Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
SAYFA CUMHURİYET 19 NISAN 1992 PAZAR
12 DIZI-YAZI
HAFIMABAK1Ş
AHMET TANER KIŞLALI
Umut Cumhuriyet Halk
Partisi'nde mi?
Mart 1978
Istanbul Beyazıt Meydanı nda bırkaç kışının yaşamına
malolan bır patlamaolmuştu 3azı ışçı kuruluşları bırkaç
saatlık bır protesto eylemı yapıyorlardı
Yollarda barıkatlar vardı Genç bır bakan makam ara-
basından ınmış bakanlığına yuruyerek gıdıyordu
Kendısını tanımakta geoıkmeyen ışçıler bağırmaktaydı-
lar
- Hukumet ıstıfa
1
Hukumet ıstıfa
1
Soz konusu hukumet, sonCHPhukumetıydı Sozkonusu
bakan busatırlarınyazarıydı Soz konusu ışçı kuruluşu da
DISK ıdı
Ve kurulalı daha ıkı ay olmamış bır hukumetı yuhalatan
aynı DİSK bırkaç ay oncekı seçımlerde CHP ye destek
vermıştı
Turk-lştekı sendıkaların çoğunluğunun yonetıcılerı
sağcı partılerın yandaşlarıydı DISK demokratık solcu
CHP yı -yeterınce solcu bulmadığı ıçın- bır taktık olarak
kerhen desteklıyordu CHP onun ıçın bır tur atlamata-
şı ıdı
Işçılerın oylarını alan ama ışçı sendıkalarının gerçek
desteğınden yoksun CHP ıse yonetımının ve programının
sosyal demokratlığına dayanarak sosyal demokrat olabıl-
me uğraşı verıyordu
Değışen kafaya uygun bır beden yaratma savaşıydı bu
Yumurtasız omlet gıbı sendıkalarsı? ve kıtle orgutsuz
bır sosyal demokrat partı
1
•••
Daha once de yazmıştım Bır partının nasıl sosyal de-
mokrat olabıleceğı bellı.
Işçıler başta olmak uzere toplumsal tabanınızı -ağırlıklı
olarak- çalışan toplum kesımlerı oluşturuyor mu
7
örgut
yapınız bu toplum kesımlerını yansıtacak ozellıklere sa-
hıp mı
9
Bu tabanın gereksınımlerını karşılayacak tutarlı
ve ınandırıcı bır programınız var mı
9
O tabana ve o orgute uygun bır tavanımz var mı soru-
suna yer yok çunku zaten tabanınız ve orgutunuz tutarlı
bır yapıda ıse partının merkez yonetımı farklı bır bıçımde
oluşamaz
CHP kafası ıle bedenı bırbırı ıle uyuşmayan bır partıydı
12 Eylul kapıyı çaldığı zaman Ama Ecevıt ın tartışdmaz
ağırlığı o tutarsızlığı bır olçude gozlerden saklıyordu
SHP o tutarsızlığı dev/ralıp uzenne ağırlıksız bır lıderlık
modelı ekledı Inandırıcı lık daha da azaldı
Kım olursan ol gel modelı bır açık kapı sıyasetı ıle sos-
yal demokrat partı kurulamayacağı gerçeğı kafalara dank
ettığı zaman ış ışten geçmıstı
DSP ıse ığne ıle kazarak tabandan tavana sosyal de-
mokrat yapıkurmak gıbı bırıddıaylayolaçıktı Soylenenler
doğru model tutarlıydı Ama uygulama tutarlı değıldı
Kapı-penceresımsıkı kapatılarak herkesten kuşkulana-
rak topiuma guven verecek bır kadro oluşturmaktan kaçı-
narak kıtlesel desteğın bır sınırın otesıne taşınması elbette
kı olanaksızdı Toplum ıçın ıstenen demokrasının, partı or-
gutune layık gorulmemesınm ınandırıcılığı golgelemesı
kaçınılmazdı
CHP nın mırasına goz koyan ıkı partıden bırı genış ta-
banlı ama tutarsız otekısı ıse belkı daha tutarlı ama dar
tabanlı
Meydan once Özal a, sonraDemırel'ekaldı Onlarınbır
. şey^yapabıleceklerı yok, sosyal demokratlığı da gerekırse
bızyaparız dıyerekten
•••
Boyle bır ortamda CHP nın yenıden canlandırılması
-Sayın SHP genel sekreterının ıddıasının tersıne- hayal
değıl "umuf'tur'
Koşulların zorladığı ama koşulları olan bır umut
Umutsuzluğun yarattığı bır umut
' CHP malvarlığını bıze devredıp yenıden tarıhe karış-
sın dıyebılmek ıçın hıç değılse kapatılmasının uzerınden
11 yıl geçtıkten sonra olsun kıtlelerde ondan daha çok he-
yecan yaratabılecek bır ısme sahıp olmak gerekır
Elbette kı kurulacak olan CHP 1980 ın CHP sı olmaya-
caktır Tıpkı 1980 ın CHP sının de 1950'lerın CHP sı olmadı-
ğı gıbı Tıpkı 1950'lerın CHP sının de 1930'ların CHP sı
olmadığı gıbı
Bılınen bır şey "Aynı ırmakta ıkı kez yıkanılamaz '
60-30 YIL ÖNCE CUMHURİYET
Küba'daki deniz iissii
0 W <
9
oV.
HAZVİTE
19 NİSAN 1932
Havana Radyosu bugünkü
yayımnda, Fıdel Castro
Hukumetını devırmek ıçuı
Kübahların sarf ettıklerı
gayretlenn Guantanamo
Körfezındekı Amenkan
denız üssunde geiıştırıldığmı
ve us arazısını gerı almak
ıçın Kübu Hukümetmın
bununla ılgılı plânlannı
tekrar açıkladığmı
bıldırmıştır
Havana Radyosu yayınında
Castro aleyhtan unsurlann
Amenkan üssune sığındıklan
ve Amenkalılardan süâh ıstedıklen ılen sürulmuştur
Avrupa Birliği konusu
19 NİSAN 1962
Ortak Pazar ülkelen Dışışlerı Bakanlanmn bugun Fransız
Dışışlerı Bakanlığında yaptıklan toplantıda, bu- "Avrupa
Sıyası Bırlığı"nın kurulmasıyle ılgılı antlaşma tasansı
üzerınde hıçbır ılerleme elde edılemerruştır.
Beş saatten fazla suren bu toplantı sonunda hıçbır bıldın
de yayımlanmamıştır Bundan başka Devlet veya Hükümet
Baskanlanrun toplantısı ıçm herhangı bu- tanh de tesbıt
edılmemıştır Bılındığı gıbı bu toplantı, prensıp olarak,
Roma'da yapüacaktır
öte yandan, altı Dışışlerı Bakanının önumüzdeki toplantısı
ıçm de yıne bır tarıh tesbıt edılmemıştır Gerçı, Dışışlerı
Bakanlarmın buluşmalan ıçm fırsat eksık değıldır Dışışlerı
Bakanlan 3 mayısta NATO Bakanlar Konseyı'nın toplantısı
ıçın Atma'da buluşacaklar, sonra da Ortak Pazar ıle
tngıltere arasındakı temaslan devam ettırmek üzere 8
mayısta BnUelles'de toplanacaklardır
Bıhndığı gıbı altı Dışışlerı Bakanı (Couve de Murvılle,
Gerhard Schroeder, Antonıo Segnı, Paul-Henrı Spaak,
Joseph Luns ve Eugene Schauss) son "sıyası" toplantılannı
20 martta Lüksemburg'ta yapmışlardı O vakıt, Fouchet
Komısyonunun raporundan (bu komısyon şundı yenı
başkan Attülo Cattanı'nm adını taşımaktadır) hareket eden
Bakanlar, üç noktada anlaşamadıklannı görmüşlerdı:
1- Antlaşmada, Atlantık çerçevesıne yapüacak atıf Bu atıf,
gelecekte savunma meselelenyle ılgılı bütün taahhütleri
içme alacaktır.
2- Mevcut (iktısadı) camıalan, hükümet başkanlarının
tasarlanan sıyası çerçeve ıçınde alacaklan kararlar
karşısında korumak ıçın başvurulacak yol.
3- Tasarlanan antlaşmanın yenıden gözden geçırilmesı
Gerçekte bu son formül şu meseleyı ıçıne almaktadır
Hükümetlerarası özellık taşunası gereken sıyası antlaşmada,
bunun bırleşmış bır Avrupa'ya doğru bır merhale olduğu
belırtılecek mı, belırtılmıyecek mı?
Luksemburg'takı bu çıkmazdan kurtulmak ıçm, General de
Gaulle ttalyan Basbakanı Anuntore Fanfanı ıle göruşmek
üzere 4 nısanda Tonno'ya gıtmıstı
Işten çıkarma ve taşeronla çalışma gibi yöntemlere sıkça başvuruluyor
UcuztşgücüneyöneEş
Turkıye kapıtalızmını 1980'lerden
1990'lara, 'ıçe donuk" bır bınkım tarzın-
dan' dışa donuk" bır bınkım tarzına taşı-
yan surecın ana yuklenıcılen, hıç kuşku-
suz çalışan kesım, yanı ucretlıler ve kuçük
uretıcıler oldu Bu kesımın 1980'ler bo-
yunca katlanmak zorunda bırakıldıklan
özvenler sayesınde 1970 lenn sonlannda
ükanan Turkıye kapıtahzmı 1980'lerde
yenı soluk borulan buldu ve akacağı yenı
bır yatağa kavuştu
Çalışanlann katlanmak zorunda bıra
kıldıklan özvenler ekonomık ve sıyası>dı
Başta sendıkal haklar olmak uzere bırçok
demokratık hak ve ozgurluğunden mah-
rum bırakılan çalışan kesım, 1970'lenn
sonlannda başlayan reel gelır kayıplannı
1980'lerde de telafı edemedı ve 1980'Ienn
sonlanna değın buyuk yoksullaşmalar ya-
şadı
1980'lenn başlannda yenı stratejı ola-
rak saptanan ıhracata donuk modelde,
ucretler ve taban fivatlan bır talep oğesı
olmaktan çok, bır malıyet öğesı olarak
onem kazanırlar Dış pazarlarda yer bul-
ma savaşı verecek unınlenn gırdılen olan
ışgucunün ve hammaddelenn fivatlan
farklı bır anlam kazanır ve mumkunse en
aza ındınlmesı amaçlanır Bunedenle dı-
şa açılma", ucretlen baskı aluna almadan
gerçekleştınlemezdı Aynı zamanda, ta-
ban fiyatlan da bellı bır dısıplm altına so-
kulmak durumundaydı Oysa. 12 Evlul
oncesınde, eksıklen olsa da, belırlı bır sen-
dıkal mucadclenın varlığı, tepkılenn dıle
getınldığı ve seçmenın oy mekanızmasıyla
haklannın gen ahnmasına reaksıyon gos-
terebıldığı bır parlamenter duzenın henuz
ayakta olması, yenı modelın olmazsa-
olmaz koşulu "antı-sendıkal' duzene ge-
çışı engelledı
12 Eylul darbesı, yenı modelın ınşasının
vazgeçılmez sıyası operasjonuydu Bu
darbe ıle parlamento kapatılıp sendıkal
haklar ve her turlu demokratık muhalefet
sindınlırken, "sermave-emek" ılışkılen
once askıya alınarak daha sonra da 1982
Anayasası ıle dışa açık ekonomık modelın
ıhtıyaçlanna gore, >enıden duzenlendı
Bu venı antı-sendıkal duzen, ozgur sen-
dıka. ozgur toplu pazarlık ve grev hdkkına
çeşıtlı sınırlamalarla, >asaklarla, ışçı hare-
ketının polıükleşmesıne engeller getırdı
Yıne bu modele hazırhk, modele a>akbağı
olacak en onemlı kuruluşlardan DISK ın
yonetıcılennı tutuklajarak faalıyetlenm
askıya alarak, mal varlığmı kayyımlara
aktararak, devre dışı bırakmakla vapıldı
Yenı modelın sermaye-emek ılışkılen
yenıden yapılandınlırken dev letın ekono-
mık mudahalelen de emek aleyhtan bır
tutumla. sermayeyı guçlendırmeye donuk
gehşü Iç talebı kısmaya ve fırmalan dışa
açılmaya zorlayıcı yanlan olan, aynca bü-
yuk fırmalara doğrudan sermaye transfen
ışlevı goren bu mudahaleler ıkı turlu yapıl-
dı Bır yandan vergı yuku çalışan sınıflann
sırtına daha fazla yıkılırken, denge, serma-
ye lehıne gelıştınldı Ote >andan da devlet
harcamalanndan, çalışan smıfın daha çok
yararlandığı eğıüm, sağlık, konut gıbı har-
camalara butceden aynlan pav azaltılarak
yoksullaşma surecı perçınlendı
12 Eylül asken dıktatorluğunun gozetı-
mı alünda hazırlanan 1982 Anayasası ıle
ınşa edılen antı-sendıkal duzen yenı ana-
yasanın ışığında 1983'te çıkanlan 2821
sayılı Sendıkalar Kanunu ıle 2822 sayılı
Toplu Iş Sozleşmesı, Grev ve Lokavt Ka-
nunu nda gorulen hukumlerle sağlandı
Doğrudan ılgısı bulunmasa da Dernekler
Kanunu Sıkıyonetım Kanunu Olağa
nustu Hal Kanunu, Devlet Güvenlık Ka-
nunu, Serbest Bolge Kanunu, >enı antı-
sendıkal duzenı tahkım eden duzenle-
>apılan zamlarla eskı kayıplannın bır kıs-
mını telafı edebıldıler 1989'da memurlar-
da reel maaş artışı yuzde 38'ı, 1990'da ıse
>uzde 36'yı buldu SSK venlenne gore de
ışçılenn abm gucu 1980-1988 arasmda
>uzde 28'bk duşuş gostermıştı 1989 ve
1990, kavıplann gorece telafı edıldığı yıllar
Türkiye kapitalizmi
nereye
Mustata Sönmez
meler oldu
U>gulamalar sonutu, ulkede zaten adıl
olmayan gelır dağılımı tablosu dar gelırlı
sınıflar aleyhıne daha fazla bozuldu Uc-
retlıler ve kuçuk uretıaler genelde serma-
ye karşısında daha fazla yoksullaşünldı
Sermayenın kendı ıçınde de gelınn buyuk
kısmına devleşen holdınglenn, rantıyele-
nn daha fazla elkoyduğu goruldu
Yoksullaşan ucrethler ve kuçuk uretıcı
koyluler, 1980 oncesı durumlannın gensı-
ne duşmelen karşısında, tarklı savunma
ve uyum mekanızmalan gelıştırmeye ça-
lıştılar Sermave-emek ılışkısındekı >enı-
den yapılanma, toplumda yenı kurumla-
nn \enı polıtık oluşumlann da maddı te-
melını varattı
"Balar'la gelen
Ozellıkle 1980-1983 donemınde, yanı
asken dıklatorluk donemınde scnnayenın
saldınlan karşısında "defansıf bırçızgıde
kalan ışçı harekeü, 12 Eylul rejımının bır
tur devamı sayılan ANAP ıktıdan done-
mındede yenı antı-sendıkal duzenı sarsa-
oak bır eylembbk gosteremedı Bunda,
Turk-Iş'ın teslımıyetçı çızgısının buyuk
onemı vardı Yoksullaşma ve antı-demok-
raükieşmeye çalışanlann tepkısı • dıpten"
geldı 1988"den başlayarak ışyerlennde,
gorulmedık olçude, katıbmcı, şıddetı dış-
layan ve sergıledığı yaratıcıbk orneklen ıle
îevresınden bü>uk sempatı toplayan kıtle-
5el ışçı eylemlen, hem ışçı hareketını 'ofan-
>ıf bır çızgıye yonelttı hem de sendıka yo-
netımlenne çoken ışlemezlığı ve teslımı-
yetçıbğı sarstı '"Bahar eylemlen dıye de
adlandınlan bu kıtlesel protestolar sadece
ışçı kesımını değıl memurlan da kucak-
layarak toplumsal eylemlere donuştu
Bu mucadelea anlayışın da etkısıyle
1989'dan başlayarak ucret ve maaşlarda
görelı artışlar oldu Orneğın 1980-1988
arasında memurun aylık kazancının satın
abna gucundekı kayıp yuzde 41 5'ı bul-
muştu Memurlar ancak 1989 ve 1990'da
Gelir kavıpları nasıl telafı edilivor?
198O'lı yıllarda yüksek enflasyon karşısın-
da yetersız kalan ücret ve maaş artışlan,
çabşan kesımde bır yoksullaşmava yol
açarken abştıklan 1980 oncesı >aşam
tarzıru koruma> a çabşan ucretbler, bır dızı
'telafı edıcı yollar' ıle standartlarının aşm-
masını önlemeye çahştılar Aıleler bır
yandan geleceğe donuk projelennı ertele-
mekle, bır >andan da yenı gebr sağlayıcı
kaynaklar bulmakla yenı koşullara uyum
vollan denedıler denıyorlar Konut sahıbı
olma projesını ertelemekten ya da daha ıyı
bır kırabk konuta taşınmaktan vazgeçme,
yıllık tatıl masraflannı, çocuklann eğıtım
harcamalannı kısma. kıtap gazete sıne-
ma, konser gıbı kulturel ıhtı>açlan TV ıle
ıkamc etme. yuva çağındakı çocuklann
yuva masraflannı kısmak ıçın yuvadan
alıp aıle buyuklennın bakımına terk etme,
harcamalan kısma >a da erteleme ıle ılgılı
başbca aıle onlemlen oldu
Kayıp gebrlen telafı etmede başvurulan
yollar da çeşıtb "İkıncı ış tutmak" sıkça
başvunılan bır telafı yolu Ozellıkle satı-
nalma guçlen yuzde 42 azalan memur ke-
sımınde bu yol çok denenıyor Olabıldığı
olçude fazla mesaı yaparak haneye gıren
gebn arttırma da bu bağlamda kaybedılen
gelın telafı yollanndan bın
YAntemlep...
Hane halkından daha çok kısının ışeucu
pıyasasına gırmesı, ka>ıp gefın telannın
bır başka yolu Ev hanımırun ışe gırerek ya
da eve ış alarak ev ışlenne ek ış yuklen üst-
lenmesı, emekbye a>nlmış aıle buyuğu-
nun yenıden çabşma>a başlaması. eğıtım-
dekı çocuğun okulu bırakarak ya da okul
saatlen dışında garsonluk, ışportacıhk.
çıraklık benzen ışler tutması, ucrettekı
kaybı telafı etmenın başbca bıçımlen
Borçlann, taksıtlenn odenmesı ıçın oto-
mobıl, ev gıbı gayn menkullenn. zıynet eş-
yalannın satılması ya da aıle buyuklenn-
den yardım talep etmek de bu donemın
sıkça başvurulan onlemlen arasında
Ücretblenn hane harcamalannı kısma,
kayıp gebrlen telafı ıçın yenı gelırler bul-
ma çabalan, Turkıye halkının çok önem
verdığı aıle duzenı ve refahında onemb
gedıklenn açılmasına da neden oluyor
Sarsılan aıle duzenı ıçınde yuk ve
fedakârlığı ağırlıkla ustlenenler, kadınlar
Çocuklar, eğıtımden koparak ya da ye-
tersız eğıtıme mahkûm kalarak bu done-
mın bır dığer kurbaru olurlarken yaşblar
da son gûnlennı huzur ıçınde geçırmenın
fırsatını bulmakta zorlandılar
Kayıp gebn sendıkal mucadeleyle telafı
etmek yenne başka yollardan bulmayı
teşvık edıa yontemler ANAP rejımmce
de sunuldu ANAP'ın buyuk kentlerde
gecekondulara tapu tahsıs belgesı verme-
sı, ımar yasaklannı gevşetmesı, dargebrb
kesımı kentsel rantlara ortak ettı Bu tur
bır populızm ıle partısıne bu>uk kentler-
de taban bulan Ozal, başta Ankara,
Istanbul ve Izmır olmak uzere 3 mılyon
dolayındakı gecekonduya tapu tahsıs bel-
gesı dağutı Bu pobtıka, ucret-maaş yo-
nunden gelır kayıplanna uğrayan ucretb-
lenn bır kısmına, kentsel rantlarla
kaybını telafi etme olanağı sundu Bazı
gecekondu sahıplen, gecekondusuna kat
çıkarak ya da müteahhıtle kat karşıbğı
anlaşarak bır anda ücret kavbını unuttu-
racak bır gebre kavuştu Kentsel rantlara
gecekondu sahıplennın kuçuk paylarla
ortak edıbnesı, ANAP ıçın mabyetsız bır
gelır arttırma yoluydu, doğrudan doğru-
ya kımseye zaran yoktu Buna karşıbk bu
tur bır populızm, gecekondu kesımının
bır kısmının kayıp gelınnı tclafî etmeve ve
onu ANAP saflanna çekmeye yaradı
Büyuk kentlerden ANAP'ın son seçım-
lerde guçlu çıkmasında ımar aflannın. ta-
pulandınna çalışmalannın. ımar ızınlen-
run onemb etkılennın olduğu one surule-
bıbr
oldu."Bahar evlemlen" ıle bırlıkte ucret-
lerde gorulen gorece ıyıleşme, ışverenlen
farklı bır "u>um mekanızması" gelıştır-
meve yonelttı Bu tepkı, yo_ğun tensıkat-
lar, yanı ışçı çıkarmalardı Ucret artışlan-
na toplu halde ışçı çıkarma şekbnde tavır
gebştıren ışverenler, bır anda yoğun bır ış-
sız kıtlesının sokaklara boşalmasına da
yol açülar
1988 ve 1989 un ekonomıde durgunluk
>ıllan olmasının da etkısıyle, tasarruf on-
lemı altında tensıkatlar hızla arttı Bu ara-
da hukumetın ucretlerden aldığı '"Konut
Edındırme Yardımı Fonu", "Çalışanlann
Tasarruflannı Teşvık Fonu gıbı ıstıhdam
fonlan da ışçı çalıştırmayı ıtıcı kılmaya
başladı Fonlar vergıler, sıgorta pnmlen
ıle bırlıkte lcgal yollarla ışçı ıstıhdam et-
menın malıyetının artması, toplumda, be-
yan dışı ışçı çabştırma dolayısıyla, vergı
Yasalarda
'normalleşme'ye
gidildikçe işverenler
yükümlülüklerden
'kaçınma' yoluna
gidiyorlar. İşten çıkarma,
sendikasızlaştırma, emek-
yoğunprojelerden
kaçınma, taşeronla
çalışma, eve iş dağıtma
başvurulan başlıca
yontemler.
sıgorta pnmı ve fonlan odeme yüküm-
lulüğünden kaçınma eğıbmlenm de arttır-
dı Yoğun ışsızbk şartlan bırçok ışçının
kendısıne dayatılan "kaçak çalışma" şart-
lannı kabullenmesıne de yol açtı
Sendıkalaşmanın zorlaşünldığı bu
çabşma bıçımlennın ozellıkle hızmet sek-
torlennde yaygınlaşüğı dıkkat çekıyor
Bazı ışkollannda (basın gıbı) ıse sendika-
sızlaştırma başvurulmaktan çekınılmeyen
bır sılah
1980'lenn sonlannda canlanan ışçı ha-
reketının antı-sendıkal duzenı "normalleş-
tıımeye' donuk taleplen, dıpten gelen dal-
ganın Turk-Iş ust yoneümını de doğru bır
eylem çızgısıne çekmesı, DISK'ın kararb
bır hukuk sa\aşımı sonucunda beraat
edıp sendıkal platformda yennı abnası, ış-
çı-ışveren mucadelesının daha adıl şartlar-
da yaşanmasınm da koşullannı hazırla-
maya başladı "Pans Şartı' benzen meun-
lere TC hukumetının ımzalar koymuş, ol-
ması da, çabşma vaşaırunın demokratık-
leşmesını zorlajıcı etkenlerdı Şımdı so-
run, yapısını antı-sendıkabzm uzenne
kurmuş Turkıye kapıtabzmının, normal-
leşen bır sendıkal düzenle bır arada yaşa-
mayı nasıl becereceğı sorunuvdu Bazı go-
ruşlere gore. Turkıye burjuvaası de artık
değışmış. kısa vadelı, çağdışı, şıddet
yanlısı "cozum arayışlannı terk etmış,
demokrauk sendıkaalıkla bır arada yaşa-
manın yollannı oğrenme>e karar vermıştı
Bunu oğrenmeye kararlıvdı ve uyum me-
kanızmalannı buna gore gelışürecekü
Bır dığer vaklaşıma gore ıse, Turkıye
kapıtabzmının objektıf şartlan, ucuzışgu-
cu ve ıtaatkâr ış duzenı ıhtı>acındaydı
Kuçuk demokratıkleşme hareketlenne bı-
le tahammulu voktu Nıtekım Çabşma
Bakanı Moğultay ın toplu ışçı çıkarmayı
önlemeye donuk >asa tasansı hazırhklan-
na gostenlen toplu tepkıler de bunun ışa-
retı sayıbrdı Yakın gelecek, sıcak ışçı-ışve-
ren çatışmalanna gebe gonınuyordu
Bu ıkı vaklaşımdan hangısı hakb çıka-
cak
9
Işçı hareketırun ızleyeceğı mucadele
çızgısının nıtebğı kadar Turkıye kapıtabz-
mınde ışlenn >olunda gıdıp gıtmemesı de
seçılecek yaklaşımda etkılı olacağa ben-
zer
BÎTTİ
İLAN
KADtRLİ 1. KADASTRO HAKIMLIĞt'NDEN
ESAS 1974/251
KARAR 1990/547
Mahkememızden verılen 25 12 1990 gün ve 1974/251 esas 1990/547
sayılı kararında taraf olan davacılar Nun Şımjek, Mustafa Gurlek,
Cımşıt Tepeh, Ahmet Kafalı, Hacı Durdu Şışmen, Halıl Kafalı, Hu
rü Yurtsever, Halıl Ganp, Ehf Poyraz, Alı Uludoğan ve Haane'nın
davasının reddıne, Kadırh Akmaşat köyüne aıt 59, 60, 63, 64 numa
ralı parsellerın bıhrkışı Mustafa Kocaoğlu'nun 2 4 1990 tanhlı rapo
runa göre tamamı 361 267, 200 000 hısse kabul edılerek Abdurrahman
Hacıhalıloğlu ve arkadaşlan adına tesçılıne karar venlmış olup ışbu
karar taraflardan Sultan Er, Kenm Torun, Izzet Akkuş, Sevun Vaha-
poğlu, Kenan Ergun, Emıne Kafalı, Ahmet Nurcu, Ümmuhaıu Ak-
kuş, Fatma Ceylan, Ahmet Küçukduran, Nun Şımsek, Muslafa
Mehırlı, Volkan Ispır, Razıye Tunçbdek, Melek Morttas, Ayşe Düzenlı,
Alı Talay, Hasan Yurtsever, Alkan Ispır, Arzu Ispır'e tüm aramalara
rağmen teblığ edılemedığınden mahkememızın 8 41992 gün
1974/251 1990/547 mütefemk karan ıle teblığıne karar venlmış ol
duğundan ış bu ılanın yayınından 15 gıin sonra teblığ edılmı; sayla-
cağı, adı geçenlere ılanen teblığ olunur 8 4 1992
Basın 47072
ANKARA NOTLARI
MUSTAFA EKMEKÇİ
Tavukla Pilavın Başında...
ömer Polat anlattı koy oğretmenının oykusunu ömer
Polat oykucu romancı tıyatro oyunu yazarı, eğıtımcı On
parmağındaon becerı' 1942 y111ndaTutak ın Sıncan koyun-
de doğdu Koy Enstıtulerınde okumadı yaşı gereğı, ama
Koy Enstıtulu bır oğretmenm buyuk etkısınde kaldı Gul-
mece oykusu bıçemınde anlattığı olay, Turkıye'nın gerçek-
lerını yansıtır Önce ömer Polat soyluyor, şoyle
- Bızım orada, Ağrı nın Tutak ılçesınde bır faytoncu var-
dı, faytoncu yuzbaşının karısını goturuyor başçavuşlara,
kaymakamı gezdırıyor, kuçuk yer Bunun ıçın de çocukları-
nın adını koyarken yuzbaşının kaymakamın adları neyse
onları koyuyor Oradakı memurlarmadlarınıntumu örne-
ğın bırı Mehmet Çetın Şerıf Şahın oburu Ahmet Metın Şe-
rıf Şahın Dort-beş adlı çocuklar Adam oldu olmuş daha
doğrusu Ölunce demışler kı ılçenın onde gelen memurlan
kaymakama
- Yahu bu faytoncunun çok emeğı geçtı, bunun çocukla-
rını gonderelım Koy Enstıtusu ne okusunlari
Erzurum da "Pulur Koy Enstıtusu var, oraya gonderı-
yorlar Bundan sonrasını bana faytoncu nun oğlu Meh-
met Çetın Şerıf Şahın anlatıyor
-Abı dıyor,' bız gıttık Adın ne dıye soruyorlar Bızım
adımızodenlı uzun kı, Şerı dıyorlar Tutak'ta Adımızı bıl-
meyınce Tamamdır dedıler Bunlar Kurt', 'Gel Kurt'
Gıt Kurtı Öyle okulu bıtırdıM Ikı kardeş 'Kurt Şerıf, 'Kurt
Metıni Benı Patnos un bır dağ koyune verdıler Yenı okul
açılmış oraya atadılar Idealıstım gıdeceğım koyu.koylu-
yu kurtaracağımi Çocukları eğıteceğım ağaç dıkeceğıml
Aldım tahta bavulu duştum yola geldım koye Okul kar-
şıda
1
Baktım obur evler yerın altında' 'Selâmun aleykum-
Aleykum selam'
Okula gıttım Aaa ınek boğurmelerı koyun melemelerı
gelıyor
1
Sınıfı açtım kı dolu koyun öğretmen odası, ınek-
ler' öbur odayı açtım at bağlamışlar Bekçı geldı
- Vallahı, bunlar ağanın mallarıdır boş duruyordu, getır-
dık koyduk'
Gıttık ağanın evıne, ağa karşıladı
- Hoş gelmışsen safalar getırmışsen'
Ben Kurtçe de konuşunca, bır daha sevındı
- Ineklerı de çıkarırım, koyunları da çıkarırım, hele gel
otur gel oturi
Akşam ağaya dedım kı
- Sabahleyın 7 yaşındakı çocukları okula alacağız' Nufus
kutuğu de elımde Yedı yaş çocuklarını çağırtın'
-Yavhoca boşver dedıağa ne ışın var''Gel otur bura-
da ışte ye ıç yat' Bunlar ne okuyacak'' Okuyup da ne ola-
cak falan dedı Sonunda çağırdılar yedı yaşındakı çocuk-
ları geldım okula Dızılmışler, kımının kucağında bır
çocuk kımının başı dolma kalem başı on sekız yaşında,
paşında papak' Saçları dalgalı nışanlı' Çağırıyorum
- Cımşıt Ozturki
- Benım
1
Gelıyor 10 yaşında
-Ulansen nasıl yedı yaşında olursun 18 yaşında varsın'
- Kardeşımın yerıne yazmışlari
- Ayşen özturki Bakıyorum kucağında ıkı yaşında bır
çocuk
Dıyorlar, Vallahrbudur' Neyapacaksın.yazacaksın'Bır
sınıfım oldu, Cımşıt'ten Ayşen e dek 18 yaşından dort ya-
şına HkışımTurkçeoğreteceğım, A yazıyorum,'Araba
1
'
(jıyorlar Y yazıyorum Dırgen
1
'F' 'Tırmık ' Başa çıkama-
dım Ağa da ıkıde bır dıyor
- Uğraşma gel
1
- Olur mu
?
Yarın mufettış gelır başıma'
- Yav mufettış gelsın pırınç pılavıyla tavuğun başında-
dır'
Bu arada kendı kendıme dedım kı 'Hıç değılse Istıklâl
Marşı nı fılan oğreteyımi Mandolını aldım elıme gıttım sı-
nıfa Başladım sınıfta çalışmaya Hoşlarına gıttı llk kez
koye yenı bır turku gelmış
1
Nasıl ozenıyorlar Ikı aya kal-
madı istıklâl Marşı na benzer bır şey çıkmaya başladı
Zordur aslında Istıklâl Marşı
1
Nışanı duğunu de hep bızım okulda yapıyorlar Ben
ağanın evındekalıyorum geç geldım okula Baktım duğun
var Ulanne duğunu bu
9
Bana dahabervermemışler Içerı
gırdım kı ohooo Cımşıt baştan tutmuş, Ayşen'ıne varınca-
ya dek butun sınıf halay çekıyor' Fakat, bu turku bır acayıp
turku Kurtçede bır turku vardır şoyle
Laççı bene Laaççı bene/Laçıka serı tentenemei ' (Ba-
şımdakı benım leçeğım/Kırmızı ışlemelı leçeğım ) Boyle
bır turku istıklâl Marşı nı buna uydurmuşlar
Korkma sonmez vay bu şa-fak/Larda yu-zen vay al san-
cak'
Bunu duyunca
-Oturunlan dedım bundan sonra Istıklâl Marşı yasak'
Oturdular Hafta geçmedı baktık bır çantalı, dağın tepe-
sınden gorundu, dedıler
- Aha mufettış gelıy
1
Ağa dıyor
-Yav dert etme
1
Pırınç pılavıyla tavuğun başındadır'
Ama benım ılk teftışım Elım ayağım tutuştu Mufettış
geldı sınıfa Çocuklar TurkçebılmedıklerııçınonlaraTurk-
çe oğretırken yıneleterek oğretıyordum Adın ne
9
', Adın
ne? gıbı Mufettış sınıfa gırdı kalktılar çocuklar ayağa
Oturun dedı Oturdular Ben bır kenardayım Çocuklar
baktılar, renk menk kalmamış bende Başladı mufettış,
- Yavrum senın adın ne
?
Cocuk karşılık verıyor
- Yavrum senın adın ne
9
Mufettış boyle bakıyor
- Sen kalk bakayım'
- Sen kalk bakayımi
Mufettış donup bakıyor bana Geçıptahtayayazıyor, 'A'
- Bu nedır
9
- Araba
1
Tahtaya F yazıyor
- Bu nedır
9
- Tırmıki Mufettış dedı kı
-Hocam burayagelırkenkotunıyetlıgelmedım Mısak-ı
Mıllı sınırları ıçınde sen bırTurkoğretmenısın' Çocuklara
Turkçe bıle oğretememışsın
1
- Nasıl oğreteyım mufettış bey
9
18 yaşından dort yaşına
kadar çocuk var Mufettış durdu dedı kı
- Hıç değılse Istıklâl Marşı nı oğretseydın' Der demez
Cımşıt
- O yasak, dedı Mufettış kıpkırmızı oldu, bana dondu
- Hocam Mısak-ı Mıllı sınırları ıçınde Istıklâl Marşımız
yasak ha
1
- Mufettış Bey, bır dakıka
1
Çocuklara 'Serbest rabe'' de-
dım, Serbest, kalkın> der demez turkudur deyıp tutturdu-
lar halayı
- Korkma sonmez vay bu şa-fak/Larda yu-zen vay al
sancak'
Mufettış gerı gerı gıttı
- Tamam, tamami Oturun Yasak yasaki
Cıktık geldık ağanın evıne Ağa, bır kuzuyu kesmış pı-
rınç pılavı geldı tepsıde Boyle butlar kızarmış, yanında
ayrani Mufettış aldı budun bırını hem pılava vuruyor hem
ayrana
1
Ağa dedı kı -
- Hocamız nasıldır mufettış bey
9
-Cok ıyı,çokıyıi
Ağa, dıyor, alttan benı durterek
- Demedım mıııı
9
Tavukla pilavın başındadır'"
• • •
Ne demış Nâzım Hıkmet Turk Koylusu ' şıırınde
9
'O topraktan oğrenıp kıtapsız bılendır/Hoca Nasreddın
gıbı ağlayan Bayburtlu Zıhnı gıbı gulendır '
Koy Enstıtulerı 52 yıl once kurulmuştu çok kısa surede
kapatıldılar NadırNadı nın17nısancumagunuçıkanyazı-
sını kaçırdıysanızokuyun Hazın Bır Yıldonumu' başlığı-
nı koymuş Sonu şoyle bıtıyor insan duşunuyor da '17
nısan bır ruya mı ıdı
9
dıyesı gelıyor "