Catalog

Cumhuriyet70.YILSAYI249B8 S A N A T K U L T U R M A G A Z I N T E L E V İ Z Y O N 15ŞUBAT1994SALI Bizans surlan top güllelerine, deniz tuzuna ve ille de müteahhit kazmalanna direnmenin ödülünü onanlarak ahyor Surlararükkorumuyor,korunuyor MUHARREM AYDIN önceleri delişmen dalgalar dövdü onlan. Ardından mızraklı, kalkanlı adamlann sandaletleri altında ezildi soğuk taşlan. Gün geldi 2. Dünya Savaşı sonrasının faşist yönetimle- rinden etkilenen idarecilerin bekçile- rinden kaçan Kemalistlerin sığmağı oldu, gün geldi valiziyle göçmek iste- yenlere duvar... Tam 540 yıl geçti üzerinden, yapılah. 540 yıldır dalgalara, top mermile- rine, asite, toz bulutuna, yağmura. hain müteahhit kazmalanna direndi durdu. İyi niyetli eller uzandı. za- man zaman yaralannı tamir etti. çü- rük dişlerini onardı bir bir. Ve so- nunda bir el uzandı, yeniledi, temiz- ledi çehresini. Şimdi bir uçtan bir uca Istanbul'un denizlerine gülüm- seyerek bakıyorlar. Yeşili kurtarmak için "Önce İnsan"sloganıy la göreve başlayan İstanbul Büyükşehir Bele- di>e Başkanı Prof. Dr.Nurettin Sö- zen. önümüzdeki ay sona erecek 5 yılhk hizmet süresinin son günlerin- de, kenti çevreleyen çok sayıda su- run yeniden onanlmasının mutlulu- ğunu yaşıyor. Çevre konıma projeleri kapsamı- nda çok sayıda park ve bahçeyı İstanbul halkının kullanımına açan Sözen yönetimı. "yok edilen" yeşıl dokunun "grileşmesini" önlemek amacıyla çım ve ağaçlandırma pro- jelerine de ayn bir önem verdi. 28 mart günü. İstanbul Bü- yükşehir Beledıye Başkanhğı görev ı- ni "halefi"ne devredecek olan Prof Dr. Nurettin Sözen'i sevindiren bir diğer olay ise, kenti çevreleyen. an- cak bakımsızlıktan ötürü yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya bırakılmış çok sayıda tarihi surun yeniden onanmının tamamlanması... Direnmenin ödiilü Fatih Sultan Mehmet'in, İstan- bul'u fethettiği 1453 yılından bu yana geçen 540 yıl boyunca ayakta kalabilmek için "direnen" kenttekı tarihi surlar arük geleceğe daha gü- venli ve sağlam bakıyor. Sözen yö- netimindeki İstanbul Büyükşehir Belediyesfnce önce projelendirilip, hemen ardından onanmı yapılan surlann son durumu şöyle: SARAYBURNL-AHIRKAPI: Keşif bedeli 8 milyar 137 milyon 803 bin 200 lira olarak belirlenen proje. 1992 yıbnda 7 milyar lirayı aşan bir fiyatla beledivece ihaleye verıldı. Fo- togrometrik projelerini. İTÜ'den Prof. Oğuz Müftüoğlu, restorasyon projelerini ise Prof. Doğan Kuban'ın danışmanlığında hazırlanan Saray- burnu-Ahırkapı arasındakı sur be- den duvan onanmının 100 metrelik bölümü tamamlanmış ve kuruldan onay alrruş durumda. Projeyi oluşturan araştırma kayı- tlan ve temizhk çalışmalan da ta- marnlandı. SİLİVRİKAPI-MEVLANAKA- PI: 7 milyar 566 milyon 329 bin 700 lira keşif bedeli) le projelendınlen Si- livrikapı-Mevlanakapı sur onanm ınşaatında. araştırma kazılan \e tüm hafriyatlar tamamlandı. Projelerin bazı bölümlen tamam- lanarak Kültür \e Tabiat Varlı- klannı Koruma Kurulu'na gönden- lerek tasdık ettırildı. 100 metrelik ön sur duvannda çahşmalar sürdürülü- yor. KARAKÖY-AZAPKAPI: Kara- köy-Azapkapı arasında bulunan Cene\iz surlarının meydana çıkan- lmasını amaçlayan projeye 6 milyar 400 mil>on lira keşif belirlendi. Proje çalışmalan sürüyor. EĞRİKAPI-ÂYVANSARAY: 9 milyar 600 milyon lira keşif bedeliyle projelendınlen Eğnkapı-Ayvansa- ray arası sur \e Anemas zindanlan onanm çalışmalanndaki araştırma kazısı ve proje çalışmalan devam edi>or. AHIRKAPI-KUMKAPI: 8 mıl yar lira keşif bedeli öngörülen Ahı- rkapı-Kumkapı arası sur onanm projcsinin proje, kazı ve temizlik çalışmalan sürü>or. MEVLANAKAPI-MİLLET CADDESİ: Yaklaşık 9 milyar lira keşif bedeli bıçilen sur onanm proje- si 8 milyar liraya yakın bir fiyatla ihaleve venldi. Ote yandan Aksa- ra* "daki Millet ve Vatan caddeleri arasındakı sur onanm ınşaatının fo- togrametrik röleve projesi de İ.T.Ü. tarafından hazırlandı. Kazıçalışma- lan ise Doç. Ahmet Ersen'ın danı- şmanlığında yürütülüyor Projenın araştırma kazılarının yanı sıra; be- den du\an üstündeki temizlik ve yıkım ışlen tamamlanmış durumda. A>nca projenın 700 metre arka be- dcn duvan tarafındaki kazı çalışma- lan da bıtırildi. BALAT-HALİÇ: Balat-Haliç surlan beden duvan onanm resto- rasyon projesı 3 milyar liraya yakın bir'keşıf bedeli ve 1992'de. 2İ5 milyar lirayı aşan bir fiyatla ihaleye verildi. 150 metrelik kısmın fotogrometrik röleve projesi Yıldız Cniversitesi'- nden Prot. Ayhan Alkış; restorasyon projesi ise İTÜ'den. Prof. Doğan Kuban'ın danışmanlığında hazırla- narak. Kültür ve Tabiat Varlıklannı Koruma K>nrulu'na tasdik etıirildi. Projenin gen kalan bölümü hazı- rlanıyor. Araştırma kazılan, ot ve ağaç temizlikleri ile sıva raspalan yapıldı. 1. kısım duvar çahşmalannın 150 metrelik bölümü tamamlandı. 2. kısım röleve fotogrametrik ve resto- rasyon projeleri hazırlanarak tasdik için kurula gönderildi. Ilkçevre koyü Denizli'ye kurulacak ÇEŞME(AA)-|lk çevre köyünün Denizli'ye 15 kilometre uzaklıkta kurulacağı bildirildi. Bin dönüm arazi üzerinde kurulacak köy 150 haneden oluşacak. Proje sahibi Dcnizli Çevre Koruma Derneği Başkanı Dr. Süleyman Koloğlu, şehirlerde yaşanan çevre duyarsızlığı nedeniyle sadece çevrecilerin sözünün geçtiği bir yerde yaşama özlemi duyduklannı. çev re köyü fıkrinin de böy le ortaya çıktığını söyledi. Bugörüşüpaylaşan 150 çevreciy le beraber Çev re Köy Konut Yapı Kooperatifi'ni kurduklannı anlatan Koloğlu. şunlan söyledi: "Kooperatifimiz Denizli'ye 15 km uzaklıkta ve tarım vapılamavan bin dönümlük bir arazi satın aldı. Ara/inin 250 dönümüne şimdiye kadar 30 bin ağaç dikildi. Çalışmalar bitriğinde köyümüzde 140 bin ağaç olacak.*' 150 haneden oluşacak \e 1997'de tamamlanacak kövegöçünyasak olacağınadıkkatçeken Koloğlu. "Köyümüzün girişine çe> reci olmayanların gireme> eceğini belirten ve kövde yapılması yasak olan hususlan içeren bir u\ an levhası asılacak" dedı. Çev re köv de. "rükürmek, sümkürmek, dal koparmak ve hayvanlara zarar vermenin" vasak olacağını belirten Dr. koloğlu. "Kövde motorlu faşıtlar da yasak olacak, ulaşım bisiklet ya da \ ürüyerek gerçekleştirilecek" dedi. Çev re kövde muhtar ve köy meclısının her türlü konuda karar verme >etkisine sahip olacağını vurgulayan Koloğlu. '"7'den 70'e bütün kö> insanı bu kövde söz sahibi olacak" şeklınde konuştu. Koloğlu. çevre köv ün evlerinin ağaç kullanılmadan Denizli'nin tanhı tarzınauvgun olarak vapılacağını veısıtmanınmerkezi sisıemle gerçekleştirileceğini ifade ederek şöv le dcvam etti: "Kövde büyük bir bitki müzesi kuracağız. Bunun >anı sıra alçıJık kulübümik. spor alanlarımız, köy kahvelerimiz. çocuklar için parklar ve suni göletlerimiz olacak. Çev re kö\ Türkiye'de ve diinyada örnek olacaktır. Inanıvoruz ki çev re köyden sonra çevre ilçe ve çevre kentler de kurulacaktır." Kadınlar bekar kalmayı tercih ediyor ANTALYA (AA) - Antalya'run sosyo-ekonomik yapısını inceleyen bir araştırmada. evienmemeyi tercih eden kadmlann sayısının, son kırk yıl içinde iki katarttığı belirlendi. Antalya Esnaf ve Sanatkarlar Odalan Birliği ve Friedrich Naunmann Vakfı tarafından hazırlanan, 1950-1990 yıllan arasını kapsayan "Antalya Nüfusu Sosyo-Ekonomik Yapı Özellikleri" konulu araştırmada, gerek kadın gerekse erkeklerde, geç evlenme eğiliminin arttığı göriildü. Hiç evlenmeyenler Araşürmayla hiç evlenmemiş kadınlann oraru 1950 yıhnda yüzde 16 1970"deyüzde28. 1990'da ise yüzde 31 olarak belirlendi. Evlenmeyen erkeklerin oraru ise 1950'de yüzde 27,1990'da ise yüzde 39 olarak tespit edildi. Araştırmada, hiç evlenmemiş erkeklerin oramnın kadırdardan daha fazla obnasının en önemli nedeninin, özellikle brsal kesimde, hiç evlenmemek ya da geç yaşlarda evlenmek konusunda, erkekleri nispeten daha fazla hoşgören geleneksel yapının, varkğını sürdürmesi olduğu bildirildi. Araştırmanın dullarla ilgili bölûmünde, eşleri öbnüş kadınlann oramnın. erkeklere göre çok yüksek olduğu belirlendi. 1950-1990 yıllan arasında. eşi ölmüş kadınlann oranı yüzde 10 olarak saptandı. Araştırmada. eşini kaybetmiş kadınlar ile erkekler araandakı oranın bu kadar farkh obnasının. erkeklerin kendilerinden küçük yaşlarda kadınlarla evienmeyi tercih etmelerinden kaynaklandığı da kaydediliyor. Oyun çamuruyla yoğurmuş )İ Kapadokya, insanı şaşkına çeviren, insanın nutkunun tutulduğu bir doğa parçası. Sanki tanrılar boğazını sıkmışlar Hasan Dağı'nın.. lavlarını püskürtmüşler. Sonra da oyun çamuru gibi yoğurmuşlar doğayı, yontmuşlar. Ve vontuîar hala gizem dolu. hayret dolu yaşıyor Kapadokya'da. Kah bir kadmın yuvarlak ya da dimdik hatları. kah izleyence adlandırılacak bir yontu; bir açı. bir bakış gibi v a da görmeyi bakmaktan ayıran iiçüncü bir göz gibi... (Fotoğraf: ACLAN URAZ) Yasalar uzaya henüz ulaşamadı ELITE Service SUSAN KARLIN Ayın sahibi kim? Tarih boyunca. sahipsiz topraklara dikilen bayrak- lar sahiplik anlamına gelmiştir.. ve ABD'nin Ay'a dikili bayrağı var. Eğer bırçok ülkenin bir uzay is- tasyonu varsa. uzayda doğacak be- beğin milliyeti ne olur? Uzaydaki insan sayısı arttıkça. onlara yön verecek yasalann da bu- lunması kaçınılmaz olur. zay hukuku konusunda uzman avukatlar, 80 milyar dolarlık bir uzay satış piyasasına damşmanlık hizmeti veriyor. Bunlar, şirketler adına uzay operasyonlanyla ilgili tüm dışsatım (ihracat) izinlerini alıyor; uzaya fırlatılan malzeme "ülke dışına satılmış" sayıldığından bu izin zorunlu kılınıyor. Los Angeleslı uluslararası bir avukatın dediği gibi, "Uzay hareketi uluslararası araştırma, üretim ve operasyona doğru yönelme eğilimin- de. İyelik haklan, imzalanan antlaş- malar. suç davaları ve doğan çocuk- ların milliyeti gibi konuların yasal tanımlamalarının yapılması gerekir. Uzayda, büyüme, bir mesleği sürdür- me ve yeni şeyler, bulmak için yasala- ra gereksinim var." Yine de, ABD'- nin 777. avukatı içinde yalnızca 300'ü uzay hukuku konusunda uz- manlaşmış. üzay hukuku 1958 yı- hnda. Amerika Llusal Aeronotik ve Uzav Daıresıin kurulmasıvla oluş- ma\a başladı. Ertesi yıl. uzav araş- tırmalarını yasalara b'ağlavacak bir hevet oluşturuldu. 1967 ile 1976 yıl- lan arasında hazırlanan beş tüzükle. tüm ınsanlann uzav üzennde eşit haklara sahip olduklan. yanlışlıkla başka bir ülkenin topakîanna düşen astronot >a da uzav donanımının aıt olduğu ülkeye geri venlmesı gerektı- ği ve uzava fırlatılan uvduvb. dona- nımdan ülkenin sorumlu tutulacağı. uzaydaki herşevın kavıtlara bağlan- ması. zorunluluğu vasalarla belir- lenmiş oldu. Buna göre. tüm insan- lara\ ve uzavdakı öteki kitlelerin sa- hibi savılıvordu Günümüzde. uzav hukuku konu- sunda uzman avukatlar. 80 milyar dolarlık bir uzay satış piyasasına da- nışmanlık hizmeti veriyor. Bunlar. şirketler adına uzay operasyonlany- la ilgili tüm dışsatım (ihracat) izinle- rini alıyor: uzaya fırlatılan malzeme "ûlke dışına satılmış" sayıldığından bu izin zorunlu kılınıyor. Sayılanlann dışmda. yanlış uydu parçalan. satan şirketlerle uzlaşma- yı sağlayan uzay hukuk avukatlan. uzay kirliliğininönünegeçilmesi ko- nusunda da girişimlerde bulunuyor. Yerkürenın bir yansını üç saatten daha kısa bir sürede katedecek bir uçağın üretilmesi yolundaki tasan gerçekleşirse. havacılık yasalannın düzenlenmesi görevi de bu av ukat- lara düşecek. Şimdiden. ortaya çı- kabilecek olası sorunlara çözüm dü- şünülüyor. Uzaydan en fazla yarar sağlayan- lar, hiç kuşkusuz bu alana en çok yatınm yapanlar olacak. Uzaydan yararlanma konusunda küresel bir sosyalizmin yaratılmasının konuya gös'terilen ilginın azalmasına yol aça- cağı görüşüne karşıhk. tekelci bir tavnn da yanlış olacağı ileri sürülü- yor. Bu karşıt tekelci bir tavnn da yanlış olacağı ileri sürülüyor. Bu karşıt görüş de. dönüp dolaşıp. ayın sahibi kim sorusuna dayanıyor. Uzaydaki kitlelerle ılgılı tüzüğe gö- re. bunlar tüm ınsanlığın malıysa Ay da hepimızin malı sayılmalı. Bu da. "Huzur Denizi' kıyısında bir yenn düşlerini kuranlan hiç şa- şırtmamalı.