Catalog

9 EKİM 1989 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 Karabağ'da sarrlık • MOSKOVA (AA) Sovyetler Birliği'nin Azerbaycan ve Ermenistan cumhuriyetleri arasında düşmanhk nedeni olan Dağhk Karabağ bölgesinde Ertneni ve Azeri halk arasındaki çatışmalar sürerken, bölgede sarılık salgını başgösterdiği bildirildi. Resmi haber ajansı TASS, Azerbaycan'ın Dağhk Karabağ bölgesine uyguladığı ablukamn devam ettiğini ve bölgede ilaç bulunamaması yüzünden salgımn yayılmasının önlenemediğini büdirirken, Azerbaycan yetkilileri, demiryolu ablukasının cuma akşamı kaldınldığını belirtiyorlar. Ancak, Ermenistan ve Dağlık Karabağ'a yönelik ulaşımın hâlâ normalleşmediği kaydediliyor. Thatcher inise gecti Panorama EDtP EMtL ÖYMEN LONDRA tngiltere'de lşçi Partisi'nin kunıltayından sonra yarın da iktidardaki Muhafazakâr Parti'nin yıllık kongresi başlıyor. Muhafazakâr Başbakan Margaret Thatcher, son kamuoyu yoklamalarına göre ana muhalefet İşçi Partisi ve lideri Neil Kinnock'dan yüzde 11 geride. Muhafazakâr Parti'nin birçok girişim ve uygulamasının ülke genelinde daha da yaygın biçimde tepki yaratmaya başladığı görülüyor. Hükürnetin, bayraktarlığını yaptığı özelleştirme, enflasyonu aşağıya çekme, sağlık hizmetlerinde yapılması düşünulen değişiklik gibi halkın günlük hayatını çok ilgilendiren konularda, seçmenle ters düştüğü izlenimi uyanıyor. Bütün bu konular, yarın başlayacak olan kongrede ele alınacak. Son olarak, hükümetin adeta "zengini kollayan, yoksula aldırmayan" tutumuna ülkenin dini lideri sıfatıyla Canterbury Başpiskoposu Robert Runcie karşı çıktı. Runcie, Başbakan Thatcher'la açıkça tartışarak, partisini Incil'de lanetlenen bir kavme benzetti. "Ferisi" adlı bu kavim eski Yahudilerde kendilerini pek mukaddes sayan, iki yüzlü, sadece kendinin haklı olduğuna ınanan, bencil bir dini grup. "Run tngiltere'de Muhafazakâr Parti'nin kongresi yarın başlıyor ERGUNBALa POUTIKADA SORUIVLAR Son nabız yoklamalarına göre Thatcher'm Muhafazakâr Partisi, İşçi Partisi'ni %11 geriden izliyor. Marggret Thatcher'm "zengini kollayan, yoksula aldırmayan " tutumuna son olarak Canterbury Başpiskoposu Robert Runcie de isyan etti. de"nin, tam da Muhafazakâr Parti'nin yıllık kongresi öncesindeki bu çıkışı, basında ve televizyonda partiye yönelik eleştirilerin yoğunlaştığı bir sıraya rastladı. Bunlar şöyle özetlenebilir: • Şimdilik yüzde 8 civarında duraklamış görünen enflasyon, alınan önlemlere rağmen henüz aşağıya çekilebilmiş değil, Maliye Bakanı Nigd Lawson. neredeyse tamamen kredi ile yaşayan tııgiliz halkını kemerleri sıkmaya mecbur bırakan önlemlere devam zorunda, üstdik, Batı Almanya Merkez Bankası'nın banka kredi faiz oranını arttırması ve diğer Avrupa ülkelerinin de bu karara uyması üzerine, Maliye Bakanı, lngiltere "Avrupa Para Sistemi" ne üye olmadığı halde mecburen kredi faiz oranını tekrar arttırdı. Oran, bir yılda yüzde 7'lerden yüzde 15'e yükseldi. Bu, kemerlerin daha da sıkılması anlamına gelecek. Orta direk ve küçük işletmeler için kredi zorluğu, seçimde oy zorluğuna kolayca dönüşebilir. • özelleştirme programında, sırada Sular tdaresi'nin gelecek ay satışı var. Ancak hisse senedi almaya o kadar heves olmadığı anlaşılıyor. Halkın, suyun özel firmalann eline bırakılamayacak, yani "sahlamayacak" bir şey olduğu yolundaki inancı, bunda başlıca etken. Hükümetin, hisse senetleri için uygun ve düşük fiyat vermesi dahi şimdilik başvuru hızını arttırrnadı. Musluk sularının temiz ve sağlıklı olmadığı gerekçesiyle Avrupa Komisyonu'nun, İngiltere hakkmda dava açması da hükümet için zamansız bir tatsızlık oldu. Elektrik tdaresi'nin satışı ise genel seçim yılına; 1991'e ertelendi. • Sağlık hizmetlerinin büyük ölçüde özelleştirilmesini sağlayacak girişimler, tngiltere Tabipler Odası başta olmak üzere hekim ve hemşire kuruluşlan ile Sağlık Bakanlığı arasında "meydan savaşı" şeklinde devam ediyor. Halen bir hükümet önerisinden ibaret olan, henüz yasa tasarısma bile dönüşmeyen plan, önümüzdeki aylarda Avam Kamarası'nda çok şiddetli tartışmalara yol açacak. • Eğitimde yaşanan sorunlar, giderek Üçüncü Dünya ülkelerindekileri andınyor. Öğretmenlere verilen ücretin azlığı yüzünden toplu istifalar yaşandı. Londra'da hâlâ büyük bir öğretmen sıkıntısı var. Aynca devlet üniversitelerinde öğrencilerin tüm öğrenim masraflarım kendilerinin karşılamaları şeklindeki öneri, özellikle orta direk üzerinde olumsuz etki yapıyor. ' • Emlak vergisinin yerine, her yurttaşın, belli bir miktar vergi ödemesine dayanan yeni vergi sistemi, en anlaşdmaz ve Muhafazakâr Parti içinde dahi en çok tartışma yaratan bir girişim. Çok çocuklu ailelerin, şimdi ödedikleri emlak vergisinden daha fazla vergi ödemek zorunda kalacakları, koca bir malikânede yaşayan bir zengin ile mütevazı bir evde yaşayan kişilerin geı eğinde aynı vergiyi verecek olmaları, basın tarafından yerden yere vuruluyor. Bu ortamda partinin, daha çok merkezde yer alan etkili beyin takımı "Bow Gnıbu" tarafından yayımlanan bir bildiride, "Muhafazakâr Parti, sadece para kazaıtmak anlamına gelmemeli. Daha çok zengin olmak. başkasının sırtına daha çok basarak yııkselmek, düşene tekme atmak anlamına gelmemeli. Bütün sonımlululdann herkes tarafından daha adO biçimde paylaşılması anlamına gelmeli" dedi. Aoım, Suriye'yi suçladı • BEYRUT (AA) Lübnan'daki Hıristiyan hükümetin lideri General Michel Aoun, Suriye'yi, Suudi Arabistan'ın Tkif kentinde toplanan LUbnan parlamentosu çalışmalanna katılan milletvekillerine karşı "sindirme politikası izlemekle" suçladı. Aoun, Suriye'nin, Lübnan'da bulunan birliklerini geri çekmemek için milletvekillerine baskı yaptığım kaydetti. General Aoun'a yakın kaynakların bildirdiğine göre Suriyeli yetkililerin kendi basın organlan aracılığıyla yaptıkları uyarılarda, askerlerinin Lübnan'dan çektirilmesi halinde, daha önce görülmemiş katliamlara başvuracaklarını ima etlikleri belirtildi. Moskova'da rejim aleyhtarı gösteri Boris Yeltsin'i desteklemek için düzenlenen gösteride, Komünist Partisi'nin iktidar tekelinin son bulması ve ülkede Batı modeli demokrasi kurulması istendi. MOSKOVA (AP) Sovyetler Birliği'nin başkenti Moskova'da önceki gün binlerce kişi radikal reformcu Boris Yeltsin'i desteklemek için gösteri yaptı. Gösterici ler ayrıca Komünist Partisi'nin M yasa] güç tekelini kınayarak, ülkede Batı modeli demokrasi kurulmasını istediler. Bazı göstericilerin ellerinde beyaz, mavi ve kırmızı renkli Çarlık Rusyası'nın bayraklarım taşıdığı dikkati çekti. Komünist Parti içindeki sertlik yanklanna karşı Yeltsin'i desteklemek amacıyla başlatılan eylem kısa süre sonra Komünist Partisi kaışıtı gösteriye dönüştü. Rusya Halk Cephesi tarafından, gösteride 20 milyon üyeli Komünist Partisi aleyhinde sloganlar atüdı. Konuşma yapan bir gösterici "KoBoris Yeltsin'in eylül ayında münist Partisi bir mafyadır. Dün ABD'ye yaptığı ziyaret tartışmaya tarihinde iküdan ele geçiren ilk lara yol açmış, ttalyan "La mafya Komünist Partisidir" dedi. Repubblica" gazetesinde Yeltsin'in Diğer konuşmacüar, Komünist ziyaret sırasmda sürekli içkili ve Panisi'nin iktidar tekelinin son sarhoş olduğu yolunda bir yazı bulmasını ve ülkede Batı modeli çıkmıştı. Pravda Gazetesi de bu demokratik sistemin kurulmasını yazının tam çevirisini yayımlamıştı. Yeltsin, Moskova'ya döndüğünistediler. Çarlık Rusya» bayrağı Moskova'da önceki gun yapılan gösteride bazı göstericilerin beyaz, mavi ve kırmızı reiıkti Çartık Rusyası bayrağım taşıdıkları dikkati çektı. Gösteri sırasmda Komünist Partisi aleyhinde sloganlar atıldı. Konuşma yapan bir gösterici "Komünist Partisi bir mafyadır" dedi. (Fotoğraf: AP) Libya'da füze yapımı • LONDRA (AA) Federal Almanyalı mühendislerin, füze yapımı için Libya'ya yardımcı olduklan öne sürüldü. tngiltere'de yayınlanan bağımsız The Sunday Correspondent, Amerikan gizli haber alma servislerine dayanarak verdiği haberde, 100 kadar Federal Almanyalı mühendisin, Sahra'da bir kampta orta menzilli bir füzenin yapımı için çahşmalar yaptığını yazdı. Çad veya Mısır'ı vurabilecek menzile sahip olacak füze kimyasal silah taşıyabilecek. Gazete, Münih Başsavcısı'nın, Federal Almanya'daki "küçük ve büyük şirketlerin" bu füzenin yapımına ne ölçüde katıldıklannın saptanması için soruşturma açıldığını bildirerek dolayh yoldan haberi doğruladığmı büdirdi. de bu iddiaları kesinlikle yalanlamış, Pravda da radikal reformcudan özür dilemişti. Yeltsin yandaşları, Pravda'nın, La Repubblicada çıkan yazıyı yayımlamasını, Yeltsin'i gözden düşürmek için muhafazakârların yeni bir girişimi olarak değerlendiriyorlar. Sovyetler Birliği'nin Ukrayna Cumhuriyeti'ndeki Dmitrovski bölgesinden 12 bin tanm işçisinin, Yüksek Sovyet'e bir mektup göndererek "devleti emeklerini sömurmekle" suçladığı bildirildi. Sovyet Komünist Partisi'nin yayın organı Pravda'da yayımlanan mektupta, geçen yıl 17 bin rubleye satılan bir biçerdöverin bu yıl 50 bin rubleye satılmasına karşıhk, köylüler devlete 30 kapikten sattıkları bir litre sutün pazarda I rubleye satıldığını hatırlattılar. Mektuba imza koyan 12 bin tanm işçisi, hükümetin sorunlarına çözüm getirmemesi halinde, ürünlerini devlete vermek yerine pazarda satacaklaruu bildirdiler. Doğu Avrupa'da yüzyılımızın en önemli sosyal ve siyasal gelişmelerinden biri yaşanıyor. Soğuk savaş artık tbrihe karışmak üzere. ABD ile Sovyetler Birliği arasında peş peşe silahsızlanma anlaşmaları imzalanıyor. "Ortak Avrupa Evi" ve Yalta Antlaşması'nın yarattığı yapay bö(pnmenin ortadan kaldırılması diplomatik çevrelerde günün konusu. Sovyetler Birliği'nde Mihail Gorbaçov'un glasnost politikası, bu ülkenin dünyadaki imajını, dört yıl gibi kısa sürede, şasırtıcı biçimde değiştirdi. Sovyetler Birliği şimdi çevresinde korku ve kuşku yaratan asık suratlı super güç değil. Aksine her geçen gün yeni dost kazanan işbirliğine hazır, demokrasinin hızla geliştiği bir ülke. Batılı karikatüristler bile Sovyetler'i simgelemek için artık bir zamanlar olduğu gibi ayı karikatürleri yapmıyorlar. Avrupa'da savaş tehlikesi en alt düzeye inmiş durumda. İki askeri blokun bir süre sonra önemlerini yitirerek, siyasal nitelikli danışma örgütleri olmasından söz ediliyor. Bu pembe tablo madalyonun bir yüzü. Şimdi öteki yüzüne bakalım. Doğu Avrupa kaynıyor. Demokratik Almanya, kuruluşundan bu yana en bunalımlı günlerini yaşıyor. On binlerce kişi, Batıya kaçarken ülkede yönetim karşıtı gösteriler birbirini izliyor. Poiortya'da enflasyonun yıl sonuna kadar % 300'e ulaşması bekleniyor. Dayanışma hükümeti bunalımdan çıkabilmek için umudunu serbest piyasa ve Batı yardımına bağlamış durumda. Yugoslavya'da enflasyon % 1000. Ülke Sırp, Arnavut ve Sloven milliyetçiliklerinin sürtüşmesi ile çalkalanıyor. Macaristan Komünist Partisi, tarihi kongresinde adını değiştirerek Batılı sosyal demokratlardan esinlenen bir program benimsiyor. Başka bir deyişle komünizmden aynlıyor Macaristan Romanya, Macaristan • Demokratik Almanya ilişkileri son derece gergin. Varşova Paktı'nda bir yanda Macaristan, Polonya, öte yanda Romanya, Çekoslovakya ve Demokratik Almanya iki düşman grup oluşturmuşlar. Sovyetler Birliği ise ekonomik bunalım ve etnik huzursuzlukla bir bastan bir başa çalkalanıyor. Baltık cumhuriyetlerindeki durum Ogonyok Dergisi'nin genel yayın yonetmeni Vitali Korotiç'in de vurguladığı gibi, çok tehlikeli. Estonya, Letonya ve Litvanya'da milliyetçi akımlar artık açıktan açığa bağımsızlık için mücadele ediyorlar. Ukrayna'daki durum yakında Baltık'tan da tehlikeli olmaya aday görünüyor. Sovyet basını dağlık Karabağ'ın ise bir iç savaşın eşiğinde olduğunu bildiriyor. Batı basınında Mihail Gorbaçov'un geleceği hakkmda karamsar yorumların sıklaştığı gözleniyor. Geçen hafta "VVashington Post" Gazetesi'nde yazan CIA'nın eski Ulusal İstihbarat Konseyi Başkan Yardımcısı Graham Fuller, "Gorbaçov'un başansızlığa uğraması kaçınılmazdır" diyordu. Fuller'e göre, böylesine muazzam engelleri aşmak olanaksızdır. Fuller, ekonomik bunalım ağırlaştığı takdirde Gorbaçov'un devrilebileceğini, hatta bir suikasta kurban gidebileceğirti öne sürüyor. Yazara göre sosyal kargaşanın artması, grevler ve ayaklanmalar ülke çapında sıkıyönetim ilan edilmesine ve iktidara bir Sovyet "JaruzelskisTnin gelmesine yol açabilecektir. Yazarın tahminlerinin doğru olup olmadığı bilinemez. Ancak Doğu Avrupa'daki gelişmelerden Batılı hükümetlerin de kaygılandığı anlaşılıyor. "Komünizm iflas etti" diye ellerini ovuşturan bazı çevrelerin dışında ciddi politikacılar, durumu kaygı ile izliyorlar. Çünku Sovyetler Birliği'nde ciddi bir çalkantının, birçok ülkeyi, hatta tüm Avrupa'yı çalkalayabıleceğini çok iyi biliyorlar. Denizde sandalla gezinirken, yakınlardan orta boylu bir tekne geçse sandal cevız kabuğu gibi sallanır. Sovyetler Birliği gibi bir süper güçte meydana gelebilecek çalkantıların etkilerini düşünmek zor olmasa gerek. Bu nedenle, yıllardır komünizmi en büyük düşman kabul eden Batılı ülkeler şimdi Doğu Avrupa ve Sovyetler Birliği'ndeki olayların kontrolden çıkıp, büyük bir patlamaya dönüşmesinden çekiniyorlar. Örneğin Baltık cumhuriyetlerindeki ayrılıkçı akımlar Bush yonetimini kaygılandırıyor. Macaristan ve Polonya'nın varşova Paktı'ndan ayrılmaya kalkışmasını Batılılar da pek istemiyorlar. Demokratik Almanya'daki çalkantıları endişe iie izliyorlar. ABD'de Sovyetler Birliği'ne ekonomik yardım yapılmasını isteyenlerin sayısı hızla artıyor. Doğu Avrupa'daki kriz. Batıya gerçi ideolojik açıdan bir doyum veriyor, ama politikacılar gelişmelerin siyasal açıdan dünyamızı, ansızın yeni bir gerginlik ve soğuk savaşın içine sürükleyebileceğinin bilincindeler. İyimserlik ve karamsarlığın, kara bulutlarla güneşli günlerin yan yana olduğu ve hangisinin öne çıkacağının bilinmediği son derece önemli bir dönemden geçiyor dünyamız. Bu dönemde ortaya çıkan sorunların alışılagelmiş şablonlann ötesinde. büyük bir dikkatle izlemek gerekiyor. ARJANTÎN Kazananlara katılın! Cıuıtaoılarııı affı öfke yarattı lar arasında bulunuyor. Gerilla faah'yetlerine katıldıkları belirtilen 64 kişi Ue 198788 yıllannda eski Devlet Başkanı Raul Alfonsin döneminde meydana gelen yasadışı eylemlere ve ordu içerisiııdeki ayaklanmalara katılan M.Ali Seineldin ve 174 askerin de af kapsamına alındığı bildiriliyor. Siyasal gözlemciler üç ay önce ülkedeki ekonomik ve sosyal karışıklıklara son vermek amacıyla seçimle göreve getirilen Menem'in af karannı bir "kumar" olarak nitelendiriyor. Af karan tnsan Haklan örgütü, siyasal partiler ve işçi sendikalannca sert tepkiyle karşılandı. Arjantin'in ikinci büyük partisi durumundaki Radikal Birlik Partisi'nin liderlerinden Facundo Suarez Lastra, "Menem bu kararnla halkın ve kendisinin yönetimine ihanet etmişür" dedi. Sosyalist Parti milletvekülerinden Simon Lazara, "karann aaayasaya aylun" olduğunu belirterek konuyu meclise getireceklerini söyledi. tnsan Haklan örgütü yetkilileri "adaletle alay" niteliği taşıyan karann değiştirilmesi için imza kampanyası başlattılar. tki eski general ile iç savaş döneminde Buenos Aires polis örgütü başkanı ve eski devlet başkanlarından Jorge Videla ve Roberto Viola aftan yararlanamayanlar arasında. Ortega, Güney Kıbns'ta • LEFKOŞA (AA) Nikaragua Cumhurbaşkanı Daniel Ortega, "iki günlük bir çalışma ziyareti" için bugün Güney Kıbrıs'a geliyor. Kıbrıs Rum yönetimi, Ortega'nın Güney Kıbns'ta kalacağı süre için . Vasiliu ve Rum Meclis Başkanı Lissarides ile görüşeceğini açıHadı. Nikaragua Cumhurbaşkanı ile beraberindeki heyet, •Güney Kıbns'tan çarşamba günü ayrılacak. Dıs Haberler Servisi Arjantin Devlet Başkanı Carlos Menem, askeri diktatörlük döneminde insan haklan ihlalleri, ordu içinde ayaklanmalar Cartos Menem ve görevlerini suiistimal etmekle suçlanan çok sayıda askeri yetkili ile aralarında solcu gerillaların da bulunduğu 200'den fazla tutukluyu kapsayan af ilan etti. Peronisı Parti tarafından yapılan açıklamada, "geçmişin kinini yok etmek ve toplumdaki sosyal aynlıkları gidermek için affın tek çıkar yol olduğu" öne sürüldü. Buenos Aires'teki başkanlık sarayında bir basın toplantısı düzenleyen Menem ise, "Af karanıun bazı çevrelerde mutsuzluk yaratacağını biliyorum, ancak bu karan milyonlarca Arjantinlinin alktşlayacagına da inamyorum" dedi. 197683 yılları arasındaki diktatörlük döneminde ortadan kaybolan ve öldürüldüklerine inanılan 9 bin Arjantinlinin akıbetinden sorumlu eski ordu komutanı ve Devlet Başkanı Leopoldo Galtieri ile aynı davadan tutuklu 38 askeri yetkili de aftan yararlanan Mirage yere çakıldı • YENİ DELHİ (AA) Hindistan Hava Kuvvetleri'nin 57'nci yıldönümü dolayısıyla dün düzenlenen gösteri uçuşlan sırasmda Mirage2000 tipi bir uçağın yere çakıldığı bildirildi. Başkent Yeni Delhi yakınlanndaki askeri bir üste meydana gelen kazada uçağın pilotunun öldüğü kaydedildi. Görgü tanıkları, aralarında Hindistan Savunma Bakanı Krishna Chandra Pant'ın da bulunduğu bazı üst düzey askeri yetkilileri önünde gösteri yapan uçağın birden yere çakılarak alevler içinde kaldığını belirttiler. tş Bankası Üçüncü İşYatınm Fonu Katılma Belgeleri bugün satışa sunuluyor! Ü TÜRKİYE İŞ BANKASI Menkul Kjymetler Müdürlüğü, Celal Bey İş Hanı. Bahçekapıİstanbul Tel: 513 83 54 (4 hat) Menkul Kıymetler MüdSrlüğümuz dışında, IşYatırım Fonu Katılma Belgelerinin alım satımının yapıldığı Iş Bankası Şubeleri: Istanbul: Bakırköy. Bebek, Beyoğlu, Borsa (Tophane), Caddebostan, Galata, Levent. Nişantaşı, Rıhtım (Kadıköy), Şişli. Ankara: Başkent, Yenişehir ile Adana, Bursa, Denizli, Izmir, Mersin, Samsun, Trabzon Merkez Şubeleri. Yurtdışında başvurulacak birimler. Frankfurt, Berlin, Berlin (Kreuzberg), Münih Şubeleri ile Batı Almanya (Frankftırt), Gelsenkirchen, Hamburg. Karlsruhe. Köln. Stuttgart, Nürnberg ve Hollanda (Den Haag) Temsilcilikleri. Ermeni sorunıınu Ingîltere yarattı NEW YORK (AA) İngiliz belgeleri Ermeni topluluklarının "soykınm haberini", Ingiliz istihbarat servisince dağıtılan kitaplardan "öğrendiklerini" gösteriyor. Prof. Hasan Koni'nin araştırması: surduren Ankara üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Hasan Köni, "Ermeni tasansını ABD Kongresi'ne sunan Senatör Bob Dole'un da bu belgeleri kanştırması gerekiyor" dedi. AA muhabirinin sorularını ceBuna göre Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yeni bir cephe aç vaplandıran ve "Ermeni sonınu, mak isteyen lngiltere, "görgü ta Birinci Dünya Savaşı'nda faaliyet nıktannın Ermeni soykırımına gösteren istihbaral s«rvislerinin iliskin ifadelerini" içeren ünlu armağamdır" diyen Prof. Koni, ma\i kitabı Kafkaslar'da İngiliz İngiliz arşivlerınin Ermeni ihtilalcilerin komplolanm gösteren belajanlan aracılığıyla dağıttı. Konuya ilişkin araslırmalarını gelerle dolu olduğunu belirtti.