Catalog

Cumhuriyet İmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenı: Özgen Acar •Genel Yayın Koordinatörü: Hikmet Çetinka>a • Genel Yayın Daruşmaru: Ortıan Erinç •Yaaişlen Müdürleri: tbrahim Vıldız (Şorumlu). Dinç Tayanç •Haber Merkezı Müdiirü: İpek Çabşjar • Görsel Yönetmen: Ali Acar • Dış Haberler: Ergun Balcı • Ekonomi: Abdurrahman Yıİdmm • İstihba- rat: Yalçın Çakır • Yurt Haberleri. Mehmet Saraç • Makaleler: Sami Karaören • Spor: Abdülkadir Yücebnan • Düzeltme: Abdullah Yazjcı Ankara Temsücisı: Mustafa Balbay •Haber Müdürü: Doğan Akın Atatürk Bul- van No:125. Kat: 4. BakanlıkUr-A'nkara Tel: 4195020 ( 7 Hatl. Telex: 42344, Fax 4195027 •İzmir Temsilcısr Serdar Kızık. H.Zıva Blv 1352 S 2 3 Tel:4411220 Telex: 52359, Fax:4419117 • AdanaTemsılcısi:Çetin Yiğenoğhı İnönüCd. 119S. No: 1 Kat: 1. Tel: 3522550-3522601-3522492, Telex: 62155, Fax 3522570 Müessese Müdürû. Erol Erkut •Koordinatör Ahmet Koruisan •Muhasebe: Büfent Vener • Idare. Hüseyin Gürer • tşletme önderÇetik • Bılgi-lşlem Naü tnal • Bılgısayar Sıstem: Mürûvel Çiler •Reklam: Reha Işrtman Yayanlayan ve Basan: Yenı G ü n Haber Ajansı, Basın ve Yayınahk A.Ş TürkocağıCad 39 41 Cağaloğiu 34334lst. PK 246 İstanbul Tel (0.212)51205 05(20 haı)Telcx 22246. Fax (0 212ı ! 30ARALIK1993 Imsak: 5.50 Guneş 7 22 Öğle. 12.11 İkindi 14.30 Akşam: 16 50 Yatsı: 18.17 Yılbaşı biletleri satıldı ANKARA (AA)-Milli Piyango İdaresi'nin düzenlediği Yılbaşı Özel Çekilişi'nde, bastınlan 1.6 trilyon liralık biletlerin tamamı satıldı. Önceki akşam itibanyla biletlerin tamamını sattıklannı belirten Millı Piyango İdaresi Genel Müdürü İlham Küsmenoğlu. "Yılbaşı özel çekilişine ılgi. son beş yılın en yüksek düzeyinde. Geçen yıl çekilişe üç gün kala biletlerin yüzde 92.7, genelde ise yüzde 95. l'lik kısmı satılmıştı. Halbuki buvılüç gün önceden elimizde bilet kalmadı. Bu bizim için sevindırici bir sonuç" dedi. Küsmenoğlu, bir soru üzerine de özel çekilişin Diyarbakır'da yapılması nedenıyle yöre insanının yılbaşı biletlerine ayn bir ügi gösterdiğini belirterek "Sadece bizim kendi şubelerimiz aracılığıyla Diyarbakır'da gerçekleştirdiğimiz bilet saüşlannın tutan, lOmilyar 656 milyon lirav ı buldu" diye konuştu. Kadın aile reisJeni • ANKARA (ANKA)- Dünyada savaşlar nedeniyle erkeklenn ölmesi. iş bulmak için başka kentlere ve ülkelere göç etmeleri nedeniyle aıle reisliği görevi kadınlann üzennekaldı. Birleşmiş Milletler verilerine göre haklannda istatistiksel bilgi bulunan 78 ülkeden 24'ünde, her dört aileden birinin reisinin kadın olduğu bildirildi. Dünyada kadın aile reisi sayısı en yüksek olan ülkelerin başında Bostvana ve Granada'nın geldiği belirtildi. Bu ülkelerde her yüz aileden 45'ınde kadınlar aile reisi iken bu oran Norveç'te yüzde 38, Avusturya'da jiizde 31, Küba'da > üzde 28. Polonya, İsveç ve Gana'da yüzde 27. tngiltere ve Kanada'da yüzde 25 olarak raporedildi. Yazar ve tarihçi Shirer öldü • BOSTON(AA)- Amenkalı yazar. tarihçi ve gazeteci VVilliam Shirer (89) öldü. Özellikle, yazımını on yılda tamamladığı "Nazi Imparatorluğunun Yükselişı ve Çöküşü" adlı kitabıyla tanınan Shirer. 1920,30 ve 4O'lı yıllarda Avrupa ve Hindistan'da gazetecilik yaptı.Budönemde, Avrupa "daki izlenimlerini anlattığı "Bir Yabancı Gazetecinin Günlüğü" adlı kitabını yayımladı. Shirer'ın dijğereserleri şunlar: "Uçüncü Cumhuriyet'in Çöküşü". "1940'ta Fransa'nın Düşüşüne Bir Soruşturma". "Hain", "Eve Gelen YabancTve "Konsolosun Eşi." IHuslararası yayınlara teşvik • TRABZON(AA)- Karadenız Teknik Üniversitesi (KTÜ)eserleri uluslararası düzeyde yayımlanan bilimadamlannı teşvik amacıyla maddi destek sağlayacak. KTÜ Rektörü Prof. Dr. Aydın Dumanoğlu. yaptığı açıklamada. uluslararası dergilerde yayınlan çıkan 125 öğretim üyesine, yaklaşık 7'şer milyon lira teşvik primi verileceğını bıldırdı. KTÜ Rektörü Dumanoğlu. uluslararası konferanslara giden öğretım üyelerinin yolluk ve ödeneklerinin de üniversite tarafından karşılandığını ıfade etti. Yılbaşı gecesi sanatçılar geçidiyle milyarlar dağıtılacak TV Servisi- 1994'e evlerinde, ekran başında gireceklere TV kanallan 'canlı' ve •zengin' bir gece vaat ediyor. Bu yılbaşında da 'gazino ekranlar' sabaha ka- dar açık kalacak. Türkiye'nin neredeyse bütün sanatçılannı bir gece içinde ekrana getirecek olan TV kanallan, süper yan- şma ve çekilişlerle de ev, araba ve milyarlarca lirahk para ödü- lü dağjtacaklar. TRT. yeni yıla saat 20.45'ten başlayarak yayınlayacağı 'Yıl- başı Kokteyü' prog- ramıyla girecek. ömer Önder- in sunduğu program. 5 bölüm halinde ekrana gelecek ve Jale, Fatih-Sinan Erkoç. Grup Gün- doğarken, Bora Ebeoğlu, Fer- da, Aıul Yarkın, Erdal Çeiik, Soner Anca, Çelik Erişçi ile iz- leyici karşısına çıkacak. Prog- ramın ikinci bÖlümünde yer alacak dans gösterisi ise Burçin Orhon'dan. Ryılbaşında da 'gazino ekranlar 1 sabaha kadar açık kalacak. Dörtgünsürecek Hülya Avşar - Show, tnterstar ve KanalD'de Levent Yüksel - atv'de Huzur önlemleriHaber Merkezi- Yurttaşlann, yılbaşını huzur ve güvenle geçınmeleri ıçın tüm yurtta çeşıtli önlemler alındı. Yılbaşı önlemlennin, 30 aralık gününden başlayarak 3 ocak 1994 gününe dek süreceği belirtildi. • Ankara Valiliğfnden yapılan açıklamada, şehiriçi ve şe- hirlerarası yollarda, gar, otogar, alışveriş merkezleri. hava li- maru, eğlence yerlerinde gerekli önlemlerin alındığı kayde- dildi.Vatandaşlann tatil süresince başvurabilecekleri ku- rumlar ve telefon numalan şöyle: Nöbetçi Müdürlük: 341 45 61-341 45 75-341 23 55 Polis imdat: 155 Trafik:319 33 8i Sağlık Müdürlüğü: 309 1348 • Istanbul Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi de yeni yıl için tüm olanaklannı seferber etti. Buna göre alışveriş merkezle- ri nin yoğun olduğu bölgelerde emniyet ve trafik tedbirleri arttınldı. Yurtdışından gelecek yurttaşlar için havalimanı, gar ve terminallerde danışma bürolan kunıldu. Ne kadarkanal,okadargazinoYine TRT'de yayınlanacak 'Bir Başka Gece'nin yılbaşı prog- ramında ise Emel Saym, Sibel Can. Muazzez Abacı, Nilüfer, Zülfij Livaneli, Aylin Livaneli, Aşkm Nur Yengj, Harun Kol- çak, Hakan Peker, Sinan Özen. Seher Dilova, Fedon ve Burhan Çaçan ekrana gelecek. Kanal 6'nm yılbaşı özel programı saat 18.00'debaşlayıp sa- baha kadar sürecek. Sunucuiuklannı Mehmet Ali Erbil. Çiğdem Tunç, Atilla Şe- reftuğ ve Tolga Gariboğlu'nun yapacakJan programa Sezen Aksu, Ajda Pekkan, Kayahan, Bülent Ersoy, İbrahim Tatlıses konuk olacaklar. Shovv TV'nin yılbaşı özel programı saat 15.00'te başlayıp saat 04.00'e kadar Evcilik Oyunu, Çarkı- Çok Özel program- SH#W IV. sürecek felek ve lannın ardından saat 21.00'de yayına girecek yılbaşı eğlence programını Tank Tarean ve Ayşegûl .Al- dinç sunuyor. Programa Hülya Avşar, Muazzez Ersoy, Ebnı Gûndeş, Suat Suna, Tarkan, Yonca Evcimik. Deniz, Hayko katılıyorlar. Interstar'ın yılbaşı özel programı saat 20.00"de baş- layacak. Defne Samyeli, Yddırun Memişoğlu, Eli'f II- gaz, Ebnı Cündübeyoğlu, Bülent Karpat, Yddo ve Figen Akbaşoğlu'nun sunduğu Sezen Aksu(solda) Kanal 6'nm, Muazzez Abacı TRTnin ağır topları.. programa konuk olacak sanatçıiardan bir bölümü şöyle:Zeki Müren. Tanju Okan, Tarkan. Erdal, Coşkun Sabah, Mahsun kırmızıgül. Emel Sayın. Hülya Avşar, Ebru Gündeş, Zerrin Ozer, Sey- yal Taner. atv ise \ılbaşı özel eğlence programına saat 20.00"de başlayacak. Gecenin sunucu- lan Nükhet Dunı, Şebnem Dönmez, Savaş Karakaş. Meltem Cum- atv bul ve Emel Müftüoğlu. at\'nin prog- ramında ise Muazzez Abacı, Safiye Soy- man, Aylin Li>aneli, Oya-Bora, Cem Karaca, Le>ent Yüksel, Sertab Erener, Adnan Şenses. Emrah'la bırlikte çok sayıda sanatçı yer alacak. ^ - ^ Bu vılbaşında Mehmet Ali Z h Erbiİ. Ozan Orhon. Sinan Er- 3 A ^°t ^ a >^ u n > Burhan Çaçan, * -^ Miislüm Gürses, Yüksel Lizel, Kenan Doğulu. İbrahim Tatlıses, Hülya A*şar da D'li olacak. Kanal D'nın saat 21.00'de başlayacak yılbaşı özel eğlence programında 1994 adet ödül verilecek. HBB'nin saat 20.15'te başla- yacak özel yılbaşı programı- nda ise Fedon, Alpay. Deniz, Tayfun, Nil Burak, Akrep Nalan ılk anda göze çarpan isimler ara- sında. Flash TV ise Bursa'dan canlı yayınla yeni yıia 'merhaba'dijecek. İstanbul Valiliği yapüğı açıklamada, alınan önlemleri şöy- le sıralandı: "Emniyet tedbirleri 31 Aralık 1993 Cuma günü saat 21.00'- den sonra eğlence yerlerinin voğun bulunduğu bölgelere kaydı- rılacak. Ünitelerimiz 1 Ocak 1994 Cumartesi günü sabaha kadar göre\lerine devam edecektir. \ ılbaşı gecesi fazla alkol alnıış > atandaşlarımız talepleri halinde ve trafikle ilgili diğer şikayetlerinde kendilerine yardımcı ohnak amacıyla birimler- de beklcrilen personeü,' 154 Alo Trafik'ten talep edebiiecekle- ri gibi. İstanbul yakası için (Bayrampaşa) 576 34 86-612 38 12, Beyoğlu >akası ve 1. Çevre Yolu için (şube merkezi Mas- lak) 276 14 20. Anadolu Y akası (Selamiçeşme/ Kadıköv) için 356 04 85-86, Kartal ilçesi \e civan için 353 48 13, havaİimanı ve civarı için 663 46 66 nolu telefonlardan yardım isteyebile- cekler. V'atandaşlarunız asayişle ilgili istek ve şikavetlerini de 155. 266 24 25-26 nolu telefonlara bildirebUecek. Ayrıca 266 24 12- 266 57 21 nolu nöbetçi emni\ et müdürlüğü tele'fonlanna da başvunılar halinde vatandaşlanmıza her türlü konuda yar- dımcı oiunacak." • İzmirEmniyet Müdürlüğü ıle Anakent Belediyesi'nce de yılbaşı için sıkı güvenlik önlemlen alındı. Emniyet Müdür- lüğü"nde haftalık izinlerin kaldınldığı açıklandı. Emniyet müdürlüğü yetkilileri. yılbaşı gecesi eğlence yerle- rinin denetıminin arttınlacağını, trafik görevlilennin araç kullanamayacak derecede alkol alan sürücülere yardıma olacaklannı açıkladılar. İzmir Emniyet Müdürlüğü yetkilile- ri, yılbaşı gecesi yurttaşlann aşagıdaki telefonlara başvuruda bulunmalannı istediler: Nöbetçi Müdürü : 4252460. 4890500. Asayiş Şube Müdürü: 4822258. Asayiş Ekipler: 4842005. Polis îmdat: 155. Trafik : 4833222. Trafik Denetle- me; Alo 154. Bölge Trafik Şube Müdürlüğü: 3889210 İzmir Anakent Belediyesi de yılbaşı öncesi çeşitli önlemler aldı. Yapılan açıklamada et. balık, hindi ve çerez satan işyer-_ lerinde sürekli denetim yapıldığı. fıks mönü uygulayacak iş- letmelerde de fıyat tabelası kontrolünün sürdürüleceği belir- tildi. Belediye nöbetçi ekiplerinin yılbaşı gecesi sabaha kadar gelecek şikayetlen değerlendireceği vurgulanarak yurttaşla- nn 2568045' 4210874 ve 4834369 numaralı telefonlara baş- vurabilecekleri bildirildi. 'Osmaıılrdaııbir gram alüıı almadık' Paşa, 1950'de alünla dolu olarak bıraktıklan hazinenin 10yılda yok edildiğini söylüyor V E R G I A D A -5- Ve İkinci Cıhan Harbi çıkıp Türkiye'de tamamıyla muhtaç bir vaziyet hasıl olunca- ya kadar. yardım bahsi yalnız akıl vermeye münhasır kalmış, para hususunda hıçbir açı- lma. kolaylık gösterilmemıştir. Bu zihnım- dedir. Dışandan yapılan hiçbir para yardımı yoktur. İkincisi. Lozan Muahedesi birtakım takıntılarla beraberçıktı. Bunlann hepsi ha- fif görünür. fakat güvendikleri şey şu>du. Bunlar yapılmayacaktır. Türkiye. içinden bırçok keşmekeşlere girecekür. Bu kanşıkbklar içinde hıçbir şey yapamayacağı düşünülerek ta>in edilmiş olan adalet müşa- virleri, kabotaj hakkının ancak iki sene su- receği, hülasa kapitülasyonlara ait diğer me- selelerin fîilen kendi kendine sürüklenip gi- derek eskı rejimin iadesi sonucuna vönele- ceği kuruntusuna kapılrruştır. Bu ümit sonu- na kadar onlarda yaşadı. Ama bu benim zih- nimde daima bir görüntü olarak tehlike ola- rak belirir-yaşar. taze bir halde durur ve ben onunla idareye geçerim. Asıl zihnimde kesin olarak verdiğim karar. mutlaka esaslı ihtı- yaçlara dair bir şey yapmak lazım. Bütçemiz nasıl olacak? Bütün mesele maliyeye bağlanıyor... Ben zihnimde ilk gün- den itibaren ka- rarlıydım. Bütçem zayıf olacak... Ne kadar zayıf olursa olsun, ondan bi- razdaha zayıf hale getirip bir mik- tannı yatınm ola- rak ayırmak ve za- man içinde mem- leketın ilerlemesi- ni bu yatınm ile sağlamak; ağır tecrübelenn il- hamı olarak düş- man içinde, düş- man karşısında en ağır baskılar altı- nda edinilmiş bir kanaattı bende... Onun için mutla- ka esaslı ihtiyaçla- ra para ayırmak lazımdı. Bu esaslı NAZMI KAL ihtıvaçlann başında memleketin şimendifer ihtiyaa gelir. Buna devam etmek lazımdır. Bu esaslı ihtiyacin da memleketin bütçe muvazenesi içinde olması gerekir. Mesela demirjolu, bizim zihnimızdc olgun bir ihti- yaç halındeydi. Paraya ihtiyacı vardı. Mut- laka bunu \abanci yapardı. Halbuki biz mutlaka bunu millileştirmek karan ile çıkmıştık ve mutlaka yeni yollar yapmak ka- ran icindeydik. Keza endüstrileşmede. mut- laka bir adım atmak lazımdı. Bu meseleleri yapabilecek bir \atınm usulünü bulacağım ve onlan tatbik etmeye başlayacağım. Borcu reddedebilmek Bu kanaat bana hakim olarak başba- kanlığa başladım. Ve bu kanaatte isabet etti- ğimi hadiselerle birer birer kendim tecrübe ettim. anladım. Mesela, birmisal olarak söy- leyeyim. Başbakanlığım esnasında bir sene. Hazıne için Osmanlı Bankasf ndan. o sene içinde iade edilmek üzere borç para almak istemiştik. Osmanlı Bankası "Baş üstünde" diye cevap verdi. "Yalnız bu dediğiniz bir is- tikrazdır. O istikrazı görüşelim'' dedı. Bu ce- vabı bana getirdikleri zaman meselenin başı- ndan sonuna kadar geleceğini, bunun sonu- nun nereye varacağını anladım. Hazır para ihtiyacı içinde bulunacağız, bu hiçbir zaman bitmeyecektir ve her bitişte, nihayet birkaç sene içinde Lozan'dan, milli mücadeleden eserkalma>anbirıdarehusulegelecektir. Bu endişe bana hakim olmuştur. Osmanlı Ban- kası'ndan bu cevabı aldıktan sonra teşekkür ettim. "İhriyacım zail oldu, istemiyorum" de- dim. Lozan Muahedesi'nin zamana bakılarak bırakılan takıntılan vardı. onlardan kurtul- mak lazımdı. Bunlann hepsine ümıt bağ- lanmıştır. Mua- hedeyi yapanlar: "İçerde mutlaka huzursuzluk ola- cak, mutlaka ih- riyaç artacak. yardıma ihtiyacı olacak. o zaman bu yardımı ödeti- riz" diye düşü- nüyorlardı. Böy- le bir plan karşısında kala- cağımı bildiğim için hep mua>- ven istikametler- de nasıl tedbirli , . _ ^ bulunacağımı bi- Osmanlı Bankası'ndan borç isteyen Inönü, 'Bu bir istikrazdır' yanıö ahnca vazgecer. liyordum. Ve asıl çarenin de mutlaka kalkı- diyerek gelişıgüzel malı politika ile her türlü nma olacağını, esaslı ihtiyaçlan devletin ken- gedik açılmıştır. Asıl hata burada olmuştur. O kadar böyle olmuştur ki hatta İkinci Cihan Harbi'nden çjkışımızın bile yine büyük bir çaba mahsulü olduğu gözden kaçabilmiştir. Biz tabiatı ile Osmanlı İmparatorluğu'ndan bir gram altın almadık. Biz 1950'de iktidan bıraküğımız zaman, Merkez Bankası'nın elinde Türkiye'nin hiçbir zaman görmediği miktarda bir altın hazinesi vardı. öyle bıraktık... Sonra her şey değişti... Şimdi ser- best zamandır, istediğimizi yapacağız devrine girdikten sonra bugün bir gram kendi malımız olarak altın yoktur. (1960 kastdili- yor. N.K). Lozan Muahedesi'nin neticeleri. sıkıntılan. o zaman içinde yenilecek büyük güçlükleri olduğu gibi. ondan sonrası için Türkiye'nin geçmişte nasıl sıkıntılarla adım di eliyle yapmasından başka çare olmadığını, olamayacağını bilerek bir ıdare tarzı takip et- tim. İkinci Cihan Harbi'ne kadar Lozan'ın bü- tün takıntılan bitmişti. Hatta memleket her türlü askeri kayıttan, tehditten uzak olarak Boğazlar üzerinde bütün müdafaa hakkını almıştı. İkinci Cihan Harbi'ne böyle girmek mümkün oldu. Demek ki başbakan olduğum zaman memleketin. cumhuriyetin dışardan, dışanya karşı maruz olacağı tehlikeleri dai- ma bilen, gözönünde tutan bir insan olarak çalıştım ve neticeleri bu suretle almak müm- kün oldu. Ondan sonra büyük hataya dü- şülüp "İsmet Paşa Lozan kafası ile idare edi- yor, halbuki dünya değişti. bilmem ne oldu" adım çöküntüye gıttığıni canlı olarak yaşamak hiç unutmaya- cağım bir ders olarak bugün de üzerimde tesirini yapar. Cumhuriyet devrimdir NAZMİ KAL: Sizin de ön- saflarda görev aldığuıız ve kur- duğunuz Tûrkiye Cumhuriyeti elii > aşına bastı. EUinci y ılda ne- ler hissedivorsunuz? İNÖNL': Cumhuriyetin ilanı büyük bir rejim değişikliğidir. Bu değişiklik, esaslı bir nokta- da, başka cumhuriyet ilanlan ile aynlır. Diğer memleketlerde cumhuriyet ilanlan, ilk heyecan fırtınası geçtikten sonra. kısa bir zaman sonra restorasyon- larla cumhuriyetten evvelki re- jimin iadesi teşebbüsleri ıle karşı karşıya kalmıştır. Bizim cumhuriyet elli seneyi buldu, hiçbir ciddi restorasyon teşeb- büsü. tasavvuru veya hazırlığı karşısında bulunmadı. Bu ba- kımdan cumhuriyet sağlam bir temele oturrnuş sayıhr. Cum- huriyetin ellinci yılını bugünkü sükunetle idrak etmek. rejimin sağlamlığı bakımından teminat venci. huzur verici bir işaret sa- yılabilir. Bu bakımdan rahatlık vardır, geleceği için emniyet vardır. Yalnız ellinci seneyi o şartlar içinde idrak ediyoruz ki artık her fıkrin, gerek yan ile gerek sözle çok partili siyasi ha- yatta söylenebileceği devreye geldik. Burada muhtelif cereyanlar zaman zaman söylenir mi? Söylenme daha ileri teşebbüslere vanr mı? Bu yüzden memleketin huzuru ve idaresi temelinden sarsıhr mı? Bu endişeleri, idare edenlerin, kafalannda bir ihtimal olarak bu- lundurmalan lazımdır. 25 Ekim 1973 yıhnda yapılan ve ilk kez 29 Ekim 1973'te televizyonda yayımlanan bu konuşma, İsmet Paşa'nin radyo mikrofon- lanna, televizyon kameralanna söylediği son sözler oldu. İki ay sonra, 24 Aralık 1973te kaybettik. Nur içinde yatsın... Btrrt Bilgi Yayınevi'nceyayımlanan, \azmiKal'aıhazır- ladığı "tsmet Inönü'mm Telenzyona Aniamklan" ki- labından.