Catalog

6 ŞUBAT 1996 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMt Enflasyonda endeks tartışması, beklenenin altında çıkan fiyat artışınm sonraki aylara dönük yansımalannı gölgeledi Hesabı değfl, geleceği kuşkulu• Fiyat artışlannın 1987 bazlı hesaplamalarda düşük çıkması, seçimlerden sonra zam yapılan KÎT ürûnlerinin özel sektörde ara mal olması nedeniyle endekse henüz yansımamaması olarak açıklanıyor. • 1994 yılı baz alınarak yapılan enflasyon hesaplannda, fiyatlann yine beklenenin altında çıkması ise yzmanlara göre DlE'nin endeks için hane halkı araştırması yaptığı 1994 yılında tüketim eğiliminin düşük olduğu bölgeleri seçmesinden kaynaklanıyor. AHMETÇELİK/ BARIŞKARCIOĞLU Farklı endekslere göre enflasyon hesabı Eski endeks (1987 bazlı) Toptan Eşya Fiyat Artışı (%) Ocak ayı 1995 8.4 1996 8.1 Yılhk Aralık 1995 rtıbanyla 64.9 Ocak 1996 ıtıbanyla 64.5 Tüketici Fiyat Artışı (%) Ocak ayı 1995 6.8 1996 7.7 Yılhk Araiık 1995 ıtıbanyla 78.9 Ocak 1996 rtıbanyta 80.5 Yeni endeks (1994 bazlı) Toptan Eşya Fiyat Artışı (%) Ocak ayı 1995 10.2 1996 9.8 Yılhk Aralık 1995 ıtıbanyla 65.6 Ocak 1996 ıtıbanyla 64.9 Tüketici Fiyat Artışı (%) Ocak ayı 1995 7 1996 8.3 Yılhk Araiık 1995 ıtıbarıyıa 76 Ocak 1996 ıtıbanyla 78.1 Enflasyon hesaplamalann- da eski- yeni endeks tartış- malan bir yana, asıl her iki endekste de ocak ayı enflas- yonunun beklenenin altında çıkmasının dikkat çekici olduğu vurgulandı. 24 araiık genel seçimlerin ardından ge- len büyük KİT zamlan nede- niyle yüzde 10'u aşacağına kesin gözüye bakılan ocak ayı enflasyonu 1987 yılı baz alı- narak yapılan hesaplamalar- da tüketicide yüzde 7.7, top- tan eşyada ise 8.1 olarak ger- çekleşirken, 1994 yılı baz alı- narak yapılan hesaplamalar- da ise tüketicide 8.3 ve toptan eşyada da 9.8 oldu. Fiyat ar- tışlannın 1987 bazlı hesapla- malarda düşük çıkması se- çimlerden sonra zam yapılan KİT ürünlerinin özel sektör- de ara mal olması nedeniyle endekse henüz yansımama- ması olarak açıklanıyor. KİT ürünlerinden oluşan hammaddelere yapılan zam- laryerine nıhai ürünün deger- lendirmeye tabi tutulduğunu belirten uzmanlar, bu neden- le KİT zamlannın fiyat artış- lanna eksik ve gecikmeli ola- rak yansıyacağına dikkat çe- kiyorlar. 1994 yılı baz alına- rak yapılan enflasyon hesap- lanndaki fiyatlann yine bek- lenenin altında çıkması ise DlE'nin yeni endeks içın ha- ne halkı araştırması yaptığı 1994 yılında tüketim eğilimi- nin düşük olduğu bölgeleri seçmesine bağlanıyor. Prof. D-. Esfender Kork- maz'a göre seçimlerden son- ra yapılan zam 1ara rağmen enlasyonun düşük çıkması- nın nedenı, zam yapılan ürün- lenn tümünün endekse yansı- mamış olması. Kamudaki mal ve hizmetlerin özel sektörde ara mal ya da girdi oîduğunu belirten Korkmaz, u Bu maliara yapılan zamlann piyasava yansıması biraz zaman aJır. Bu açıdan baküdığuıda asıl >ansıma ocakve şubat aylannda olacağından şubat ve mart a>unda gerçekleşecek fiyat arnş- lan çok daha yüksek oiacak" dedı. Prof. Dr. Erdoğan Alkin de. ocak enf- lasyonunun düşük çıkmasının endeksteki kamu ağırlıgının giderek düşmesınden kaynakJandığını belirtti. Alkin, "Özellik- TOPTAN EŞYADAKİ ARTIŞ 'KALICI YÜKSEK ENFLASYONUN' HABERCİSİ Prof. Dr. MÜKERREM HİÇ: İstanbul İ niversitesi İktisat Fakültesi Öğretim İJyesi Ocakta maliyetlerden İcaynaklanan enflasyon, talep enflasyonunun üzerine eklendi. KİT zamlannın yükselttiği maliyetlerin sonuçlan kendini göstermeye başlayacaktır. Önümüzdekı aylarda talep daralmazsa maliyet enflasyonunun ilk etkileri görülmeye başlar. Ocakta maliyetlerden kaynaklanan enflasyon, önümüzdeki 3- 3.5 aya da damgasını vuracak, tüm mallann fiyatı artacaktır. Yoksa talep daralır, stoklar şişer ve daha kötü olur. DOÇ. Dr. AHMET ÇAKMAK Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Girdi maliyetlen yükseldiği için toptan eşya fiyat endeksi daha yüksek çıktı. Ancak kısa bir süre ıçınde maliyet artışının etkisi parakende fiyatlara yansıyınca tüketici eşya fiyat endeksi tekrar toptan eşya fiyat endeksini geçecektir. 1995 yılının Ocak, Şubat ve Mart aylannda TEFE, TÜFE'nin üzerinde seyretmişti. Ancak takip eden aylarda maliyet artışının satış fıyatlanna yansıması sonucu TÜFE hemen TEFE'yı geçmişti. Bu sefer de öyle oiacak. ERDOĞAN ÖZTÜZÜN: İSO uzmanı Toptan eşya fiyatlapnın yüksek çıkması maliyet enflasyonunun başladığının göstergesidir. Önceki aylarda tüketici eşya fiyat endeksi daha yüksekti ve talep enflasyonu söz konusu idi. Yüksek talep hâlâ etkisini sürdürmesine rağmen maliyet enflasyonunun etkisine yavaş yavaş giriyoruz. Maliyet enflasyonu başlayınca üretım düşer. Stagflasyon diye tabir edilen aşın düzeyde fiyat artışlan başlar. Henüz erken ama yakında maliyet enflasyonunun tüm kötü etkilerini yaşamaya başlayabiliriz. Önümüzdeki günlerde toptan eşya fiyatlannda herhangi bır azalma olmadan perakende fiyatlar toptan eşya fiyatlannı yakalayacak. MEHMET YILDIRIM: İstanbul Ticaret Odası Başkanı Toptan eşya fiyat endeksinin tüketici eşya fiyat endeksine göre daha yüksek çıkmasını etkileyen yan etkiler var. TÜFE'nin düşük çıkmasında gümrük birliğinin ucuzluk getireceğine yönelik beklentilerin sürmesi de etkili oldu. Beyaz eşya ve otomotiv sektöründe ucuzluk geleceğine yönelik beklentiler sürdüğü için bu mallann tüketimi kısıldı. Önümüzdeki aylarda bu mallann ertelenmiş tüketimleri de başlayınca enflasyon iyice artacak. Asgari ücretli 12.5 gün doyuyor ÜMfTOTAN IZMİR - Işçi sendikalannın dört kişilik bir aileyi baz alarak yaptıklan "geçinme endeksi hesaplan" çok genlerde kaldı. Artık hesaplar, yalnızca bir işçi baz alınarak yapılıyor. Bu hesaplara göre bir işçi, asgari ücretiyle ancak 12.5 gün geçinebiliyor. Sendikacılar, emeğiyle aç kalanlarla, devlete verdikleri borç paranın rantıyla "krallar gibi Yaşayanlann" çelişkisine, toplumun daha fazla direnemeyeceğini söylüyor. Türk Metal Sendikası lzmir Şubesı'nin 1996'nınocak fıyatlanyla bir kişinin aylık asgari harcamalannı hesaplamak için yaptığı , araştırmaya göre yetişkın bir işçinin ekmek, peynir, zeytin, margarin, şeker, sebze. meyve, un, haftada üç yumurta ve günde 100 gram etten oluşan, günde 3500 kaloriye karşılık gelen gıda giderleri için bir gün için gerekli en az para 161 bin 872 lira. Bir kişinin bannma, ısınma, gi> im, elektrik, su giderleri günde bir gazete ve ayda bir kitaptan oluşan beslenme dışı giderlerinin aylık asgari toplamı 7 milyon lira. Beslenmeye ayda 5 milyon lira gideri ekJediğimizde 12 milyon liralık bir toplama ulaşılıyor. Türk Metal Sendikası lzmir Şube Başkanı Ydmaz Turan, asgari ücretli bir işçinin bu hesapla ancak 12.5 gün geçinebileceğini belirtirken asgari ücretin yeniden belirlenmesinı ıstiyor. Emeğiyle aç kalanlarla. devlete verdikleri borç paranın rantıyla "krallar gibi yaşayanlann" çelişkisine toplumun daha fazla direnemeyecek. Zeytinyağı fiyatlan 5 kat arttı MERİHAK tZMİR - Zeytinyağı fiyatla- n fırladı. Ispanya, Portekiz ve Italya gibi üretici ülkelerde ya- şanan üretım sıkıntının neden ol- duğu fiyat artışı sonucu Türki- ye'de zeytinyağının tonu 1.350 dolardan, 5 bin dolara çıktı. Na- türel yağda da iç piyasalarda fi- yatlar katlandı ve ortalama yüz- de 500'Iük bir artış oldu. tç pi- yasadaki dengenin kurulması için zeytinyağı ithali istenirken üreticiler, tüccann standart al- tında zeytinyağını Türkiye'ye getirmek istediğini savunuyor. İç tüketimde geçen yıllarda pek ilgi görmeyen, fiyat bakı- mından da düşük kalan zeytin- yağı "altın" oldu. TARlŞ'ten edinilen bilgilere göre geçen ocak ayında bir litrelik Riveria 90 bin liraya satılırken bu yil fi- yat 375 bin liraya çıktı. Tariş'in bir litrelik sızma yağı 120 bin lıradan 430 bin liraya; ekstra ekstra yağı da 105 bin liradan 410 bin liraya yükseldi. 1994- 1995 sezonunu 42 bin lira baş fiyatla açan TARlŞ, bu sezon fi- yatı 170 bin liradan başlattı. Yüzde 500'e yaklaşan ve iç tüketimde "altuı" olan zeytin- yağı ne oldu da bu kadar de- ğerlendi? lzmir Ticaret Borsa- sı Yönetim Kurulu Başkanı ve Ekiz Yağlan ortaklanndan Hü- seyin Ekiz, fiyat artışmı, zeytin- yağı üreticisi ülkelerinde yaşa- nan krize bağladı. Geçen yıl başfıyatın 42 bin liradan açık- lanmasının ardından üreticinın "bu fiyata mahmı satamam" endişesine kapıldığını belirten Ekiz, Portekiz, tspanya, ttalya ve Kuzey Afrika'da yaşanan ku- raklık sonucu fiyatlann bir an- da arttığını söyledi. Gelecek yıl Türk zeytinyağına gümrük- lerin yeniden konulacağını sa- vunan Ekiz, bunun kısa vadelı bır kâr olduğu görüşünde. TARlŞ Zeytin ve Zeytinyağı Birliği Başkanı CahitÇetin ise ürünün gerçek değerini buldu- ğu görüşünde. le toptan eşya fiyatlan endeksi incelen- diğinde kamu kesiminin ağırlığının çok az olduğu dikkat çekiyor. Kamu kesimi- nin payı dfişükse yüksek kamu zamla- n toptan eşya fıyatlanna büyük oran- da yansımıyor. toptan eşya fiyatlann- daki ağırlık özel kesimdc, örneğin ben- zin ve motorin falan hep özel sektör ola- rak görünüyor. Sanki doğnıdan KİT'ler- den satışı yapılan girdi niteliğindeki mallarda zamlar kamu tarafından ya- pılmış gibi, bayi tarafından dağıtılan- maddelerde ise zamlar ö/el sektör tara- fından vapılmış gibi gözüküyor" dedi. Alkin tüm bunlara rağmen KİT zamla- n sürdüğü müddetçe fiyat artışlannın top- tan eşyada yüksek çıkacağını ve bunun da tüketim endeksine yansıyacağını söyledi. 1994 yılı baz alınarak yapılan enflas- yon hesaplamalannda fiyat artışlannın dü- şük çıkmasının tüketimdeki bölgesel eşit- sizliklerin endekse yansımasından kay- naklandığını belirten Prof. Dr. Doğan Ker- gül ise "Bu araşürmada 1552'si kentte 636'sı kırsal yerlerde olmak üzere toplam 2188 örnek hanc\e dönüşümlii olarak gi- dikü. 1994 yüında > apılan hanc halkı aras- Ornıasındal)İF'ninara')tırnıa\aptığıböl- gelerin tüketimdcıı aldığı pa> düşük oldu- ğu için yeni endekse göre yapılan hesapla- malarda fiyat artışlan düşük çıkryor*' de- di. Kargül ~ \'eni endekste toptan eşyada devfet ve özel sektör a> ırunı kaldınldL DİE artık tek genel endeks hesaplayacak. Bu- nun özelleştirme nedenivle de\letin üre- timdcki ağırlığının sürekli değişmesinden kaynaklandığ] belirritrvor. 1987 >üı bazlı he- saplamalarda devteu'n yüzde 27.7 olan ağır- hğıyeni endeksteyüzde214'edüştü.Bunun icin endeks düşükçıkn" şeklınde konuştu. KÜÇÜK VE ORTA BOY KİT'LER ARKA ARKAYA SATILDI (ieçici hükümet, sabp savurdu ESRAYENER ANKARA -Özelleştirmede 1995 yılı başında açık- lanan 5 milyar dolarlık satış hedefı, yıl sonunda 600 milyon dolarda kaldı. Hükümet, geçen yıl satılması programlanan Ereğli Demir-Çelik Fabrikası (Erdemir), Türk Telekomünikasyon AŞ, Tüpraş, Petrol Ofisi gi- bi kuruluşlann özelleştirilmeleri için gereken altya- pı çalışmalannı tamamlayamazken küçük ve orta boy işletmeleri arka arkaya elden çıkardı. 1 yıl içinde Süt Endüstrisi Kurumu (SEK), Et ve Balık Kurumu (EBK), Orman İşletmeleri (ORÜS), Sümer Holding ve Turban'ın işletmelen satıldı. Yeni hükümet kvıru- luncaya kadar görevini yürüten ve ancak zorunlu ka- rarlan almakla yükümlü olduğuna dikkat çekilen DYP-CHP hükümeti, son 1 ayda ORÜS'ün 10, Sü- mer Holding'in de 7 işletmesinin satış karannın al- tını imzaladı. Özelleştirme Idaresi Başjcanlığı'nın verilerine gö- re, 1995 yıl sonu itibanyla Özelleştirme Fonu'nda 54 trilyon 852 milyar 911 milyon liralık gelir elde edil- di. Aynı dönemde, fondan 45 trilyon 814 milyar 495 milyon liralık da harcama yapıldı. Fona sağlanan ge- lirlerin, 42 trilyon 369 milyar lirasını özelleştirme uygulamalan, 8 trityon 118 milyar 987 milyon lira- sını da kâr eden KlT'lerden alınan temettüler oluş- turdu. Idare^ 1 trilyon 263 milyar liralık da borçlan- maya gitti. Özelleştirme Fonu'ndan KlT'lere 29 tril- yon 537 milyar lira aktanldı. Fondan yapılan harca- malann 5 trilyon 345 milyar lirasını özelleştirme uy- gulamalan için yapılan ödemeler, 1 trilyon 270 mil- yar lirasını da borç geri ödemeleri oluşturdu. Dünya Bankası'nm, özelleştirmede danışmanhk yapacak fırmalara ödenmek üzere verdiği 100 mil- yon dolarlık kredinin de yaklaşık 25 milyon dolarlık bölümünün kullanıldığı öğrenildi. Özelleştirmede, tüm KIT'ler içjn ayn ayn mali ve idari danışman fırmalar görev yapıyor. Aynca, yine Dünya Bankası kredisi ile gerçekleştirilen "işgücü uyum projesi'' ve KlT'lerin dış borçlannın çözümü içın yürütülen diğer bir çalışma için iki ayn danış- man firma görev yapıyor. Büyük KIT'ler satüamadı Hükümetin 1995 yılı başında satılacağını açıkla- dığı Erderrur, PTT'nin T'si, Tüpraş, Petrol Ofisi gi- bi kuruluşlann özelleştirmeleri, gereken altyapı ça- lışmalan tamamlanamadığı için gerçekleştirilemedi. Erdemir içın geçen yıl ocak ayında açılan ihale, öne- ri veren firmalann, kuruluşun 1 milyar dolara yakla- şan dış borçlannın ödenmesini ve yatınmlann sür- dürülmesini üstlenmeyi kabul etmedikleri için tıkan- dı. Hükümet, büyük KlT'lerin özelleştirilmelerinde dış borçlan ve yatınmlan için nasıl bir formül hazır- lanacağını belirlemek üzere Dünya Bankası aracılı- gıyla yeni bir danışman firma tuttu. Yine geçen yıl Başbakan Tansu ÇiBer tarafından satılacağı açıkla- nan PTT'nin T'sinin satışında danışman fırmanın se- çimi için açılan ihale ise hâlâ tamamlanamadı. Gelir beklediği büyük KlT'lerin satışını yapama- yan hükümet, özelleştirme uygulamalannda küçük ve orta boy işletmelere ağırlık verdi. SEK'in 23 işletme- si ıle EBK'nın 7 kombinası yaz aylannda satıldı. EBK'nin geri kalan 23 kombinası için de kurumda BAYKAL'DAN SEÇİM SONRASI DEĞERLENDİRME avantajlam yetersiz' ÇUkr satmadan gjtmeyecek. Sektör sektör özelleştirme Ekonomi Servisi -Türkiye'nin özelleştirme tec- rübeleri, kitap haline getirildi. Gazeteci Noyan Do- ğan tarafından hazırlanan "Sektör Sektör ÖzeUeştir- me" adh kitap, özellikle 1980 sonrası tarihsel süreç içinde, gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalannı, sonuçlan ile birlikte irdeliyor. KİT genel müdürleri ve ilgili sektörlerin görüşlerinin de yansıtıldığı ki- tap bu alanda iyi bir kaynak ni- teîiği taşıyor. s Sektör 1 Sektör Özelleştirme çalışan işçilerin örgütlü olduğu Özgıda-lş Sendikası ile pazarhğa oturuldu. Hükümet, ekim ve kasım ay- lannda Kümaş, Köytaş ve Testaş'ın Aydın işletme- sinin satışını onayladı. Petlas için açılan ikinci ihla- de de teklif veren olmadı. Petlas için Koreli bir şir- ketle pazarhğa oturanÖtB sonuç alamadı. Hükümet, geçen yıl kasım ayında Sümerbank' 1103 milyon 460 bin dolara lpeks adlı bir şirkete satışını onayladı. Türkiye Gemi Sanayii'ne aıt Pendik, Camialtı, Ha- liç ve Alabey tersaneleri ile Pendik Motor Fabrika- sı'nı araiık ayında kurumda çalışan işçilerin örgütlü olduğu Dok Gemi-Iş Sendikası'nın 5 yöneticisinin kur- duğu GESTAŞ şirketine satılması karan veren hükü- met, seçimlerin ardından karannı iptal etti. Postayla ithalat olanağı ANKAR\(CumhuriyetBün)su)-Gümrükbirliği- ne uyum amacıyla yapıİan düzenlemelerin, vergi ve fonlann kaldınlması veya düşürülmesi nedeniyle it- halatı ucuzlatmasına karşın, gerçek kişilerin ithalati açısmdan fazla birkolaylık sağlamadığı belirlendi. An- cak, kişiler yurtdışından ticari olmayan amaçla, kişi- sel gereksinimleri için getirdikleri mallan PTT'de KDV ödeyerek ithal edebilecekler. Gümrük birliği düzenlemeleri ile vergi numarası olan gerçek kişilere de ithalat olanağı sağlandığı açık- lanmıştı. Ancak, daha önceki mevzuata göre de ger- çek kişilerin ithalat yapmasının mümkün olduğu, il- gili mevzuat bilinmediği için bu olanağın fazlaca kul- lanılmadığı belirlendi. Mevcut mevzuata göre gerçek kişiler, gümrük ver- gilerini ödemek suretiyle posta yoluyla ithalat yapa- biliyor. Yılbaşından itibaren AB ve EFTA ülkeleri için sanayi malı ithalatında gümrük vergisi kaldınldığı, üçüncü ülkeler için Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) dü- zeyine çekildiği için postayla gönderilen eşya ile it- halatta da yeni düzenleme yapmak gerekiyor. Gümrük Müsteşarlığı'nın 1996 İthalat Rejimi'ni dik- kate alarak yaptığı yeni düzenlemeye göre, gerçek ki- şiler, AB ve EFTA ülkelerinden sadece ödeyerek ti- cari nitelikli olmayan eşyayı ithal edebilecekler. Bu- na göre, gerçek kişiler. ticari olmayan mallan posta yoluyla getirterek. postanede KDV'sıni ödeyerek it- hal edebilecekkr. Yolculann beraberinde getirdikle- ri mallar içın de gümrük kapılannda KDV alınacak. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - 24 araiık se- çımlen öncesınde Avnıpa Birliği ile gümrük birli- ği anlaşmasına imza atan CHP Genel Başkanı, Baş- bakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Deniz Bay- kal, GB'nin, Türkiye'ye dönük avantajlar açısın- dan oldukça yetersiz kaldığını belirterek, "Ancak, ststem içindesağladığıyer açKmdan Türkiye'nin önü- nü açıyor" dedi. Türkiye'nin AB'ye üyelik şansı- nı önceki dönemlerde kaçırdığını kaydeden Bay- kal, "Gümrük birliğiyle, giden treni daha ileri bir noktadan yakalamaya çauşıyonız" değerlendirme- sini yaptı. CHP lideri Baykal. dün Ankara Ticaret Oda- sı'nca düzenlenen "Gümrük Birliği ve Beklenen Et- kileri" konulu sempozyumun açılışında yaptığı ko- nuşmada, gümrük birliğinin bir pazar ve yeni iş ola- naklan yaratacak bir oluşum olarak değerlendiril- memesi gerektiğini söyledi. Baykal, şöyle konuş- tu: "Gümrük birîiği Türkiye'ye dönük avantajlar açısından oldukça yetersiz gözüküyor. Ancak, sis- tem içinde sağladığı yer açısmdan ise Türkiye'nin önünü açıyor. Yani Türkiye, gümrük birliği ile ön- ceden kaçırdığı Avrupa'v a entegrasyon trenini, da- ha ileri bir noktada yakalamaya çahşıyor. Bu aşa- madan sonra yapılacak en önemli iş, tarüşmalara son verip, ekonomi) i gümrük birliğinin gerekleri- ne göre yeniden düzenlemektir." Büyûme hızını etkiler Dünya Bankası'nın yaptığı bir hesaplamaya gö- re, gümrük birliğinin Türkiye'nin büyüme hızına doğnıdan yüzde 1.5 katkı sağlayacağını, yurtdı- şında yatınm yapan 50 bin kadar Türk işadamının da Avrupa ile ilişkilerde olumlu etki yaratacağını belirten Baykal, Türk özel sektörünün de üretimi- ni 430 milyon kişilik bir pazan düşünerek realize etmesi gerektiğini söyledi. Gümrük birliği konu- sundaki en önemii şanssızhğın, bir hükümet belir- sizliği ile enflasyonun yüzde 80 düzeyinde seyret- tiği yapısal sorunlara denk düşmesi oîduğunu be- lirten Baykal, şu görüşleri dile getirdi: "Türkiye, gümrük birliği sayesinde, doğnıdan yatınmlan sınırlan içine çekecek uygun bir yapıya kavuşmahdır. Bu önemli vesileden yararlanmanın önündeki en önemli sorun ise, siyasi istikrardır. Tür- kiye'ye doğnıdan yabancı yatınmlann gelmesüıi sağlamak için ülkede siyasi istikrar ve güven orta- mının sağlanması, yabancı \atınmcılara, bir siyasi kanuiıhğm gosterilmesi gerekir. Türkiye'nin güm- rük buiiğine bakışı netleşmeli. Bu konuda muhale- fetteyken ortaya atılan temalann. iktidar dönemin- de ne derecede geçeıii olacağının ya da olmayaca- ğının ortaya çıkaruması gerekir." Ankara Ticaret Odası Başkanı Ahmet Çavuşoğ- hı da, gümrük birliğinin yeterince anlaşılmadığını belirterek, "Türkiye, gümrük birliği ile tam üyelik uçağmda kendine yer ayırttı. Şimdi bekleme döne- minde, ancak yolcu sayısı çok olduğundan, boş dur- mayıp uçağa binmek için çok çahşmamız gerekir" ded"i. IŞÇEVINEVRENEVDEN ŞUKRAN SONER Insansıdaştırma Faksın sayfa sonunu kesmiş olması nedeni ile adı- nı okuyamadığım izmir'den bir okur, çalıştığı ban- kadan atılmasının öyküsünü veriyor. Nedenini araş- tırdığında 1989 yılında katıldığı ve gözaltına alındı- ğı bir yürüyüş oîduğunu öğreniyor. Doğal olarak bu haksız çıkarmaya karşı sendi- kasına gidiyor. ILO sözleşmesinden söz açtığında, "Burası Türkiye"; İş Yasası'nın 13. maddesi gerek- çe gösterilerek atıldığını söylediğinde ise "Yasanın emredici hükmü, bir şey yapılamaz" yanrtlan ile karşılaşıyor. Hak savunma adına sendikada görev yapanla- nn kapılan kapatması üzerine, işçiyeyakın partinin, çalıştığı banka ile bağlantılı üst kademe yönetici- sine gidiyor. Önce, "Böyle şey olur mu, araştıracağım, gere- keniyapanm" sözleri ile karşılıyor. Aradan iki ay ge- çiyor. Bir ses çıkmıyor. Son olarak bankanın genel müdürüne birtanıdık aracılığı ile ulaşıyor. O da sözde araştınp yanıtla- yacağı konusunda söz veriyor. Olumsuz da olsa bir yanrt gelmiyor. Okur mektubu, "Herhalde yürüyüş-mürüyüş gi- bi tehlikeli(t) eyleme katılan biradamı tekrar alma- yı düşünmemiş, hatta ürkmüş olmalı... Bütün bun- ları neden anlattım: Insansızlaştırmalar heryerde artıyor. Şaibeli Dışbank satışı; bünyesinde yolsuz- lukyapmış insanlarhâlâ bankamızda çahşıyor Öte yandan düşünceleri dolayısıyia ceza almamış da- hi olsa, insanlaryaşam boyu cezalandınlıyor... Hak- sızlığa uğramış bir insanın çığlığına kulak verme- nizi umut ediyorum..." diye devam ediyor. • • • Dün okullarda yanyıl tatili sona erdi. Geçen haf- ta sözünü ettiğim, panikle yanyıl içinde emekli olan öğretmenler olayına Eğitim-Sen açıklık getirdi. 50 bin öğretmenin emeklilik yolunda olduğundan söz etti. 50 bin öğretmenin topluca emekliye aynlma- sı, bir anda okullarda milyonlarca öğrencinin öğ- retmensiz kalması anlamına geliyor. Bu açığın her- hangi bir biçimde kapanması olanaksız. Zaten çok olumsuz koşullarda olan, çökmüş bir eğitim sistemindeki bu çok büyük yeni darbeye karşı bir yetkilinin, daha herhangi bir önlemden söz ettiğini duymadım. Seçimde harcadıkları eski mil- letvekilleri, parti büyükleri için kamu kuruluşlann- da yer bulan, hızla atamalar yapan Çiller hüküme- ti sanki bir başka ülkedeymiş gibi bu güncel, eği- tim için yaşamsal sorun üzerinde durmaya gerek bile duymuyor. Yeni sömürü düzeni, globalleşmenin Özal'dan son- raki simgesi Sayın Çiller böyle bir sorunu ağzına alır mı? Alırsa çalışanlann emeklilik hakları, sosyal dev- let kavramı ve sorunlanna da bulaşmış oiacak. Oy- sa sözünün geçeceği, başbakan olacağı yeni hü- kümeti kurabilirse, ilk yapmak istediği işlerden bi- ri, gündemindeki bu konuya ilişkin, öğretmenler ve kamu çalışanlarını panikle emekliye aynlmaya zor- layan yasa değişikliklerini gerçekleştirmek. Bu konu pariamentodan yasa değişikliği gerek- tirdiği için bugüne kadar bekledi. Globalleşmenin diğer sac ayağı özelleştirmede, yetkisiz hükümeti ile yangından ma! kaçırma, yağmalama düzeyin- de özelleştirmelerin ardı arkası gelmiyor. ÇEAŞ'ta özelleştirmeciler bile Uzanlar'ın hukuk oyunlarına isyan ederken hukuken ortadan kalkmış satışın bı- raikınız iptalini, yönetim yeniden Uzanlar'a teslim edi- liyor. Neyin karşılığında? interstar'ın haberlerini, aylar içindeki akışı izlemek bir yargıya varmak için ye- terli ölçü olabilir. Yine gazete haberlerine göre, Mümtaz Soysal Hoca bu kez, son günlerin denizcilik işletmelerin- deki özelleştirme yağmaları, hukuk dışı uygulama- larına karşı Anayasa Mahkemesi'ne gitme hazırlık- lan içindeymiş. Hoca yetişebiliyorsa bizdenanım- satması yine yakın günlerin satışlan ORÜS'lere de bir el atsa çok iyi oiacak. Deniz işletmelerindeki gi- bi dost-akraba ilişkisi çıkar mı, bilemiyorum; ancak, çok haksız, kirli işler döndüğü konusunda orman mühendisleri çığlık atıyorlar, ancak duyan pek ol- muyor. ••• Bu arada CIA için hazırlanan raporda, demokra- sisi tehlikede olan ülkeler listesine girmişiz. Pakis- tan, Mali, Haiti, Brezilya, Bolivya, Bangladeş ve Er- menistan arasında, siyasi kaostan etkilenerek de- mokrasisi en fazla tehdit altında olan ülkeler ara- sında sayılmak hoş bir şey değil. Baktım da özel- leştirmenin, globalleşmenin, ekonomik mucizenin ülkesi olarak bize gösterilen ve örnek almamız is- tenen Brezilya da bizimle aynı listeye girmiş. Özelleştirme mucizesinde, enflasyonu düşürme- de (!) Brezilya örneği ile beynimizi yıkayanlar, böy- lesi haberleri hep atlıyorlar nedense. Atladınızsa Ergin Yıldızoğlu'nun dünkü "Ekono- miye Bakış" köşesinde, Dünya Ekonomik Forumu ile bağlantılı, globalleşmeye ilişkin verdiği en taze bilgilere bir göz atın. 15 yıldır ekonomik liberalizm ve globalleşmeyi tek model olarak savunanlann "insansıztaşbrma" ile yarattıklan dünya düzenini, çık- mazı özetliyor. BANYIT . . . RAMAZANINDIRIMI İŞTE PERAKENDE FİYATLARIMIZ Poşetii bütün piliç: 141.260 TL Tabaklı bütün piliç: 151.63O TL banW" P İ L İ C İ N A D I "