Catalog

1KASIM1993 PAZARTESİ CUMHURtYET SAYFA DUNYADAN Kafkaslar ikindYugoslavya olmasın S avaşın yıkıma uğrattığı Kaf- kasya, Batı Avrupa'daki poh- tik çevrelerden hayh uzakta görünebüir, ancak dağılan Doğu Bloku'nun hayaleti, Almanya ile Rusya arasındaki ilışkilen etkıliyor. Baü Avrupa, Yugoslavya'dakı cö- küntûnün şimdiye kadar pahahya raal olmadığı düşüncesiyle kendisini rahatlatabilır. Ne var ki ekim ayı- nda Moskova'da yaşanan olaylar ve Rusya'nın gûneyinde giderek tı- rmanan kanşüıklık, bütün bir Av- rupa için tehlike çanlan çahyor. Nükfeer silahlann, tehlikeye yol açabileceği, Yeltsın karşıtı ayaklan- macdann eline gecebıleceği kaygıla- nna şimdi bır de, özellikle Türkıye Batı, Kafkaslardaki etnik çatışmalar karşısında kararsız. Kullanılan yöntemler Yugoslavya'da olduğu gibi akan kanı durdurmada yetersiz kalıyor. Batı, bir yandan müdahale için gönülsüz davranırken, öte yandan Rusya'nın yeniden eski gücüne kavuşmasından korkuyor. sırunna yakın olan eski Sovyet cum- huriyeüerinde düzenin giderek bo- zulmasından duyulan endişeler ek- lendi. Bau, büyük bir ikilemle karşı kar- şıya. Bir ya«da, Kafkasya'daki sa- vaşı durdurmak için müdahale et- mektekı gönülsüzlüğü ya da yeter- sizliği, öte yanda bölgede Rusya'nın gücünün yeniden canlanmasından duyulan korku var. Rus hûkümeti, Moskova'daki kriz doruk noktası- na ulaşüğı zaman bile, Kafkasya bölgesınde bulundurmasına izin ve- rilen birlıklenn sayısı ile ilgjli kısıtla- malann askıya alınmasını ısteyecek zaman bulmuştu. Batılı uluslar, şu ana kadar banşı Abhazların Gürcülere karşı bağımsızlık sa>aşı verdiği Suhumi kentinden trajik bir sahne. Abhazların saldınsı sırasında ölen köpek ve sahibi yol ortasında vahyor. Bu anı görünfükyen gazeteci de birkaç saat sonra aynı kaderi paylaşacak. Bu, AP için çahşan Andrey Solovyev*in çektiği son karelerden biri. Savaş gazeteci, sıradan vatandaş, hayvan aynmı yapmıyor. sağlayabilmek için, Balkanlarda kullandıklan ve artık başansızlığa uğradığına kesin gözûyle bakılabile- cek araçlar dışında başka bir yol bu- lamadı. Almanya Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel. bu ayın başlannda Al- man gazetelerine verdiği demeçte. tarüşmalara çözüm geünlmesınde AGIK'in (Avrupa Güvenlik ve İş- birliği Konferansı) öneminden söz ediyordu. Ancak AGİK'e üye üç Kaflcas topluluğunun yurttaşlan, bu tür sözleri buruk bir gülümse- meyle karşılıyor. Kınkel'in yazısının çıkmasından kısa bır süre sonra, Rusya'nın böl- gedekı arabulucusu Vladimir Kazi- mirov, Gürcistan, Ermenıstan ve Azerbaycan'ın, aralanndaki tartış- malan, kendisinın dışında kimsenın aracıhğryla çozümleyemeyecekleri- nin altını çiziyordu. Rusya'nın, arap saçına dönmüş sorunlan gerçekten ınsani nedenler- den ötürü çözmeye çaüşüğını kabul etsek bile, bölge halkı, Moskova'nın dünülerine güvenmiyor ve Rusya'- nın gönderdiği banş gücünün, Mos- kova tabanh yeni bır ımparatorlu- ğun öncü kuvvetieri olduğunu dü- şünüyor. Çoğu kimse, Bağımsız Devletler Topluluğunu SSCB'nin yeni bır türü olarak görüyor. Eduard Şevardnadze, savaş ha- lindeki Gürcistan'ın BDT'ye üye ol- masına unza atarken, (yetkileri askı- ya alınmış) meclısindeki çoğu mil- letvekılinın buna karşı çıkacağını kabul ediyordu. Şevardnadze'yı destekleyenlerin, Rusya'nın niyetle- rinden kuşku duyması gibı, eski bir KGB şefı olan Azerbaycan Cum- hurbaşkanı Haydar Aliyev de, ken- disini destekleyen kimselenn, Kremlin'le kurulacak yakın bir iliş- kiye sıcak bakmadığını kabul etmek zorunda. Hem Şevardnadze hem Aliyev, millıyetçi önculleri Gamza- hurdiya ile Elçıbey'i görevlerinden uzaklaştırabilmek için Moskova'- dan ciddi bir yardım görmüştü. Şimdi, iki önderin BDTye üye olur- ken bile ulusal egemenlıği giderek daha fazla vurgulamalan, Krem- lin'in, bu cumhunyetlerin bağlıbh- klanna ödedıği bedelin kanıtı. IAvrupa Kafkaslara askeri müdahale yapmah Belki de, bu denli geniş bir etnik çeşıtlıhği banndıran topraklarda uluslann doğması her koşulda san- alı bır süreç olacakü Ancak Mos- kova'nın. önce Daghk Karabağ ile ilgih 1988'den beri süren Azeri- Ermeni tartışmasma, sonra da Ab- haz ayaklanmacılarla Gürcü güçler arasındaki çaüşmalara kanşması, guç bır doğum olasılığını, yeni ulus devletlerin kürtajı noktasına getırdi. Kafkasya'da dökülen kan, Rus- ya'nın Baülı arabuluculan dışlamak yönündeki net terahi, NATO'nun Pax Sovıeüca'nın bozulmasına ver- diği tepkilere damgasını vııran, ön- >argılı bir temkinbliğı destekliyor. Batı, gerçekten eski Sovyet cumhu- nyetlerinin bağımsızbk isteklerini bır kenara atmak istemiyorsa, böl- gedekı çaüşmalan sona erdırebile- cek bir şekılde konuya dahil ol- manın yollannı ciddi ciddi düşün- mek zorunda. Rusya ile yerel hükü- metler arasında kurulacak, Bauh güçlerin (gerekirse BM çaüsı altı- nda) aracıhk ettiği bir işbirhğı, Kaf- kasya"dakı gerihmleri yaüşürmanın tek yolu olabilir. Bunahmlar sırasında atılacak herhangı bır adım gjbi, bu seçimin de riskleri var. Ancak Bosna öme- ğınde görüldüğü gibi, Avrupa ken- disini insani yardımla sınırİayacak olursa, catışma yalni2xxı büyür Avrupa, Ruslann yanına banş gucü de yerleştirerek bölge halkına bağımsızlıklannın tehlikede olma- dığı mesajını iletebilir. Asker gönde- renlerin arasında. artık sorumluluk- lannı görmezden gelmeyi sürdüre- meyecek olan Almanya da yer al- malıdır. Almanya, Yugoslavya so- rununda çok laf etti, ancak eyleme geçmedı. Rusya çevresindeki bu- nahm, Bonn'dakı ürkek devin, ban- ştan söz etmektense eyleme gecebi- lecek yiğitliği bulmasını bekliyor. Mark Almond TbeEuropean Istanbul zaman, mekân, insan boyutlanyla ilk kez A'dan Z'ye gundeme geliyor: Istanbul Ansiklopedisi. 8 cilt, 10.000*i aşkın madde, binlerce fotograf, gravür, harita... 200'ü aşkın araştırmacı, sanatçı ve yazar Istanbul için ilk kez bir araya geldi. Istanbul'un 2.000 yıl öncesine uzanan tarihi, dini ve sosyal hayatı, ekonomik yapısı, mimarisi, folkloru, insanlan, Dünden Bugiine tstanbul Ansiklopedisi spor ve sanat olaylan bütun yönleriyle ilk kez işlendi. îstanbul Ansiklopedisi, dünyanın belkı de en zengin ve gizemli şehnni bir butün olarak gozler önüne senyor. Değişen, gelişen Istanbul , yalnız dünüyle değil günümüz yaşamıyla da ele alınıyor. Önemini ve güncellığinı hiçbir zaman yitirmeyecek tstanbul AnsıkJopedisi, 64 sayfahk fasiküller halinde 72 haftada tamamlanacak. tstanbul Ansiklopedisi, tstanbul bilincine sahip herkes için. t s t a n b u l K ü l t ü r K u r u m l a r ı R e h b e r i i l k f a s i k ü l l e b i r l i k t e b e d e l s i z ! Istanbul Ansıklopedısi'nın armaganlar dizısi ilk fasikülle başlıyor Müzelerden kıtabevlerıne, universıtelerden sanat merkezlerine Istanbul'daki bütün kültür kurumlannın adres ve telefonlarını içeren eksiksız 180 sayfahk bir kültür rehberi. Piyasa degeri 40.000 TL. İlk fasikülü alan herkese! Acfa Soyadı . MeslegL Adresı.- PostaKodu Şehır Tel Abone ScçeneklcTİ: • Pe$uı (3000000-U) • 2Taksne 1000 000+ (2 ı l 100000-TL) • 4Taksme 800 000 - • H ı 650.OO0.-Tl) • 6Takatre 650000- + ( 6x50000011) • STakane 500000-*! 8x425000-TL) CH lOTaksne 450000 *(1013^5000-TL) Abone RedellnLTaksttlni • 662!*9i No hi posta çekı de odüyorum. fcncAopısı ekledır CD NjklHjcu.tırjm • Krcdı Kanı hesabımabotiçkavdedırazlvalnızpeşınodenıelerv'e ilk takstıçjn) • VBJ • Vtaster-EuroCipd • DınosClub • Pre^tıge kanSahıbL ı ı ı I GeçeAlıkTanlu L J I ! loua I «ırvYıldız>an>ı tobacılaı Daıresı. Baıhjıos Bulvan «0' T 00 Beşıtaaş laanbulTcl 227 3^33 34 Faks 2Z"tl 32 I • D Ü N D E N B U G Ü N E -"» ISTANBUL / 3 J _ K I M 1 9 9 1 K D V D \ H ! L Hemen abone olun, kazançlı çıkın! tstanbul Ansiklopedisi ne ister peşin, ister taksitle abone olabilirsiniz Abone olduğunuzda fiyat artışlanndan etkilenmeyeceksiniz. Fasiküller iki ayda bir ciltlenmiş olarak adresinize gönderilecek. Cılt kapaklan sizin için bedelsiz. Sundugumuz bütün armaganlardan siz de yararlanacaksınız. VKULTUR BAKANLIĞl VE TARİH VAKFI ORTAK YAYINI Ç ı k t ı ! H e r C u m a r t e s i b a y i n i z d e . M u t l a k a a l ı n !