Catalog

-22 MART1996 CUMA • • • • CUMHURİYET SAYFA HABERLERIN DEVAMI 19 Yatıgm yerine • Baştarafi 1. Sayfada' Jcoşunun staıtını veren Cum- lıuibaşkam Süleyman De- rmirel, katılanlara başanlar «lileyerek yanşmanın her yıl .gercekleştinlmesini istedi. Spordan sorunüu Devlet Eakanı Ersin Taranoğlu. lcatkılanndan dolayı Demı- ı-el'e bir şılt verdı. TÎKA ve Kültür Bakanlı- gı'nın birlikte düzenlediği INevruz Yürüyüşü, dûn saat 32.30'da Zafer Anıtı'nda T^evruz ateşinin yakılmasıy- la başladı. Törene Kültür Bakanı Agâh Oktay Gûner -ve TÎKA Başkanı Umırt .Ank'ın yanı sıra Kazakis- tan, Kırgızistan, Azerbay- can, Özbekistan ile Tuğva, Hakas ve Başkırdistan böl- gelerinden kültür bakanlan da katıldılar. Yaklaşık 200 kışiden oluşan Tûrk cumhu- piyetleri folklorgruplan, tö- ren ateşinin Kültür Bakanı Agâh Oktay Güner tarafin- dan yakılmasmın ardından Milli Egemenhk Parkı'na doğru yürüyüşe geçtiler. Yürüyüş kortejine, Türk cumhuriyetlerinin bayrakla- nnın renkleriyle kaplanmış hareketli bir platform da eş- lik etti. Platform üzerindeki "san, kırmtH, yeşiT renkle- rin egemen olduğu flama dikkat çekti. Platformun üzerinde Nev- fuz ateşi yakıldı. Yürüyüş programı, folklor gruplan- nın Milli Egemenlik Par- kı'nda sunduklan kısa gös- teriyle sona erdi. Kültür Bakanı Güner, dü- zenlediği basm toplantısm- da, Nevruz'un yıllar sonra devlet eliyle kutlanmasmı "acı bir gerçek" olarak de- gerlendirdi. Güner, devletin kendi halkının kültürel de- ğerlerini zaman içinde idrak ederek hatasını telafî ettiği- ne işaret etti. " DYP Genel Başkanı Tan- su Çüler, Dünya Ormancı- hk Günü nedeniyle Milli Kütüphane'de düzenlenen toplantıda, Nevruz Bayra- mı'nın tüm Türk dünyasın- da kutlandığını ifade ederek "Derier Id, Nevruz Hazreti Adem'in doğdnğu gûndûr, Hazreti Adem'in Havva'yta buluştuğu bir gündür. Haz- reti Ali'nin doğduğu ve Fat- ma anamızla evlendiği gün- dür. Nev ruz kadimdir. NesU- tenknnealleregeçınişbirdi- rttiş bayraırudır" dedı. MHP Genel Başkanı Al- parslan Türkeş, dün düzen- lediği basın toplantısında, bahan temsılen çimen dağıt- tı. Türkeş, "Bütün Türk dünyasL, Nevrnz'u atalann- dan devraldıklan âdetkre uygun olarak büyük coşku içinde kudamaktadırlar" di- ye konuştu. Resmi kutlamalar çerçe- vesinde, dün akşam Ankara Atatürk Spor Salonu'nda halka açık şenlik düzenlen- di. Muhabirimız Biilent San- oğtu'nun habenne göre Baş- bakan Yılmaz, beraberinde eşi Berna Yılmaz, Devlet Bakanı Ayvaz Gökdemir ve bazı milletvekillenyle Iğ- dır'da ikincisi düzenfenen ve bu yıl uluslararası niteliğe dönüştürülen Nevruz Bay- ramı şenliğine katıldı. Yıl- maz, coşkulu bir kalabahğın bulunduğu miting alanına gelmeden önce, topluluğu kontrol altındatutmaya çalı- şan ülkücü eğilimli bir grup- la birkaç yurttaş arasında çı- kan gerginlik kavgaya dö- nüştü. Polisin müdahalesi sonucu olay büyümeden ön- Tarihi • Baştarafi 1. Sayfada ekspertiz istedi. Yapılan ilk ıncelemede ele geçirilen malzemenin tarihi bir değe- rinin bulunmadığı yolunda görüş bildirildi. Ancak kuş- kular üzerine gümrük yetki- lilerinin müze uzmanlann- dan yeni bir inceleme daha yapmalannı istediğı öğrenil- di. Bunun üzerine yapılan in- celemeler sonucunda ele ge- çirilen eserlerin kültür değe- rinin bulunduğu belirtildi. Tümü el yapımı olan eserle- rin Kültür ve Tarihi Varhkla- n Koruma Kanunu'na göre yurtdışına çıkanlamayacağı bildirildi. Edinilen bilgiye göre kon- teynır içinde 71 hamur tek- nesi, 10testi,71 yayık, 5 kol- lu terazi, 10 döven, 125 muhtelif eşya, 840 toprak iüp ele geçirildi. Bursalı antikacı tarafın- dan 700 milyon lira değer beyanı yapılan eserlerin ta- mamının el yapımı olduğu öğrenildi. 1946-79167 noluiki yazarkasa ruhsatlanmızı kaybettik. Hükümsüzdür. PENDÎK OTELCÎLİK VE TURİZM TÎCARET Ltd. Şti. lendi. Otobüsünden halkı se- lamlarken yanma koruma görevlilerini almaması dik- kat çeken Yılmaz, konuşma- sı sırasında da sadece üç ya- kın korumanın araç üzerin- de bulunmasına ızin verdi. Oğlu hastanede tedavi gören Berna Yılmaz, Iğdır'a gel- diği için, kürsüden hiçbir an- nenin göze alamayacağı, ya- pamayacağı fedakârlığı yap- makla onore edildi. Başba- kan Yümaz, Nevruz ateşi et- rafinda dans eden yurttaşla- nn izlediği Iğdır Meyda- nı'nda kırmızı fonlu dostluk yumurtasmı eşi Berna Yıl- maz ve çevresindekilerin yumurtalanyla tokuşturdu ve eşiyle beraber Nevruz ateşinin üzerinden atladı. Miting alanında ilk ko- nuşmayı yapan ANAP'lı Iğ- dır Belediye Başkanı AH As- kerAşınm, Nevruz'u devle- tin zorla kutlattığına ılişkin eleştiriler bulunduğunu sav- layarak tepkı gösterdı. Baş- bakan Yılmaz da konuşma- suıa Iğdır'ınflörtgelenekle- ri arasında bulunan "baca baca yapma ve evden eve mendil atman yı anımsattı. Nevruz'un Orta Asya'dan Anadolu ve Balkanlar'a uzanan coğrafyada yıllardan beri kutlandığını kaydeden Yılmaz, bu bayramın Kürt kökenlilere mal edilmesini üstü kapalı olarak anımsata- rak "Her kavim. Nevruz'u kendisinin aynlmaz bir par- çası saymıştır. Nevruz'a bu coğrafyada \aşa>an her ka- vim rengini vermiştir. Celin yeni bir kavram yapalım, Nevruz'u Türkiye'nin bö- hınmez bütünlüğünün tesdJ edildiği bir kardeşlik bayra- mı yapahm" dedı. Doğu ve Güneydoğu Anadolu'yu kavuran yangı- ru mutlaka söndürecekleri- nı, bunun yerine Nevruz'un kardeşlik ateşinin kalacağı- nı vaat eden Yılmaz'ın "Azerisiyie, Kürdüyle, göç- meni>1e ve Ahıska Türkle- riyk Nevruz'u bir kardeşü- ğe dönüştürelim*' sözleri coşkuyla alkışlandı. Yılmaz, Anadolu'daki et- nik köken aynmlannı kaste- derek "Bizi birbirimize bağ- lavan bağlar o kadar derin- dir ki, hiçbir güç bizi birbiri- mizden ayTramaz" dıye ko- nu3tu' a • J " ' ^ ^ n P G U N D E M MUSTAFA BALBAY • Baştarafi 1. Sayfada 9O'lı yıllann başına dek, 21 mart "kanla özdeşleşmişti. PKK, Anadolu insanının yıllardır geleneksel olarak kut- ladığı Nevruz'u, yani "yeni gün'ü ken- di hedefleri doğrultusunda bayraklaştr- mış, konunun boyutlan değişmişti. O günlerde valiliklere gönderilen ge- nelgeler neredeyse şu düzeye varacak- tı: "Sözü edilen bayram gibi birbayram yoktur. Olmayan bayramın kutlanması için sokağa çıhlması, ateş yakılması ya- saktır. 21 mart günü, ateşle teması olan esnafın çalışmasına izin verilmeyecek- tir. Bu çerçevede fınncılann, kokoreç- çilerin, seyyar köftecilerin çalışması, halk arasında farklı anlamlarda yorum- lanabileceği için yasaklanmıştır. Hiçbir özelliği olmayan 21 mart günü, resmi dairelerde adı, Nevafet, Neval, Nevber, Nevcihan, Nev'eda, Neveser, Nevhiz, Nevin, Nev'inur, Nevnihal, Nev- ra, Nevres, Nevruz, Nevsal, Nevsale, Neyvare ye Nevzat olanlara bir gün izin verilecektir. Olmayan bayramın kutlanmaması için okullarda, 'Bugün bayram degildir' yemini ettirilecektir..." Bugün ise tablo tam tersine döndü. Kutlama genelgelerinı bu köşenin dili- ne çevirelim: Nevruz bayramının, Nevruz adına yakışır bir şekilde kutlanıp tarihimize şanlı bir Nevruz sayfası daha eklenme- si sağlanacaktır. 21 mart, 21 pare top atışıyla ve Nev- ruz ateşiyle başlayacaktır. En çok ateş Yasaklayamadık... Kucaklayalım... yakan ilin yöneticileri ödûllendirilecek- tir. Yurttaşlann Nevruz ateşi yakması için tüm sokaklarda nöbetçi ateşçiier, tüm ateş malzemeleriyle devriye geze- cek, ateş yakmak isteyeni sezecek, anında alevleri yükseltecektir. Nevruz'u kutlamak istemeyen yurt- taşlar saptanacak, kutlaması sağlana- caktır. Kutlamak istemeyen olursa ge- reken yapılacaktır... Okullarda bütün gün Nevruz konuş- malan yapılacak ve 'varlığımız Nevruz bayramına armağan olsun' marşı söy- letilecektir..." Yasaklarda işin çivisi çıkmıştı, kutla- malarda da suyu çıktı... Önceleri ara sokaklarda "kaçak" ya- kılan Nevruz ateşi, dün Ankara'da pro- tokol yolu diye bilinen Atatürk Bulva- n'nda yakıldı. Başkentteki "Nevruz Ko- şusu"nu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel başlattı. Sanırım koşuda üni- versite oğrencileri, öğretmenler ve me- murlar ön sıralarda yer almıştır. Polis copundan kaça kaça iyi antrenman yaptılar... Sadede gelirsek... Nevruz, hiçbir ulusun tekelınde değil. Onlarca söylencenin büyük ölçüde bir- leştiği nokta; 21 martta, doğanın can- lanmaya başladığı... Pek çok söylence bunun üzerine kurulmuş. Doğa, kışa is- yan ediyor, "Yeter, söz çiçeklerin " diyor. Kış da pılını pırtısını toplamaya başlıyor. Kavva efsanesine göre ise, Demirci Kawa, zalim kral Dehak'a baş kaldın- yor. Sarayını kuşatıp öldürüyor. Zulme son veriyor. Kuşatma öncesi dağda yaktığı ateş de Nevruz'un simgesi ola- rak bugüne taşınıyor. Bir başka inanışa göre Kürtler de Nevruz'u yılbaşı olarak kabul ediyor. Kürtler 21 mart günü yaktıkları ateşin etrafında, "Nevroze Nevroze te piroz- be" nidalarıyla dans ediyorfar, türkü söylüyorlar: Nevroz sere salane (Nevroz yeni yılın başlangıcıdır)/Dil û evina lavvane (Gü- zellerin gönül ve sevda günüdür)/Nev- roze pîroz bı bî (Nevroz kutlu olsun)/ Pî- roz u keyf kıves bı bî (Kutlu ve mutlu ol- sun)... Gökyüzü kimin? Babilliler ve Araplar ise Tannnın yer- yüzünü 21 mart günü yarattığına inanı- yor. Islamiyet öncesi güneşe ve ateşe ta- pan Iranlılar, bahann başladığı 21 mar- tı kutsal gün ve yılbaşı olarak kabul edi- yor ve kutluyoriardı. Eski Mısır'da iki bine yakın Tann ara- sında en sevileni Orisis'ti. Mısır inancı- na göre, Orisis her sonbaharda ölür. llk- baharda yenıden doğar. Onsis'ı ılkba- harda kralıçe Isis uyandırır. Talat Hal- man'ın Türkçemize kazandırdığı "Eski Mısır Şiiri" krtabında bu anı anlatan şu şiir yer alın Kalk Orisis kalk artık / Seni diriltme- ğe geldim / Kalbın çarpıyor hâlâ / Uzak çağlardaki kalbin..." Nevruz'un Orta Asya'da da ayn bir anlamı var. Oniki hayvanlı Türk takvi- minde yılbaşı 21 marttı. Kaşgariı Mahmud'un Divanü Lügâ- ti't Türk'ünde 21 mart için şu dörtlük yer alır: Türlüg Çeçek yanldı (Türlü çiçekler açıldı) / Barçın yadhım kerildi (Sanki ipek döşek serildi) / Uçmak yen körül- dü (Cennetin yeri görüldü) /Tumlug ya- na kelgüsüz (zaman ılıdı, soğuk hiç gel- meyecek). Pir Sultan Abdal da Nevruz'u selam- lamadan geçmemiş: Sultan Nevruz günü canlar uyanır I Hal ehli olanlar nura boyanır I Muhip olan bugün ceme dolanır I Himmeti erince Nevruz Sultan'ın. Pir Sultanım eydür erenler cemde I Akar çeşmüm yaşı her dem bu demdel Muhabbet ateşi yanar sinemde/ Him- meti erince Nevruz Sultan'ın... Kızılderilıler mart ayının üçüncü haf- tasını "diriliş", "yeniden doğuş"gün\e- ri olarak kutluyoriar. Bulundukları yerle- şim yerinin ortasına bir direk dıkıyorlar. Bunun dünyanın ekseni olduğunu ka- bul ediyorlar. Ne mutlu inanış; "Dünya- yı biz yarattık, yıldızlara da katkıda bu- lunduk..." Sözün özü, yeryüzünün dört bir ya- nında insantar, doğadaki uyanışın in- sanlann kanını kaynatmasına çeşitli an- lamlar yüklemişler. İyi de etmişler. Bu insanlığın ortak kültürü... Bunu or- tak kutlamak yerine paylaşmaya giriş- menin, "Gökyüzü kımin " sorusuna yanrt aramaktan farkı var mı? 'Sorun Çekiç Güç değil, Tiirkiye'nin güvenliği' ANKARA (Cumhuriyet Burosu) -DSP Genel Başkanı Bûlent Ecevk, Kuzey Irak'ta asıl sorunun Çekıç Güç olmadığmı belirterek, "Türld- ye için tehtike, Irak'ın bölûnmüşfü- ğü ve bunun Türldye'ye sağiadığı stzma kotevhğKür" dedi. Irak'la il- gıh projelennın gerçekleşmemesi nedeniyle ABD'nm bölgede çeliş- kilı birpolıtıka izledığını kaydeden DSP lideri, Körfez ülkelennın de, "Irak yeniden başımıza bela olur. Birteşmiş MiDetlcr ambargosu kal- karsa, Irak, petrol fı>atlannı dûşfi- rür" gerekçesıyle soruna göz>-um- duklannı söyledi. Çekiç Güç'ûn geleceğine ilişkin gelişmelerin değerlendırileceği bu- günkü Milli Güvenlik Kurulu (MGK)toplantısının ardından Baş- bakan Mesut Yılmazla görûşmesı beklenen DSP liden Ecevit, yann parti grubunu olağanüstü toplaya- cak. Bugünkü görüşmede Yıl- maz'la konuyu yeniden değerlen- dıreceklerini anlatan Ecevit, "Biz bazı güvenceler istiyonız. Bu işin böyfe ghmeyeceği, Inrk'm böHn- müşhlğune son vermek için Türki- ye'nin etkiB girisimJerde bulunaca- ğı ve suur güvenliğimi/in güvenceye bağlanacağı konusunda birtakım güvenceler tsteyeceğiz. Bu görüşü- müzde bir değişiklik söz konusu de- ğfl" dedı. "Asunda sorun Çekiç Güç soru- nu değil, şu 'huzur operasyonu' de- nflen şey önemh"" göriişünü dile ge- tıren Ecevit. sözlerinı şöyle sürdür- dü: "Orada askeri güç her zaman var. NATO'dan beri TûriV-Ameri- kan askeri tesisi var. Sorun, Irak'ın bölünmüşlüğü. lncirtikte ve SOo- pi'deAmerikan birKklerinin bulun- maa Türkiye için bir tehlike değil, Türkiye için tehh'ke olan, Irak'ın bö- hlnmüşlüğü ve bunun Türkive've sağjadığı sızma kolayfağL Bölücü te- rörün brmamşı. tşte bu konuda da bunca zarara uğramış bir ülkenin 'Artık ben bundan daha fazla bu çı- leyi çekmek istemiyorum' demek hakkKtar." Irak'ın bölûnmüşlüğüne son ve- nlmesi durumunda sorunun kendi- liginden çözülecegini kaydeden 1> SP lideri, "Çünkü Irak o bölgeye egemen dunımdayken oradan Tür- kiye'yt sızma ounazdı. Olduğu za- man da, Türkiye önlem almak ihti- yacmı duyduğiı zaman da, Irak'a başvurur, izin isterdi sınır ötesi ope- rasyon denilen sıcak kovalama için" dıye konuştu. Ecevit, Irak'takı bölünmüşlüğün önlenememesi durumunda, ön gü- venlik çizgisi önensinın gündeme getinlebileceğını belirterek şunlan söyledi: "Yanisavunulmasıkonın- ması çok zor olan suur bölgesinin hemen güneyindeki nispeten düz- lük araziden Türkiye kendi savun- masını başlatabüir. Irakyeniden bü- tünleşinceye kadar o koşulda devam eder. Ama Kuzey Irak'ıaynbir dev- let gibi görüyor Avrupa falan. Tür- kiye sınırötesi harekâta geçtikçe' tş- gal ediyor' diyur. Oysa işgab' başka- lan etmiş. Çekiç Güç'ün orada bu- lunması asıl işgal. Biz o cşgal yüzün- denöylebir operasyona mecburka- hyoruz." Birçok ülkenin, Irak'ın bölünme- sinden yana olmadığmı açıklaması- na karşın, bölünme sürecinin hız- landınlmaya çahşıldığını savunan Ecevit, bunda ABD'nın Irak'la ılgı- li planlannın gerçekleşmemiş ol- masının da büyük rol oynadığını söyledi ABD'nın, Irak lıden Sad- dam Hüseyin'ı devıremediğinı, Ku- zey Irak'ta bir Kürt devleti oluştu- ramadığmı vurgulayan DSP lideri, "Huzursağlanacaktı. sağlanamadL Türkiye'ye göç önlendl, ama bu se- fer Türkiye'nin kendi içinde onun birkaç ka't büy ügü göç hareketieri oldu. Çok daha sanalaroldu. O hal- de şimdiye kadar belli edilen veya açıkça ifade edüen gerekçeleri orta- dan kalktığına göre, acaba Ameri- ka hâlâ niye direniyor, birçaresizlik içinderniyoksa açığa vurulmay an birtakım istekkri mi var?" dıye sor- du. Amenka'nın bölgeden elını çekmesi durumunda, Bağdat yöne- timi ile Kürdıstan Demokratik Par- tısi liden Mesut Barzani'mnbıran- laşmaya varacağını vurgulayan Ecevit "Bütün belirtileri ortada a- ma Amerika bırakmıyor. \merika şnndibunuistemeyen talabaniik iş- birliği yapıyor, Talabani de Ameri- ka'nuıçokkaygıduyduğu İran'laiş- btrligi yapıyt>r, Suriye ile işbirliği ya- pıyor. Çetişldler içinde bir Ameri- kan polhikasr dedı. ABD ve Körfez ülkelerinin, böl- gedeki belirsizliği sürdûrmek iste- diklerini kaydeden Ecevit şöyle ko- nuştu: "Çünkü Irak ne öbûn ne yaşasm diyortar. 'Irak yaşarsa yeniden ba- şımıza bela olur' djvedüşünüyorlar. 'Irak ölürse, bu sefer Iran devnmı- nin Ortadoğu'ya sızması kolayla- şır'diyorlar. Öte yandan ambargo- y u kaİdırmıyorlar. Çünkü ambargo kalkarsa, Irak tam kapasiteyie pet- rol üretimine başlarsa, OPEC'in petrol fiyatlan düşecek. Bu da öyle bol keseden hareamaya alışmış Kör- fez ülkelerinin işine gelmeyecek. Ay- nca şimdi oturup Kürt üdeıier Bağ- dat'la bir kendi halinde mütevazı demokrasi projesinde anlaşsalar - ki, 1991de anlaşmışlardı savaştan sonra. Amerika cngellcdi- o zaman Amerika çok güç dunımda kala- cak." OLAYLAREV ARDEVDAKT GERÇEK • Baştarafi 1. Sayfada tındaolacak. - : ABD, bu çerçevede I- rak'ın etrafını kuşatıyor. Çekiç Güç de bu kuşat- manınbirparçası... Bu gelişmelerin Türki- ye'nin lehine olduğunu söylemek oldukça güç. Çekiç Güç'le Saddam yö- netimine yasaklanan Ku- zey Irak, Türkiye'nin bir numaralı sorunu olarak gündemde duran terörün beslendiği bir coğrafya ol- du. Bu topraklardaki boş- luk, sürekli farklı gruplarca dolduruluyor. Türkiye, şe- killenmekte olan bir duru- ma göre politika oluşturur- ken durum 180 derece ters dönebılıyor. Bugün Milli Güvenlik Kurulu'nda (MGK) ele alı- nacak olan Çekiç Güç'ün kalkıp kalkmaması bırinci derecede önemli degildir. Türkiye açısından asıl önemli olan, Kuzey I- rak'takı belirsızlığın gıdenl- mesidir. Çekiç Güç'ün omurga- sını ABD gücü oluşturu- yor. ABD, NATO şemsşiye- si altında yıllardır Türki- ye'de. Bu pencereden ba- kıldığında Çekiç Güç'ün gıdip gitmemesıni değil, Kuzey Irak'takı bugünkü durumun sürüp sürme- mesini tartışma konusu yapmak gerekiyor. ••• 4PKKTİ • Baştarafi 1. Sayfada lenne kadar süren çatışma- da 4 PKK'li öldürülürken, 1 erşehitoldu, 1 erdeyaralan- dı. Askeri yetkililer, ka- labalık olduklan bıldirilen PKK'li grubun Nevruz için bölgeye geldığinı, ancak da- ha önceden tespit edildiğinı söylediler. Yaklaşık 10 gündür böl- gedekı PKK ve TİKKO mi- litanlanna yönelık sürdürü- len operasyonlann da Kutu- deresi ve Nazımıye yörele- nnde genışletılerek sürdü- rüldüğü bildirildi. kumandayi kaptırmayın