Catalog

CUMHURÎYET/6 DİZİRÖPORTAJ 19 EKİM 1989 100 bin GAP'zede ev bekliyor GAP insanlar 5 Baharla birlikte, uzun bir yolculuk başlıyor. Sutlannda çadırlan, onlerinde hayvanlanyla, gece olunca durup gunduz olunca yola koyula koyula tam otuz gun süruyor bu yolculuk. Geceleri uyurken hayvanlar çahnıyor. Dağda her an soyulma korkusu. Her geçtiğimiz yere, konaklanılan her alana ayrı ayrı para ödeniyor. Sonunda bir yaz yaşanacak yaylaya vanlıyor. Yeniden kurulan çadırlar, açılan tuvalet çukurları, yapılan ağıllar... Kış yaklaşınca, her şey yeniden sökülüyor. Hayvanlar önde, insanlar ardında bir uzun yolculuk başlıyor yeniden. Ayru yoldan, para ödeye ödeye, gece konaklayıp gunduz yüruyerek bir ayda vanlıyor kışhğa. Çadırlar, tuvaletler, ağıllar yeniden kuruluyor gelecek bahara kadar. Sonra yine kadınlar ve ağır eşyalar kamyon"Dolayısıyla yüzlerce yıl göçebe olarak yaşamış bu insanlar da, kendi istekleri dojnıltusunda 'iskân' edilmek istedikleri halde, yapılan konutlar uygun bir imarla inşa edilmediği, yeterli olmadıgı, ozellikle hayvancıhk unsuru gozardı edildigi için goçebe aşiretler, tekrar goçebe olmuşlardır." Evleri sular altında kalan insanlara konut bulunması, yörenin önemli sorunları arasında Uygun konutlar Uzmanlarm hazırladığı raporda GAP Bölgesi'ndeki göcerler yerleşik hayata geçirilirken, göz önunde tutulacak unsurlar şöyle sıralanmış: "Bu topluluklann yiizyıllanlır göçebe y»sadıklan, hayvanalık yaptıklan unutulmamah; iskân edilirken, hayvanalık konusunda adeta uzmanlaşan insanların bu yeteneklerindtn yararlanılmalıdır. Bunun için iskftn alanlan, ha> vancılık >apmaya uygun yerierden seçilrneli, oturma konutlannın yanı sıra her aileye besleyeceği ha>van sayısı kadar bannma konota yapılmalı. Bu hayvan bannma yerlerine su, elektrik gibi olanaklann goturülmesinin yanı sıra, aileler ha> vancılık kredisi ile desteklenmeli. Bu yeni yerleşim yerlerine her türlu altyapı gorunılmeli. Eğitim olanaklan saglanmalı. (Çunku ummilik, aşiretçi toplumda hemen hemen yuzde yuze varan orandadır.) Yerleşik yapıya kavuşan goçebe ko>lu. modern hayvancılık için egitilmeii. Her yerleşim birimine ilkokul yapılmalı. Veterinerlik hizmetleri ulaştınlmalı. Kent merkezi ile baglantı sagJayacak yollar yapılmalı. Telefon hizmeti gotürulroeU." CELAL BAŞLANGIÇ de de böyle yaşıyorlar. Kışlan Bingöl'ün Solhan yaylasında, yazları da Diyarbakır Şanlıurfa karayolunun Hilvan ilçesi yakınlanndaki kıyısında. Artık "karaçadır" kurmuyor göcerler. Konacaklan alana» dört duVar çeviriyorlar. Bu taştan \e topraktan yükseltinin üstüne kilımlerini atıyorlar. Direklerle desteklenen bu damın en ust ftrtusu de kalınca bir naylon oluyor. ' Hava ıyiden iyiye kararmıştı. Demirkapı ailesi de, yarısı taş, yarısı toprak, gerisi de ki• lim ve naylon olan biraz çadır, biraz ev yapılarının kapı yerine kullandıkları örtulerini inlarla gönderilecek. Erkekler takılıp hayvanla dırmişlerdı. Aşiretlerın üçte biri yerleşmiş. rımn peşine bir aylıR yürüyüşe çıkacaklar. Bu Ama Mucin Demirkapı hâlâ göçuyor. Dort erdevinim yaşam boyu sürup gidecek. Duşünun kek, dort kız kardeşlermiş. Bir de damı varki, duvarına fotoğraf asacağıruz bir eviniz, sa mış babasının. lş, yerleşmeye gelince, bir aibah kalkınca duşunuzu alıp bornozunuzu gi lelik toprak vermiş devlet. O da caymış yeryebileceğiniz bir banyonuz hiç olmayacak. Sa leşmekten; göçerliği surdürüyor. Göçebeliğin İonda yemek takımı, pencerede çiçekli bir sak zorluğunu açlıkla, yoksullukla, yersizliksınız olmadan silrecek tum yaşam. Suyu sırt yurtsuzlukla değil, eğitim sorunuyla başlıyor ta taşıyacak, gaz lambasıyla aydınlanacaksı anlatmaya. Bu da bölgedeki insan düşüncesinin ne denli değişime uğradığını gösteriyor. nız. Konuklar olduğunu duyunca Mucin'ın oğ.«* , lu da gehyor çadıra. tçen giren delikanlıyı gosYayladan yaylaya teriyor Mucin, "Okul yok, dağda çocuklan""Mahallenizde bakkal, sokafıruzda çöpçu, rnız okuyamıyor, bizi iskân edin" derken ekköşedekı bulvarda gazete satan çocuk olma liyor: yacak. Okulun servis aracı gelip çocuğunuzu " lşte, askere gidecek oğlum. Daha tek kealmayacak kapının önunden. Butün yerleşik lime Turkçe bilmiyor." alışkanlıklann insanı terk ettığiru düşunun bir "GAP bitince bolgeye yol gelecek, su gelean. lşte Beritan'a bağlı Karakulak aşiretinin cek, okul, haslane gelecek". Söylenenler bu. insanlan yüzlerce yıldır olduğu gibi, günümuz Beritan'a bağlı Karakulak Aşireti insanları, yüzlerce yıldır olduğu gibi günümüzde de her türlü 'yerleşik' alışkanlıktan uzak yaşıyorlar. Kışları Bingöl'ün Solhan yaylasında, yazları da Hilvan yakınlannda konaklıyorlar. Çadırlan, mutfak vesalondan oluşuyor. Olsa da bana neAşiret insanları GAP'ın getireceği olanaktarrJan yarartanma konusunda oidukça ÜnhmslMI goçerBişarDemirkapı Ankara Eczacılık Fakuliesi'nde okuyor. Kentyaşamına ve arkadaşlanna umutsuz. Yerteşık bir düzenegeçmekıçintoprakve para gerekıyor uyumda güçlük çekmış. En rahat ettiğ! yer yaylalar (Fotoğraflar ilker Maga) Ancak Mucin pek inanmıyor, "Olsa da bana ne"diye yaklaşıyor bu güzel düşe. Nedenini de açıklıyor: " Ben yaylayla kışlık arasında, iki ay yol yıinıyorum. Bir kanş topragımız yok. Devlet bize birşe> vermedi ki. Hani bir köy verseydi bize, hayvanlanmızı otlatacağımız bir mera, o zaman GAP'tan bir şe> beklerdik. Hep topraksızhktan çeki>oruz. Solhan'a gitsek de, burada kalsak da, mevsimine >edi milyon lira toprak kirası ödüyonız. Yani her koyun için üç bin beş yıiz lira." Aynı aşıretten Rahmi Demirkapı yaşam a koşullanmn altını çizerken, hiç meyve ve sebze almadıklarını söylüyor. gücıinden yoksun kalacaklar hem de üzerine para ödeyecekler. Bu nedenle çocııgu okula gondermek yerine, biraz bıiyiidu mü, hayvan peşine salıyortar." Bişar'ın okuduğu sınıfta yüz elliye yakın universite öğrencisi var. Önce kent yaşamına, sonra da arkadaşlanna uyumda guçlük çekmiş. Kultür yapılanmasındaki farklılıktan dolayı birbırlerine ısınamamışlar. Okuldaki tek arkadaşının da ailesi, Bişar'ınki gibi çoban. Bir onunla iletişim sağlayabilmiş. Yaz olup da göçerliğe donünce, alabildiğine rahatlıyormuş. Yerleşen aşiret uyelerine Bismil'de, Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde, aile başına kırk beş dönum toprak verilmiş. Ancak yerleşim alanlarında su yokmuş, insanlar iki yıl, sırtlarında taşımışlar suyu. Dayanamayan, ekipbiçmeyi beceremeyen ya da göçerliği Özleyen, yeniden çadırlara geri dönmüş. Medeni Demirkapı, ılkokul ikinci sınıfa gidiyor. Annesiyle babası, Çınar ilçesine yerleşmiş. Ancak Medeni, fırsat buldukça göçen akrabalannm yanına kaçıyor, Dokuz yaşındaki Medeni'ye, "Orası mı güzel, yoksa burası mı" diye sorsanız, hiç duraksamadan yanıtı "Burası daha guzel" olacaktır. Karakulaklılar, Elazığ'm Palu ilçesi Gülçatı köyü nüfusuna kayıth görünüyorlar. Ama çoğu köyü görmemiş bile. Nufusla ilgili bir işi olanlar gitmiş ancak Gülçatı'ya. Göçerlerin yapabildikleri tek iş hayvancıhk. Yaptıklan işin kokusu, yaşadıklan tüm alana sıniyor. Kadınlar, çadırın mutfak bölumunu bir perdeyle ayırmışlar. Çadır iki bölmeden oluşuyor. "Mutfak" ve "salon". Oturulan, yemek yenilen ve gece oldu mu da, ondan fazla kişinin yattığı alan, işte çadırın bu "salon" kısmı. Kadınlar "mutfak" bölumunden tepsilerle çay getıriyor. Aşiretin gençleri, gece nöbet tutmak uzere, hayvanlann olduğu bölmelere doğru gıdiyorlar. Çunkü, yaşadıklan gunlük sıkıntılardan bıri de, hayvanlann gece çahnması. Göcerler, gözü gibi bakıyor hayvanlarına. Yaşamdaki tek varlıkları da bunlar zaten. Koyunun kilosunu iki bin beş yuz liradan satıyorlar. "En iyi koynnu biz yetiştirir, en iyi peyniri biz yapanz" diyorlar. En yağlı peynırın kilosunu bin beş yüz liradan veriyorlar. Aşiret içindeki komisyoncular gelip alıyormuş. En çok masrafı da, kendi arazileri olmadıgı için, konakladıkan yeri kiralamak için yapıyorlar. Hatta bazen yolda giderken, "bolgenin dayısı" geçiş parası bile alıyormuş. Bu zamana değin devletten hiçbir yardım görmemişler. "Sanatımız bu" diye anlatıyorlar hayvancıhğı. Tek istekleri de devletin kendilerine, merası bol bir köy vermesi. O köyde koyunculuk yapıp oradan oraya göçraeden peynirlerini, tereyağMannı Uretmek istiyorlar. Uzmanlarca hazırlanan raporlarda, yoğun ve sık başvurulardan sonra, bazı aşiretlerın "Ukân" istemlerine olumlu yanıt verıldiği, bunlar için "iskân konutlan" yapıldığı, ancak "iskftn" edilirken aşiretlerın sosyoekonomik yapılanrun göz önünde tutulmadığı yer aldı. A tatürk Barajı 'ndan etkilenen köy, bucak ve ilçelerden ayrılmak zorunda kalan 110 bin insandan ancak çok küçük birbölümü 'iskân' edilebildl Atatürk Barajı'yla ilgili tamulaştırmadan Adıyaman, Urfa ve Diyarbakır etkilenmiştir. Adıyaman'da Merkez ve Kâhta ilçeleri kısmen, Samsat tümtıyle olmak vizere bu ılçelere bağlı, altmış dokuz köy, altı bucak merkezi Ataturk Barajı'run sulan altında kalmıştır. Bir bucak merkezi ile on sekiz köy kısraen, yirmi alü köy tamamen, Diyarbakır'da on bir kısmen bir köy tamamen olmak uzere toplam on sekiz bin ailenin yüz on bin insanı evsiz kalmıştır. Bunlann da çok az bir bölumü "iskân" cdilmiştir. Evsiz kalan bu insanlar bölge içi veya bölge dışı göç zorunda kaldılar. Ancak bir süre sonra bu insanların ellerindeki istimlak paralan tükenecek ve bölgede "iskân" bekleyen göçebe aşiretlere yerüleri eklenecektir. Bu sorunun nasıl çözüleceği konusunda, yöntemler henüz üretilmedi. İstimlak parasını alanlar, o öçtükleri yerde tutunmaya çalışırlarken, GAP Bölgesi'ndeki göçebeler de, duvanna fotoğraf asacağı bir evi, yıkanacağı bir banyosu, salonunda yemek odası takımı, mahallesinde bakkal, köşedeki bulvarda gazete satan tanıdık bir çocuk olmadan yaşayıp gidecekler... Üniversiteli göçer Yerleşik yaşama geçenler, ekip biçmeyi yeni yeni öğreniyor, beceremeyenler de geri dönüyormuş. Göçen aşiret uyelerinin yanına gelip tekrar başlıyorlar çc/banlığa. Parası biraz fazla olan göçer, okui çağına gelen çocuğunu Diyarbakır'da, Pirinçlik'te bir ailenin yanına veriyor. Çocuk yaz tatilinde yeniden dönuyor çobanlığa Bişar Derairkapı, göçerlerin şanslılarından. Çunku Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakultesi'nde okuyor. "Göçebelikte" diyor Bişar, "insan güctine çok ihtiyaç var. Zaten ekonomik şartlar çok ağır. Onun için aileler çocuklarını okutmak istemiyor. Hayvancıhk, insan gucüne dayalı bir olav. Çocugu okula gonderseler bem onun iş SVRECEK "ÖZGÜN MÜZİK ALDATMACASr Özgün Müzik Şölene adı altında Majör Plakçıhk Selda Bağcan tarafmdan piyasaya sürülen kasetin kapak ve reklamlarında sanatçımız •• nın resmi yer almaktadır. Sanatçımızın bu kasetle hiçbir ilişkisi yoktur. Ve' içinde de okuduğu bir parça bulunmamaktadır. Ticari amaçlarla kamuoyunu ye müziksever halkımızı aldatmaya yönelik bu kaset konusunda yasal işlemler başlatılmıştır. Saygıyla duyurulur. VEFAT Baromuzun 3045 sıcil sayısında kayıth AVUKAT SİMYON TAHMİNCÎOGLU vefat etmiştir. Cenaze merasimi 19.10.1989 perşembe günü (bugün) saat 13.00'te Feriköy Kilisesi'nde ıcra olunacaktır. Merhuma Tann'dan rahmet, kederlı aılesine ve meslektaşlanmıza başsağhğı dileriz. tSTANBUL BAROSl BAŞKANUĞI BİR HALEF " Ö z a l " ile BİR SELEF "Evren" ÖYKÜSÜ CÜNEYT ARCAYÜREK ZULFU LIVANELI' EV EDİNMEK İSTEYEN HUKUKÇU VE YÖNETİCİLERİN DİKKATİNE • • % ÇANK Namı 864 RakımhTepe GÖKSOY PLAKÇILIK KÂMİL GÖK TUMÜ YABANCI OĞRETİM KADROSU İLE ALMANCA Mecıdiyeköy: 175 43 98175 43 99 Kadıköy: 338 91 00345 14 40 ENGLISH FAST 1 KadıköyAcıbadem Hukukçular ve İdarecller SrteaJ'nin bir •«I istanbul Kartal MaHep«'d« gerçsld^tlritec^ktlr. Tabandan Marmara'ya hâkim deniz manzaralı, ana yola yakın (Kadıköy'e araba ile 14 dakıka) otobüs ve dolmuş ışleyen, altyapısı hazır, ımar durumlu arsanın tapusu alınmış, inşaata yakında başlartabilecektır Fıyat artışlannı durduracak yöntem gelistirilmıstir. 2 Acıbadem Hukukçular ve Idareciler Sitesi'nln özellikleri: Üç yıldır oturuluyor, suyu hiç kesılmedı, üşunmedı, asansörlerı durmadı Oeneratorludür). Isı camlı, bahçe duzenlemelıdir. 360 konutlu sıtenin kapıcı dairelerı de dahıl 10 kanaldan uydu antenlktir. Şehir suyu arıtma ile girmektedır. Otopark sorunu yoktur. Ortak gelirlı ve dıntenme yertidir Srte tüm gereksinimter için kendisine yeterlıdır. (Alışveriş, vakit gecirme vb ) İnsan ve çevre ılişkileri demokratik ve uygardır. Yönetim Becenlıdır. Aynı duşunce yapısı ve aynı çekirdek ekıp Ankara ve İstanbul'dan 150 olmak üzere kalan 75 yer için ortak alınacaktır. (Genç me6lekdaşlar ozellikle erınmesin, geç kalmasın ) Ekım ayı ıçınde para yatıranlar sıraya konacak ve ortaklıklan kesinleşecektir. Acıbadem olayını duymayanların Acıbadem'e bizzat gelerek görüşmelen yararlıdır. Cumartesi günlen saat 14.00'e kadar arsaya da göturebilırız Geç kalmamak ıçın telefonla referans ve mutabakat sonucu para yatırabılırsınız. S.S. MALTEPE İLKE YAPI KOOPERATİFİ Hes.No T.C. Ziraat Bank. Kadıköy Şb. 2210 HALKBANK Üsküdar Şubesi No: 17057 Göruşülecek kışıler ve adres : Av.Or. Metin ŞEKERCİOĞLU, Pazar hariç Öğr. Serpil ŞEKERCİOĞLU, Av. Dursun Ali AYOIN, Av. Huseyin LAÇIN, öğ. Coskun AYOIN. TELEFON LAR: Acıbadem Hukukçular Sitesi Çarsı Bloku No: 28 KADIKÖY/İST. Ayrvca Bağdat Caddesi 476/1 KADIKÖY/ISI (Ozellikle taşradaki hâkim, savcı, avukat yönetici ve yakınlanna) * "NAMI 864 RAKIMLI TEPE" nereden kaynaklanıyor? * 1987 Kasımı'ndan 1989 Ekimi'ne uzanan çizgide cumhurbaşkanlığı öyküleri... * Cumhurbaşkanüğı sorunu ne zaman başladı? * özal, Çankaya'ya çıkmayı ne zaman akhna koydu? * Devletin tepe noktalanndaki kişilerin özal'ın cumhurbaşkanlığına bakış açılan... * Cumhurbaşkanlığı konusunda devletin odak noktalanndaki görüşler ve görüşmeler... * Ruhbilime göre Evren'in, Özal'ınlnönü'nün, Demirel'in "kişilikleri"... KDVdahil 6000 lira Bilgi Yayınevi TÜRKİYE GAZETECİLER SENDİKASI GENEL KURUL SEÇİM SONUÇ İLANI Tüfiuye Gazetecıter Sendıkası nın 7a Ekırn 1989 tanfılefınde yaprrvş oMuğu 12 CHaQan Gonel Kunıl KJdlintısı sonunaa aratuzuğun 21/1e 21/IIM, 21/IVl. ı 33AII v» 4 7 » madmHn dajqtmlıra; 8 Elom 1909 gunı. yaptiaı seçımlerde 2821 sayıh yasanm 14 madctosıM göra afaQ«Ja ısmlvn yazıh otanlat a*ndıka zonjnlu organlarına soçılmış olup. ayn y a a n n 9 mamtosnn 4 M m göra üyalerimize ve ılgAlere duyurulmak uzw« ian dunur TÖRKİYE GAZETECİLER SENOİKASI YÛNETIM KURULU VOHETIH KURULU ASIL ÜYELEHİ Orhan Ertnç Gazefsct HZlya Sonay TGS Genel Se* Yusut Duyar Ga2âMc< Hasan Ercan Ismet U S o l * Ouauo Tlttmnı Adıgum Dsmırtaş GaiMeo CMal Yıknaz Önder Kurklu Pıkaıör DENETLEME KURULU ASIL ÜYELERİ u Panım Oryazgan SMçıik Savun Makm.sl Vaysı Şaker Oazetecı DİSİPLİN KURULU ASIL ÜYELERİ Rahmetullah KaratcaYa Gaz»lecı Mehmet Elılo» Makımst Saygı ÖJ1 Jfk Gazatecı AbduUah Kıvrak Saşkınbakka; « a n Sk 12/9 Suadıy«IST MıslHlbahçe SK 104 K 4 Beş>kt3»IST »10 Mh B11 K 6 AlakoyIST Bas." Sıt 0 Blk No 20 KadırOy IST 4 Basın Sn B Bl<* 2/2« Çankaya ANK Tuzluçayır Mfı 28 Sk No 12 Ankara Hıkmet Ap No 53 EseraepeIZMİR ~ I Pınar Ap K 2 AOANA Gazımusala Kemal Bul 136 TandoganANK Ihlamuraeo Cd Gaznalık Sk 24 Ba*MaşIST 277 Sk No 27(1 UçyolIZMIR GeçiCı 5 Sk No Bakırcılar Sk 18/4 Balöırao Sk 27/2 HumyM Cad Uo 75 AnsdolumsanIST Maner IST KeçıfrenANKARA 77 Yeş<lyur1 IZMIR 340 22 23 361 28 41 Üskudar Nufus Memurluğu'ndan aldığım nüfus kâğıdımı, Almanya'dan aldığım oto ehliyetuni, Turing Otomobil Kurumu'nun vermiş olduğu sigorta kartımı, RES545 plakalı arabama ait tescil belgesıni, Uluslararası Sigorta kartımı kaybettim. Hükumsüzdur. İBRAHİM PAMUK Meşrutıyet Cad. 46/A Telf: 131 8122131 16651341271 YenişehirAnkara Bilgi Dağıtım BabıâU Cad. 19/2 Telf: 522 52015267097 CağaloğluİSTANBUL Psıkanahz ve psıkoterapıde yoğunlasmış genç doktor, tedavısını ustleneceğı psikıyatrı hastaları arıyor Not: Seans ücreti oğrencı ve emekçıler için % 50 ındırımlıdır Dr. Mustafa Kemal Özdemir Tel.: 582 70 04 HAoTA ARANIYOR SERDAR SEVİNGÜL &„ bar papMon EtilerJbpetfyc Cad. Akatlar Oitişl Tek 157 37 M