Catalog

22 NÎSAN 1989 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR ISMAIL GÜLGEÇ CUMHURİYET/5 Çağlar öncesînden takı İlias Lalaunis'in 272 parçadan oluşan ve maddi değeri 700 bin dolar olan "lslam Sanatmdan Esintilerle Çağdaş Takılar" Sergisi, Türklslam Eserleri Müzesi'nde 21 mayısa kadar görülebilecek. AıNNA TURAY Bursa Ulu Cami'nin duvarlanndaki bir yazı, Nahcivan'daki bir camide yer alan iç içe geçmiş orgülerden bir motif, Marakeş'teki bir caminin kubbesinden bir kesit, Kazablanka Kraliyet Sarayı'ndaki kufî yazıh bir kabartmadan aynntUar,İConya'daki bir caminin kemerleri... İslam sanatının bir sürü alanda ve bir suru ayrıntıda bıraktığı estetik tatlar Lalaunis'in takılannda bir araya gelrniş. Türk ve lslam Eserleri Müzesi'nin camekânlarında bir 16. yüzyıl Kuran muhafazası ya da üzeri degerli taşlarla bezeli 17. yüzyıl gümüş şamdan; çevresinde ziyaretçilere göz kırpan bu takılar, ünlü Yunan mücevher yapımcısı İlias Lalaunis fennda baslayıp blten çlzgüer Lalaunis son koleksiyonuna konu olan lslam sanatında çizgilerin sonsuzluktan in"tslam Sanatından Esintileric başlayıp sonsuziukta bıttığıni söylüyor. (Fotoğraf. Uğur Saner) Çağdaş Takılar" sergisi nde. dı. Deseni inceleyebildiğimde, son da, aynı insan tarafından yaratıl ardından alıp çağdaş kadının kullanımına sunan Lalaunis, her taTakılan Paris, Londra, New suz çizgilerin derinligine inebildi mış gibi geliyor." York gibi dünyanın 15 buyük ken gimde ve aralanndaki bağı çözmeKanuni Sultan Suleyman done sarımcının kendi ulkesındekı kültinde, kendi mağazalarında satı ye çalıştığımda guzelliğinin farkı minde zarafet ile zenginliğin, in türel kaynaklan kullanması gereklan 68 yaşmdaki Lalaunis, ekono na varabildim. lslam sanatı, ma ce zevk ile saray soyluluğunun bir tiği kanısında. "Ancak" diyor, mi ve hukuk öğrenimi yaptığı hal tematik çalışırmışçasına sanâtın leştirildiğinı ve "Muhteşem Süley "Fazla folklorik olmaması kaydıyde üç kuşaktan gelen kuyumculuk derinligine inebilen kıiçük bir man"ın "ihtişamı"nın o devrin sa la. Çünku orneğin benim yaptıgtm mesleğini 35 >ıldır surduruyor. azınlığa çok şe> unlatır. Koleksi nat eserlerınde belirginleştiğini takıyı dünyanın her yerindeki kaBugune dek değîşik uygarlıklar yonumda, İslam esin kaynakları söyleyen Lalaunis, donemin salta dınlar, bir Parisli de bir Amerikah dan esinlenerek oluşturduğu 8 de na duyduğum saygıyı bugünün nat nişanları ya da merasim kılıç da bir Arap da aynı zevkle alıp tağişik koleksiyon hazırlayan Yu uluslararası kamuoyunun zevkiyle larından esınlenmeyi hiç duşun kabilmelidir. Oysa fazla folklora nanlı sanatçı, takılannda altın, ya birleşlirmeye çalıştım. Mucevher mediğini de belirtiyor. "Zira ama yönelirseniz sadece belli bir kesikut, elmas, pırlanta gibi değerli leri çeşitli teknikler ve malzeme cım takının vaşamımızdaki yeri me seslenebilirsiniz." lerle Islam'ın estetik gösterimin konusundaki felsefeme baglı kataşlar kullanıyor. Tarihi insanlık tarihi kadar esTakıyı yalnızca bir süsleme un den etkilenerek haariadım. Figür larak ve 0 devrin güzelliginden ki olan takının binlerce yil öncesînden, insanın güzellik ve sanasuru olmamn ötesinde "bir mesata karşı olan doğal ihtiyacını orjın taşıyıcısı, iç yaşamın bir ifadetaya çıkardığını söylüyor Lalaunis. si, bir simge, bir anı" olarak de Lalaunis, takıyı yalnızca bir süsleme unsuru olmamn Takılan dünyanın dört bir yanınğerlendiren Lalaunis son koleksı ötesinde, "bir mesajın taşıyıcısı, iç yaşamın bir da satılan İlias Lalaunis'e kadınyonuna konu olan tslam sanatı ifadesi" olarak gördüğünü söylüyor. Son ların beğenilerinin ortak bir noknın, "yeniden canlandınlarak bir koleksiyonunun konusu olan tslam sanatı, sanatçıya Rönesans dönemine sokulması ge göre sınırsız olanaklar sunan ve bir rönesans dönemine tada buluşup buluşmadığını soruyoruz. Yanıtı, "Kadınların zevki reken", sınırsız olanaklar sunan, uzaktan kumandalıdır" oluyor. zengin bir sanat olduğuna inanı sokulması gereken bir sanat. Kadınların butün dunyada modayor. Lalaunis'in son koleksiyonuna lerim mimari calışmalardan, hey esinlenerek Osmanlı tarihinin bu cılar, sanatçılar ve gazeteciler tacamilerin, sarayların, iç avluların kellerden, bina ve vazo süsleme ihtişamlı donemini. giıniımuz ka rafından yönlendirildiğini söyleve ravaklann, kubbelerin ve mina lerinden, kufî yazı örneklerinden dını tarafından kullanılabilecek yen Lalaunis lslam sanatından relerin mimarisi, İslam kaligrafi ve nihayet Kanuni Sultan Süley miıcevherlerde canlandırmaktı..." esinlenerek hazırladığı son koleksi, karmaşık georaetrik desenler, man'ın hükumdarlığında filizleBin yıllık parlak bir geçmişe sa siyonuyla bu sanatın yeniden cankıvnmlı çiçek ve yaprak motifle nen etkileyici sanattan ka>naklan hip olan İsiam sanatının atölyele landırılmasını amaçladığını bir ri esin kaynağı olmuş. Toplam de dı." rinde hangi işlemlerden geçerek, kez daha vuıguluyor. ğeri 700 bin dolar olan 272 parLalaunis, lslam sanatının dîn nasıl bir imbikten suzülerek deği1957'de Eski Yunan sanatından çalık bu koleksiyonun 70 parçası sel bir sanat olduğunu da Roger şik biçimlere, çağdaş takılara do esinlenen ilk koleksiyonunu hazırise Kanuni Sultan Suleyman dö Garaudy'nin sozleriyle açıkhyor: nuştüğunu anlatan unlü mücevher layan Lalaunis'in daha sonrakı neminden esintiler taşıyor. "Garandy'nin sozleriyle 'Desenle tasanmcısı, tekniklerinin çekiç, koleksiyonlan tarıh öncesi çağlarlslam sanatı etkisinde yaratılan rinin her çizgısi sonsuzluktan baş keski, testere, körük ve ateş gibi dan; Minoyen ve Miken uygarlıksüslemelerdeki inceliği ve ruhu an layıp sonsuziukta bitıyorî Tann bu sanatın başlıca unsurlanna da lanndan, geometrik, klasik ve Heüenistik sanatlardan, Mezopolamakta önceleri çok zorluk çek dan başlıyor ve onda bitiyor. Bin yandığını da sözlerine ekliyor. Binlerce yıllık uygarlıkların bi tamya, Bizans, Japonya, Çin ve tiğini söyleyen Lalaunis, şöyle sur yılı aşkın bir suredir devam eden dürüyor konuşmasını: "Hepsi bu sanatın urunleri oyle bir bir rıkimlerini muzelerin karanlıksa Kutsal Topraklar'da yaratılanlarkarmaşık ve erişilmez çalışmalar lik oluşturuyor ki sanki aynı an lonlarından, kalın camekânlarımn dan kaynağını almış. Yunan mücevher yapımcısı Lalaunis'in takılan îstanbuVda KİM KİME DUM DUMA BEHİç AK ı 5/ze kalbımm açmak,. hamfen* , Kıbarca kmouhbi P İ K N İ K PtYALE MADRA S7KBS. fflZU GAZETECİVECD£TŞ£\ Sıtkı Fırat'ın "Türkiye" konulu fotoğraf sergisi Pekin'de açılacak Çinlde Türk haftalan TÜTAV tarafından düzenlenen Türk haftalan kapsamında Türk hafif müziği sanatçıları Ayşegül Aldinç ile Nükhet Ruacan birer konser verecek. Fotoğraf sanatçısı Sıtkı Fırat'ın renkli baskı 70 fotoğrafından oluşan sergi 24 nisan 13 mayıs tarihleri arasında Pekin'de açılacak. Sergi Zolkavi Festivali'nde yinelenecek. Ayşegül Aldinç ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Türk Tanıtma Vakfı (TÜTAV), 24 nisan 13 mayıs tarihleri arasında, Çin Halk Cumhuriyeti'nde Türk haftalan düzenleyecek. Fotoğraf sanatçısı Sıtkı Fırat'ın, Turkiye'nin tarihi zenginlikleri, doğal guzellikleri, turizm ve kultürel değerlerini konu alan fotoğraflan, "Tnrkiyenı" başlığı alunda Pekin'de sergilenecek. Türk hafıf müziği sanatçılan Ayşegül Aldinç ile Niikhet Ruacan, Çin'deki Türk haftalan kapsamında konserler verecek. Programda oryantal sanatçısı Sibel Banş'ın gösterileriyle, Ayla Eryiiksel'in kreasyonlanndan oluşan defıleler de yer alıyor. Istanbul ve Ankara'nın buyük otellerinin aşçıları da Türk mutfağım Çin'de sergileyecekler. Sıtkı Fırat'ın sergisi daha sonra Zolkavi Ulusla Yüz müyonluk koleksiyon açıkarttırmada PARİS (ANKA) Fransa'nın başkenti Paris'te 19. yüzyıla ait 10 bin el yazmasıyla, mektuplar ve kitaplardan oluşan büyük bir koleksiyon onumüzdeki günlerde açıkarttırmaya sunulacak. Geçen ağustos ayında ölen Daniel Sickles adına bir albay tarafından oluşturulan koleksiyona 100 milyon frank (yaklaşık 16 milyon dolar) değer biçiliyor. Bugüne kadar tek kişi tarafından oluştunılmuş olan ve tünınün en büyüğü olarak nitelenen kolleksiyonda Guy de Maupassant'ın kendi el yazması olan "Bir Yaşam" adli eseri 800 bin frankla (yaklaşık 126 bin dolar) en yüksek değere sahip bulunuyor. Aynı koleksiyonda bulunan Baudelaire'nin "Kötüluğün Çiçekleri" adlı şiir kitabının ilk baskısına da 600 bin frank (yaklaşık 95 bin dolar) değer biçildi. Koleksiyonda aynca 400 bin frank (yaklaşık 63 bin dolar) değer biçilen Victor Hugo'nun bir Ortaçağ şehrini anlatan karakalem çalışmasıyla George Sand'ın suluboya ve karakalem çalışmalanndan oluşan bir albumü bulunuyor. ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI Nükhet Ruacan rarası Festivali'nde yinelenecek. Fotoğrafın 150 yıldır insanoğhınun en yaygın iletişim aracı olduğunu belirten Fırat, fotoğrafın kullanım alanının son 50 yıldır alabildiğine genişlediğini söylüyor. "Artık giinlük hayatımızda vazgeçilmezliğini ilan eden fotoğraf, gunumiızde görsel sanatlann en yaygın dalıdır" diyen Fırat, sozlerini şoyle surduruyor: "Şairin yazdığı şiiri, ressamın yaptıgı resmi yaratan duyguların ortaya koyduğu fotoğraf, teknoloji ile Uişkisinden dolayı belki de teknoloji çağının sanatıdır. Ancak her objektifin ya da denklanşöre basan her elin resimledigi fotoğraf, sanat değildir. Fotoğrafın sanatsallığı, onu yaratan kişinin yaratıcı iislubu ile belirlenir. Çünkü fotoğraf sanaü, bir görme ve yansıtraa biçimidir. " AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN GÜRSES Tarihî bir tragedyanın balesi JAK DELEON Koregraf Valerj' Panov'un Türkiye'deki üçuncü balesi "Antonius ve Kleopatra". Şöyle ki, "Budala"yla Turk baleseverini sarsan Panov, bu yıl Ankara'da "Romeo ve Juliette"i, ardından İstanbul'da "Antonius ve Kleopatra"yı sahneliyor. Belki de yaratıyor demek gerek, çünkü Valery Panov bir yapıtı ele aldığında yeniden yoğurur, çiğ hamurla çalıştığını varsayıp "ham" maddeye kendi düşlemlerini nakışlar. "Budala"nın dakikalarca alkış alan muhteşem finalı bu göruşe tanıktır kuşkusuz... Dıaghilev'in efsanevi dansçıları Rubinstein, Pavlova, Fokine, Kar"Antonius ve Kleopatra"nın savina. Nijinsky rol alıyordu. Taaşkı birçok baleye konu olmuştur. rih 2 Haziran 1909, yer bu kez Pa"Mısır Geceleri" ilk örnek (pro ris. Noverre'in 1765 yapımı, Autotip) sayılır. Müziği Arensky'nin, mer'in 1808'de Kreutzer'in muzilibrettosu ve koregrafisi Fokine' ği üstüne Paris'te tasarımladığı in olan bu tek perdelik yapım, ilk bale, Lazarev'in müziğini konu kez 21 Mart 19O8'de St. Peters alan Tchernisho\'un balesi U%8) burg'daki Maryinsky Tiyatrosu ve dell'Ara prodüksiyonu: Muzik nda sahnelendi. Başrollerde Pav Prokofiev, Milano 1971. lova, Nijinsky, Gcrdt ve PreobraAnlatüdığı kadanyla Valery Pajenska dans ediyordu. Biraz daha nov'un düşuncesi Bizans Imparauzunlaştırılmış bir turevinde Ta toricesi Theodora'yı konu alan bir neyev, Rimsky, Korsakov, Glinka bale yaratmaktı; sirk kızmın Jusve Glazunov'un ek müzikleriyle tinian'm eşi olmasına kadaı yuk tstanbulDevlet Operave Balesi 'Antonius ve Kleopatra"yı sahneleyecek GARFIELD JMDAV1S ( GAI?FIELP,BANA K4«GETİRDİN / ^ "Antonius ve Kleopaîra"yı koregraf Valery Panov sahneye koyuyor. Balenin dekor ve kostümlerini gerçekleştiren Alexander Vassiliev bir "RomaMısır" sentezi amaçhyor. Vasliliev, Roma, koliseyumu, yontular, Dekoriaı Vassllin'e ait "Antom us ve Kleopatra'nın dekor ve kostüm zafer takı, Mısır lerini Alexandr Vassılıev hazırltyor. piramitleri ve sfenks... scıışı, liuının vozüığı ınannmaz bir sureç. Ama sonuçta Kleopatra'da karar kılıyor Panov, hiç denenmemiş ve ozgün bir Kleopatra'da. Sovyet besteci (Haçaturyan) tarafından bestelenmtş değişık müziklerden bir "mozayik" oluşturuluyor: "Spartacus" ve "Gayane" baleleri, birinci, ikinci ve uçüncu senfonileri, piyano ve keman konçertosu. Libretto'yu oluşturan üç ana kaynak soz konusu: Shakespeaıe'in "Antonius ve Kleopatra" başlıklı tregedyası, Bernard Shaw'un "Sezar ve KleopatnTsı ve gerçek tarıh, yani "romantize" edilmemiş Kleopatra. Bir de fılmler girmiş devreye doğal olarak, Theada Barra'mn, Claudette Colbert'in ve Elizabetk Taylor'ın Kleopatra yorumlan. Dekorla kostumun yaratımını gercekleştiren Alexander Vassiliev bir "RomaMısır sentezi" amaçlıyor. Roma koliseyumu, yontular, zafer takı, Sezar büstü, Mısır piramitleri ve sfenks çağın ve çevrenin atmosfenru iletmek istiyor. Aşkın, olümün ve tarihin bu büyük tragedyasıru bale olarak yorumlayan Valery' Panov, bir söyleşisinde şöyle not düşer: "Benim görevim dans ateşini köniklemek, surekli diri tutmak. Bu ateşin ışığında ve sıçaklığından guç alarak araştırmak, uretmek, yaratmak..." Carolıne Llorca'dan bu noktada mutlaka söz etmek gerek: Yapımın (Panov lstanbul dışındayken) tüm yükunu omuzlayan koreografı asistanı Llorca, 24 saatlik çalışma günlerinin yabancısı değil. Muzik duzenlemesini deneyimli orkestra şefi Elshad Bagirov'un gerçekleştirdiği "Antonius ve Kleopatra'nın tstanbul Devlet Opera ve Balesine yaraşır bir "dunya promijeri" olup olmadığınaysa seyirci karar verecek son noktada... 1/ ) j?#ı VRnt>\ 4 A 22 MMH 'O£ BUGÜN, "MAesHALL PLANI" ÇMAHÇAL OKU ) ABD SEfUATVSuNOA OMAYIANMIÇTI. KOUUYLA İLGlU YACA TnSAGtSl, ZAMANIN AMERİKA DIŞlÇL£Rl 8AKAUI SeOeSS MA/eSHAU. 7XeA&A/DAN HAZl£U4NblĞf İÇIN ONUM ADfYLA ANILMIÇTt. IT DÜNYA SAVAft St/e*£/HDA Söyut: V/KtMA ÜĞGAVAPELI SO/SÇ S/Ç/M/^lu£yCV. OMC£, SAl/AÇA GİHMCDİĞI fÇ'M PLAAJ/M 0IŞWÇ>4 g/RAK/LAN TÜSKİY£, GOST^ftliSfJ rEP*Zİ ÜZEIZİME, BİS ytl. ISA &4PS&M* /U./M4CAKT7 ÖZEUi*U£ •19SO '&£ /&1T/PA&A GELC/V TARİHTE BUGÜN MÜMTAZARIKAM £.Harshall. MARSNALL PLANI