Catalog

26 KASIM 1998 PERŞEMBE CÜMHURİYET SAYFA EKONOMİ /cumek@turk.net 13 ŞfRKETLERDEN • HAKS firması tarafından ithal edilen 'Brirvic Tango' mevve gazozlan Türkiye'de tüketkilerin beğenisine sunuldu. Portakalu, elmau, böğürrJenli ve limonlu çeşitkriyle doğal meyve aromasından üretilen Briru'c Tango'nun şeker oranının düşük olduğu beJirtiliyor. • WALL OUTDOOR jirketi, "RekJamda Açık Hava Durumu" konulu «mferans düzenledi. Konferansta, Outdoor "eklam ve şehir "nobilyalannın şehire ;ntegrasyonu ve şehır Tiobilyalannın insanlar izenndeki psikolojik îtkileri anlatıldı. • DEMİRDÖKÜM, •'Sorgusuz Sualsiz İade ve Değiştinne" kampaması jaşlattı. Koç Holding V önetim Kurulu Başkanı Rahmi Koç'un da kabldığı oplanüda kampanya, <amuoyuna duyuruldu. • CISCO SYSTEMS 'Internet'te Iş ve Eğitım" conuJu semuıer düzenledi. seminerde iş dünyasının nterneften nasıl /ararlandığı ve ne gıbi ıvantajlar elde ettıği ıçıklandı. • TÜRKİYE EĞtTİM JÖNÜLLLLERİ YAKFI, eni yıl için alternatif bir ırmağan hazırtadı. Kraft )ir ambaJaj içinde her biri 999 yılınuı aylannı temsü •den 12 kurşun kalem ve ıir kaiembraştan oluşan )aket eğitime katkıda >ulunmak iste>enler için arklı bir armağan ve •şantiyon görevi yapacak. • EGS SİGORTA, 2000 ılına gırildıginde nlgısayar sıstemlenndekı anh algılama probleminin >rtaya çıkararabıleceğı ararla ilgili müştenlennı lyanyor. EGS poliçe ehiplennı en kısa amanda bilgısayarlann daptasyonuyla ilgili edbır almaya çağınyor. I KENTBANK,zorunlu emel eğitime katkı macıvla yeni bir junpama başlato. vampanya çerçevesinde ilk larak Sinop-Ayancık Jsesi'ne 11 bilğisayar ve >ir printer hediye editecek. I SIMKO, Kartal ;sisleri, uvguladıgı çevre önetim sisteminin aşansından dolayı, TSE- NlSO 14001 ÇevTe 'önetim Sıstem Standardı telgesi'ne değer görüldü. IBOĞAZİÇI niversitesi Mezunlan •erneği, üniversiteye uperdorm adlı bir yurt azandırdı. 8 milyon olara mal olduğu elîrtiJen yurdun 486 ğrenciye hizmet vereceği ade edildi. | GENERAL Finans lenkul Değerler (GFC), homson BankWatch ırafından kredi notu erilen iîk Türk aracı ununu oldu. Kredi erecelendirme kuruluşu hotnson BankVV'atch, rFC'ye ülke içi notu larak C/D ve kısa vade redı notu olarak LC-3'ü ygun gördü. ANASOL-D hükümetinin 'ısrarlı' savaşımına karşm fiyat artışlan durmadı Zam yağtnuru dinmedi• Dün yapılan gensoru oylamasıyla düşürülen ANASOL-D hükümeti, enflasyonla mücadele konusunda iyimser bekJentiler yaratmayı başardıysa da özellikle ücretli kesim, çizilen pembe tablolardan nasibini alamadı. Akaryakıt fiyatlannın serbest bırakjlması zam furyasmda en önemli etken olurken ekmek fiyatlan da yüzde 100'ün üzerinde artış gösterdi. FATMA KOŞAR ~ ANASOL-D hükümetının yakiaşık 2.5 yıllık icraatında zam yağmuru dınmek bil- medi. "EkonomiyeiııceavarvapacağE''di- ye işe başlayan ANASOL-D hükümeti, enf- lasyonla mücadele konusunda ıvimser bek- lentıler yaratmayı başardıysa da özellikle ücretli kesım, çizilen pembe tablolardan na- sibini alamadı. Iktidara geldigi Mayıs 1997'de yüzde 78, güvenoyu aldığı Temmuz 1997'de de yüz- de 85.2 seviyesinde oları tüketici fiyatlan- nı art arda yaptığı zamlarla sadece 1-2 ay içinde yüzde 90.6 düzeyıne yükselten hü- kümet, kısa bir süre sonra da enflasyonun yüzde 100'e kadar çıkmasına yol açu. İlk aitı ayda akaryakıta art arda yaptığı yüksek zamlarla kendinden bahsettıren hükümetin, yılın ikinci yansında ana hedefi enflasyo- nu düşünnek oldu. lcraatınm ilk altı ayın- da KİT ürünlerine zam yapmama karan, ki- mi ürünlerde uygulanırken bu dönemde özel sektörün yaptığı fiyat artışlan enflas- ANASOL-D'nin zam takvimi 20K33m97 21kasmı97 23Kaam97 1AfaMı97 1/»ratk97 1MK97 yonun düşmesinı engelledı. Özel sektörde yapılan zam yanşına, "zarar edecekJeri" gerekçesiyle baa KlT'ler de katılınca enf- lasyonu düşürmek hayal oldu. Bu yılın ekım ayında tüketici fiyatiann- daki yıllık artış yüzde 76.5 olarak gerçek- leşti. Rakamlar, hükümetin iktidara geldigi döneme göre tüketici fiyat artışlannda önemli bir düşüş olmadıgını ortaya koyar- ken sonradan yüzde 58 olarak revize edilen enflasyon hedefinden uzak kalındı. Sekız yıllık kesmtısiz eğitım projesınin yaşama geçinlmesi hükümetin yüz akı ola- rak göze çarparken "kurtancı" olarak tanı- tılan ve her firsatta REFAHYOLÜan "eo- kaz" devraldığını dile getiren hükümetin ekonomi kurmaylan tutarsız açıklamalan ile dıkkat çektiler. Bazı KİT üriinlenne zam yapmama karanna karşın enflasyon hedefi tutmayan ANASOL-D'nin icraat dönemin- de temel tüketim üriinlenninfiyatlanyüz- de 100'ü aşan oranlarda arttı. Akaryalatta kontrol kaJmacb Temmuz ayında akaryakıtta "otomatik fiyatlandırma ırygulamasına" gecen hükü- met. bu uygulamayla akaryakıt ürünlennin fiyatlanru dağıtım şirketlerinin insafina bı- raktı. Söz konusu uygulamanm başladığı sadece temmuz ayında 2 defa olmak üzere yüzde 3.7-2.67 oranlan arasında zam gören akaryakıt ürünlerinde daha sonraki tarih- lerde de artışlar devam etti. Uygulamada baz alınan ltalya piyasasını takjp ederek ye- ni ayarlamalara gittikJenni öne süren akar- yakıt dağıtım şirketlerinin üzerindeki kont- rol mekanizması ortadan kalktı. TÜP- RAŞ'ın fiyat belirleme yetkisine son ve- rilmesi üe bayiler arasındaki fiyat farklı- lıkJan tüketicüün aldatıbnasına yol actı. Ekmekte de fiyatlann serbest bırakılma- sı fiyat ve gramaj oyunlanna neden oldu. Yılın ilk 3 ayında 20 bın lıradan 35 bın li- raya çıkan ekmek, daha sonra 40 bin, ardın- dan da 70-80 bin liradan satılmaya başlan- dı. Serbestlik tanınmasından sonra da 225 gram ağıritgındaki ekmeği 350 gramJık üre- terek fiyatını 70 buı liraya yükselten finn- cıiar, yüzde 16 gızlı zam yaptılar. ÜTÇE KOMlSYONU 'NDA Bankalar Yasası görüşülüyor ANKARA (Cumhuriyet Bflrosu) - Ban- kalar Yasası'mn büyük bölümünü değiştı- ren kanun hükmünde kararnamenin ıptal edıldigi 1995 yılından bu yana olusan de- netim boşluğunun giderilmesı için hazırla- nan bankalar yasa tasansı üzerinde "siya- set üstû uziaşma" aranıyor. Tasannın hükü- metin düşürüldüğü gün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda göriişülmeye baş- larunası muhalefetin eleştırilerine neden ojurken Maiiye Bakanı Zekeriya Temizel tasanmn çıkanlmasınm "acfliyet arzettiği- ıri" söyledi. Dünyada gLobal bunalımın ışaretleri gö- rülürken Türkiye'de bankalar üzenndeki denetim yoksunluğu kaygılara neden olu- yor. Hükümetin mali pıyasalarreformunun çıkanlamayacak olması nedeniyle ayn bir düzenleme olarak TBMM'ye sunduğu bankalar yasa tasansı dün Plan ve Bütçe Komisyonu'n- da görüşülme- m ye başlandı. Â asannın, CHP lstanbul Milletvekili Algan Hacal- oglu tasannın hükümetin dü- şürüldüğü gün görüşülmeye başlanmasını "hükümetin zaafi" olarak nitelendirirken bankacıhk sis- teminin kara para aklamaya dönüştüğünü söyledi. Bunu Başba- kan Mesut Yıl- maz'ın da ka- bul ettiğini kaydeden Ha- caloğlu "Hü- kümetin açıklamalannda 14 sıkmtılı ban- kadan söz edilmektedir. Eğer 14 sıkmülı banka söz konusu ise. hükümete 'Neden bu dönem içinde 9 özel bankarun kurulması- na izin verdiniz' dije sormak lazun" dedi. Hacaloğlu. Türkiye'de bankacıhk sistemi- nin "mafyanın iştahını kabartor" hale gel- diğini söyledi. ANAP Uşak Milletvekili Yüdınm Ak- türk'ün kendı partisinden De\let Bakanı Güneş Taner yerine Maiiye Bakanı Temi- zel'in bu yasanın arkasında olmasırun "psi- koiojik destek" olduğunu söylemesi dik- kat çektı. "Çünkü savın Taner'in bankalar- la ilgili sö>lediği sözlerin doğru otmadığı or- taya çıkmıstır" dıyen Aktürk şöyle devam ettı: "Hükümet,bugündüşmüşolsabileko- mis\ r onun \e genel kurulun bu tasanya ül- kenin önemli bir dış meselesi gibi baknıası gerekmektedir.'' asannın, hüküraetin düşürüldüğü gün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmeye başianması muhalefetin eleştirilerine neden oldu. Maiiye Bakanı Temizel, bankalar yasasının acilen çıkarılması gerektiğini söyledi. Londra piyasasındapetroirıyatianöncey gunson 12>ıbnendüşûkdüze>inegerUedi. Petrol10 dolarsınırındaEkonomi Servisj - PetrolfiıraçEden Ülke- ler örgütü'nün (OPEC) olağan toplanüsmda bir araya gden petrol bakanlan gerileyen fı- yatlara önlem ararken uluslararası piyasalar- da petrol fiyatlan son 12 yılın en düşük dü- zeyineindi. Londra Piyasası'nda önceki gün bir ara 11.13 dolarla Î988'deki düzey-ine gerilerken dün 11.20 doiardan günü kapattı. Dün Viyana'da başlayan toplantılara OPEC'e üye olmadığı halde gözlemcı olarak katılan Meksika. bazı petrol ihracatçısı ülke- İerin kotalara uymadığını belirterek bu duru- mun önüne geçilmezse kendi üretiminı de art- dracağnu söyledi. Meksika Enerji Bakanı L»- izTeüez Iran ve Venezüella'nın Haziran ayuı- da belirlenen düzeyin üzerinde üretim yapö- gmı belirtti. Petrol fiyatlannda görülen geritemeye ne- den olarak, Birleşmiş Milletler (BM) Güven- lik Konseyi'nin önceki gün yaptığı toplantı- da Irak'ın gıda alabilmesi için 6 ay daha pet- rol satmasına izin vermesi gösteriliyor. OPEC ülkelerinin, petrolfiyatlannınyükselmesi ko- nusunda, küresel düzeyde bsm sert geçme- sine umut bagladıklan ifade eailiyor. Ote yan- dan uzmarjJar, gelecek birkaç ay içinde pet- rol fiyatlannın 10 dotenn alüna düşmesinin sûprizolmayacağını, aksinin imkânsız görûn- düğünü düe getinyorlar. t AİZE 5 KATRİLYON Bütçe 'açık'ta kaldı Ekonomi Servisi- Bütçe, bu yılın ocak-ekım dönemınde 3 katnlyon 10.9 trilyon lira açık verdı. Maiiye Bakanlığı verile- rine göre, devletin bu dönem- de ödediği faiz 5 katnlyon 341.2 trilyon liraya ulaştı. Bakanlığm verilerine göre, 4 katnlyon 900.4 trilyon lirası iç, 440.7 trilyon lira dış olmak üzere faiz ödemesi yapıldı. 10 aylık dönemde bütçeden top- lam 12 katnlyon 409.2 trilyon liralık harcama yapılırken 9.3 katrilyon lira da gelir elde edil- di. Bütçe harcamalannın 3 kat- nlyon 100.4 trilyon lirası per- sonele giderken diğer cari gi- derler 710.4 trilyon, yatınm harcamalan da 628 trilyon lira olarak belirlendi. Transfer harcamalan topla- mı da 7 katriryon 970.4 trilyon lira oldu. Transfer harcamala- n içinde Emekli Sandığı'na 530 trilyon lira, SSK'ye 361 trilyon lira, Bağ-Kur'a da 359.7 trilyon lira aktanlırken KlT'lere de 134.7 trilyon lira- lık sermaye transferinde bulu- nuldu. Çok Taraflı Yatınm Anlaşması WT0 toplantısında görüşülecek MAI yeniden gündeme geldiEkonomi Servisi - Çokuluslu şirketle- re, ulus devletlenn anayasalannın ötesın- de haklar tanıyacak Çok Taraflı Yatınm An]aşması'nı(MAl)dünyaçapınayayrna çabalan süriiyor. Daha önce Ekonomık Işbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) bünyesinde sürdürülen MAI görüşmele- ri, geçen ay Paris'te yapılan toplantıda Fransa'nın çekilme karan ile birlikte as- kıya alınmıştı. MAI anlaşma metninin bu kez Dünya Ticaret Örgütü'nün (WT0) bünyesinde ele alınacağı belirtiliyor. Internet üzerinde MAI karşıtı savaşım veren gruplann verdiği bilgilere göre W- TO Ticaret ve Yatınmlarla ilgili çalışma grubunun 25-26 Kasımtarihlı toplantıla- nnda, Çok Taraflı Yatınm Anlaşması gö- rüşmelerinin örgüt bünyesinde daha bü- yük ölçekli bir görüşme zeminine taşmıp taşınmayacağı karara bağlanacak. Dünya Ticaret Örgütü Ticaret ve Yatınm Çalış- • Dünya Ticaret Örgütü'ndeki çalışma grubunda MAI görüşmelerinin daha geniş çaplı devam edip etmeyeceği karara bağlanacak. ma Grubu'nun programmda aynı tanhte bir toplantı görünmekle birlikte tartışma gündemini neyın oluşturacağı belirtilmi- yor. Bu durum MAI görüşmelerinin, W- TO'da da başlangıçta OECD bünyesinde olduğu gibı gizlı yürütüleceğı kuşkulan- nın artmasına yol açıyor. Intemet üzenn- de MAI'nın Dünya Ticaret Örgütü düze- yinde görüşülmesine karşı imza kampan- yası açan ve 18 Kasım'ı MAI karşıtı ey- lem günü olarak ılan eden gruplar, aniaş- maya karşı sivil toplum kuruluşlannın tepkisinin önemine dikkat çekiyorlar. MAI'nın çokuluslu şirketlere sağlaya- cağı olanaklardan bazılannın WT0 tara- findan yürütülen çalışmalarda zaten var olduğuna dikkat çeken eylemciler, bun- lann en önemlilerinden birinin yatınm tanurunın genişletihnesi olduğunu vur- guluyorlar. MAI karşıtlan, VVTO'nun ya- tınmlar ve tıcaretle ilgili görüşmelerini sürdüren çalışma grubunun, portfoy ve diğer yatınmlann da doğmdan yabancı yatınmlar gibi sınırötesı ticari girişimler kapsamına alınmasmı istediğini ve bu- nun çokuluslu şirketlerin yetki alanını son derece genişleteceğini kaydediyorlar. Internet ve diğer kitle iletişim araçlan üzerinde yapılan yayınlar sonucu şimdi- ye kadar MAI'nın Dünya Ticaret Örgütü bünyesinde görüşülmesine karşı çıkan 237 grubun başlatılan karşıt kampanya- ya imza koydugunu belirten eylemciler, aynca 6 maddelik bir de bildiri ile kamu- oyunu bilgilendirmeye çalışıyorlar. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Çiller'in Fendi Yılmaz'ı Yendi Sanki hükümetin düşürülmesi ile bağlantılı birge- lişme gibi görüldü. Oysa çok farklı bir platformda- ki gelişmelerin sonucu oldu. Karşılıklı "aklama, pak- lama" demek bile olmuyor. Karşılıklı Yüce Di- van'dan kurtulma, Çatiı-Çakıcı ekiplerinin, hesap- laşma iki taraf için de pahalıya mal oluyor noktasın- da, bir tür uzlaşmasının ürünü. Kişisel kanımı sorarsanız Çatlı ekibi daha bir de- rin devlet içinde, daha büyük çıkar odaklanna da- yan/yor ve daha büyük işler yapıyordu. Çakıcı ağır- lıkh özelleştinme vurgunlan, tefeci ilişkilerinde ser- maye cephesinden yüzde ahyordu. Susurluk'ta kamyon çarpması Yılmaz'a piyango düşmüş gibiy- di. Rakibi Çiller ve çevresini, DYP'yi dağıtmak üze- re önemli bir şans yakalanmıştı. Gelin görün ki, şeriat cephesi, REFAHYOL iktida- n buna izin vermedi. Çiller hem daha önce Yüce Di- van'dan kurtulmanın, hem de Susuriuk hesaplaş- masındarl sıyırtmanın yolunu Refah'ateslim olmak- ta bulmuştu. Hem Susurluk hem şeriatın rejimi teh- dit eden boyutlan; 28 Şubat sürecini, Yılmaz'ın ik- tidannı getirdi. Yılmaz başkanlığındaki koalisyon hükümetinin her iki alana yönelik önemli işler yapmak gıbi yü- kümlülüğü vardı. Zaten çorap söküğü gıbi, kendili- ğinden yürüyen işler de vardı. 8 yıllık kesmtısiz eği- tim ANAP'ın gönüllü iradesi degil, 28 Şubat süre- cinin, koalisyonun var oluş nedeninin doğal bir so- nucu oldu. Çetelerle hesaplaşmada MGK'nin rolü- nün abartıldığına ınanmakla birlikte; toplum olarak gelinen noktada, btr süreç anlamında MGK'nin de, Yılmaz hükümetinin de "üzerine gidilsin" demek zorunda olduklannı biliyoruz. Beiki Yılmaz'ın şansızlığı, belki Çiller ailesinin dü- şündüğümüzden fazla oyun bilir olması; Susurluk hesaplaşması, Çatlı çetesinin üzerine gidilebilmesi yerine, Çakıcı'nın yakalanması ile de bağlantılı Ça- kıcı çetesi hesaplaşması gündeme geldi. ANAP ve Yılmaz hem çetelerle hesaplaşmayı yürüten lider ve parti, hem de hükümet rolü ile birlikte, çetelere bu- laşmış rolünü birlikte üstlendi. Yılmaz'ın "Kardeşim bile olsa üzerine gideceksiniz" talimatı, en yakın çevresini, sonunda kendisini bile bulaştıran bir ge- lişmeyi getirdi. Çiller fırsatı kaçınr mı? Ecevit'in nasıl diyebildi- ğine aklımın ermediği, "Arkadaşlar yeni bir hükü- met süreci başlarken eski defteheri kapatmanın uygun olacağını düşündü. Ben de bu görüşe katı- lıyonım " noktasına gelindi. Yılmaz merkez sağın li- deri olma şansını yakalamış ve Çıller'in sıyasetten sılinmesi beklenirken, Çiller'in fendi Yılmaz'ı yendi. Şimdi Yılmaz'la Çiller btrbirlerinı Yüce Divan'dan kurtaran ama yaşam boyu aklanamayacakları kir- lilik damgası yemiş ortaklar konumundalar. Bu arada sermaye cephesınin, borsanın, ikilinin lideriiğinde iki partinin ittifakı ve DSP'nin desteği ile seçimi erteleyecek bir hükümet beklentileri akıl alır gibi değii. işleri yürütecek, çarklan döndürecek bir hükümet c^sun da ısterse çamurdan olsun. Rüşvet- ler, adam kayırmalar, kendinden yana medya, işve- ren yaratmalar, vurgunlar... kirli siyaset, sermaye çı- kar ilişkileri, kureselleşme düzeninın, özalızmın do- ğal bir sonucu değil mı? Arada kamyon çarpması, Çakıcı'nın yakalanması, kimı başka çeteci, tetikçi, tefeci katilinin ortaya çıkması; önemli işveren, siya- setçi kirli çıkar ilişkisini deşifre etmesi can sıksa da, önemli olan, pozisyonlann korunması. Hem Çiller ve Yılmaz isimleri şaibeli olmuş da ne olmuş? Cumhurbaşkanı'nın kardeşinin birtefecinin öldürülmesini azmettirdiği, alacaklannı tahsil ettiği bile söylenebiliyor. Allah'la yatıp kalkan şeriat cep- hesinin para-çıkar kirii ilişkilerinde hesaplaşmalar halen bu dünyada pek ortaya çıkanlmıyorsa da, boyutlan, kimilerinin hızlazengınleşmelennden, al- tın istiflerinden bilinmekte. Eh solda da DSP-ANAP takımına, CHP-DYP'ye suç ortaklığı yapmakla kir- liliğe bulaşmış oluyoüar. Arada onlann içinden de daha küçük çaplı kirli işlere bulaşıklık da çıkmıyor değil. Toplum umutsuz futbol takımı tutargibi, "benim- ki daha az kirli" ile avunmaya, kendini aldatmaya çalışıyor. Şimdi bu noktada toplum için önemli tek bir soruya yanıt aranması gerekiyor: "Aslında bir sonuç çıkacağı için değil ama 'ahlaksal çöküşün' simgesi olduğu için çok önemli Yüce Divan'dan karşılıklı kurtarma operasyonu ne anlama geliyor?" Sıkışmış, birbirbirini kurtararak kurtulma sıradan operasyon mu? Çeteler hesaplaşmasında, bu işin ucu hepimizi bitirecek mantığı ile çeteler boyutun- da bir büyük "ateş kes" uzlaşması mı? Birincisindetemiz toplum özlemleri için, biraz da- ha ciddi toplumsal dayatma olursa hâlâ umut var demektir. Ikincisinde işimiz gerçekten zor. Yabancı yatırımcı izlemede Bekle-gör politikası LONDRA (AA)-Siya- sı belirsizliğin yaşandığı şu günlerde yabancı yatı- rımcı Türkiye'de "bekle- gör" politikası izliyor. Tüfkiye'de yaşanan sı- yasi "kanşıkük" ile malı .konulardakı endişelerin yabancı yatmmcı için bü- yük engel olduğuna dik- kat çekilirken. Türkiye pı- yasasırun ancak gelecek yıl düzeleceği belirtiliyor. Danışmanlık kuruluşu Merrill Lynch'in gelişen piyasalar uzmanı Mkhatl Harris. yaptığı açıklama- da "Tûrkh'e, küresel baz- da en iyi performansa sa- hip pKasa olabiür. Fakat, Tûrkhe'de yaşanan siyasi belirsizlik bunu engelli- yor" yorumunda bulundu. Danışmanlık kuruluşu Donaldion, Lufkin & Jen- rette'in ekonomistı Char- les BBtzer. "Saat saat de- ğişen birsiyasi ortamın ol- ması nedeniyle, bu nokta- da, Türkiye'de ne olup bi- teceğini bekleyip görmek zorundayız" dedi. îkibinli yıllara yeni telefon numarasıyla "'V* (Slt.) SSS SDDO ^ / * Yeni telefon ve faks > , numaralarımız b^ ^ 23 Kasım 1998 tarihi "• ~* , itibarjyiegeçerlidir. iNetas (Elt.) SEE52EE (Faks) - • % . www.netas.com.tr