınacağına ve bunun etik değerlere uygun bir davranış olduğuna inanmanm ımkânsız olduğunu vurguladı. Bunting, "Terör korkusunun yaşandığı bir durumda, liberalizmin güçlü unsurlan arasında sayılan hoşgörü, kendini eleştirme gibi kavramlar ılk kurbanlardan oluyor" dedi. ğının altını çızen Bunting şöyle dıyor "Baü, kendi polrtik, ekonomik, külrü- reldeğerierinidayatmakisthor.Vebaş- ka küMıiere ancak kendi değerieriıün uzannsı niteüğinde olduğunda tolerans gösteriyor. Dini inanca yönelik de hoş- görüsüz ve bu konudaki önvargısını çe- kmmeden dilegeuriyor. En kötüsü, Ba- üta köktencilik, düşmanında, vani Bin Ladın'de bulunan ve zarar verici ola- rak görülen karakteristik özellikleri andınvor. Batılı köktenciliğin düşma- nının köktenciMğine benzeyen bu özel- liklerinin ilki sorgulanamayacak bir üstünlük duvgusu. ikincisi kendi de- ğerieriıün küresel anlamda kabul gör- mesine yönelik baskı. üçüncüsü ise kendinden farkfa olanlan anlamaya vö- neük isteğin olmamasL" Dıle getırdığı bu unsurlar Bunting' e gore liberalizmin karanlık yüzu Li- beralizmin once ekonomik ve tekno- lojık üstünlük sayesınde kolonı edın- meye zemın hazırladığını, günümüz- de ıse IMF programlan ve çokuluslu ışbırlıklenyle dünyaya hâkım olduğu- nu anlatan Bunting. "Liberalizmin za- yrf yanlan olduğu kadar güçlü yanlan da var. Terör korkusunun vaşandığı bir durumda, liberalizmin güçlü un- surlan arasında sayılan hoşgörü, ken- dini eleştirme gibi kavramlar ilk kur- baruardanoluM)rT ' dıyor 11 Eylül son- rasuıda başta ABD olmak üzere Ba- tı'nın değerlen ve kültürüne karşı olan bağlılığrnın daha da güçlendığını be- hrten Bunting, bunun da sadece Islam dünyası ıle değıl, Batılı olmayan tüm ülkelerle ılışkılen üzennde uzun süre kalıcı etkılen olacagını savunuyor İştolrtlğl gerekll Düşünür Bikhu Parekh'ın lıberalız- nun, kadın haklan, fıkır özgurlüğü gı- bı küresel prensıplenn olduğunu sa- vunmakta haklı olduğunu söyledığım hatırlatan Bunting, "Parekh, ajıu za- manda,fiberaDerinbu prensipkrin tek bir tanımı olduğunu savunmalannın yanufuğun dile getirir" dıyor. İNGlLlZ BASINI: Opemsyon genişlememeli LONDRA (AA) - Ingılız basını, Afga- nıstan'ı hedef alan Amenkan-lngılız operasyonunun Müs- lüman dünyasındakı ıstıkran tehdıt ethğını bıldırdi The Guardian gaze- tesinde yer alan bır ya- zıda, Musluman dün- yasında köktendıncılı- ğın yayılmasının ön- lenmesı amacıyla as- ken zafenn en kısa za- manda sağlanması ge- rektığı dıle geünldı. The Tımes'daki bır yazıda da, "Bu kam- panyanın ber aşama- sının gelişimi Afganis- tan'da ve Afganistan çevTesindeki siyasi ge- Bşmelerdenetküenebi- lir" şeklınde yorumda bulunuldu. Fmancıal Tımes'da- ki yazıda, "Afganistan için istikrarh bir gete- cek, komşu ülke Pakis- tanoanbaşiayarakil- güitaraflanndesteğiy- leoluşabilir-denıldı Daıly Maıl'de ıse "Afganistan operasyo- nunun, Pakistan hü- kümetinin devrilme» ve yerine köktendind bir rejimin iktidara geünesi riskini doğur- duğu" ıddıa edıldı. Ingıltere'de gazete- ler, Asken harekâtın hedeflennın genışle- mesı ve dığer ulkelen ıçıne alması ıhtımalı- ne de dikkat çektıler. The Guardian gazete- sı, "Böykgenişktilmiş bir operasvonun en başta gelecek hedefl I- rakolacakör. Irak, Af- ganistan'a yöneükha- rekâtia ögUî kurulan koahsvonun geniş ola- bilmesi için hedefler arasındançıkartılmiş- n. Ancak Bağdat, 11 Ev lülterörist sakünia- nyla iüşkisi kanıtianır- sa hedef olmaktan kurtulamaz" dedı. BELÇtKA BASINI: AB'ninvarhğı belliolmııyor BRÜKSEL (AA) - Belçıka basını, "siya- a, askeri ve diploma- rik alanlarda hiçbir varhk gösteremeyen'' AB'yı eleştıren yo- rumlara yer venyor. Le Soır gazetesı, "AB sadece kendi st- nırtan içinde var ol- mayaçaaşrv'or, küresel alanda tanmmıyor'' dedığı yorumunda, George Bush'un, yap- tığı önemh açıklama- iarda "AB'nin adıoı bifc telaffuz ermediği- ne" dikkat çektı. ABD'nin, Fransa, Almanya ve îngiltere gıbı devletlerle yakın diyalog ve ışbirhğı kurduğunu, AB'yı muhatap almadığını belırten gazete, AB Dönem Başkanı Bel- çıka'nın Başbakam Guy Verhofstadt'ın, Amerikalılann ıste- memesine rağmen, kendısıni Washmg- ton'a "zorla davet et- tirdiğini'* yazdı. Terorızme karşı as- keri harekâtta, AB'nin açık bir tavır belirle- yemediğını kaydeden Le Soır, >apılan açık- lamalarda, sadece, "AB ûlkelerinin her biri, olanaklan kapsa- mında destek vere- cek" demhnesını eleş- tirdi. FRANCE SOIR: 200 müitan sınırlanmızda PARİS(AA)-Fran- sa'da yayımlanan France Soır gazetesi Fransa'da, Afganis- tan'da Usame bin La- din'in kamplannda eğıtılen 200 civann- da köktendmcı mıli- tanın olduğunu ılen sürdü. Gazete. ıstıhbarat servıslennı kaynak gösterdığı habermde, yaklaşık 200 kökten- dınci mıhtanın Fran- sa'nın sembolü olan ve stratejık öneme sa- hıp yerlere saldm dü- zenlemek ıçm ışaret bekledıklennı ıddıa etü. Köktendmcı mı- htanlann, Afganıs- tan'dakı kamplara gıt- mek için önce Lond- ra'ya daha sonra ise Pakistan'a geçtikleri bildırildi. Fransız gızh ıstıhbaratmrn, köktendmcı mılitan- lan tespıt etmek ıçın îngıhz ve Amerikalı ıstihbarat servısleriy- le ışbu-lığı ıçmde ol- duğu ve Pakistan'da araştırma yaptığı kaydedılen haberde, olası terönstlenn sal- dm ıçm hangi hedefi seçeceklennı tahmın etmenm en zor konu- lann başında geldiği ıfade edildı.