Catalog

7 OCAK 1989 A1TIHDÖVİZ EKONOMİ CUMHURÎYET/9 TÜRKtYE'den ElUraporuna göre yeni yılın iki büyük derdk Dış borçlar ve ücretler SERBEST PİYASADA DÜN Dolar (satış) 1862 Marfc (satış) 1028 Ata Lira (satış) 164.500 M. BANKASI'NDA BUGÜN Dolar (döviz alış) 1835.74 Dolar (efektıf satış) 1858.00 Mark (dövız alıs) 1012.54 Mark (efektif satış) 1024.82 İnterbank faızi: 21.19 '89'da ücretlere dikkat rek, enflasyon düşürülmezse AT'ye girme şansının kaybolabileceğini one sürdü; ihracata yönelik yatırımlar arttırılmazsa, uluslararası rekabetle uğraşılmazsa ihracatta ani duşmeler olabileceği uyansında bulundu; özel fonların, KİT harcamalarının ve yüksek tarım sübvansiyonlarının bütçe harcamalarının kontrol altına ahnmasını engellediğini belirtti. • Yabancı gözlemciler. 1988 gibi son dere EKONOMDE KULIS ŞEBNEM ATİYAS NEW YORK Yatırımcılara pazarlanmak üzere hazırlanan ve Londra'da yayımlanan EIU Türkiye raporunda, "1988'de ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesinde başansızlığa uğrandığı. başarısızlıktan hükümelin sorumlu olduğu" görüşüne yer veriidi. Raporda 1989'un iki önemli sorununun ücretler ve dış borç ödemeleri olduğuna dikkat çekildi. EIU (The Economist Intelligent Unit\ yılda dört kez yayımlanan ülke raporlarının sonuncusunda, Turkiye'nin ekonomik durumuna, IMF'nin eleştirilerine, hükümetin politikalannın sonuçlanna ve 1989'da ne gibi gelişmelerin beklenebileceğine yer verdi. Ülke raporlarını, ilgili ülkelerin ekonomistleri ile yabancı banka ve kurumlann analizlerine dayandıran ElU'nun 1 Kasım 1988 tarihli Türkiye raporundaki değerlendirmeler şunlar: • 1988, hükümetin iç ekonomik hedefleri açısından son derece başarısız bir yıl oldu. Enflasyon çok yuksek düzeye çıktı, bütçe açığı arttı, moneter hedeflerde istenen sonuçlaıa ulaşılamadı. Bu başarısızlıkta suç kısmen hukümet politikalarında ve referandumla yaratılan belirsizlikte aranabilir. • Temmuzda yayımlanan gizli IMF raporu, Türkiye'ye sert eleştiriler yöneltti. Hükümetin ekonomiyi yanlış yönlendirdiğini kaydede Faiz indirimi sürüyvr Ekonomi Servisi Bankalann faiz indirimi dün de sürdü. Ziraat Bankası, İş Bankası, Töbank. Türk Ticaret Bankası, Osmanlı Bankası ve Yapı Kredi Bankası faiz oranlarmda birer puanlık indihm yaptıklarmı açıkladılar. Altı bankanın yeni faizleri şöyle: Ziraat Bankası Is Bankası Y Kredı Bankası Osmanlı Bankası Töbank T Ticaret Bankası llatmmcılara pazarlanmak üzere yayımlanan EIU raporunda, Türkiye ekonomisinin 1988 hedeflerine ulaşmadaki başarısızhğının sorumlusunun hükümet olduğu belirtiliyor. ce "kritik bir yılda" ekonomi oncelikli kararlar ve uygulamatarın yerine "polilik oncelikli karârlara ağırlık" verildiği kanısındalar. Şu soru gündeme getiriliyor: "1989 için verilen hedefler aynıdır. 1988'de gercekleştirilemediklerine göre 1989'da başartlacakları nasıl garanti edilebilir?" 1989'a bakan gözlemciler için Turkiye'nin 1ay 3ay 1yıl 55 67 83 55 65 82 58 62 80 59 63 81 63 67 80 62 66 84 yeni yıldaki iki önemli sorunu dış borç ödemeleri ve ücretler. Ticari bankalar proje kredileri dışında kredi vermeye artık yanaşmıyorlar. Türkiye ise projelc.e yaptıeı harcamaları azaltmayı ve daha çok odemeler dengesinin finansmanına yönelik kredi almayı istiyor. Tahvil projeleri 1988'de dış odemeler için kurtarıcı rol oynadı. 1988'de 800 milyon dolar sağlayan bu piyasa 1989 için cevap olabilir. • IMF'ye gore 1980'den bu yana ücretlerin azalmaya devam etmesi buna karşıhk "rant ve faiz" gibi gelirlerin giderek milli gelir içinde vükselen bir eğri izlemesi öncelikle dikkate alınması gereken unsurlardan. Hükümetin vergi eşitliğine yönelik tedbirleri etkin bir uygulamaya koyması tavsiye ediliyor. IMF, son kasım raporunda da aynı konuya değinerek OECD'nin de Turkiye'nin ekonomik verilerinin endişe \erici olmaya devam ettiği kanısında olduğunu belirtiyor. IMF raporu. vergi gelirlerindeki düşüşün, enflasyondan kaynaklanıp kaynaklanmadığının araştırılması ve bir an önce tedbir alınması gerektiği ni belirtiyor. • Bizim hesaplarımız 1989'da enflasyonun yüzde 50 charında kalacağını göstermektedir. Enflasyon açısından kötü bir baskı unsuru da liranın hızla değer kaybetmeye devam etmesidir. Mali pazarların serbestleştirilmesi ve ihracatın desteklenmesi sayesinde paranın değer kaybının yavaşlaması beklenebilir. ŞemilerErdem ve Özal İstanbullu iş ve bankacılık çevrelerinin hafta boyunca ana gündem maddesi kuşkusuz ŞemilerErdem olayıydı. Muteber bir bankacı, "Bankalann gücüne bakın. 1982de bankerler ÖzalErdem ikilisinin başını yemişti. Şimdiyse bir banka genel muduru hükümet krizine yol açabiliyor, Başbakan Yardımcısını istifa ettircbiliyor. Türkiye'de daha önce böyle bir olay yaşanmamıştı" diyerek son olaylarla ilgili şaşkınhğını dile getiriyordu. Erdem'in istifasını izleyen saatlerde Bülent Şemiler'le görüşmüş olan tanınmış bir işadamı, "Bülent'in ağzı kulaklanndaydı. Neredeyse lavana zıplayacaktı. Bermuda'ya latile gidiyormuş 15 günlüğüne" diyor ve hemen ardından ekliyordu: "Erdem'in istifası bir sonuç değil başlangıçlır. Bundan böyle olaylar çorap söküğii gibi gidecektir. F.rdem'in istifa karannda sanınm Töbank olayı da etkili olmuşlur. Hacaloğlu Kaya Erdem'e yakıııdı. Halta Erdem'in gönlünden belki de Emlak Bankası'nın başına Hacaloğlu'nu geçirmek geçiyordu. Oysa islifa etmiş bir genel müdür T6bank'ın hisselerini devraldı... Olacak şey değil... Kaya Erdem hem Hazine kökenli hem bürokrasiye yakındı. Daha aklı başındaydı. Hiç değilse diger birçok etkili ve yetkili kişi gibi ortaltkta soytarılık yapmıyordu." Kaya Erdem'in istifası, iş çevrelerinde genel olarak olumlu bulundu. Anladığımız kadarıyla iş çevreleri, "ikbalden" kendi arzusuyla çekilen politikacıları epey özlemişti. Tanınmış bir işadamı, "Yıllardır yumurtalar cılk çıkıyordu, ilk kez yumurtadan civciv çıktı" diyordu. Bankası'nın özerkliği, siyasilerin basktlarına boyun eğilmemesi ve ancak planprogram çerçevesinde para basıldığı takdirde enflasyonun önlenebileceği" yolundaki sert çıkışıru Başbakan Özal'ın onayıyla mı, yoksa Başbakana rağmen mi yaptığı sorusu da zaman zaman hâlâ soruluyor. Başbakan Özal'la geçmışte yakınlığı olmuş olanlara, yani onu iyi tanıyanlara göre Saracoğlu, Ozal'dan destekli konuşuyor: "Saracoğlu, Özal'ın onayı olmadan böyle bir konuşma yapamazdı. Saracoğlu'nun bu çıkışında bile Özal'ın tüm dizginleri kendisinde toplama isteğinin izleri var. Çünkü Özal, kaynak isteyen milletvekili ve bakanlara eskiden açtlmış musluklan kendi kesmiş gibi görünmemek için Saracoğlu'nu öne sürüyor. Ama Saracoğlu'nun bu sözleri, onun Başbakan'a direnebilecegi anlamını taşımaz. Eğer Başbakan kamuoyunun yönlendirilmesi açısından, örneğin marttaki yerel seçimlerde kesenin açılmasını uygun göriirs«, Saracoğlu'nun buna 'okey' demeİtlen başka seçeneği yoktur. Saracoğlu, Ahmet Özal'a çok yakındır. Konuta rahatça girip çıkan birkaç kişiden biridir. Dolayısıyla geçen ayki konuşmasını Özal'a rağmen yaptığıdiişünülemez." MERALTAMER Defterdarhk uynrı \an Ekonomi Servisi İstanbul Defterdan Kema! Civelek, herhangı bir ikıisadi işletmeye tabi olmayan mesken ve işyeri gibi gayri menkullerin kiraya verilmesi işlemlerinin Gelir Vergisi'ne tabi olduğunu, ancak KDV'ye dahil olmadığını belirterek, bu taşınmazlann iktisadi işletme bünyesinde olması durumunda KDV'ye tabi olduğunu hatırlattı. Kemai Civelek 'in verdiği bilgiye göre vergiye tabi mal ve hakların kiraya verilmesi işleminde, ticari, sınai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen hizmet olmasa bile KDV'ye tabi olacak. ÂFden, 4 milyar dolarlık umut Ekonomi Servisi Türkiye'nin bütçe açığı gibi büyük sorunlarını çözebilmesi için mali kaynağa ihtiyaç duyduğunu, bunun da ya hisse senetleri borsasının gelişmesiyle ya da AT'ye tam uyelikle çozulebileceği belinildi. İktisadi Kalkınma Vakfı (1KV) Başkanı Jak Kamhi Türkiye'nin ATye tam üye olması halinde yılda yaklaşık 4 milyar dolarlık topluluk fonundan para alabileceğini belirterek "Bunun yanında yılda 2 milyar dolar da yabancı sermaye girişi olabilir. Bununla Turk Lirası devalüe değil revalüe olabilir. Turkiye'nin AT'ye tam üyeliğini ucuza kapatmak istiyoriar. Bunlar tehlikeli tuzaklardır. Tam üyelik için lum kozlanmızı iyi ovnayalım" dedi. İKV'nin AT üyeliğine ilişkin yıllık değerlendirme toplantısı dün vakıf genel merkezinde yapıldı. Başta İKV Başkan ve Genel Sekreteri Haluk Ceyhan olmak üzere TOBB'den yöneüm kurulu üyesi Rona Yırcalı ve TZOB Başkanı Osman Özbek'in katıldığı basın toplantısında 1989 yılında Türkiye'nin AT üyeliği hakkında meydana gelebilecek gelişmeler tartışıldı. Yurtdışmdaki birçok toplantıda yabancılann "'beyin yıkarnaya" çalıştıklarını çeşitli örneklerle anlatan Kamhi Turkiye'nin hangi konularda rahatsız olduğunu bulup ustune gitmeye çalıştıklarını soyledi. "Topluluk işi ucuza kapatmaya çalışıyor. Portekiz yılda 1 milyar dolar, Yunanistan ise üyelik döneminden bu yana 15 milyar dolara yakın para almıştır. Türkiye'nin 1963'ten bu yana aldığı para ise 800 milyon dolara yakındır. Bu bir komedi, rezalettir. Biz bu oyuna gelemeyiz" diyen Kamhi sözlerini şöyle sürdürdu: "Mali kaynağa ihtiyaç vardır. Bu da ya şirketlerin borsa yoluyla halka açılmasıyla ya da yabancı sermaye girişiyle olabilir. En büyük problemimiz bütçe açığıdır. Bazı yatınmlann ve özel sektör yaünmİarının yabancı sermayeyle finanse edilmesi halinde enflasyona çözüm getirilebileceğini saıuyorum. Tam üyelik halinde Türkiye'ye yılda 4 milyar dolar topluluk yardımı, 2 milyar dolarlık da yabancı sermaye girişi olabilir. 6 milyar dolarlık sermaye girişiyle Türk Lirası revalüe olabilir. Yabancı sermayenin istenilen düzeye gelebilmesi için ekonomi politikada islikrar gerekiyor. Bu ise Türkiye^ de yok. Yabancı firmaların stratejileri bir günlük karariarla allüst oluyor ve şikâyet ediyorlar. Tabii bizim gibi cambazlık yapamıyorlar." LATİNAMERİKA TÖBANK'ın durumu Son olaylarla ilgili olarak kulislerde konuşulan diğer bir konu da TÖBANK'ın durumu. Devlet yönetimi, hükümet etme, bürokrathk gibi kelimelerin klasik tanımlarıyla taban tabana zıt uygulamaların yaşandığını gördukçe neredeyse saçlarını başlannı yolacak hale gelen bazı işadamları, "Bir ilkokulda bile görevden alınan öğretmene iş yaptınlmaz. Bir şirkette görevden alınan yöneticinize hesap kitap yaptırır mısınız? Güya Şemiler genel müdürlük görevinden alınıyor. mustafi genel müdür ertesi gün bankanın malını mülkünu satıyor. Başkalannı satın alıyor. Görülmemiş şey" diyerek duygulannı dile getiriyorlar. TÖBANK'ın yüın son iş gunünde yapılan operasyon sonrasında durumu neydi? Şemiler'in tüm kamu bankalarını birleştirme duşünün bir parçası daha gerçekleşmiş mi oluyordu? Muteber bankacılara göre bu bir birleşme değildi: "Bu operasyonla hem Ziraat ve Halk Bankası'nın hem de Emlak Bankası'nın yaranna işler yapılmıştı. TÖBANK'ın batma noktasına geldiği günlerde hisse senetleri zorla Ziraat Bankası ve Halk Bankasına verilmişti. TÖBANK'a metazori ortak edilen, zira söz konnsu 2 kamu bankası, ellerinde pek de değeri olmayan hisse senetleri yerine maddi değeri olan mülkler edinmiş olmayı seve seve kabul etmişlerdir. Emlak Bankası ise bu operasyonla yıl sonu bilançosunu düzeltmiş ve kâr gösterebilmiştir. Bu arada Kaya Erdem'in etki alanında gorülen TÖBANK'ın en büyük hissesi Emlak Bankası'na geçirilerek Erdem'in nasjnna basılmış olması da cabası..." TÖBANK'ta şimdilik eski yönetim görev başında. Birleşmenin farklı bir operasyon olduğunu hemen tum bankacılar söylüyor. Dolayısıyla bu etapta Anadolu Bankası ile Emlak Kredi'nin birleştirilmesine benzer bir olayı düşünmeye gerek yok anlaşılan. Zaten o 2 banka bile hâlâ hesaplarında birleşebilmiş değil. Ama yarın ne olur? Bunu tahmin etmek zor. Kimine göre TÖBANK'ın en büyük hissedarı olan Emlak Bankası, Citibank hâlâ talipse bankayı satabilir. Kimine göre Citibank artık bu işe hiç mi hiç gönüllü değil... Özal'ın tavrı Başbakan Özal'ın bu olaydaki tavn içinse, "Özal son zamanlarda hep yaptığı gibi idarei maslahatçılıkla bu olayı da geçiştiririın sandı, ama ayağına dolandı" diyenler vardı. Başbakan Özal'ın son zamanlardaki tavrıyla ilgili olarak başka yorumlar dayapılıyor ekonomi kulislerinde: Örneğin epey rağbette olan bir yorum, Başbakan Özal'ın artık ANAP içinde ve burokraside çeşitli odaklarla bir mutabakat (consensus) içinde çalışmayı bir kenara itip, bilinçli olarak dizginleri kendisinin ve aile çevresinin elinde toplamak istediği. Böyle bakıldığında ekonomi bürokrasisi ve kamu bankalan üzerindeki etkin guçlerden biri olan Başbakan Yardımcısı Kaya Erdem'in devre dışı bırakılması neden Özal'ın "isteği" ve stratejisinin bir parçası olmasın? Geçenlerde ilkokul dördüncü sınıf ders kitaplarını karıştırırken, "Devletin mali deniz, yemeyen domuz" atasozü gözüme çarptı. Atasozlerine kadar girdiğine göre devletin mali kuşkusuz sadece bugün paylaşılmıyor, oteden beri bu yönde kıyasıya mucadeleler yaşanmış tarihte... Bugün iş çevrelerinde yapılan yorum ise şu; "paylaşım savaşında" Özal ve yakın çevresinin artık tüm kararları kendilerinin vermek istedikleri yolunda... Konuyu biraz daha açarsak: Deniyor ki, "Başta IMF olmak üzere enflasyonun duşurülmesi yolunda dıştan bazı uyanların geldiği artık yadsınamaz. Enflasyonu düşürmek için kamu harcamalarının kısılması ise ört şartlardan biri. Dolayısıyla eskisi gibi har vurup harmatı savurmaya artık olanak >ok. 'Paylaştırılacak kaynaklar' daha sınırlı. Öyleyse bu sınırlı kaynaklann tıımünu Başbakan Özal ve yakın ççvresi dağıtır, başka dağıtmak isteyen olursa da 'ellerine cet\elle' vuruluverir " Antrepolardan mal devri ANKARA (ANKA) Antrepolardan mal devrine ilişkin koşullarda değişiklik yapılarak, bazı kolayiıklar sağlandı. Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nın Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik değişikliğine göre mal devrinin gümrük idaresince kabul edilebilmesi için yurtdışından Türkiye'deki alıcıya mal gönderen satıcımn yazılı izninin bulunması, ancak o satıcımn mal üzerinde tasarruf hakkını saklı tuıtuğu hallerde geçerli olacak. Daha önce, her koşulda yurtdışmdaki satıcımn izni aranıyordu. Dış borçlar sarsıyor Ekonomi Servisi Latin Amerika ulkeleri. yeni yıla, toplamı 400 milyar doları bulan dış borçlarına çözum arayışı içinde girdiler. Ağır dış borç yuküyle kemer sıkma önlemlerine girişen Latin Amerika ulkeleri, bir yandan moratoryum, sınırîı geri ödeme gibi geçici çözümlere yönelirken, bir yandan da alacakhlarla çetin pazarlıklar sürdüruyorlar.106 milyar dolar la kalkınmakta olan ülkelerin ikinci büyük borçlu?u durumundaki Meksika'da halk yeni yılın ilk gunünde "Ekonomik Istikrar ve Kalkınma Paketi" ile uyandılar. 1982 yılından bu yana gerçek ücretleri sürekli gerileyen çalışanlar, yeni kemer sıkmaları oneren yeni paketi protesto etmek için çeşitli gosteriler düzenlediler. Diğer Latin Amerika ülkelerindeki gelişmeler Meksika'da yaşananlardan çok farklı değil. 121 milyar dolar borç ile kalkınmakta olan ülkeler arasındaki "liderliğini" sürdüren Brezilya'da muhalefetten, borç sorununun çözümu için daha radikal öneriler yukselmeye başladı. Arjantin'de ise Raul AJfonsin hükümeti, 20 ayda üçüncü darbe girişimini "başarıyld" atlatırken, askerlere de yüzde 20 ücret artışı vermek zorunda kaldı. Peru hukümeti de tum yurtiçi gelirlsrinin yarısını oluşturan dış borçlarının geri odemesini ihracat gelirlerinin yüzde 10'uyia sınırlandırdı, ancak yuzde 1700'e ulaşan entlasyonla savaşta henüz bir başarıya ulaşabilmiş değil. Latin Amerika ulkeleri bir yandan sorunlarıyla "giireşirken" bir yandan da borç sorununa koklü çözüm arayışı içindeler. Borçlu ulkelerden gelen önerilerin başında "borçların bir bölümünün silinmesi" bulunuyor. Ancak birçok alacaklı banka kayıplarının çok büyuk olacağı gerekçesiyle bu çözüm yolunu reddediyor. ABD ile Meksika arasında yapılan bir anlaşmayla uygulamaya konulan bir çozüm yolu da borçların tahvil yoluyla piyasada satılması. Geçenlerde Türkiye'nin de FMS borçları için denediği ve başarılı olduğu bu yol, yoksul ülkeler için bir anlam taşımıyor. Çunkü bu ülkeler için borçlarının alıcı bulamaması ya da fiyatlarının çok duşme tehlikesi bulunmuyor. Bir başka onerı ise. yükünün gelişmiş ülkeler "\ergi odeyenleri"nin sırtına bindirileceği belirtilen '"oorç idaresi" yontemi. Buna göre, gelişmekte olan ülkelerin tüm borçlannı bankalardan satın alıp, birikmiş paraları da alacaklı ulkelere kaydıracak bir "borç idaresi orgutü" oluşturulması planlanıyor. Latin Amerika ülkelerinde halk zaman zaman getırılen ağır önlemlere karşı sokağa rjökulüyor. Devlet faizi yüzde 58.44 ANKARA (AA) Devlet iç borçlanma senetlerinden 6 ay vadeli Hazine bonosunun yıllık ortalama faizi, yeni yılda gerçekleşen ilk ihalede yüzde 58.44'e geriledi. Hazine, çarşamba günu yapılan ihalede 100 milyar lira tutarında bonoyu satışa çıkarmıştı. 6 ay vadeli bono ihalesi en son 21 aralık tarihinde yüzde 59.88 faiz üzerinden gerçekleşmişti. Hazine, önceki günkü 3 yıl vadeli tahvil ihalesini ise iptal etti. 8 aralık tarihinde yapılması gereken 3 yıl vadeli tahvil ihalesi de iptal edilmişıi. Saracoğlu'na Özardan onay Iş çevrelerinde bu yorum yapılırken, Merkez Bankası Başkanı Riişdü Saracoğlu'nun "Merkez Dolar, dışta ve içte tırmanıyor AT've oto ihracı Ekonomi Servisi OYAKRenault geçen aralık ayında AT üyesi Portekiz'e 300 adet Renault9 ıhraç etti. Turkiye'den bir AT ülkesine ilk otomobil ihracatım gerçekleştiren Renault, bu yıl 55 milyon dolarlık ihracat yapmayı planhyor. Bursa'daki fabrikalarında 14 Mayıs 1971'de uıetime başlayan Renault'nun bu tarihten itibaren günümuze dek 434 bin 992 adet otomobil urettiği \e bu rakamın. Türkiye'de uretilen toplam otomobil sayısının yüzde 43'ünü oluşturduğu belirtildi. Geçen yıl 50 bin otomobil ureten Renault. 1990'da 90 bin otomobil ürelimini hedefliyor. Renault'nun yüzde 100'e yaklaşan bu kapasite artışı için planladığı yatınm miktarının ise 250 milyar olduğu belirtildi. Dışsatıma 198O'de başlayan Renault'nun son uç yılda 60 milyon dolarlık ihracat yaptığı belirtildi. Renault 1988'de toplam 5 bin 300 adet otomobil ihraç etti. D0VIZ KURLARI Dövızın Cinsı 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilinı 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 İsveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 İtalyan Liretı 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Alış 1835.74 1583.33 144.09 1012.54 48.32 262.43 435.22 296.92 897.89 294.78 1186.64 138.23 14.53 6498.20 3271.29 489.66 Dövız Satış 1839.42 1586.50 144.38 1014.57 48.42 262.96 436.09 297.52 899.69 295.37 1189.02 138.51 14.56 6511.22 3277.85 490.64 Efektif Alış 1835.74 1556.41 144.09 1012.54 47.50 262.43 427.82 296.92 897.89 294.78 1186.64 135.88 14.28 6387.73 3271.29 481.34 Efektif Satış 1858.00 1602.53 145.84 1024.82 48.91 265.62 440.49 300.53 908.78 298.35 1201.03 139.91 14.71 6576.99 3310.96 495.60 Amerikan para birimi Tokyo'da, Japon tmparatoru Hirohito'nun sağlık durumunun kötüleştiği yolundaki haberler üzerine 126 yene yükseldi. Ekonorai Servisi Amerikan Doları dış borsalarda 1.8150 marka kadar tırmandı. Dolar Tahtakale'de de 12 liralık artışla 1862 liraya yükseldi. Dolann, ABD'nin Akdeniz'de iki Libya uçağını düşurmesinin ardından başlayan tırmanışı, ABDde faizlerin yükseltileceği beklentisi ve Japon İmparatoru Hirohito'nun sağlık durumunun kötüleştiği yolundaki söylentiler üzerine hız kazandı. Avrupa borsalarında 1.8150 marka kadar çıkan dolar, Tokyo'da da 126.00 yene çıktı. Bu arada. New York Borsası'nda hisse senetleri de tırmanışa geçti. Dow Jones Endeksi, 19 Ekim 1987'de patlak veren borsa krizinden bu yana en yuksek noktasına ulaştı. 19 ekim günü 508 puan birden yitirerek 2183.50 puana gerileyen endeks, o tarihten bu yana ilk kez 2190.54 puana çıktı. Dolar Tahtakale'de de yükseldi. Önceki gün 1850 İiradan satılan dolar, dün oğle saatlerinde 1865 liraya kadar çıktıktan sonra günü 12 lirahk artışla 1862 İiradan kapattı. Merkez Bankası da dolann efektif satış kurunu 8 liralık artışla 1858 liraya yukseltti. BÜG UN • Avrupalı olmanın bedeli Prof. Dr. Tokıamış Ateş ve Semih Günversaat 15.00'te İktisat Fakültesi Mezunlan Cemiyeti'nde "Avrupalı Olabilmenin Bedeli" konulu bir söyleşı gerçekleştırecekler. ÇAPRAZ KURLAR S S S S 1,8130 B. Alman Markı 6,1825 Fransız Frangı 2.0445 Hollanda Flonm 1.5470 Isviçre Frangı S 1328,00 İtalyan Lireö $ 126,33 Japon Yeni S 3,7490 S. Arabıstan Riyali £ 1,7820 $ ALTIN GUMUŞ Alış Cumhunyet Reşat 24 ayar altın 22 ayar bileak 162 500 167 500 24.650 22 090 18.485 Satış 164 500 172.500 24.750 24.300 18.565 SERBEST PİYASADA DÖVİZ Alış ABD Doları 1860 1026 1210 Satış 1862 1028 1215 Borsada işlemler 6 Ocak 1989 HTi İ5^=sıTE!d ^ s s ^ ^ s 3ns kapan AKçımemo Anadolu Cam Arçelık Bagfaş Bolu Çimento Bnsa Çelık Halat Çımsa Çukurova Elek Oenızfo Cam Doktaş Ege Bıracıtık Ege Gubre Ereği, 0 C GoodYear Gütre Fabnkaiarı Hektaş Izmir DC Kartonsan Koç HoMıng Kordsa Koruma Tarım Köytaş Metas Nasaş Olmuksa Otosan P'maş Pınar Sut Rabak Sarkuysan T Oemır Dök TeMas T Iş B rCjC%9QBQZt T Iş Ban (B) T $ışe Catr Yasas 2200 1550 3875 1350 10600 4250 4175 4200 7300 1000 3000 5200 5800 5600 BugOnku Bugunku Bujünkü en dua* enyüteek kapanış 2175 1500 3875 '300 10700 4100 4100 4200 7200 1000 2950 5200 5750 5450 2200 1550 3900 1325 10700 4125 4150 4225 7300 1000 3000 5200 5850 5500 2500 2200 1550 3875 1325 10700 4100 4150 4200 7300 1000 2950 5200 5850 5500 2450 1325 17500 2900 3750 4300 1150 2225 2800 1050 1175 1375 2400 2350 3400 1600 1150 : şlem miktan 3110 1000 9822 1590 En a * söz Yapılan fty 2200 1550 3875 1325 10700 4100 4150 42O0 7250 1000 2950 5200 5800 5500 830 2425 760 1325 17500 2900 3750 43O0 1150 750 800 2225 2800 1050 1175 1375 2375 2350 3400 730 1600 1150 670 îğırıkj ortfîy 2195 1512 3882 1317 10700 4108 4125 4202 7230 1000 2971 5200 5784 5480 2445 400 175 2375 3970 760 950 820 960 830 980 830 980 830 750 1650 100 350 850 13749 1160 1400 1600 15863 50 3234 3850 4700 500 13255 9350 1000 750 2500 495 7733 536 501 980 2880 1100 5250 250 960 962 2450 1325 7400 2950 3750 4400 1150 760 780 2425 1325 17500 2900 3750 4300 1150 250 830 750 Kav 2275 2875 1175 1400 2425 2400 3400 1575 1150 820 980 2225 2800 "175 1375 2375 2350 3350 1600 1150 750 500 960 1325 17500 2950 3775 4400 1150 2225 2800 1050 1175 1375 2400 2350 3400 1600 1150 760 750 810 750 810 1325 17500 2904 3755 4330 1150 2225 2600 1010 1175 1375 2385 2350 3383 1600 1150 755 750 800 740 730 730 730 730 670 670 670 670 670 İşlem miktan: İMKB endeksi: 119.290 O 383.35 289.31» fisn Işlem hacfni: Sörleşnu sayısı ..337 gesonuçları. Vergi İade Beyanna Ücretlilenn geçen ay alışfa mesi ile vergi dairesine verilmeh BağKur'un ocak '89 primi, lura ve fişleri, vergi iade bildiri dır. yeni katsayı artışlı olarak bankamine eklenerek işverene verilir. Kendi adlanna reklam ya ya ya da postaçeki hesabına yatıpanlar ve rektamalığı meslek edı rılır. 10 ocağa kadar Aralık '88 Aylık Sigorta Bilnenlehn geçen ay yaptıkları ilan Boş vıdeo ve ses kaseti imal reklam beyannamesi ile eğlence, dirgesi ve eylülarulık '88 son dort ya da ithalinden geçen ay kesilen yangın sigorta ve akaryaku tuke aylık dönem bordrosu SSK bölge % 2 vergi kesimisi, Ziraat Banka lim beyannameleri beledıyeye ve müdürlüğüne verilir ve aylık prim luları yatırılır. sına yatırılır, bildirimi Turizm Ba rilir ve ödenir. Geçen ay 9'dan fazla işçi çakanlığına yollanır. lıştıran işyerlerinde ilk 6 ay için 5 TV satışlan bandrol ücrel 25 ocağa kadar leri bankaya yatırılır, bildirimi Aralık 88 KDV Beyanname biner, 712 ay için 10 biner, 1318 TRT Genel Müdürlüğüne yolla si vergi dairesine verilir, fazla ver ay için 15 biner ve 18 ayı aşaniar gi kesintisi varsa ödenir. Peşin içinse 20 biner iiradan hesaplanuvergi uygulaması bu ay için yapıl cak Konul Edindirme Yardım Fonu Bildirgesi, SSK Bolge Müdür16 ocağa kadar mayacaktır. lüğüne verilir. Tutarı ya sigorta Geçen ayın banka ve sigor Kooperaüf ve üst kuruluşlata işlemlerı beyannamesi vergi da rınm unvanlarında kamu kurum ya ya da bankaya yatırılır. (1 ocaklan sonra odemeler yeniden iresine verilir ve ödenir. ve kuruluşlarınm adlan yazılı ise, yükseltildi.) anasozleşme değişikliğı ile kaldı20 ocağa kadar Geçen ay 9'dan fazla işçi çarılmahdır. (3. av) (R.G. 25 Ektm lıştıran işyerlerinde, ucretliden Geçen ayın Damga V. Be 1988) yannamesi anonim şirketlerce ver Aynı türde birden fazla ko %2 ve işverenden %3 tasarruf kegi dairesine verilir ve pul bedelle operatifle yonelım kurulu uyesi sintisi, Ziraat Bankasında açılan ri kasaya ya da Ziraat Bankasına olanlar, yalnız birini tercth edebi Personel Tasarruf Teşvik Hesabıödenir. lirler, dığerlerinden ayrılmanın 3. na yatırılır. Düzenlenecek 4 ör Geçen ay 20 'den fazla işçi ve son ayı. Deneıçiler sorumlu nekli işçi listesinin 3 'u banka şubesine verilir ya da gönderilir. (I çalıştıran işyerlerinde yapılan öde durlar. (R.G. 25 Ekim 1988) melerin vergi ve fon kesintileri, Kurulmuş ve faaliyelle bu ocaklan sonra oranlar yeniden Muhtasar Beyanname ile yatırılır. lunan kooperatıfler, anasözleşme yükseltildi.) Motorlu Kara Taşıtları VerI ocaklan ııibaren 10'dan fazla iş lerıni 3476 s. yasaya göreyeniden çi çalıştıranlar, Muhtasar Beyan diızenlemelidirler. (3. ay) (R.G. gisi ilkyarı taksidi, taşılpulu karşılığı Ziraat Bankasına ödenir. namelerini aylık düzenleyecekler. 25 Ekim 1988) İŞ A D A M I N I N OCAK G Ü N L Ü Ğ Ü Haztrlayan: H.Turguı Ücretlilerin geçen ay alış bei 31 ocağa kadar 9 Ocak 1989'a kadar Batı Alman Markı Isviçre Frangı Hollanda Flonm Ingılız Sterlını Fransız Frangı Tabela Vergisi belediyeye ödenir. Geçen yıl kullanılan ticari defterlerde bu yıla yetecek kadar boş sayfa varsa, İ988 için notere yenileme'ara/'devam onayı yaptırıiır. Geçen ay yeni defler onaylaımayı unutanlar ve son ayda alım ya da satıın tutarı stnırını aşaniar, ek süre olarak ticari defterlerini notere onaylatabilirler. Ticaret ve serbest meslek sahipleri, geçen ayın vergi iade beyannamesini verirler, önceki ayın vergi iade tutannı alırlar. 1988 yıllık perakende satışlan 30 milyonu aşaniar, 1 Şubat 1989'da kullanmak zorunda bulundukları yazarkasa hazırlıklannı bitirmelidirier. İlk kez yazarkasa alan işletme usıılü defter tutan perakendeciler 12 ay geçici vergi (peşin vergi) ödemeyecekter. Ancak, vergi dairesine ayn bir dilekçe ile bildirmelidirler. Vergi iadesınden yararlanmak isteyen çiftçiler, 1988 yıllık mal ve hizmet alım belgelerinı, iki örnek düzenlenecek V.İ. Bildirimi ile birlikte, saıış hasdaılarından vergi kesimisi yapan sorumlu gerçek ve tüzelkişilere vermelidirler. 912 3340 917 3360 18 ayar altın 900 ayar gumüş 340 390 300 302 T C ZİRAAT BANKASI 7 OCAK 1989 TARİHİNDEKİ DÖVİZ KURLARI DÖVİZİN CİNSİ ABD DOLARI I AVUSTRALYA DOLARI AVUSTURYA ŞİLİNİ I BATI ALMAN MARKI BELÇİKA FRANGI DANİMARKA KRONU FİN MARKKASI FRANStZ FRANGI HOLLANDA FLORİNİ İSVEÇ KRONü İSVİÇRE FRAN6I 00 İTALYAN LİRETİ JAPON YENİ KANADA DOLARI 1 KUVEYT OIMARI 1 NORVEÇ KRONU 1 STERLİN 1 S. ARABİSTAN RİYALİ DÖVİZ ALtŞTL. 1839.42 1583.33 144.38 1014.57 48.32 262.43 435.22 297.52 899.69 294.78 1189.02 138.23 14.53 1542.64 6498.20 277 30 3277.85 489.66 1843.09 1589.67 144.66 1016.59 4851 263.48 43696 298.11 901.48 295.96 1191.39 138.78 14.58 1548.82 6524.24 278.41 3284.40 491.62 EFEKTİF 1839.42 1857.81 1553.29 1602.36 144.38 145.82 1014.57 1024.71 48.90 48.32 262.43 265.58 426.96 440.45 297.52 300.49 899.69 908.68 294.19 298.32 1189.02 1200.91 135.60 139.89 14.25 14.70 1513.38 1561.18 6374.95 6576.33 272.04 280.63 3277.85 3310.62 480.37 ' 495.54 SATtŞTL AUŞTL. SATISTL. T.C. ZİRAAT BANKASI "(iucune erişilmeı"