Catalog

6NİSAN1994ÇARŞAMBA • • • • CUMHURİYET SAYFA HABERLEREV DEVAMI 17 TÜRKİYE*DE Mar* Vyor A§n Amara Artalya Aydın Bursa ÇanataaJe DıyartMlor E'Zurum Estoşetıır Isanbul Izmır Kare Konya Samsun Trabzcn ZonguMtt 4 A A a B A 6 A A e A A A A A A 22 21 6 22 22 22 21 21 18 23 7 22 17 20 6 21 18 14 15 '2' 2 • -6 4" r 9 - 7 ' 6 • 6 ' 9 ' -5 ' 1 ' 9 ' 8 ' •6 ' 2 ' 6' 5 ' 7 ' DÜNYADA MeteorolOji Genel Mûdurtuğu nden aiınan bılgıye göre yurtta yağış bek- lenmıyor Bütun bölgelerımız az bulutiu ve açık geçecek Hava sıcaktığı artacak Rüzgar, kuzey ve batı yönlerden hafif, ara sıra orta kuvvette ese- cek Denjzlenmızde ruzgar günbatîSJ ve lodostan 3-5 kuvv&Vnûe saatte 10-21 denız mılı hızta esecek Van Golu nde hava, az buluöu ve açık gece- cek Ruzgar kuzey yonlerden hafıt olarak esecek F'artdut Leftoşa Petefsoorg Lonöra Maöra Uılanc MostaMi |Mu» Oslo Nrıs l'Pras [Rıyao Homa B r B U A 34 Y 5 A 2' Y 10 B 11 A 20 y 13 B a Y 9 K 3 B 13 y 'o 1 3 3 Y Jji Y 13 Yağmurlu Buiutlu Sısli Açık Karlı Güzel gözler Jenine Aucote. Max isimli baykuşla birlikte gazetecilere poz veriyor. Aucote, 1994 Bayan Güzel Gözler seçildikten sonra özellikle gazeteciler tarafından çok aranılır oldu. 16 yaşındaki lise öğrencisi güzel Aucote İngilizGüvenlik Konseyi'ninaçtığı 'Güzel Gözler' yanşmasına katılarak birindliği kazandı. Annemi istiyorum Belgrad Hayvanat Bahçesi'nde bir veteriner yeni doğmuş bir 'şempanze yavrusunu gururla gazetecilere gösteriyor. Gururla diyoruz çünkü bayan veteriner hayvanat bahçesinde şimdiye kadar üçüncü şempanzenin doğumunda bulunmuş. Ancak doğumlar içinde en zoru ise bu sonuncu olmuş, yavru şempanzeyi ancak sezaryenle çıkartabilmışler. GUNDEM MLSTAFA BALBAY ANKARA - Köydeki zengin-fakir ayrımına imamın canı sıkılmış. Bir cuma hutbesinde cemaate planını açıklamış: - Ey cemati müslümin, bu böyle olmaz. Zenginlerle fakir- ler arasında çok fark var. Bir aya kadar, zengınler malvar- lıklannın bir kısmını fakirlere versın. Biraz olsun eşitlık sağ- layalım. Ertesı hafta ımama sormuşlar: - Imam efendi, nasıl, planını anlatabildın mi, ilerleme var mı? Imam karşılık vermiş: - Yüzde 50 başarı sağladım. - Nasıl yani? - Fakirleri ikna ettim, sıra zenginlerde... 8aşbakan Tansu Çiller ve Başbakan Yardımcısı Murat Karayalçın'ın dün ortaklaşa açıkladıkları ekonomik paketı zenginler havada kapar ama çalışanlar ne diyecek, önü- müzdeki günlerde göreceğiz. Ekonomik paketin ne getirdiğini bir cümle ile anlatmak gerekirse, zenginden bir kez ek vergi alınacak, bütün açık- lar çalışanların özverisiyle karşılanacak. Kararların açıklandığı basın toplantısının ilginç bir yanı, Türkiye Elektrik Kurumu'nun bazı çalışanları ile Başbakan- lık bürokratlarmın da salona alınmasıydı. Memurlar, fatura- sını ödeyecekleri paketi bir güzel alkışladılar. Çalışan kesime ne var? - Bir yığın zam, enflasyonun altında ücret zammı, işsizlik, uzayan emeklilik... Peki zenginlere ne var? Bir defaya mahsus olmak üzere, yüzde 10 ek vergi. O da bir yıl sonraki vergiden düşülecek. Başbakan, bir gazetecinin, "Bu paket sadece çalışanla- rın ödeyeceği faturayı gösteriyor, zenginler bölümünü bi- raz açar mısınız" dıye sorunca, verdiği karşılık şuydu: "Dövizdeki olağanüstü artışta onlar çok zarar gördü. Kur ayarlaması, yüksek sermaye kesimine çıkanlmış bir öde- medir." Bundan şu anlaşılıyor ki; paketin hazırlık aşamasında iş- veren kesimine yönelik bazı kısıtlamalardan vazgecilmiş. DPT'nin hazırlıklarında bazı teşviklerin kaldırılması söz ko- nusuydu. Sonradan bir değişiklik olur mu bilmiyoruz ama bu bölüm paketten çıkanlmış görünüyor. Aslında Çiller'in, bir soruya verdiği karşılık paketi tümüy- le özetliyordu. Soru şuydu: - KİT ürünlerine, akaryakıta ve imalat sanayiinin girdi olarak kullanacağı ürünlere yapılan zamlar, piyasada bir zam dalgalanmasına, herkesin keyfi zam yapmasına ne- den olmayacak mı? Çiller, gayet emin, karşılık verdi: - Hayır olmayacak, talep azalacağı için fazla zam yapıla- maz... Yani, halkımızın cüzdanı o kadar küçülecek ki, satıcılar da müşteri bulamayacağı için zam yapamayacak... Çiller 14 nisanda ABD'ye giderek IMF'ye "Bakın sizin ör gördüğünüz bütün kararları aldım, kredi musluğunu açın" diyecek. Bir uzman kararları bize yorumlarken "Pa- ket IMF'nin görüşleri doğrultusunda, o yüzden bir IMF he- yetinin gelmesine gerekyok" değerlendirmesini yaptı. Siyasi tarihimizde ilk kez bir koalisyon hükümeti böylesi bir pakete imza atıyor. Çok partili dönemde iktidar deneyi- mi fazla olmayan sosyaldemokratlar da ilk kez faturası bu kadar büyük bir taşın altına ellerini sokuyorlar... Çiller ve Karayalçın, Arnavutluk Cumhurbaşkanı Sali Berişa'nın Türkiye ziyareti nedeniyle Cumhurbaşkanlığı Köşkü'ndeki öğle yemeğine katıldılar. (Arnavutları dinle- yince halimize şükrettik ama neyse.) Karayalçın ısrarla çalışanları koruyacaklarını savundu. SHP lideri, "Ekonomi- deki durum göz önünde. Bir şeyler yapılması gerektiğini herkes kabul ediyor. Kapatılacak KIT'lerde çalışanların tüm hakları peşin verilecek. Bir de işsizlik tazminatı ya da benzer bir isim altında ayrı bir ödeme yapılacak. Üç ay için- de sonuçlar görülecek. Bu da başarımız için bir ölçü vere- cek" diyor. Çiller'in, üç ay sonra başarılı olunmazsa, kenara çekil- meye niyeti yok. "Üç ay sonra bakarız. Olumsuz giden şey- ler varsa, gözden geçiririz" değerlendirmesini yapıyor. Paket, açıklanmadan önce Cumhurbaşkanlığı'ndan gec- ti. Demirel, geçen cumartesi günkü görüşmemızde, çalış- malan izlediğini söylemişti. Hükümet son günlerde Demi- rel'in ekonomi konularındaki danışmanı Prof. Emre Gö- nensay dan yardım istedi. Prof. Gönensay, genel olarak in- celedi. Prof. Gönensay, dünkü görüşmemizde, şu değer- le~dirmeyi yaptı: lyi hazırlanmış. Iyi uygulanabilirse, sonuç alınır." Yemekte. işadamı Şank Tara'ya paketi sorduk. Tara, po- tikacılardan dertli: "Her şeyden önce politikacılar sorumluluklarını yerine getirsinler. Doğru düzgün ne getirirlerse kabulümüz." Çiftçiden işçiye, memurdan esnafa toplumun her kesimi- ni sarsacak bir döneme giriyoruz. Dileğimiz, hükümetin uygulamada dengeleri çok iyi gö- zetmesi... Yurttaşlardan tepkiler tstanbul Haber Servisi- Hü- kümetin. acıkladığı ekonomik paket, vatandaşta şok etkisi" ya- rattı ve şaşkına çevirdi. Piya- salan. ilk günden altüst eden ve alışverişlerde durgunluk yaratan ekonomik paketi değerlendiren yurttaşlar. "Ne yapacağımızı bile- miyoruz, şaşkınız. Paketten zam bekliyorduk, fakat bu kadar ola- cağını bekmiyorduk" dediler. Yurttaşlar. zam oranlannm bu y i ÛNİVERSİTEYE HAZIRUK SINAVA DOGRU «f 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- C A C E D E A D 9- A 10- 11- 12- 13- 14- 15- 16- C E E A D E C 17- 18- 19- 20- 21- 22- 23- A E E D C B C 24- 25- 26- 27- 28- 29- 30- D D B C C D A Zam değil, deprem ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Başbakan Tansu Çiüer. kamuoyunda merakla bekle- nen "Ekonomik önlemler uygu- lama planı"nı zam yağmuru ile birlikte açıkladı. Çiller. SHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Murat KarayaJçınla birlikte düzenle- diği basın toplantısında. geli- nen noktada durumun çok cid- di olduğunu belirterek. "Bu ön- lemleri alamazsak. sonumuz La- tin Amerika örneğidir. Orada da enflasyon jüzde 100'leri geçmiş, yüzde 3 binlere fırlamış. bü\üme düşmüş, işsizlik artmıştır" dcdi. Çiller'in. "Ortağıma güveniyo- rum, zaten başka türlü yola çıkmazdım" dediği. Kara- yalçın'ın da, "Bu, iki partinin ortaklığıyla ortaya çıkan bir ön- lem paketidir" görüşünü dile getirdiği basın toplantısı sürer- ken. başta akaryakıt. Tekel ürünleri, şeker. PTT \e ulaştır- ma hizmetleri olmak üzere KİT ürünleri fıyatlanna yüzde 100'e varan oranlarda zam vağdı. Çok sayıda KİT'in kapatılma- sını ya da özelleştirilmesini. kamu çalışanlan maaşlanna yapılacak artışlann, zamlardan bağımsız olarak "mevcut öde- nekie" sınırlı tutulmasını. ücret- liler dışında kalan gelir ve ku- rumlar vergısi yükümlülenn- den bir defaya mahsus ek vergi alınmasıru da öngören önlem- ler dizisi ile sosyaldemokratlar. cumhuriyet tarihinde ilk kez bir istikrar paketine imza atmış ol- dular. Başbakan. gelecek 3 ay içinde sonuç vereceğini bildirdiği ön- lemleriçindestekisterken,"Geç- miş enflasyonun hafızalardan si- linmesi, yeni döneme bakılması" önerisini gündeme getirdi. Çil- ler. özel sektörün de ücret dü- zenlemelerinde ve toplusözleş- melerde, geçmişi değil. geleceği dikkate alması gerektiğini söy- ledi. Başbakan. tek parti iktidar- lannın 10 yılda yapamadığını 2.5 yılda gerçekleştirme sözünü verdi. Piyasalarda benzinden, tüp- gaza. şekerden. çaya. TH Y hiz- metlerinden Tekel ürünlerine değin yüksek oranda zamları da ıçeren paket. KİT'lerin iflas edebilmesi. tasfıye olabilmesi eıbi önlemlere yer veriyor. Pa- ket çok sayıda KİTİn 1994 içinde kapatılmasını da öngö- rüyor. Çiller ve Karayalçın"ın ortak basın toplantısı sürerken açıklanan zamlar çerçevesinde. akary akıt ürünleri fıyatlan yüz- de 45.9 ile yüzde 90. şeker fıyat- lan yüzde 50 ile 62 oranlan arasında. cav fıyatlan da yüzde 70 oranında artınldı. Tekel. ulaşım. haberleşme ve diğer K İT ürünleri ile hizmetlerine de >üzde 100'e varan oranlarda zam yapıldı. Önlemlenn her kesime adil vük getirdiğini savunan Çiller. kapatılacak KİT'lerde çalışan- lara bütün yasal haklann ve "is- tihdam kaybı tazminatlarının" zamanında ödeneceğını. hızla gerçekleştirilecek özelleştirme- lerle 1994 sonunda 3.5 milyar dolarlık gelir elde edileceğini, ilk 3 ayın ardından bu önlem- lerle 38.3 trilyon liralık tasarruf sağlanacağını açıkladı. Memur maaşları-vergiler Başbakan. özetle şu bilgileri verdi: Maaş zamları-personel: Baş- bakan Çiller, kamuda maaş ar- tışlannın mevcut bütçe ödenek- leriyle sınırlı tutulacağını da kaydetti. Sözleşmeli personelin ücretlerinin eşdeğer statüdeki memur maaşlanndan daha yüksek olduğunu bildiren Çil- ler. ücretlerdeki bu dengesizli- ğin zaman içinde ortadan kaldı- rılacağını söyledi. Çillerjnjca-. yonukaldınlacak.birliklerede- muda tasarrufu sağlayacağını gji, direkt üreticiye sübvansi- söylediği önlemler arasında, yon aktanmı yapılacak. personel alımlannın dondurul- \ergi ödeyecekler. Bu tutarlar. gelecek yıllarda mahsup edile- cek. Ayrıca, net aktif üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere işletmelerden düşük oranlı bir vergi alınacak. Motorlu kara, deniz. hava taşıtlarından bir de- faya mahsus ek vergi alınacak, birden fazla konutu olanlar da bir defaya mahsus düşük oranlı ek enılak vergisi verecekler." ÖzeUeştirme: Çiller. yıl sonu- na kadar ERDEMİR. TÜP- RAŞ. Petrol Ofısi. PETKİM, THY. TURBAN. HAVAŞ. Deniz Nakliyat. DİTAŞ'ın özelleştirilmiş olacağını. TEK vePTT'nin 1995teözelleştirile- ceğini, PTT'nin cep tclcfonu ve kablolu TV hizmetlerinin lisan- sının satılacağını bildirdi. Sü- merbank ve Etibank özelleştır- melerinin tamamlanacağını, Emlakbank'ın halka açılacağı- nı da kavdeden Başbakan. ya- sası TBMM'ye sevkedilen özel- leştirme faaliyetlerinden bu yıl 3.5 milyar dolar gelir elde edife- ceğini söyledi. Tarımsal destekleme: Çiller'- in açıklamalanna göre. tanmda destekleme daraltılacak. Des- tekleme kapsamında sadece hububat, şeker pancan ve tütün bırakılacak. Bu ürünlerde des- tekleme fıyatı. I994'te maaş ve ücretlerde öngörülen politika- lara paralel belirlenecek. 1995'- te tütün ekimi 220 bin tonla sınırlandınlacak. Yağmur son- rası uç ve dip yaprak alımı ya- pılmayacak. işlemeye elverişli olmayan 250 bin ton tütün im- ha edilecek. Gübre sübavansi- ması, belediyelerden devlete ge- çişin durdurulması. kamuda taşıt kullanımının sınırlandınl- ması da yer aldı. Çiller, yurtdışı kadrolannın da azaltılacağını söyledi. Ek vergi: Başbakan. bütün kesimlere eşit dağıuldığmı söy- lediği payın. yüksek gelir grup- lanna yönelik bölümünü ise şöyle açıkladı: "Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, 1994 yılında beyan ettikleri nıatrah üzerinden ek bir Gelir hedefi Başbakan Çiller. aiınan ön- lemlerin ilk 3 ayda 47.6 trilyon liralık açığı 9 tnlyon liraya in- dirmeyi hedeflediğini bildire- rek. "Bu programı uygulanıaya koymaya mecburuz" dedi. Hü- kümet. özelleştirme konusunda TBMM'den üç ay süreyle KHK çıkarma yetkisi istedi. Bu amaçla hazırlanan yetki yasa tasansı TBMM'ye sunuldu. Her kesimden tepki yağıyor denli yüksek oluşunu. seçimler sı- rasında yapılan harcamalara bağladılar ve bunun yükünün de kendi üzerlerine yıkıldığını iddia ettiler. Yaşanan ekonomik krizin faturasının kendilerine çıkanl- dığını belirten vurttaşlar "Hükü- met vergi toplayacağına zam ya- parak actsını bizden çıkarnor" di- vorlar. Konuya ılişkın görüşleri açıklayan esnaf ve yurttaşlann görüşleri şöyle: Şaban Kalkan (Dönerci)- Bu son zamlar bizleri perişan etti. Daha zammın ilk gününde müş- terilerimizde gözle görülür bir azalma oldu. Ne yapacağımızı bi- lemiyoruz. Büvoik oranda zam- lann olacağı söyleniyordu, fakat bu kadannı kimse beklemiyordu. Nerede>se her şeyin fı>atı iki katına çıktı. Bunun altından nasıl kalkacağımızı bilemiyorum. Zafer Altuıkdıç (Şoför)- Ben- zine yapılan zamdan sonra ara- bamı çektim, hiç bir şey yapma- dan keseden yemeye başladım. Zamlarla beraber kilometredeki benzin masrafım iki bin lirayı geçti. Benim gibi birçok şoför ar- ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Hükümetin zam paketi. işçi kesiminin büyük tepkisine vol açtı. Türk-İş öenel Başkanı Bayram MeraJ, paketin "IMF ve Dünya Bankası'nın önerilerin- den" oluştuğunu belirterek, "Acı receteji, acı recetevi kesenlere içi- ririz""dedi. Hak-lş Genel Baş- kanı Necati Çeük. çalışan kesim- den fedakarlık beklenmemesi ge- rektiğini belirterek. "İşciyi soka- ğa dökerlerse, bedeli çok ağır öde- nir" dedi. DİSK. Genel Sekreten Süleyman Çelebi. "İşçi >e memur- ların sorumlu olmadığı uygula- maların faturası, emekçi sınıfa çıkanlmamalıdır" dıye konuştu. TGS Genel Başkanı Orhan Erinç. ekonomik bunalımdan çıkış için öngörülen önlemlenn. sosyal adaletten uzak ve çalışan- lann sırtına daha ağır v ükler geti- ren bir yapıda olduğunu vurau- ladı. Petkim Yanmca tesislerince ış- ciler. hükümetin işjerlennin ka- kadaş çalışmıyor. Çünkü ya- pacağımız her seferde cebimizden para gidecek. Bu zamlardan en çok zarar görenler benim gibi maaşlı çalışan şoförlerdir. Hasan Pova (Bovacı)- İstan- bul'un işlek bir yerinde çalış- mama reğmen sabahtan bu \ana iki tane ayakkabı boyayabildim. Bu zamlann Türkiye'nin sonunu getireceğinden korkuvorum. Zamlar rejimımizi iftasın eşiğine götürmektedir. Seçimlerde mil- yarlan sorumsuzca harcayanlar. her yanı bayraklarla afışlerle do- natanlar bizi bu duruma getir- miştir. Haluk Karagün (tşportacı)Bu gün sabahtan beri tek kuruşluk satış yapamadım. Ben kimseye borç yapmadım ki. Hükümet borcunu ödemek için bana mı güvenivordu. Metin Karagülk (İşçi) Benim aldığım maaşm yansı zaten ver- gi\e. SSK'ya gidiyor, cebimize gi- ren üç kuruş para da zamlarla birlikte gidecek. Sa>ın Çiller üc- retlinin cebine güveneceğine top- layamadığı vergileri tahsil etsın. patılması karannı protesto etti ve kendilerini \emekhaneye hapset- ti. Konva'da ise kamyoncular kontak kapattı. Adana'da da be- vaz eşva satıcılan öncekı sipariş- İerine fark istenmesini protesto ederek Profılo'nun dağıtım mer- kezini bir süre ışgal ettiler. Türk-İş Başkanlar Kurulu. bugün olağanüstü toplanarak. pakete ilişkin izlenecek politikayı belirleyecek. Türk-İş'e bağlı sen- dikalar, kapatma karan aiınan işyerlerinde "işyeri işgali" evlem- lerinin başlaması ve hükümete uvan niteliğinde "süreli genel gre>" karan alınmasını önerecek- ler. Hak-İş Konfederasyonu da. bugun Karabuk'te Yonetım Ku- rulu toplantısı vaparak, kapatma karanna karşı izlenecek tavn açı- klavacak. 19demokratik kitleör- gütünden oluşan Demokrasi Platformu da. I Mavıs İşçi Bav- ramı'nın. Ankaru Kızılav 'da "kit- lesel olarak kutlanması" çağnsı yaptı. Türk-Iş Genel Başkanı Meral, dün düzcnlediğı basın toplantısı- nda. Başbakan Tansu Çiller'in hazırladığı ekonomik istikrar pa- ketinı eleştirdi. Zonguldak maden ocaklannın kapatılması karannı. "onaylana- maz bir tavır" olarak nitelendiren Meral. kapatma kararlanna karşı Türk-Iş'in izleyeceği politi- kanın bugün toplanacak Başkan- lar Kurulu'nda belirleneceğini sövledi. Hak-İş Genel Başkanı Necati Çelik de istikrar paketinin. "hüna- ye etmesi gerekenleri ezen. açlığa mahkum eden bir anlayısla" hazı- rlandıeınt söyledi. DİSK Genel Sekreten Çelebi. vapılan uvgulamalann özelleştir- me değil. "Kamuya ait işletmele- rin haraç-mezat elden çıkarı- Iması" olduğunu kavdederek. "Bütün bu uygulamalar, bir ideo- lojik tercihin sonucudur" dedi. TGS Genel Başkanı Orhan Erinç vaptığı açıklamada "Ansik- lopedisa>aşı"iledoruk noktasına ulaşan ve giderek çılgınlığa dönü- şen promosvon avmazlığının. ga- zeteleri ekonomik darboğaza so- kacağı konusunda pek çok uvarı- da bulunduğunu anımsattı. Ennç. şöyle devam etti: "Gazete vönetimlerinin sorum- suzca >e geçmisten ders almadan. ısrarla sürdürdükleri kampama- lar sonunda >anlan nokta. ekono- mik darboğazın da etkisivle. basın mensuplarını işsizlik tehlikesi ile karşı karşıya getirmiştir. Sonuçta beklenen olmuş \e gazete vönen'm- leri. kendi tedbirsizlik \e başansız- lıklannın faturasını. basın çalı- şanına. işine son vererek ödetmiş- tir." Erinç, "İşyerleri, arkadaşları- mızın ihbar >e kıdem tazminat- larını ödeme konusunda da hiç bir ciddi hazırlık yapmamışlardır. TGS, bu konuda gereken j asal gi- rişimleri baslatmış buİunmak- tadır/'dedi Asıl vurgun stokçulardan Baştarafi I. Sayfada asıl vurgunun stokçular tarafı- ndan gerçekleştirildiği kesinle- şivor. Stoklavarak. zamlardan do- ğan fivat farklannı "kârhanesi- ne" yazan \ urguncular şöv le sı- ralanabilir: Dayanıklı tüketim mallan üreten ancak üretimlerini seçim öncesinde durdurarak "stok eri- tivoruz" özrünün ardına sığınan büyük kuruluşlar. akaryakıt bayileri, tüpgaz bayileri. Tekel bavileri, raflannı müşteri hücu- muna uğradığı izlenimi verecek şekilde boşaltan hıper ve süper marketler (elektrikli ev aletle- rinden gıda maddelerinc dek), zam geleceği kesin olan dava- nıksız gıda v e tüketim maddele- rini "tezgah altına indiren" küçük esnaf. Bunlara ek olarak. bugünden başlavarak fıvatlanna "gerçek zam yansımasını beklemeye ge- rek duvmadan" zam yapan To- kanta. büfe ve benzeri 'anında tüketim' ürünü satan yerler. "haksız kazançlar' sağlayacak gruplan oluşturuyor. OLAYLARIN ARDENDAKİ GERÇEK • Baştarafi 1. Sayfada Emekçi kesimi zaten doğ- rudan kararlara karşı çıkmış- tır. Emekçi kesimi biryana, iş- veren kesiminden İSO'nun eski Başkanı Memduh Hacı- oğlu "Çalışan kesim, çsgari seviyeye indi, daha fazla öz- veri nasıl verir, bilemiyo- rum" diye insaf ile konuş- muştur. Sermaye çevrelerinin yak- laşımı şudur: Destek vermek; ama, uygulamayı görmek... Çiller'in istikrar önlemleri, önce kısa vadede yangını söndürmek amacını içeriyor. Uzunca süreden beri gecikti- rilen zamlann ağırlığı, top- lumsal açıdan ne ölçüde bir tepki yaratacak?.. Bu tepkile- rin siyasal bedeli ne olacak?.. gibi soruların yanıtı önümüz- deki günlerde belli olacaktır. Ünlü deyişiyle 'kestaneleri ateşten SHP ye çıkartmak' ve sosyal tepkilerin faturasını sola çıkarmak yolunda Çil- ler'in başarı kazandığı söyle- nebilir. Ancak gecmişte IMF ve Dünya Bankası'nın iste- dikleri yolda en acımasız ön- lemleri yürürlüğe koyduktan sonra bunun faturasını siya- sal iktidarı şu veya bu yön- temle kaybederek ödemiş hükümet örnekleri eksik de- ğildir. ANAP lideri Mesut Yılmaz "5 Nisan Kararları" için "24 Ocak Kararları'nm kötü bir kopyası" demiştir. Ne var ki, 24 Ocak 1980 Türkiyesi'yle bugünkü arasında çok fark vardır; sorunlar katlanarak büyümüştür. 1980 yılında Türkiye'nin ekonomik yapısı bugüne gö- re değişikti. "Rant ve faiz ekonomisi'nin ağırlığı ya da "kayıt dışı ekonomi" denen yapmmoluşması 1980li yılla- rın üretimidir. 24 ocak 1980'- de dış borç 13 milyar dolar düzeyindeydi; kamu maliyesi bugünkü kadar bozulmamış- tı; dış ödemeler dengesi açı- ğı, o günlerin ölçülerine göre çok büyüktü; ama 1979'da dünya ikinci petrol şokunu yaşadığı için bu durumun bir açıklaması vardı. 24 Ocak Kararlan'nı Demi- rel hükümeti verdi; yedi ay sonra gündeme giren 12 Ey- lül askeri darbesiyle yöneti- me el koyan generaller, üç yıl süreyle kararları ekonomik istikrar ortamında yürüttüler. "5 Nisan Kararları "nı yü- rürlüğe koyan koalisyon hü- kümeti'nin kendi içinde bile tam bir uyum sağlayamadığı gözönüne alınırsa gelecek günlere güvenle bakmak güçleşiyor; Türkiye her ba- kımdan önemli gelişmelere gebe bir ülke görüntüsünü koruyor. • • • SSK'da erken emekliliğe son AMÇARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - İşçilerin emekli olma ko- şullannı iktidara gelir gelmez kolavlaştıran DYP-SHP koa- lisyonu. bu karanndan tümüyle çark etti. Başbakan Tansu Çil- ler'in dün yaptığı açıklamalara göre, işçilerin emekli olma ko- şullan büyük ölçüde zorlaştın- lacak. SSK sigortalılannın emeklilik yaşı, ANAP döne- minde yapıldığı gibi yeniden yükseltilecek. SSK ve Emekli Sandığ» için işçi ve memurdan kesilen primler artınlacak. Emekli Sandığı'na tabi sigorta- lılar ile işçilerden kesilen SSK primleri yükseltilerek. maaş ve ücretlerden daha çok kesinti yapılacak. Kamuda personel fazlasını gidermek için, kadın memur 15, erkek memur 20 fıili hizmet süresini tamamteyanlar, "kesenek ve karşılıklarını kendi- leri ödemek" koşuluyla görevle- rinden aynlıp. emekli olabile- cekler. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Aykon Doğan. SSK'da emeklilik ile ilgili değişiklikle- rin. yeni işe girenleri kapsaya- cağını belirterck. "Müktesep (kazanılmış) hakları ihlal etme- yeceğiz. Bu ne\i düzenlemelerde, müktesep haklar korunur" dedi. Çiller. dün yaptığı bastn top- lantısında. SSK'ya tabi sigor- talılar için emekliliğe hak ka- zandıran prim gün sayısının. "belli bir geciş süresi" tanına- rak. kadın sigortalı için "! bin 200. erkek sigortalı için 9 bin güne çıkartılacağını açıkladı. Şu anda işçilerin. emekliliğe hak kazanabilmek için 5 bin gün prim ödemeleri yeterli gö- rülüyor. Bir başka anlatımla, 20 yıl si- gortalı olan bir kadın işçi. 13 yıl 10 ay sigorta primi ödemişse. emekli olabiliyor. Aynı şekilde. 25 yıl sigorıalı olan bir erkek işçi de. yine 13 yıl 10 ay sigorta primi ödemişse. emekliliğe hak kazanabiliyor. Oysa. Başba- kan'ın açıklamasına göre. kadın işçiler 20 >ıl. erkek işçiler de 25 >ıl tam olarak sigorta pri- mi yatırdıklan takdirde emekli olabilecekler. Böylece emeklili- ğe hak kazandıran prim gün sayısı; kadınlarda yaklaşık 6 yıl. erkeklerde de 11 yıl artacak. Çiller, SSK'da emekli aylığı ödemelerinin başlayabileceği asgan yaş sınınnın getirileceği- ni açıklayarak. emekli olma >aşının yükscltileceğini bildirdi. Böylece, 1991 secimlerinde. emekli olma yaşının düşürüle- ceğini vaat ederek iktidara ge- len ve bu sözünü tuıan DYP- SHP koalisyon hükümeti. yak- laşık 2 yıl sonra tam tersi bir uy- gulama içine girecek. Şu anda, işçiler için emeklilikte bir yaş sının bulunmuyor. Çalışana prim yükü Başbakan Çiller. SSK emek- lilerine ödenen sosyal yardım zammını karşılayacak şekilde prime esas ücretin yükseltilerek. prim gelirleri ve bazı prim oran- lannın artınlacağını ifade etti. Bu uygulama ile. SSK'nın genel- likle Hazine'den sağladığı pa- ravla ödediği sosyal vardım zammının yükü. tümüvle kuru- ma prim ödeyen işçi ve işveren- lerin üstüne yıkılmış olacak. Aynca. uygulama yürürlüğe gi- rerse. şu anda 7 milyon 315 bin 20 lira olan sigorta primine esas ücretin üzerinde maaş alan işçi- lerden kesilen primler yüksele- cek. dolayısıyia harcanabilir üc- retler düşecek. Çiller'e göre. SSK'dan emekli aybğı alanlar için memur maaş katsavısı yerine. kurumun aktü- aryal dengesini ve ödenen pnm miktarlannı dikkate alan yeni bir katsayı sistemine geçilecek. Bağ-Kur'da da, aylık bağla- mada prim ödeme süreleri ve prim miktarlan dikkate alına- cak. İşçilerin emeklilik koşullan zorlaştınlırken. devlet memuru sayısını azaltmak için Emekli Sandığı sigortalılann emekliliği. süre açısından özendirilecek. Çiller'in açıklamasına göre. aşın istihdamın önlcnmesi için Emekli Sandığı'na tabi olarak çalışan kadınlarda 15 yıl. erkek- lerde 20 yılını dolduran memur- lann kurumlanndan aynlmalan ve kalan süre için prim ödemele- ri şartıyla emekli olabilmelerine olanaktanınacak. Bu amaçla hazırlanan yasa ta- sansına göre, Emekli Sandığı'na bağlı kadın ise 15. erkek ise 20 fı- ili hizmet yılını dolduranlardan istifa ederek görevinden aynlan- lann. aynldıklan tarihi izleyen aybaşından itibaren. "kesenek ve karşılrtdann tüntümi her ay kendileri ödemeleri" koşuluyla Emekli Sandığı ile ilgileri devam edecek. Emekli Sandığı ile ilgileri sü- renlerin. emeklilik keseneğine esas aylıklan bu süreleri dikkate alınarak. tahsil durumlan iti- banyla yükselebilecekleri derece ve kademeleri geçmemek üzere genel hükümlere göre saptana- cak. Bunlardan yeterli süreyi dol- durduktan sonra emekliliğini is- teyenlere. emekliliklerini istedik- leri tarihte yürürlükte bulunan hükümlere göre. istek tarihini iz- leyen aybaşından itibaren emek- li aylığı bağlanacak. Açıkta ge- çen süreler hariç olmak üzere. emeklilik ikramiyesi ve hak ka- zanrruş iseler makam tazminatı ödenecek. Kamuda emekliliğın leşvik edilmesi amacıyla, emekli ola- caklara, devlet lojmanlannın satışında öncelik sağlanacak. Tazminatlann emekli kese- neği matrahına dahil edilmesiy- le. Emekli Sandığı gelirleri artı- nlacak. Böylece. memurlann Emekli Sandığı kesintileri. işçi- lerde olduğu gibi artacak. dola- yısıyia maaşlar azalacak. Paket. kamuda çalışan işçi ve memur sayısının azaltılması için kimi ek önlemler de getiriyor ve geçici-mevsimlik işçi uygula- masını kaldınyor. Kamu perso- neline "tazminat" adı altında yapılan ödemelerin keseneğe konu olmasını sağlayan paket. fazla mesai ödemelerinin de yüz- de 50 oranında düşürülmesini önaörüvor. Yılmaz: 24 Ocak'ın kötü kopyası ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu)- Koalisyon partilerinin li- derlerince açıklanan ekonomik önlemler paketi. ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz ve SHP'deki parti içi muhalefet ta- rafından tepkiyle karşılandı. Yılmaz, TBMM'de paket için yaptığı açıklamada "24 Ocak Kararları'nm kötü bir kopyası" deâerlendirmesini yaparken. SHP Ankara Milletvekili Mümtaz Soysal. "Paket, çalışa- na ağır bir kazık" dedi. Ekono- mik önlemler. DYP Grubu"- nda. yurttaşlardan gelecek tep- kiler nedeniyle tedirginlik ya- rattı. Milli Savunma Bakanı Mehnıet Gölhan. milletvekille- rine özveride bulunma çağnsı yaparak. birermaaşlannıalma- malannı önerdi. ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz. Başbakan Tansu Çil- ler'in 24 Ocak 1980 kararlarını "Çalışanları ezen kararlar" diye nitelediğini ve benzer kararlar uygulamayaeağını söylediğini belirterek. "Ancak açıklanan pakete bakıldığında, 24 Ocak Kararları'nm kötü bir kopyası olduğu görülüyor" dedi. Başbakan Çiller ve Murat Karayalçın'ın acıkladığı ekono- mik önlemler. DYP Grubu'- nda. yurttaşlardan gelebilecek tepkiler nedeniyle tedirginlik yarattı. DYP milletvekilleri, önlemleri açıktan eleştirmek yerine kamu yönetiminin özel- lıkle tasarruf konusunda yurt- taşlara öncülük etmesi gerekti- ğini dile getirdiler. 'Birer maaş almayalım' DYP kulislerindeki söyleşile- rin konusunu da ekonomik ön- lemler oluştururken. Kastamo- nu Milletvekili Münif İslamoğ- lu. Başbakanlık ve bakanlıkiar- dakjmüşavir kadrolannın faz- lahjhndan yakındı. Bu kadroların temizlenmesi ve azaltılması gerektiğini belir- ten İslamoğlu. kamudaki per- sonel. bina ve araç savur- ganlığına son verilerek vatan- daşa öncülük edilmesi gerekti- ğini söyledi. Milli Savunma Ba- kanı Mehmet Gölhan ise. eko- nomik önlemlerin başansı için milletvekillerinin fedakarlık ör- neği vermesi ve vatandaşa ön- cüfük etmesi önerisinde bulun- du. Gölhan. milletvekillerinden birer maaşiarını almamalannı isteyerek kcndısinin böyle bir girişim için hazır olduğunu bil- dirdi. Çalışana kazık İstikrar paketi, SHPiçinde sı- kıntıyla karşılandı. Bazı millet- vekil'leri "Hem Parti MecUsi'- nde Genel Başkan'a yetki vere- ceksin, hem de şikayet edecek- sin, olmaz. Taşın altına elimizi koyduk bir kere, desteklemek ve başarılı olmak zorundayız. Baş- ka seçeneğimiz yok" dediler. Grup Başkanvekili Ercan Karakaş henüz paketi incele- mediğıni vurgulayarak değer- lendinme yapmaktan kaçındı. Ankara Milletvekili Mümtaz Soysal ise Cumhuriyet'e. "Çalı- şana büyük kazık geldi. Sırası geldikçe, her yönüyle savaşa, kavgaya devam edeceğiz" de- ğerlendirmesini yaptı.