Catalog

1 VIAYIS 1999 SALI CUMHURİYET SAYFA HABERLER İstanbul'da öektrik tasintisi • İstanbul Haber Servisi - \nadolu Yakası'nda. eıerjı nakil hatlarında yt3ilacak yıllık bakım çîiışmaları nedeniyle ekktrik kesintısı u^gulanacağı bildınldı. Aktaş Elektrik'ten yaoılan açıklamada. 10 gûn sürecek bakım çahşmalan sırasmda 09 00-15.00 saatlerı arasında elektrik venlemeyecek semtler şöyle: Yann tSKl. Koşuyolu S. Perde Barınak Sitesı. Denızmen Sokak. Acıbadem Alıbey Yol Sokak. Gülistan Sokak. Acıbadem Türk Telekom Perşembe günü Acıbadem PTT. Erdem Sokak. Palmıye Sokak. N. Taşı Mareşal Sokak. M. Çeşme Caddesı. Dılma Sitesi. Gemi lş Kooperatıfi. Cuma günü Müt. Çeşme Paşabahçe Blokları. Polıs Hastanesi, Sedef Sokak. Atıfbey Sokak. Gökdemır Sitesi, Türk İş Bloklan. helikopterleri geliyop • ANKARA (AA)- Orman Genel Müdürlüğü'nün. orman yangmlan ile mücadelede kullanılmak üzere. kıralama yöntemi ıle temin edeceği helikopterlere yönelık ihale gerçekleştirildi. Orman Genel Müdürlüğü yetkililerinden edinilen bılgiye göre. 12 adet gövdeden su atar hehkopterin kıralama işi, Güneydoğu Havacılık AŞ firmasına ıhale edildi. Orman Genel Müdürlüğü'nün haziran ayından itibaren filosuna katmayı planladığı toplam 24 helikopter içın, söz konusu firmaya yaklaşık 4.7 mılyon dolarlık bır kiralama bedeli ödenecek. Babuna kampanyası umut oldu • tSTANBUL(AA)-Dr Oktar Babuna için başlatılan kampanya, lösemı hastası bir gence daha umut oldu. Kampanya çeTçevesinde kendisine uygun ılik bulunan 13 yıHıklösemi hastası 18 yaşındaki Önder Tüfekçioğlu. nakil içın dün sabah îngiltere'ye gittı. İstanbul Üniv ersitesi Tıp Fakültesi Vakfı üyelerinden Dr. Sedat Altınışık. Önder Tüfekçıoglu'na 25 Mayıs'ta Londra Bristol Hastanesı nde ilık nakli yapılacağını kaydettı. Gençlik ve Spor Bayramı sergisi • İstanbul Haber Servisi - Ataköy Manna ve Yat tşletmeleri tarafından düzenlenen. "'Atatürk'ü Anma. Gençlik ve Spor Bayramı'nın 80. Yıhnda Gemi Modelleri" sergisi dün açıldı. 19 Mayıs'a kadar açık olacak sergide 50 gemi modekısi tarafından yapılan savaş gemileri. kadırgalar, kalyonlar ve şehir hatlan vapurlanndan oluşan 100'e yakın model sergilendi İstiklal Marşı krizi • GEBZE (AA) - Beledive meclisinin ilk oturumda yaşanan •'İstiklal Marşı Krizi" ile ılgili olarak sulh ceza mahkemesınce tutuklanan Kocaeli'nın Gebze ılçesi FP'li Beledive Başkanı Ahmet Penbegül. daha sonra 2 milyar lıra kefaletle serbest bırakıldı. Ankın toprağa vepildi • İstanbul Haber Servisi - Kadıkoy'de üç gün önce, oturduklan apartmanın ikıncı katmdan atlayarak intihar eden Elif Arkın'ın (16) cenazesi dün Erenköy Galıp Paşa Camii'nde kılınan öğle namazının ardından Küçükyalı Mezarlığfnda toprağa verildi. 21. yüzyılm eşiğinde çocuk ve yetişkinlerin ruh sağlığı ve hastalıklan Afle en büyüketkenDr.ERDALATABEK ADANA - Savaşlar. göç- ler. parçalanmış aileler, so- kak çocuklan. çocuk çetele- n. Amenka"da kendi oku- lunu kana bulayan lise öğ- rencileri. çocuklara kadar ı- nen şıddet uygulamalan. çocuklann fiziksel ve ruh- sal istısmarlan. genetık ça- lışmalar... 9. Llusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıklan Kongresı bu sorulann yanıtlarını alıyor. Çocuklan. gençleri anla- mak, sorunlarmı tanımak. bu sorunlann çözümüne yardımcı olmak... Amaç bu. hedef bu. Bu dızide en çok zorlan- dığım nokta. konular ara- sında seçırh yapabılmek ol- du. Birbırinden ılginç kon- feranslar. paneller. bıldiri- ler. tartışmalar hep. bıhnen dogrulann üzerine yenıhk- T ü r k a i I e s i n i n ö z e l l i k l e r i I Aile dayamşması güçlü, ama birbirini kontrol edici, • Duygulan güçlü, ama sevgisini göstermeyen, • Otoriteye itaati isteyen ve önde tutan, • Saygı bekleyen, ama nedenini irdelemeyen, H Büyüklerin sorumlu, küçükierin uyumlu olması beklenen. leri katabilmek için. bilim- sel tartışmalardan yararlı sonuçlar çıkarabilmek için. Ama ne yazık ki ülkem. bılımsel doğrulardan çok boş ınançlara dayalı önyar- gılann peşinden gıtmeye zorlanıyor. Kongre süresin- ce hep Atatürk'ü düşünü- yorum. 'Hayatta en hakiki miirşitilimdir" dıye hepımı- ze emanet ettiğı 'bitim gete- neğjne sahip çıkma görevi- mizi'. Çukurova Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlı- ğı ve Hastalıklan Anabüim Dalı Başkanı Doç. Dr. Âyşe Avcı, çekirdek kadrosuyla kongrenin her şeyinı bır mühendıs gıbı hazırlamış. Ünıversıte öğrencilen bız- lere rehberlik edıyor. Ögre- nım dallan da •rehberlik ve psikolojik danışmanlık'. Rehberimiz Halime ve ar- kadaşlan •enerjik,kültürlü. içten ve karariı' bir gençlik grubunun örneği. Kongre boyunca bırlikte konuşuyo- ruz. tanışıyoruz. eğleniyo- ruz. Açılış konuşmasını Rek- tör Prof. Dr. Can Özşahi- noğlu yapıyor: "Nüfüsunun yansından faziası çocuk ve gençlerden oluşan: geüşmekte, kimtiği- ni yeniden biçûnlendirmek- te olan ülketnizde sağhkh bir toplumsal yapıya ulaşa- bilmek. ancak kişilerin ço- ğunluğunun ruhsal >önden sağlıklı olup doğru düşüne- bilmesi, çelişkileri çözebil- mesi, sonınlara çıkış yolu getirebflmesi ile gerçekleşe- bilecektir. Sağkkb bir eriş- kin toplumuna. çocuklukta- ki örsetenmckrden ve >Tapı- sal zoriardan saglıkla geç- miş ve olumlu ilişkiler yaşa- nuş kişüerle vanlabüir." Universite rektörünün bu anlamlı konuşması. ülke- mızde yaşanan pekçok ola- yın nedenlerinı özetlıyor gı- bi. Kongre. çalışmalanna, Prof. Dr Atalay Yörûkoğ- lu'nun halka açık konuşma- sıyla başlvyor. Aile \e ço- cuk 600 kişilik amfî, mer- divenlere kadar dolu. 'Ço- cuk ve Ergen Ruh Sağh- ğı'nın -Doç. Dr. Ayşe Av- cı'nın tanımıyla- başöğret- menini dinlemeye hazırla- nıyor. Halkını tanıyan, top- İYV4UK ViKiF ZEniNlii I5İETME MUDüRLUGU Kapdan, tavanlan sökülen Tokat e\leri parcalanıvor ve Taşhan'ın avlusunda görücüye çıkartılıp pazarianıyor... FP'li başkan ise sadece se> rediyor_ Yeniden FP 'yi seçenler, kenti değil 'siyasal geleceği' düşleyerek oy verdiler... Tokat'ta tarihe karşı 'Fazüet'I• Anıtsal ve siciLyapılanyla Anadolu'da bir 'mimarlık müzesi' gibi ün yapan Tokat'ı 5 yıldır betonlaştıran FP'li belediye başkanı, kentini değil şeriat hedefini gözeten FP'li seçmenlerin oylanyla yeniden seçildi. Böylece yerel demokrasi, Tokat'ta da yöresel duyarhlık yerine siyasal amaçlann aracı oldu... OKTAYEKtNCİ Belediye başkanlanrun yeniden aday olup bır kez daha seçılmelen durumunda akla ılk gelen yorum hıç kuşkusuz 'başanlT oldukları yönündedir. Demek kı halk o baş- kandan memnundur ve hatta 'par- tisi' bıle çok önemsenmeden hız- mete de\am etmesı içın oylar da venlmıştir. Bu kural. birçok yerde geçerli olsa bile. özeüikle kimı 'FP'li 1 be- lediye başkanlannın yeniden seçil- dikleri kentlerde 'tam tersi' bır du- rum gözlenı\or. Imar yetkılerinı kentı 'güzelleştinnek' ve varolan güzelliklennı de "korumak' için değil. 'daha fazla betonlaştırmak' içın kullanan FP'li belediye baş- kanları bır kez daha oylann 'çoğu- nu" alabıhvorlar. O kadar ki aynı belediyenın 'ayncalıkir imar uy- gulamalarmdan 'mağdur' olan semtlerde bile yine FP'li başkana destek verildıgi bile görülebihyor. Toplumbilimcikre göre. bunun nedeni özellıkle FP'li seçmenin 'kent için' değil 'siyasal gelecek' içın oy vermesı. FP'li beledışe \ö- netimme sahıp olmak. gelecek için hedeflenen "$«131 düzeni' için bir hazırlık ve 'ilerleme' olanağı ola- rak önem kazanıyor. Bövle olunca da kente karşı işlenen suçlann da hiç önemi kalmıyor ve hatta o suç- lardan elde edilen siyasal ya da ekonomık kazanımlar da aynı he- defe ulaşma çabalannın 'kazanç hanesine" yazılıyor... tstanbul'un özellikle sürekli i- mar yağması alanına dönüşen ve yaşanılır değerlerinı hızla kaybe- den kenar semtlennde, bu 'tahrip- kâr' politikaya rağmen o> lann yi- ne FP'ye akmasında ışte bu gerçe- ğin önemli bir payı var. Ne var ki aynı durum artık sade- ce Istanbulu değil. kimı Anadolu kentlerinı de tutsak almış durum- da. Bunlardan Tokat öylesıne çar- pıcı bır örneği oluşturuyor kı ta- lancı imar politikalanyla insanlar mülklerinı bile kaybettikleri halde, FP'li başkan Nizamettin Aydın 18 Nısan seçimlennın de galibı olarak kentı beton yığınlanyla 'ezme' yet- kisinı 5 yıl daha uzatmanın keyfı- ni yaşıyor... Aynı zamanda 'inşaat mühendi- si' olan Nizamettin Aydın'ın 19994"teki seçimleri 'RP'Bolarak' kazanmasıyla bırlıkte ilk ıcraatı bı- na projelerindeki 'MimarlarOda- sı denetimini' kaldırmak olmuştu. Bu tutumunda RecepTayyip Erdo- ğan'ı örnek alan Aydın. daha da ılen gıderek •mimari projelerin mühendislerce çizümesine' de on- ay vermeye başlamıştı. Anıtsal de- ğerdekı çok sayıda tanhsel yapısı- nın yanı sıra sivıl mimarlık örneği evleri. eskı kent dokusu. özgün so- kaklan ve otantik çarşısıyla tam bir mimarlık tarihi müzesi' gibı olan Tokat'tabu •mimarhkvesanat düş- manlıgı" ö> lesı düzeye ulaştı kı ün- lü 'Tokatevlerj' de yokoluşa terk e- dilerek 'kentin apartmanlaşması- na'hız venldı... Öncekı yıl Tokat'ı incelemeye gıttığımızde. kentin kültür ve tarih zenginlığıne karşı bu inanılmaz duyarsızlığı 'ürpererek' gördük. RecepYazKioğlu vaktıv le Tokat'ta valiyken 'e\r lerinincephelerini res- toreettinüğT ünlü BeySokak'ta bi- le boyalar solmuş. tahtalar çürü- müş, bakımsızlık almış başını git- miştı. Hele, Anadolu halk sanatı tari- hinin yaşayan en eski tanıklann- dan olan 250 vıllık 'Yazmacuar HanT tam bir penşanlık ıçindeydı. Kültür Bakanlığfmn 'Müze E\' olarak resotre ettiğı konağı da ol- masa. Tokat"ta dünyanın ımrendı- ğı o zengin mimarhk kültüründen korunan bır örneği görmek olanak- sızdı. Buna karşın belediyenin kent meydanmdaki propaganda pano- sunda tanıtılan 'hizmetler lislesi" ıse sadece \ollara döşenen beton parke ve yeniden v apılan kaldınm- larla bordür taşlannın 'miktan' ıle sınırlıydı. Birbaşka ünlü yapı olan tarihi Taşhan'ın iç avlusunda ise öksüzbırakılan eskı Tokat ev lerin- den 'söküünüş' ahşap kapılar. do- lap kapaklan, tahta göbekli tavan- lar. oymalı panolar. Istanbulcla antıkacılara pazartanmak üzere kamyonlara vükleniyordu.. Kentine ve özeHikle de 'tarihv- ne' karşı işte böylesine ilgısız bır belediye başkanı. siyasal söyle- minde 'tarihe bağlT (!) bir partinın adayı olarak avTU söylemle 'gelece- ği düşleyen' seçmenlenn oylanyla şimdı 2004'e kadar yıne Tokat'ın baştnda. 1994-1999 dönemınde çok sa- yıda belediye mülkünü de 'sata- rak'kamumalı olmaniteliâine son veren FP'li Başkan Aydın. aynı hızla gıderse bütün beledive arsa- larını da bu ıkinci 5 yılda elden çı- kartmış olacak. Yme daha önce 'yeşil alanlan" bile siyasal yandaşı şırketlere 'yatınm arsası' olarak venrken. bu kez de geri kalan ara- zileri şcriatın finans kaynağına' dönüştürecek. Tokat'takı kimı esnaflar. önleri- ne döşenen kaldınmın 'parasınT da kendilerinden tahsil eden bele- diye yönetıminin fıskıyeli havuz- lardan başka hiçbir hızmet yapma- dığını söylüyorlar. Peki, '<çlan' neden ve hanei amaç için venyor- lar?.. tşte bu soru, FP'li yönetimlenn elındekı belediyelenn 'yerel de- mokrasiye' mı; yoksa •şeriatı he- defleycn demokrasive' mı beşıklık ettığinın de yanıtını bulmaya yan- yor. Sözün kısası FP'lı seçmen, kent içın değil, 'gelecekiçin' oy kullanı- vor. Böylece FP'li başkanlar da çoğu yerde artık L ikinci kezkazan- manın' varattığı 'cesaretle' iler- lıvorlar... lumun yaranna inanan Prof. Dr. A. Yörükoğlu. "Biz ailev İ€ çahşınz" diyor. "Odağunız çocuktur, ama aile ortamını tanımadan ço- cuğu tanıvamayız. Aile için- de herkes birbirini etkiler. Aile içi gruplar, koalisyon- lar. cepheleşmeler olabilir. Aile bir grupturve herkesin roDeri vardır. Aile bir değer- ler bütünüdür ve iyı-kötü, doğru- yanlış kavTamlan ai- le ıçinde aktanlır. Çocuklar bü> ükleriniaileiçindeki roJ- leriyie örnek alırlar. Ama çociıklar pasif bir kayıt or- ganı değikiir. tepkikri var- dır, yorumlan vardır, ken- düerine özgü davramşlan vanür. Bır Afhka atasözü 'Bir çocugu bir köy biiyü- tür' der, bu söz doğrudur. Türk aflesinde baba ilk ve son sözü söyler. evdeki dü- zen babanın rahatı içindir. .\nne ise her şe>den sonım- lu. fakat yetkisi olma>ı an ki- şi rolündedir. Yalnız son yıl- larda Çankaya gibı semtler- de yeni bir aile modelı belir- di: Çocukerkıl aile. Bu aile- de her şey çocuğun ısteğine göre belirleniyor: tzlenecek T\r programlan, yapılacak yemekler. hafta sonu prog- ramlan. arabanın markası, yaz tatilimn nerede geçinle- ceği, 2. bir kardeşin istenip istenmeyeceğıne kadar her konu. Sorumsuz ve doyum- suz çocuklann yetiştirildiği- ne dıkkatçekmek gerekiv or. Yapüacak olan, aik içi ileti- şimi ve bağlan güçlendir- mek, bununyanı sıraçocuk- lan sorumlu vt özerkolarak yetistirebiunektir. Olca> İmamoğju'nun bir araşhrmasında: Dûşuk sosyoekonomik düzey aileler içinde: Kontrol sıla/itaat güçtu/dayak var. Orta sosyoekonomik dü- zey aileler ıçinde: Kontrol azalıyor/itaat orta/dayak azah\ ı or.Üst sosyoekonomik düzey aile içinde: Kontrol daha azahyor/özerklik ard- yor/ dayak kalkıyor. Ailelerin çocuğa karşı davTanışında ekonomik dü- zey, eğitim düzeyi. kültür düzeyi büyük rol oynuyor. Amenka'da 240 sonınsuz ailenın yapılan incelenmiş. beş knter üzerinden yapılan çalışmada 20 aile en olum- suz puanı almış. Beş kriter, "anne sevgisi", 'baba sevgi- si". "anne disiplini'. 'baba disıplim", "anne-babailişki- si' olarak puanlannuş. Bu aılelerin 6 yaş çocuklannın 10 yıl sonra sorun çıkara- caklan varsayımında bulu- nulmuş. Gerçekten de on yıl sonra 20 ailenin çocuğunun da poliste suç işlemeyle ilgi- 11 kayıtlan bulunmuş. Eğer aileler iyi incelcnirse çocuk- lann gelecekteki durumlan da anlaşılabüir. Eğer dikkat edilse>di "Trençkot çete- si'nin yapbklandaönlenebi- lirdi. Ama ailelerle çahşma oldukçazordurveyarjılama- maktadır." Dikkat ve beğe- ni ile izlenen konferansı ıle Prof. Dr. Atalay Yörükoğlu, Türk toplumunun sorunla- nnı açık bir dılle ailelere açıklamış oldu. Yarıti: Sokak Çocuklan ne durumda DÜZYAZI ORHAN BtRGİT Yılmaz'ın Atağı.. Son genel seçimler. Mesut Yılmaz ıle Tansu Çiller'in birbirlerinı aklatmalarını, üstelik bunu po- l'rtik kadrolarının figüranlığı ile yapmalannı kamu- oyunun bağışlamadığını gösterdi. Anavatan ve Doğru Yol kurmaylarının, DSP'nin 18 Nisan başansında Öcalan faktörüne saplanıp kalmaları, ormandan ağacı görmemekte diren- mek demekti ve o direniş Milliyetçi Hareket'in yük- selişini açıklamanın akılcı nedenlerinı de önleye- cekti. Mesut Yılmaz'ın, geç de olsa, merkez sağdaki yenilginin en büyük nedenini saptadığı, cumarte- si günü Bülent Ecevrt ıle elli yedinci hükümetin kuruluşu için yaptığı görüşmedeki tutumu ile or- taya çıktı. Yılmaz, o görüşmede, partisinin öyle bir hükümette üçüncü ortak olarak yer alması öneri- sini desteklediğıni bildinyor, ama kendisinin ba- kanlık sorumluluğunu üstlenmek istemediğinı söy- lüyor. Yılmaz'ı bu görüşe yönelten asıl neden ıse Yü- ce Divan'da yargılanarak aklanmak ısteği. Olası hükümetin başkanı Bülent Ecevit, nasıl bir koalisyon oluşturmak istediğinı, üstü kapalı bir bi- çimde de olsa, cumartesi görüşmelerınde genel başkanlara anlatırken özellikle hem milletvekille- rine kalın dokunulmazhk zırhlan sağlayan, Anaya- sa'daki 83. maddenin hem de başbakanlar ve ba- kanlan soruşturmak için izlenmesi gereken uzun yolu gösteren 100. maddenin değiştirilmeleri için ön mutabakat öneriyor. Bütün liderler bu öneriye sıcak bakarken ANAP Genel Başkanı, Anayasa değişikliklerinı bekleme- den, geçen dönemden kalmış bır işlemi hemen gündeme alarak oylatacak düğmeye basılmasını da istiyor. Böylece, olası bir DSP+MHP+ANAP koalisyo- nunun mılletvekili gücü, Mesut Yılmaz' ı Kurtköy ve Türkbank dosyaları için yargı önüne çıkma iste- ğinde destekleyecek. Mesut Yılmaz'ın, başbakanken ya da tam ge- nel seçimler öncesınde sanık kimliği ile Yüce Di- van'da yargılanmasının doğru olmayacağı, o gün- kü akıl hocaları tarafından ıleri sürüldü. Bu görüş bir ölçüde hakstz sayılmayabilırdi. Başbakan ola- rak sanık sandalyesıne oturmak ya da seçim kam- panyası sırasmda o sıfatı sürekli taşıyarak, arada bir duruşmalara girip çıkarak akılları kanştırmaya yardım etmek söz konusu edilebilirdi. Ama şimdi, Mesut Yılmaz Rize Milletvekili ve Anavatan Partisi Genel Başkanı olarak, pekâlâ bazı zihinlere ister istemez yerleşmiş bir burguyu şöyle ya da böyle, ama mutlaka çözüme kavuş- turmaya yön vermek ıstıyor. Bu isteğine sadece saygı duymak gerekir. Nitekim cumartesi günkü görüşmede Ecevit'e "Grubumun sayısı Yüce Divan'a gitmem için ye- tertideğil. Banayardımcı olmanızıistiyorum"de- diği, DSP Genel Başkanı'nın da bu sözleri "Say- gı duyanm" diye yanıtladığı bıldiriliyor. Ecevit'in bu değerlendirmesine karşın, ANAP'ta müzmin bir Yılmaz karşıtı olduğu bılinen Yozgat Milletvekili Lütfullah Kayalar'ın önceki gün NTV' de Ismet Solak'la yaptığı söyleşide ileri sürdüğü görüş tam bir 'fıili durum' olarak değertendirilme- lidir. Kayalar, "Yüce Divan'a gitmek şok karardır. Al- tını çiziyorum; bu karar genel başkanımızın genel başkanlık rolünden fiilen istifasını getirir" diyor. Mesut Bey'in Yüce Divan'da hesap verme isteği- nin, partisinin genel başkanlığını bırakmakgibi bir fiili durumu gerektirdıği kanısına katılmak bence doğru değil. Sorunu, aynı konumda bakan ya da başbakan olmakla da eşdeğer göremeyiz. Çün- kü öyle bir durum, yargıya baskı ya da saygısızlık olarak algılanabilir. Bugünkü statüsünde ise ANAP Genel Başkanı, isterse olsa olsa bir süre bugünkü görevınden ken- disini izinli görmelerini arkadaşlarından ister ve çok gerekiyorsa da, bir genel başkan yardımcısı- nı vekil olarak bırakabilir. Mesut Yılmaz, bir özdeyişimize uygun hareket ediyor ve 'Türk'ün aklı sonradan gelir' deyışine uyarak kendi vıcdanında duyduğu suçsuzluk se- sini, en yüksek mahkemenin ilamıyla onaylatmak istiyor. O isteğin çok doğal çağnşımı, Tansu Çiller'in şimdi neyapacağmı öğrenmek isteyenleri hareke- te geçirmiştir. Evet.. Siz, Tansu Hanım!.. Siz ne yapmayı dü- şünüyorsunuz? Mesela, benim kaç kez üzerinde durduğum şu ünlü örtülü ödenek dosyanız... O hesabı bir Yüce Divan ilamı ile aklatamazsı- nız. Inanın, yakın bir gelecekte yargıç huzurunda bıle tek başına, evet tek başına kalacaksınız.. Faks:0212-677 07 62 E-Mail: obirgitacumhuriyet.com.tr Kemik iliği transplantasyonunda Türkiyede güncel sorunlar, gelinen nokta ve öneriler Türkiye 'de dokuz merkezde ilik nakli gerçekleştirilmektedir Prof.Dr.HALUKKOÇ Ankara Cniversıtesı Tıp Fakültesi Hemaioloji Bilim Dalı Başkanı Türk Hematoloji Dernegı Genel Sekreten Bu yazıya genel bir özeleştiri ya- parak başlamak istiyorum. Karşı- laştığımız tüm sorunları, uzun sü- reli akılcı politikalar geliştirmeden o günkü koşullann zorlamasıyla gün- lük olarak çözmeye ulusça koşul- lanmış gibiyiz. Siyasal, ekonomik, hukuksal ve sağlıkla ılgili tüm so- runlar dahil bu özeteştıriye. Böyle- ce sonraki yılları çok düşünmeden. o günü kurtarmak hem daha bir kolaycıhk, hem de günlük kahra- manlık gibi görünüyor hepimize. Hele bir de rüzgârlar var ki çok önemli! Tüm toplumsal olaylara birden- bire yön verebiliyor yaşamımızda. Belki de kurumsallaşmamış tüm toplumların tepkimeleri böyle. Gün geliyor siyaseti etkiliyor bu rüzgâr- lar, gün geliyor bazı sağlık sorun- lannda patlıyor bu sefer fırtınalar. Kampanyalar düzenleyip özverilik, kahramanlık nutuklarıyla, sorunun temeline inmeden kıyısmdan do- lanıpduruyoruz. Bır süre sonra ay- nı fîlmi seyretmek üzere tekrar gün- lük kaygılarımıza ve uğraşımıza dö- nüyoruz hepimız. Temel sağlık sorunlarını henüz çözümleyememış ülkemizde, ay- rıntı gibi durabilecek bir konudan söz etmek, gerçeklerimizı dile ge- tirmek, bir avuç gönüllünün bu ko- nudakı uğraşlarını, çabalarını vur- gulamak, gelinen noktayı yansıt- mak, önerilerı ve beklentileri sıra- lamak belki haksızlık gibı görüne- cek sizlere. Ancak son günlerde toplumsal bakış merceği bu odak- tatoplanmış bulunuyor. 'Kemik ili- ği Transplantasyonu' nedir? Ne ko- şullarda nasıl uygulanır? Türki- ye'de hangi aşamaya gelinmiştir? Kimler ilik vericisı olabilir? Dünya- daki uygulamalarla bizdekiler ara- sında ne farklar var? Eksiklerimiz nedir? Verici bankası ne demek- tir? Nasıl organize olunmalıdır? Bu işın maliyeti nedir? Evet, bu soru- ları kısaca yanıtlamaya çalışaca- ğım. Kan ve kemik iliği sisteminin ya- pılanmasına ilişkin ayrıntıların çok iyi tanımlanması, bu sistemin te- mel hücrelerinın aynştırılabilir hale gelmesi, vücut dışındaki işlem tek- niklerinın gelişmesı, doku uygunluk antijenlerinin molekül düzeyinde haritalanabilmesi, kemik iliğindeki kök hücrelerin bir kişiden bir baş- ka kişiye nakledilebilmesini olduk- ça kolaylaştırmıştır. Bu şekilde, kan yapılanmasını sağlayan temel kök hücrelerin, do- ku antijenlerinin tam veyatama ya- kın benzerlikte olduğu bir kişiden, çeşitlı tedavi yöntemleri ile kendi hücreleri (iyi ve kötü huylu hücre- leri birlikte) yokedilmiş hasta kişi- ye aktarılması işlemi ile kemik iliği sisteminin hasta kişide tamamen verici kaynaklı olarak yeniden sağ- lıklı bir şekilde yapılandırılması amaçlanmaktadır. Çeşitli kötü huylu kan hastalıkla- rında yüzde 60'lar oranında tam iyıleşme sağlayan bu ışlemın, do- ğal olarak her hastalıkta en yüksek başarı oranı ıle uygulanabildiği dö- nemler vardır. Bu orana ulaşmak için, daha tanı konulduğu andan itibaren tedavi düzeni, bu gerçek- lere göre çizilmelidir. Tabii, her has- taya bu nakil işlemi yapılabılir mi, seçilecek hastalar için bir yaş sını- rı var mı, kimler verici olabilir, soru- larına açıklık getirmek gerekiyor. Her lösemi hastası, kemik iliği nakli için uygun değildir. Öncelikle mevcut hastalığın, uygulanacak uzun süreli ön tedavilere olumlu yanıt vermesi gerekmektedir. Yaş da önemli bir etken olarak karşımı- za çıkmaktadır. Bu işlem için öne- rilen sınır 50 yaşın altıdır. Hasta ne kadar genç olursa naklin başarısı da o kadar iyi olmaktadır. Var olan hastalık, ilk tedavi seçenekleri ile gerıletilememişse, nakil şansı olsa bile, başarılı olma oranı yüzde 10'ların altına düşmektedir. Verici olarak yeğ tutulan kişi, aynı ana ve babadan olan kardeşlerdir. Bu du- rumdaki öz kardeşler arasında bi- le, doku uygunluk antijenleri dikka- te alındığında tam benzerlik (öz- deşlik) ancak yüzde 30-35 arasın- dadır. Bu durum kalıtım biliminin temel öğretileri ile açıklanmakta- dır. Ana babadan gelen tek alellı döl hücreleri ile tamamen rastlan- tısal olarak geçişen bu doku anti- jeni özellikleri, çocukta farklı yapı- lanmalar halinde belirmektedir. Bu durum, her bir kardeş için tam uy- gunluk bakımından ayrı ayrı yüzde 30-35'lik bir şans oluşturmaktadır. Toplumumuz için çok kardeşlı aile- lerin variığı, tam uygun verici bula- bilrne olasılığını arttırmaktadır. Ve- ricinin yaş grubu da nakil işlemi ba- şarısını etkilemektedir. Verici ne ka- dar genç olursa, bu kişiden alına- cak yeni yapılanmayı sağlayacak kök hücreler de bu görevlerinde o kadar etkin ve güvenilir olacaklar- dır. Tüm dünyada, özellikle gelişmiş Batı ülkelerinde, bu işlem yıldan yı- la giderek artan bir oranda uygu- lanmaktadır. Türkiye'de şu anda yaklaşık dokuz merkezde (en yo- ğun olarak sırayla Ankara Üniver- sitesi Tıp Fakültesi Ibni Sina Has- tanesi, Lösemili Çocuklar Vakfı ve İstanbul Tıp Fakültesi Erişkin He- matoloji Bilim Dalı olmak üzere) yıl- da ortalama 150-200 kadar alloje- neıkdediğimız, kardeşten kardeşe kemik iliği nakli gerçekleştirilmek- tedir. Bu sayının yüzde 45-50'si Anka- ra Üniversitesi Tıp Fakültesi Ibni Sina Hastanesi'nde yapılmaktadır. Şu ana kadar uluslararası standart- lara uygun olarak 400 olgu. ulusal kayıt sistemimiz içerisinde bildiril- miş olarak bulunmaktadır. Sürecek