Catalog

12 NİSAN 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 MÜZÎK FİLİZ ALİ HAYVANLAR ISMAÎL GÜLGEÇ ÎDSO'yu Erich Bergel yönetti, solist Çek kemancı Hudecek'ti Hudecek'în kemaıı ziyafeti KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK Çek kemancı Vaclav Hudecek, Prokofiyef'in her bölümü birbirinden güzel keman konçertosunu, İDSO'nun sanki cam kırıkları üzerinde yürümek zorunda kalmış gibi ürkek ve tutuk eşliğine rağmen gayet profesyonelce yorumladı. Erich Bergel'in tstanbul'da yönettiği üç konserdeki program seçimi hem orkestra, hem solistler hem de dinleyici açısından doyurucu ve anlamlıydı. Her konserde bir çağdaş konçerto ile o konçertoya yakışan bir senfonik eser yer alıyordu. Güber ve Siiher Pekinei'in yorurnladıkları Bartok'un "tki piyano, vurmalı çalgılar ve orkestra için konçerto", Ann KaramiirseTin çaldığı Prokofiyef'in "Üç numaralı piyano konçertosu", ardından Çek kernancı Vaclav Hudecek'in yorumladığı yine Prokofiyef'in "tki numaralı op. 63, sol minör keman konçertosu" ile Bergel, 20'li ve 30'lu yıllarda bestelenmiş, iki dünya savaşı arası döneme silinmesi olanaksız mührunü basmış iki önemli 20. yüzyıl bestecisinin artık kJasikleşmiş olmakla birlikte tazeliğinden niçbir şey yitirmemiş eserlerini art arda sundu Jstanbullu müzikseverlere. Prokofıyef, ikinci keman konçertosunu (1935), birinciden (1917) on sekiz yıl sonra yazdı. Eser Fransız kemancı Robert Soetens için bestelenmiş ve kemancı eseri ilk kez 1 Aralık 1935'te Madrid'de Arbos'un yönettiği Madrid Senfoni Orkestrası eşliğinde çalmıştı. Prokofiyef, 1923'ten 1932'ye kadar Paris'te yaşadı. Aşağı yukan on yılı bulan Paris döneminde Prokofiyef, dünya çapında lanınmasına yol açan eserler besteledi. Serge Diaghilev, Stravinsky, Nijinsky ve daha pek çokları gibi yetenekli veya dâhi Rus goçmeninin sanatsal egemenliğinin bütün gücüyle sür Hudecek başanhydı Uzun süre David Oistrach ile çalısan ve daha sonra Çek Flarmoni Orkestrası solisti olan Vaclav Hudecek İDSO eşliğinde verdiği konserte izleyicilere keman ziyafetı çekti. (Fotoğraf Lale Fıloğlu) düğü bu Paris yıllarında Prokofiyef, üçüncü ve dördüncü senfonilerini, Diaghikv'in siparişi üzerine yazdığı "ÇeBk Çağı" balt müziğini, L'Enfant Prodigue balesini, 1. Düuya Savaşı sırasında cephede sağ elini kaybeden Avusturyalı piyanist Wittgenstein için yazdığı, yalnız sol el için 4. piyano konçertosunu, VVilhelm Furtvvangler'in yönettiği Berlin Filarmoni Orkestrası eşliğinde ilk kez çaldığı 5. piyano konçertosunu yazmıştı. 1932'de Sovyetler Birliği'ne geri dönmeye karar veren Prokofiyef, Amerika, Avrupa, özellikle Paris birikimini vatanına beraberinde taşıyordu. tkinci keman konçertosu, bu birikimi, Stravinsky'nin olduğu kadar, diyelim ki Berlioz'un da sanatçı üzerinde yarattığı etkileri yansıtan, 'tipik' Prokofiyefe göre oldukça melodik ve romantik bir eserdir. İDSO'nun program notlarında yine aklımı karıştıran bir cümle yer alıyordu bu konçerto ve gendde Prokofiyef'in müziği hakkında. Nereden buluyorlar bu savları Allah bilir... "Melodi fikirlerinin içtenliği, yazısının berrakhğı ve güçlü dinamizmi onun müziğinin başlıca özellikleridir ve kompozisyon sanatına kayda değer bir yenilik getirmediği halde, yeni bir tarz yaratmasını sağlar." Aynı cümlede hem kayda deger yenilik getirmediği hem de yeni bir tarz yarattığı söyleniyor ProkofiyePin. Buyrun bakalım, çıkın işin içinden... Çek kemancı Hudecek, Prokofiyerin her bölümü birbirinden güzel bu keman konçertosunu, İDSO'nun sanki cam kırıkları üzerinde yürümek zorunda kalmış gibi ürkek ve tutuk eşliğine rağmen gayet profesyonelce yorumladı. Yani hıç moralini bozmadı. İnsan üzülüyor doğrusu, gönül istiyor ki böyle kaliteli bir kemancı, böyle güzel bir eseri çalarken arkasındaki orkestra da onunla eşit düzeyde kendinden emin ve müziğe hâkim olsun. Ne var ki 8 nisan cumartesi sabahı dinlediğim konserin ikinci yarısında yorumlanan Rimsky Korsakof'un "Şebrazat" senfonik süitinden sonra anladım ki ÎDSO pek gü P İ K N İ K PtYALE MADRA nünde değil. Takım kondisyonsuz kısaca. "Şehrazat" gibi çok tanınan, çok popüler, çoğu müzikseverin soloları ezbere bildiği bir eseri çalmak epey tehlikeli olabiliyor ve benim de görevim yanlış bulmak değil. Zaten gerçek müzisyen neyi iyi yapıp neyi yapmadığını pekâlâ bilir. Ancak tiırn kondisyonsuzlukların arasmdan taze bir kır çiçeği gibi fışkıran bir kişi var. O da klarnet soloları ile uluslararası düzeyi tutturan Ayşegül Soyer. çok Iforışmalar niçîn gereklî? Konservatuvarlar müzisyen ihtiyacının çok üstünde öğrenci kabul edip, onları bir güzel mezun ettiler önceleri. Mezun olunca çiçeği burnunda harika gençleri kim, nerede ve nasıl isîihdam edecekti peki? Yarışmalann kaçınılmazlığı işte bu aşamada ayan beyan ortaya çıktı. New York Times Gazetesi müzik yazarlarından Bernard Molland, "Yanşma nıhu biç kuşkusuz iki magara adamımn bir parça av eti için karşı karşı\a geldikleri ve giiç gösterisine girdikleri andan bu yana giincelligini hiç yitirmemiştir" diyor bir yazısında. On binlerce yıldır değişen pek bir şey yok. tnsanoğlu birbiriyle her konuda yanşmayı sürdüriiyor. Üstelik bunu gelişme, ilerleme adına yaptığına da inanıyor. Yanşmalann en ilginçlerinden biri de kuşkusuz "Müzik yanşmalan". tkinci Dünya Savaşı'ndan sonra birbiri ardına filizlenen müzik yarışmalarırun bu denli önem kazanmasının başlıca nedenini, savaş sonrasında birden gelişen plak endüstrisine, özellikle "uzunçalann" bulunmasma bağlıyor Molland gibi yazarlaı. Müzik dağarının birbirinden güzel eserlerini artık milyonlarca insan evlerinde dinleyebiliyorlar. Hırslı anababalaı, hırslı çocuklannı müzisyen yapmaya, harika çocuklar yetiştirmeye karar veriyorlar. Yepyeni bir piyasa söz konusuydu o zamanlar ve hatta şimdi... Hırsh çocuklar, hırslı gençler olacaklar, konservatuvarları birincilikle bitirip plaklar yapacaklar, hem çok tanınacak hem de para kazanacaklardı. Ancak evdeki pazarlığın çarşıya uyduğu pek söyrenci kabul edip onları bir guzel mezun ettiler önceleri. Mezun olan çiçeği burnunda harika gençleri kim, nerede ve nasıl istihdam edecekti peki? Yarışmalann kaçınılmazlığı işte bu aşamada ayan beyan ortaya çıktı. Murray Perahia, Vladimir Ashkenazi, Emanuel Ax, Krystian Zimerman gibi yarışma kazanmış; Ivo Pogorelich gibi kazanmayarak olay yaratmış piyanistler bugün müzik piyasasının gözdeleridir. Vladimir Ashkenazi. Brüksel'de üç yılda bir yinelenen Kraliçe Elisabeth Uluslararası Müzik Yarışması'm 1956 yılında kazanmıştı. Kraliçe Elisabeth Yarışması, yine üç yılda bir Paris'te yapılan Marguerite LongJacques Thibaud Uluslararası Yarışması [ki bu yanşmayı kazananlar arasında Samson François (1943), Aldo Ciccolini (1949), Vladimir Feltman (1971) gibi onemli piyanistler vardır], beş yılda bir Varşova'da düzenlenen Frederick Chopin Uluslararası Piyano Yarışması [Mauririo Pollini (1960), Martha Argerich (1965), Krystian Zimerman (1975) bu yanşmayı kazanan unJ'iler arasında sayılmalı], dört yılda bir Moskova'da tekrarlanan Uluslararası Çaykovski Yarışması [Van Cliburn (1958), John Ogden (1962), Andrei Gavrilov (1974), Barry Douglas (1986)] tüm hırslı anababalar ve çocuklarının hayallerinde ve rüyalannda yaşar durur yıllardır. Bazı gençlere bir yanşma da yetmez. Yarışma yanşma dolaşıp ödırtleri, madalyaları tıpkı bazı olimpiyat atletleri gibitoplamayı pek se\rerler. örneğin Radu Lopu, 1966'da kazandığı HIZLI GAZETECİ \ECDETŞEX İİEMEN ÇIKAIM Ml ?. ÛCP'tİE A6UMÂ 8i KO/MADIM Van Cliburn Yarışması Birincilik Ödulü ile yetinmemiş, 1%9'da Ingiltere'deki Harvey Leeds Uluslararası Yanşması'na da girip birincilik madalyası alrruştı. Yarışma kazanmanın, plak ve konser anlaşmalan elde etmenin dışında oldukça cazip parasal kazancını da yabana atmamalı. Van Cliburn Yarışması birincisi 15.000 dolar kazanabiliyor. Harvey Leeds de hiç fena değil. Birinciye 10.000 dolar veriyor. Çaykovski ve Chopin yanşmalanmn parasal ödülleri pek iştah kabarucı olmamakla birlikte prestij bakımından yarışmaların başını çekme>i sürdürüyorlar. Dört yılda bir Viyana'da Tiyatro düzenlenen Ludwig van Beethoven Piyano Yarışması ile uç yılda bir Tel Aviv'de yapılan Arthur Rubinstein Piyano Yarışması müzikal geleceklerini yarışmalara bağlayan piyanistleT için yeni umut kapıları a'çıyor. Yanşmalara ilgi duyabilecek Türk piyanistler için birkaç önemli bilgi: 1 Ludwig van Beethoven Uluslararası Piyano Yarışması, Viyana. 1989. Katıhm: 1732 yaş arası. Birincilik ödülu: 5.000 dolar. Konser anlaşmalan ve bir Bösendofer piyano. 2 Kraliçe Elisabeth Uluslararası Müzik Yanşması, Brüksel. 1991. Katılım: 1730 yaş arası. Birincilik ödülü 7.800 dolar. 3 Harvey Leeds Uluslararası Piyano Yarışması, Leeds, Yorkshire. 1990. Katıhm: 30 yaşın altı. Birincilik ödülu: 10.000 dolar ve konser anlaşmalan. 4 Marguerite LongJacques Thibaud Uluslararası Yarışması. Paris. 1989. Katılım: 1630 yaş arası. Birincilik ödülu: 12.000 dolar ve konser anlaşmalan. 5 Arthur Rubinstein Uluslararası Piyano Yarışması, Tel Aviv. 1989. Katıhm: 1832 yaş arası. Ödüller: 10.000, 5.000, 3.000 do ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACl lar ve üç altın madalya, 1.000 dolar ve üç gümüş madalya. 6 Frederick Chopin Uluslararası Piyano Yarışması, Varşova. 1990. Katılım: 1728 yaş arası. Ödüller: Altın madalya ve 2.000 dolar, gümüş madalya ve 1.500 dolar, bronz madalya ve 1.000 dolar. 7 Van Cliburn Uluslararası Piyano Yarışması, Fort Worth, Teksas. 1989. Katılım: 1830 yaş arası. Birincilik ödülü: 15.000 dolar Carnegie Hall resitali ve orkestralı konserler ve turneler. tkincilik ödülü: 10.000 dolar, New York resitali ve konser turneleri. Üçüncülük ödülü: 7.000 dolar ve ABD AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAIS GLRSES konser turnesi. 8 Uluslararası Çaykovski Yarışması, Moskova. 1990. Katılım: 1732 yaş arası. Birincilik ödülü: 4.000 dolar ve Moskova'da üç konser ve iki ikincilik ödülü: 3.200 c'olar. İki üçuncülük ödülü: 2.400 dolar ve konser anlaşmalan. Viyana Festival Ha ftaları Kültür Servisi Bu yıl 11 mayıs18 haziran tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan "Viyana Festival HaftalarT'nın programında >ine çeşitli tiyatro, opera ve konser etkinlikleri yer alıyor. Devlet Operası'nda R. Strauss'un "Elektra"sı, Halk Operası'nda (Volksoper) 3. Strauss'un "Venedik'te Bir Gece"si, Burg Tiyatrosu'nda (Burgtheater) J. Nestroyun "Der Schützling" adlı oyunu, Akademi Tiyatrosu'nda (Akademietheater) Manfred Karge'nin "Sevgili Niembscb"i, Theater in der Josefstadt'da Lillian Hellmann'ın "Sonbahar Bahçesi" programda yer alan gösterüer arasında. Theater an der Wien'de, Mozart'ın ünlü yapıtı "Saraydan Kız Kaçırma", Viyana Devlet Operası, Viyana Festival Haftaları Yönetimi ve Brüksel'deki Theâtre Royal de la Monnaie'nin ortak çalışmaları olarak sunulacak. ttalya'dan Piccolo Teatro di Milano Luigi Pirandello'nun "Beni Nasıl tstersen"iyle, Demokratik Almanya Cumhuriyeti'nden Berlin Maxim Gorki Tiyatrosu, Volker Braun'un "Geçiş Donemi Toplumu'yla, DüsseldorFdan Deutsche Oper am Rhein, Franz Schrekerin "Damgalılar"ıyla, Hamburgtan Deutsches Schauspielhaus, Frank Wedekind'in "Lulu"suyla ve nihayet Brezilya/Sao Paulo'dan Companhia de Opera Seca, New York basınından büyük övgüler alan yönetmen ve tiyatro yazan Gerald Thomas'ın iki yapıtıyla, Franz Kafka'dan uyarladığı "Bir Dava" ve kendi yapıtı "Cannern com Filtro"yla festivalin konuk toplulukları arasında. Festival programında, Vienna An Orchestra'nın ve Casablanca Big Motion'ın caz konserlerinin yanı sıra, çok yoğun bir konser ve resital etkinliğini de içeriyor. Viyana Filarmoni ve Senfoni orkestraları, Alban Berg Dörtlüsü, Avrupa Oda Orkestrası, Bochum Senfoni Orkestrası, Camarata Zürih ve Hagen Dörtlüsü, bu etkinliklerden bazılarını oluşturuyor. Bunların dışında uluslararası çocuk filmleıi gösterisi, "Felsefe ve Psikanaliz" konulu bir sempozvunı. "Fransız İhtilali ve Avusturyz", «ngin programı tamamlı yor. Viyana'da, Secession binasında düzenlenen ve 15 nisana kadar sürecek olan "Tonlar ve KarşıTonlar" adlı festival, Viyana'nın yalnızca bir klasik müzik merkezi olmakla kalmayıp, öncu müziğe de açık olduğunu gösteriyor. Çağdaş müzik saııatının en önemli akımlarının sergilendiği bu program çerçevesinde düzenlenen 15 konser aracılığıyla, cazdan ve deneysel rock müziğinden en yeni girişimlere kadar uzanan bir yelpaze aracılığıyla müzik alanındaki guncel duşünceler dile getiriliyor. > o p e r a v e k o n s e r etkinlikleriyle GARFIELD jm DAVIS SORUNUytA BdVLE ' fLGllEMtyORSUN? ( SEN NOCAML DEĞfLSIN/ •V7" 1 ZO ştip / UEPSfNfN BAT A S .) s (\ Üniversitede müzik Kültür Servisi İstanbul Üniversitesi bünyesinde düzenlenen muzik etkinlikleri surüyor. İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı öğrencilerinin vereceği konser bugun saat 18.30'da Ataturk Kültür Merkezi Konser Salonu'nda izlenebilir. tstanbul Tıp Fakültesi Kültür ve Sanat Kolları tarafından düzenlenen "rock" konserleri kapsamında ise Çapa 14 Mart Anfisi'nde 17 nisan pazartesi günü "Kwashi"nin, 18 nisan salı "Poseidon"un, 20 nisan perşembe "Monoton"un, 24 nisan pazartesi uLorda"nın, 25 nisan salı "lnhibitors"un konserleri saat 16.30'da izlenebilecek. Gnıp Dinlence 18 nisan salı günü saat 15.00'de Kuyucu Murat Paşa Medresesi'nde, istanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Nefesli Sazlar Orkeslrası Konsen 19 nisan çarşamba günu saat 16.00'da, İstanbul Üniversitesi Türk Halk Muziği Topluluğu'nun konseri 21 nisan cuma günü saal 15.00"te, tstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Musikisi icra Heyeti Konseri ise 25 nisan salı günü 16.00'da Fen Fakültesi Konferans Salonu'nda dinlenebilir. TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ 12 Nisan KURAMCI VE BESTECİ SUPHIEZGL 1962 'DE BUGUN, ÜMLÛ TURK MÜZISI 8İLSIMI VE 8ESTECJSİ SUPH( £ZGI, 33 yA$tMM OLMuŞTİl. MÜZİICSErslZ 8İÇ AILBNIN COCJJĞU OL&USUHDAU. HACt AKİF gEY, ZEIcAt DEOE GİBİ 8UYUK gESrECiLEHDEU KUÇÜK yAfTA PEtZSLES Au/ltÇrt DAHA SONÜA ASKEef T/SBİYEYI 6inÇERSIC UEKt** OLAN SUPHt g£Y, 2.1 YIL T)SABLU£GAItPİ rA eoXEv YAPM/çn. EMEKU ou>ut:rAH SOHGA Y/A/S rO&USt BtÇlMPE MUZ/ICL£ UĞ&4ÇA4*yA KoyüLMUÇTU. RAUF rEICTA gEY VE HÜSEYıN SADETTİN AREİ.'LE BıüUICSONUÇTA, SCILTLIK BUYUK YAPtTı OLA/V ''/VA2>4/ef~ Y£ AA/IEL/' rUfZİZ MOSlK/Sf "ıV/ YAZM/fn. TU/SK MUZIStMA/ SES SISTEM/Ml BılıMCEL 7EMELLERE OTuflTAN BU YAPYr OıfMOA, ĞOO PEtJ ÇOK BESTE VESMrÇn'.. BBSTELEZıNDEN 16S rAA/eS/A/r YAY'ML4rMrÇTl'.. nr TUKK Muz/Ğı UZEHIHOE AeAçrtCMAiAe YAPMIÇ,