Catalog

2 OCAK 1989 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKlYE'den Yeni samlar YÜrürlükte Ekonomi Servisi Türk Hava Yolları ve elektrik zamlan yeni yılla birlikte yürürluğe girdi. TH Y'nin yeni tarifesine göre Ankaraİstanbul arası bilet ücreti 100 bin, Ankaratzmir 105 bin lira oldu. Meskenlerde kullamlacak elektriğin kilovatsaati dünden itibaren 6 lira 40 kuruş arttmldı. 150 kilovatsaati aşan kısma ise 136 lira fıyat uygulanacak. Bursa'da teleferik ve su zammı yeni yılla birlikte yürürluğe kondu. Ekmek zammı ise enelendi. Bandırmatstanbul feribot taşıma ücretleri de arttmldı. îzmir Perakendeci Kasaplar Derneği, yeni yıla, dana ve kuzu etinin kilo Jlyatına 200 lira zam yaparak girdi. Boya fırmaları da urünlerine yüzde 920 oranında zam yapülar. '89'da yatırımın âlemi yok ABDURRAHMAN YILDIRIM LEVENT GÜRSES Geçen yıl enflasyon şoku altında ezilen ve yatırımlarından reel bir gelir kazanamayan yatınmcılar, acaba 1989'da tasarruflarını enflasyona karşı koruyabilir veya net bir gelir elde edebilirler rni? Bunun için neye yatırım yapmalan gerekir? Bu soruları yönelttiğimiz konunun uzmanlan, tasarruf sahiplerinin yüksek enflasyon ve sıkı para politikası karşısında seçeneklerinin giderek azaldığını belirttiler ve 1989 için yatınmcılara, enflasyonun üstünde gelir garanti edecek bir yatırım aracı onermekte zorlandılar. Döviz, yüksek faizlı banka mevduatı, tahvil ve finansman bonosu 1989 için yatırım yapılabilecek araçlar arasında sıralarurken, gayri menkul ve hisse senedinden kaçııuiması istendi. Emlak Komisyonculan Derneği Başkanı Ceyhan Uras, gayri menkul değer artışlanna ve kira gelirlerine vergi konulmasımn gündeme gelebileceği konusunda yatınmcıları uyanrken, Prof. Osman Altuğ da şirketlerin sermaye arttınmlarına gideceğini belirtti ve hisse senedi yatınmcısına beklemeyi önerdi. Altuğ, geçen yıl sadece mala yatınm yapanlann kazançlı çıktığını da kaydederek 1989 için aylık tasarrufu 500 bin liraya kadar olanlara "Yatınm düşünüp gunlerini karartmaknın ayade paralannı nerede harcayacaklarına karar verip, gunlerini guzel geçirmelerini. canlarını sıkmamalannı" tavsiye etti. Konuya ilişkin sorulanmıa yanıtlayanların göruşleri ve önerileri şöyle: Prof. Osman Altuğ (Finansçı) I988'de tüm yatırımcılar yanıldılar, enfiasyonu ve ekonominin kötüye gideceğini tahmin edemediler. Bunun için de menkul kıymet ve gayri menkul yatınmçıları ıle faize, altına, dövize yatırım yapanlar zarar ettiler. Gayri menkul yatınmcıları, kâğıt üzerinde kârh gözukseler de "gel malırru al" dediklerinde gerçek fıyatlarla karşılaşıyorlar ve yaptıklan yanlışlığı veya kârsızlıklannı anlıyorlar. Gayrimenkule yatınm yapanlar ancak bir teselli yatırımı yaptılar. 1989'da yine "benim gayri menkulüm çok değerlendi" diye teselli bulacaklar olacak, ama para bulamayacaklar. Hisse senedine yatırım yapacaklar yine gelir elde edemeyecekler, şirketler gene sermaye arttırnıaya devam edecekler. Tahvil ise şanslı gözüküyor. Son aylarda faizi yiikselmeye başladı. Dövizde de kazanç olabilir. Çünkü dövize talep artacak. Benim önerim, ayda 500 bin liraya kadar tasarruf edebilenler, yatırım düşünup gunlerini karartmaktan ziyade, paralannı bir guzel yesinler, eksikliklerini tamamlasmlar. Mal bazında yatınm yapsınlar. 1988'de de bazı ana kalem malların fiyatları birkaç kat artmıştır. Paralannı mala yatıranlar kazanmıştır. Menkul kıymetlere girmesinler. Profesyoneller arasında ezilirler. Aylık tasarrufları 500 bin ile 3 mil EKONOM NOTLARI OSMAN ULAGAY rof. Osman Altuğ, aylık tasarruf miktarı r 500 bin liraya kadar olanlara, "yatırımı fdüşünüp gunlerini karartmaktan ziyade ^paralannı nerede harcayacaklarına karar verip, gunlerini güzel geçirmelerini ve canlarını sıkmamalarını" önerdi. f 60'lara kadar gerilemesi beklenebilir. Yatınmcı açısından mevcut yüksek düzeylerdeki faizler uzerinden uzun vadeli yatırımlan tercih etmek en doğru yol olacaktır. Yılmaz Karako>unlu (Atlas Döviz Biifesi Genel Müdürii): Turkıye'de çok fazla yatınm alternatifi yck. Ayrıca tasarruf sahibinin sürekli yatırım geleneği de yoktur. Geleneksel olarak altın ve emlağa rağbet edilmektedir. 1989'da altın kârh olmayacak, emlak fiyatlarında da düşüş bekleniyor. 1988'de sermaye piyasası araçlan istenilen verimin çok altında kaldı. Aşağı yukarı en yüksek verimi sağlayan, nakdi tasarruf oldu. Altın ve gayri menkul dışında iki alet var: Banka sistemi faiz fiyatı ve döviz. Şu anda paraya göre net getiri açısından, hem kısa hem de uzun vadede en yüksek verimliliği faiz fiyatı gosteriyor. 1989'da faiz fiyatı, yaklaşık net getiri itibarıyla doviz ve altındaki getiriden yuksek olur. Faiz şu anda en cazip alternatiftir. Faiz fiyatı sadece banka mevduat faizi değildir. Finansman bonosu, tahvil, bankalann yatırım fonlan da buna dahildir. Muharrem Özuslu (Kuyumcular Derneği Başkanı): Yatırımcılara kesinlikle altın ahn diyemem, yanılabilirim. Ama altın sağlam bir yatırımdır, çürumez ve her zaman değer kazanır. Kâğıdı fareler yer fa> kat altıru yemez. Dunyada enflasyon ve diğer ekonomik gostergeler iyi yöne doğru gidıyor, savaş yok; refah var. Bu nedenie dışarda altın fiyatlarının 1989'da önemli bir sıçrama göstermesini beklemck zor. Ancak altın. gayr menkul sahibi olmak isteyen küçuk yatınmcı için sağlam ve kazançlı bir yatırımdır. Parası olmayan küçük küçuk altın satın alarak biriktirir ve bunu daha sonra gayri menkule çevirir. Altına yatırımda en iyisi Cumhuriyet Altını'dır. Ancak yatırım için kulplusu makbul değildir. Kulplu olursa, satarken daha ucuz olur. Ayrıca takı için alınan 22 ayar bilezikler de iyi bir yatırımdır. ftecai Baki Deniz (Hisse senedi yatınmcısı): 1988'de enflasyonun ve banka faizlerinin bu kadar yukseleceğini tahmin edemedik. Bu konuda bizi aydınlatacak bir makam da yoktu. Buyuk holdingler bile >"anılıp zor duruma düşerken, biz kendi başımıza Türkiye'yi analiz ederek doğru kararlar veremezdik. Biz de hata yaptık. Yılın ilk aylarında hisseleri satsaydık şimdi büyük kazancımız olacaktı. Satmadık, hisselerin fiyatları da duşmeye devam edince yıl ortasında borsadan çekildim. Şimdi şirketlerin 1988 kâr rakamları yüksek gozuküyor, ama ben inanmıyorum. Yüksek çıksa bile bunu küçuk hıssedarlara yansıtmayacaklar, iyi bir temettu verme>recekler, çünkü firmaların parava ihtiyacı var. 1988'de olduğu gibi, 1989'da da yatırımcılardan para çekmeye devam edecekler. Aslmda 1988'de yaşananlar 1987'deki büyük borsa oyununun devamıdır, yüksek enflasyon ve yüksek faiz olayıdır. Nasıl Bir 1989 (1): Durgunluk ve Enflasyon 1989 yılı Türkiyo ekonomisi için nasıl bir yıl olacak? Bu soruya doğru cevap vermek herhalde Loto'da 8 tutturmak ya da Milli Piyango'da 10 milyar kazanmak kadar zor. Bilinmeyenler o kadar fazla, eldeki verilerle kurulabilecek denklem sayısı o kadar sınırlı ki işin içinden bilimsel yöntemlerle çıkmak, güvenilir sayısal tahminler yapmak olanaksız. Ancak çeşitli olasılıklar üzerinde durmak ve kaba bir değerlendirme yapmak mümkün görünüyor. Ben de bugün ve yarınki yazılarımda bunu yapmaya çalışacağım. 1989 yılı konusunda herhangi bir tahmin yapabilmek için önce bazı varsayımlar yapmak gerekiyor. Benim yapacağım temel varsayımlar şunlar: Sayın Özal zor da olsa iktidarda kalmaya devam edecek; özellıkle dış dünyadan gelen baskıların da etkisiyle mümkün mertebe daraltıcı politikalar izlemeye çahşacak; 1989'da dış borç ertelemesine gitmeyecek, iç borç konsolidasyonunu ise son çare olarak düşünecek. Bu varsayımların tutması halinde 1989 yılında Türkiye ekonomisinde ne gibi gelişmeler beklenebilir? Bir kere, ekonomıde 1988 yılının ikinci yarısında başlayan yavaşlamanın 1989 yılında da devam etmesi, gerilemeye başlayan milli gelir (GSMH) büyüme hızının 1989'da daha da gerilemesi olası görünüyor. DIE'nin 1988 yılı için hazırladığı ve yılın ilk dokuz ayındaki gerçekleşmelere dayanan tahminler, büyüme hızının yüzde 5'e doğru düşeceğini gosteriyor. Bu düşüşte, özel imalat sanayiinde, inşaat ve ticaret kesimlerinde gözlenen belirgin yavaşlamanın etkisi görülüyor. Tarımda beklenen yüzde 6.3'lük anormal ölçüde yüksek büyümenin de GSMH büyüme hızını yüzde 5'in fazla üzerine çekemeyeceği anlaşılıyor. 1988 yılının ikinci yarısında yaşanan olay şunu düşündürüyor: Kamu yatırırriarının azaldığı, inşaat sektörünün yavaşladığı, iç talebin tekledıği, faizlerin çarpıcı bıçimde yükseldiği ve Sayın Özal'ın sürekli olarak "Küçülün, daralın yoksa batarsınız" diyerek işadam'arını uyardığı bir ortamda iş âlemi üretimini sınırlamaya yönelıyor, stoğa çahşmamaya özel özen gosteriyor. Dolayısıyla sanayi kesiminde üretim ve büyüme hızı düşüyor, ticaret ve hizmet kesımlerı de sanayiyı izliyor. Tarım kesimindeki hızlı gelişme ise bu daralma eğiliminı tersine çevırmeye yetmiyor. 1988 yılının son çeyreğinde gözlenen manzara, yukarda çizdiğimiz tablonun, belki daha vurgulu tonlarla devam ettiğini düşündürüyor. 1989 yılı başında bu tabloyu değıştirecek herhangi bir gelişmeyi beklemek de yaptığımız varsayımlar çerçevesinde mümkün görünmüyor. Örneğin bir yerel seçim genişlemesi beklememek gerekiyor. 1989 yılı bu atmosfer içinde geçtıği takdirde sanayi ve başlıca hizmet kesimlerinde yıllık büyüme hızının biraz daha düşmesi ve GSMH büyüme hızını biraz daha aşağı çekmesi beklenebilir. Buna ek olarak tarım kesiminde yüzde 6 dolayında bir büyüme hızının iki yıl üst üste yakalanması, Türkiye ekonomisinin yakın tarihinde hiç görülmüş değil. Çok daha normal olanı, tarım kesiminin yüzde 3 dotayında büyümesi. Böyle bir senaryo içinde ise GSMH büyüme hızının 1989 yılında yüzde 5'i bulması bile çok zor Yüzde 4 dolayında, hatta belki biraz altında bir büyüme hızına razı olmak zorunda kalabileceğirnız anlaşılıyor Sayın Başbakanın geçen haftaki YASED yemeğinde yaptığı konuşmada, 1989 yılında yüzde 5'in altında bir büyüme hızını göze aldıklarını belirtmesi de bu yönde ilginç bir işaret oluşfuruyor. İhracat sektörünün de 1989 yılında bu tabloyu aydınlatacak çarpıcı bir gelişme göstermesi beklenmiyor. Büyüme hızının düşmesi, kaçınılmaz olarak işsizlik artışını da beraberinde getirecejc, toplu işten çıkarmalar gündeme gelebilecek. Burada akla gelen çok önemli soru ise tabii ki şu: Ekonomi daralmaya zorlanirken, büyüme hızı düşerken enflasyon da aşağı çökilebilecek mi? Yoksa Türkiye, 1988 yılının ikinci yarısında gördüğümüz gibi düşen büyümeyle yükselen enfiasyonu bir arada yaşamaya devam mı edecek? "Stagflasyon"a benzer bir süreç mi yaşanacak? Türkiye ekonomisinin kendine özgü koşulları bu konuda da iyimser olmayı zorlaştınyor. Hükümetin radikal bir borç ertelerne operasyonuna gitmeden, sadece elindeki olanaklarla uygulayacağı tasarruf ya da daralma politikası, enflasyon cephesinde çarpıcı bir sonuç almaya yetmeyecek gibi görünüyor. Bu çerçeve içinde 1989 enflasyonunun yüzde 50'lere çekilmesinin bile çok zor olacağı anlaşılıyor. yüzde 60'larda kalacak bir rakamı ise başarı saymak gerekiyor. Makro dengeler enflasyon konusunda iyimser olmayı zorlaştırırken, firma davranışları ve piyasa yapıları da durgunluk ortamında bile fiyat artışlannı hızla yavaşlatmanm kolay olmadığını düşündürüyor. İç talebin düşmesi, firmaların keyfi zam yapma şanslarını kuşkusuz azaltıyor. Özellıkle fırma sayısının çok olduğu ve rekabet koşullarının bulunduğu sektörlerde bu doğru. Ama az sayıda firmanın egemen olduğu bazı önemli sektörlerde firmaların düşük bir üretim düzeyinde hızlı fiyat arttırarak kârlarını korumaya ça(Arkası /A Sayfada) Turban tesisleri özelleştiriliyor ANKARA (UBA)' Turizm Bankası'nın 18 tesisi 1989 yılmda özelleşühlecek. Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı tdaresi'ne devir işlemlehnin altı ay içinde tamamlanacağı biidirildi. Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı tdaresi'ne (TKKOİ) ozelleştirilmek üzere devredilen Turban tesislerinin Abant, Antalya, Amasya, Büyük Samsun, Çeşme, Çorum, Urfa, Yalova'daki Çamlık ve Çınar Otelleri, Akçay Tatil Köyü, Elmadağ Dağevi, Ilaca, Kilyos, Urgüp, motelleri, Kızıltepe Kampingi ile Marmaris ve Ören tatil koyleri olduğu açıklandt. Muharrem Özuslu Yılmaz Karakoyunlu Recaı Bakı Oenız Faiz: Hâlâ cazip bir alternatif Döviz: Pek gelecek vaat etmiyor. Altnu Çok uzun vadede kazandırabilir. Hisse senedi: Sermaye arttınmından size kalırsa. Ftnamman bonmu. tahvil: Olabilir. menkul: Satmak zor, teselli yatırımı yon lira arasında olanlar ise, taksitli guvenceli gayri menkul alımına yönelebilirler. Daha çok tasarrufu olanlar ise, nerede alırken kazanma olayı varsa, oraya yönelmelidirler. Ceyhan Uras (Emlak Komisyonculan Derneği Başkanı): 1988'de artan faizler ve sıkı para politikası sonucunda gayri menkul piyasasının şışkin olan değerleri, bugun ra>iç değerlerinin ortalama yuzde 20 altına düştu. Özellıkle yıl sonuna doğru faizlerin yükselmesi karşısında gayri menkuller normal rayiç değerlerinden dahi satılamaz oldu. 1988'de yaşanan yüksek enflasyonun gayri menkul piyasasına yansıması ve fiyatları yukseltmesi zaman alır. Eğer beklenüen şekilde faizler ve enflasyon düşerse, mahalli seçimlerden sonra piyasa canlanabilir ve gayri menkul değerleri rayiç bedellerine ulaşır. Yoksa sürekli durgunluk bu piyasada olmaz. Yalnız gayri menkul kazançlarının vergilendirilmesi gündeme gelebilir. Böyle bir vergi konulursa o zaman beklenen canlanma ve fiyat artışları gerçekleşmez. tsmail Emen (tktisat Bankası Genel Miidür Yardımcısı): 1989 yılına ilişkin beklentilerimize enflasyon ve mevduat faizlerınin seyri yon verecektir. Genel kanaat, faizlerin son derece yüksek olduğu ve bu sevıyelerin daha da üstüne çıkılmasına izin verilemeyeceği doğrultusundadır. Nitekim yıl sonuna doğru bankacılık kesiminde buna benzer girişimler gözlenmekte ve mevduat faizleri birkaç puan düşürülmüş bulunmaktadır. 1989 yılı içinde mevduat faizlerinin enflasyon beklentisine paralel olarak '89'da ynbancı sermaye tSTANBL'L <AA) Yabana Sermaye Koordinasyon Derneği Başkanı Atilla Midillili 1989'da yabana sermayenin 1 milyar dolara ulaşacağmı soyledi. 1989 beklentilerını açıklayan Midillili şöyle konuştu: "Enflasyonun kontrol altına alınmaması, Ortadoğu'ya ihracatm gerilemesi, teşviklerin kaldmlması, ihracatın büyük ölçüde azalmasına neden olacaktır. Buyu'k yatmmlar azalacak, sanayi açısından zor bir yıl olacaktır. 1989'un en önemli sorunu enflasyonun dizginlenmesidir. Buna rağmen Türkiye'nin AT'ye girmedeki kararlılığı, Türkiye'ye olan yabana sermaye akımını hızlandıracaktır. 1988'de 800 milyon dolarlık yatırım izni alan yabana sermayenin 1989'da 1 milyar dolara ulaşabileceğini tahmin ediyorum." İ988'İN EKONOMİK OLAYLARI Türkiyede enflasyon Türkiye'nin ekonomi gündeminde 1988 ydı içinde en fazla tartışılan konular arasında enflasyon ve faizler vardı. Ödemeler dengesindeki iyileşme, 1988'in başlıca olumlu gelişmesi olarak nitelendi. Türk ekonomi tarihine "4 Şubat Kararlan" adıyla geçecek yeni kararlar ve bunlann devamı niteliği taşıyan faiz düzeniemesi, 1988 yılı ekonomisini bütünüyle etkiledi. Vergi kanunlannda yapılan düzenlemeler de yıl içinde sürekli tartışılan konu oldu. Alınan ekonomik kararlar, hükümetle özel sektör arasındaki zirve görüşmeleıirün sık sık yapılmasına neden oldu. 1988 yılı ekonomisinde meydana gelen gelişmeler ana hatlanyla şöyle: Yüksek enflasyon: Butun bir yıhn belirleyici ekonomik olayı enflasyon, yuzde 87.5 olarak gerçekleşti. Yıla hızlı başlayan fiyat anışlanmn yaz aylarında gerileyeceği ekonomi politikasından sorumlu olanlar tarafından sık sık ifade edildi. Ama yaz aylarına gelindiğinde bunun bir temenniden ibaret olduğu ortaya çıktı. Her geçen ay bir önceki ayı arattınrcasma artan enflasyon, bütun tahminleri aşarak üç haneli rakamlara yaklaştı. Hayali ihracat: 1988 yılına damgasını vuran olayların hemen başında gelen hayali ihracatı azaltmak için vergi iadelerinin kaldırılmasına karar verildi. Hayali ihracat yaptığı iddia edilenler hakkında duzenlenen dosyalar da önce DPT, sonra Maliye Bakanlığı'na intikal ettirildi. Bu konuda yasal işlemlerin yapılacağı ve hayali ihracata adı karışanları kamuoyuna açıklanacaklan yetkiHlerce ifade edilmesine karşın 1988'de bu bir türlü gerçekleşmedi. KDV değişiklikleri: 1 ocak gününde Katma Değer Vergisi'nde yeni bir donem başladı. Vergisiz mal kalmadı. KDV açısından başka bir düzenleme de 1 kasımda yapıldı. Genel vergi oranı yeniden yüzde 10'a çekıldi. 4 Şubat Kararlan: Mevduat faizleri °Io 65'e çıktı. Dövizini >*urda erken getirene ek prim ödemesi sistemine geçilirken, dövizini geç getirenin ihracat teşviklerinden yaKredı Bankası ile Anadolu Bankası, 3 ocakta birleştirildi. Yeni bankaya "Konutbank" adı verildi. Konutbank Genel Müdürlüğü'ne getirilen Bulent Şemiler, aralık ayı sonunda siyasi boyut kazanan tartışmaların ardından istifa etti. Şemiler, 30 aralıktaki operasyonuyla 2 gayri menkul karşılığı Töbank'ın çoğunluk hisselerini Emlak Bankası'na aldı. Özelleştirnıe: 29 şubatta Teletaş'taki kamu hisselerinin halka satışıyla başlayan özelleştirme, daha sonra ANSAN ve USAŞ'ın yabancılara satışıyla sürdü. Yem sanayiine bağlı 7 fabrika da özelleştirihrken, Çitosan'ın 5 fabrikasının satışı yeni yıla kaldı. Vergi düzenlemeleri: Mart ayınm son gununde bazı vergi kanunlannda değişiklik yapıldı. Sigara ve içkilerden eğitim, gençlik, spor ve sağlık hizmetlerinin finansmanı için aynca vergi abnması uygulamasına nisan ayının ilk gunu başlandı. Akaryakıt Tuketim Vergisi yükseltildi. İhracatu vergi iadesi: Nisan ayında alınan bir başka karaıia da ihracatta vergi iadesi kademeli olarak terk edilmeye başlandı. Bu karar uyannca, 1 ocaktan itibaren yapılacak fıili ihracata vergi iadesi ödenmeyecek. Vergi iadesinin terk edilmesinin ihracatı olumsuz etkilemesini engellemek için yıl boyunca yeni mekanizmalar devreye sokulmaya başlandı, ihracat kredi sistemi değiştirildi. Irak'a ihracat karan: Haziran ortasında Turkıye'de, Irak'a yonelik kredili ihracat durduruldu. 14 haziran tarihli kararla, Irak'a yönelik ihracat için lisans zorunluluğu getirildi. Fotokopi makinaları Isunnul 133 03 49 133 01 9i »nkni. 117 21 15 ' S tut lımıı 11 36 S : »danı 3 33 91 DOVİZ KURLARI Dovızın Cinsı 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florını 1 isvoç Kronu 1 isviçre Frangı 100 İtalyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Steriin 1 S.Arabıstan Hiyali Döviz Alış 1813.02 1551.58 146.04 1022 86 49.00 263.52 436.35 299.92 906.61 296.25 1207.87 139.03 14.53 6431.42 3276.12 483.47 Döviz Satış 1816.65 1554.69 145.33 1024.91 49.10 264.05 437.22 300.52 907.42 296.84 1210.29 139.31 14.56 6444.31 3282.69 484.44 2 OCAK 1989 Efektıf Alış 1813.02 1525.20 145.04 1022.86 48.17 263 52 428.93 299.92 905.61 296.25 1207.87 136.67 14.28 6322.09 3276.12 475.25 Efektif Satış 1835.00 1570.39 146.80 1035.26 49.60 266.72 441.64 303.56 916.59 299.84 1222.52 140.72 14.71 6509.40 3315.85 489.33 Domuz eti ithali serbest ANKARA (UBA) İthalat rejimi yayımlandı. Yeni ithalat rejiminde domuz eti ithalatı serbest bırakddı. Yıllardır yayımlanan ithalat rejimlerinde yer almayan domuz eti, yeni ithalat rejiminde fonlu ithalat kapsamına alındı. tthalat rejimine göre soğutulmus, dondurulmuş domuz eti ithalatında ton başma 600 dolar fon ödenecek. Şemller Koltuğundan oldu ATO'dan vergi eleştırısı ANKARA (UBA) Ankara Ticaret Odası Meclis Başkanı Güngör Yener, yeni vergi yasasım eleştirerek vergilendirmede butün yukün beyannameli mükellefin uzerine bindiğini ileri sürdü. Peşin vergi ve hayat standardı esasıyla beyanname usulünün rafa kaldmldığmı belirten A TO Meclis Başkanı Güngör Yener, "peşin vergi ' usulüyle, kazanmadığmın yarısını vermek durumunda kalan mükellefler arasında vergiden kaçırma olayı artacaktır" dedi. rarlanma imkânlan da sınırlandırıldı. Faiz düzenlemeleri: 30 haziran tarihli kaıarla, vadesiz mevduat faiz oranı yüzde 36'dan yüzde 30"a indirildi. Aynı tür mevduatın faizi 6 ağustosta da yüzde 25'e düşürüldü. Aynı tarihte, vadeli mevduat faizleri de l ile 5 puan arasında indirildi. Vadesiz mevduat faizi 5 eylulde de yüzde 10'a çekildi. Serbest faiz dönemi: 12 ekimde faiz oranları serbest bırakıldı. Yüzde 85 faiz, aralık ayı ortalarına kadar uygulandı. Banka evliliği: Türkiye Emlak Barometre yükseldi ekonomiye ve iş alemine yepyeni bir hava geldi i Barometre, 30.000 üst düzey yöneticisine ulaşarak, yayın hayatına girdi. Amacı: Türkiye'ye yön verenler için "vazgeçilmez" bir bilgi ve haber kaynağı olmak. Barometre, bugüne kadar okuduklannızdan farklı bir gazete. Dünyaya, ekonomiye ve iş alemine yepyeni, geniş bir açıdan bakıyor. Barometre, her Pazartesi masanızda olacak. Barometre'yi okumadan işinize yön vermeyin. Dünyada enflasyon ve reformlar ANKARA (AA) Sosyalist ülkelerde art arda yürürluğe konulan reformlar ve sanayile^miş ülkelerde enflasyon endişeleri, 1988 yılının en çok konuşulan olayları arasında ilk sıralarda yer aldı. Ekim 1987'de yaşanan borsa krizinin etkileri, 3. Dünya'nın dış borç çıkmazı da >ıl içinde tartışılmaya devam edildi. Uluslararası borsalar, geçen yıla göre daha sakin bir yıl geçirdi. Sosyalist ülkelerde geçmiş yıllarda başlatılan dışa açılma ve yeniden yapılanma reformları, 1988'de tüm hızıyla sürdu. Özellikle SSCB ve Çin'deki Batılı stildeki reformlar tum dunyanın yakın ilgisini topladı. Bu ulke yetkililerinin reformlann gidişatına ilişkin iç tartışmaiarı da ilgiyle izlendi. Yugoslavya'nın içinde bulunduğu ekonomik çıkmazı öz\önetim sisteminden serbest piyasa ekonomisine geçerek çözmeyi kararlaştırması da dikkati çekti. Sosyalist ulkelerdeki hızlı ve radikal reformlar, enflasyon olgusunu da beraberinde getirirken son yıllarda 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana en uzun kesintisiz büyüme sağlayan Batı ekonomileri de enflasyon tehdidi ile karşılaştılar. Döviz kurlarındaki dalgalanmalar sonucu, ithalatm pahalılaşması, özellıkle sanayileşmiş ülkelerde enflasyon hızının yükselmesine ve faizlerin sık sık ayarlanmasına yol açtı. ABD'nin dış ticaret açığını kapatmak amacıyla doların değerini düşurmeye yonelik politikaları, başkanlık seçimleri nedeniyle taviz verilerek surdürüldu. Dolar, yen ve mark karşısında 1988'in 4. gunünde 1.5615 mark ve 120.20 yen sımrı ile en düşuk değerine inmesine rağmen merkez bankalarının mudahalelerini yıl boyunca sürdürmeleri sonucu bir ara 1.93 mark ve 135 yene kadar çıktı. Menkul kıymet borsaları, kriz sırastnda kaybettiklerini kısmen de olsa geri aldılar. Uluslararası borsalarda birçok hammadde ve değerli metallerin fiyatı duştu. Yıl ortalarında onsu 500 dolara kadar çıkan altın fıyatları 400 dolara kadar indi, daha sonra uzun bir süre 410425 dolar arasında dalgalandı. Yıl içinde dünya ticaretinde korumacılık eğilimleri güçlenirken özelleştirme çalışmalan sanayileşmiş ulkelerden kalkınmakta olan ülkelere kaydı. Latin Amerika ülkelerinin dış borçları ile yaşadıkları yüksek enflasyon ve bunlann onlenmesine yönelik çabalan tum fedakârlıklarla devam etti. ABD, Kanada, Yugoslavya ve Çin'deki kuraklık, zehirli çop ticareti, GATT görüşmelerinin çıkmaza girmesi, OPEC içinde anlaşma sağlanması 1988'in önemli olayları olarak ortaya çıktı. Japonya, ABD, İngiltere, Hong Kong ve Meksika'da ortaya çıkarılan borsa skandalları, bu ülkelen uzun süre meşgul etti. Limonyine ekşidi İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) AT, Türk limonuna fark gidehci vergi koydu. Uygulamaya gerekçe olarak Türk ihracatçılarm, topluluk tarafından limon için saptanmış fıyatlara uymamaları, düşük fiyatla satış yapmaları gösterildi. Türkiye'nin AT'deki temsilciliği tarafından Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı 'na gönderilen yazıda, topluluk tarafından Türk limonlarına önce 100 kiloda 2,68 ECU (A vrupa para birimi) fark gidehci vergi uygulanmaya başlandığı belirtildi. BAROMETRE "TCRKÎYE'YE YÖN VERENLERÎN GAZETESI" " kendimizi tazeleyelim "