Catalog

CJMHURİYET/8 HABERLERİN DEVAMI DEV LET BAKANI GLZEL: JU UCAK 1987 UĞUR MUMCU GOZLEM ANKARA (ANKA) Devlet Bakanı ve Hukumet Sozcusu Hasan Celal Guzel, Avrupa Insan Hakları Komısyonu'na kışısel başvuru hakkının, "İşkence ve benzeri kolu muameleler konusunda da geçerli olacagım" açıklayarak, "Bunu Turk demokrasısının onemli bır aşaması olarak kabul edı>or, mutluluk ve gurur duyuyoruz" dedı Devlet Bakanı Guzel, Hollanda NOS televızyonu ıçın Dış Yayınlar Muduru Varük Ozmenek'e verdığı ozel demeçte, "Kişisel başvuru hakkına, silahlı kuvvellerin bazı statuleri konusunda rezervler konulabileceğını, bunun da bulun ulkelerde olduğu gibi doğal karşılanması gerektiğinı" so>ledı Hasan Celal Guzel, "Kişisel başvuru hakkının, AET'ye tam uyelik konusundaki girisimin bir on basamagı olup olmadığı" volundakı soruva da, "Amacımız Avrupalıya şirin gorunmek degil, ama AET ile dı>'alog tamamlanması olursa. buna da itiraz etmeyiz" şeklınde yanıtladı Hasan Celal GuzePın vaptığı açıklama şöyle "Turkiye, Avrupa lnsan Hakları Sozleşmesi'ni bundan 33 vıl once 1954'te onayladı. Ancak aradan geçen sure ıçınde kışilenn ferdi muracaat hakkı konusunda onemli bır gelışme me\dana gelmemıştL Tabıı bu arada dıger Avrupa ulkelen ferdı muracaat hakkını degışık zamanlarda kabul ettıler. Mesela Fransa 1981 yılında ferdi muracaat hakkını kabul etmişti. Şunu ifade etmek isterim ki Turki>e Avrupai manada herhangi bir sınır olmadan demokratik sistemini.hak ve hurriyetlerini sonuna kadar ışletme>e taraftardır. Nıtekım, hukumetimiz donemi içinde, uç yıl ıçinde bu konuda onemli aşamalar gerçekleştirilmiştir. Bunlardan en sonuncusu olan ferdi muracaat hakkının lanınması ise geçen hafta yapılan Bakanlar Kurulu toplantısında prensıp olarak kabul edılmıştır. Bu konudaki calışmalara geçen yıldan ıtıbaren başlanılmıştı ve Sajın Başbakan butçe konuşraası svasında aralık 1986'da Avrupa lnsan Hakları Komisyonu'na ferdi muracaat hakkını kabul edecegimizi ilan etmişti. Bu çerçeve içinde yaptıgımız teknık çalışmalar son merhalesıne varmış bulunmaktadır. Bu konudaki deklarasyon, Avrupa tnsan Hakları Komis}onuna Dışişleri Bakanı Sayın Vahit Halefoğlu tarafından verilecektir (verildi). Bo>lece Turki>e de (Baştarafı 1. Sayfada) vaş hazırlıklan" olarak tanımlı Avrupa tnsan Haklan Sozleşmeyor. Bu alandakı haberlere say si'nde tanımlanan hak ve hurride aralıksız surdu falarında önemlı ve genış yer ve yetler çerçevesinde kişilerin Av"Dogu Akdeniz'de savaş havaren Rumca gazetelerden "Ta rupa İnsan Haklan Komisvonusı estigini" belırten Rum kaynakNea", "lngilizlerle Amerikalıla na butun muracaat mercilerini ları, "John Kennedy ve Nimitz nn yogun askeri hazıriıklan or kullanmak şartnla, yani idari ve adlı Amerikan uçak gemilerinin tada dunırken, Ingiliz yuksek adli muracaat yerierini kullanLubnan yakınlarına gıttığı sırakomiserligınin bu harekeıliligin mak şartıyla başvurulan kabul da, Agratur'a Amenkan uçaklan tumu>le tatbıkatla ılgılı oldu edilmiş olacaktır. Bunu, Turk geldiğini" vurgulamayı surdurudemokrasısının onemli bır merğunu" ılerı surdugune ışaret ettı yor A>nı ka>naklar, "Gunej halesi olarak kabul ediyoruz ve Kıbns'ın, lngfliz ve AmerikahlaGuney Kıbrıs Rum yonetımı bundan mutluluk ve gurur du>unn şupheli askeri hareketlerine sozcüsu Voskaridis de, gazetecı yonıı." sahne olduğunu" ıfadecdıyor lenn sorulannı yanıtlarken, "tnBu haberler karşısında "uçuşgilizlerin gerçekleştirdiklerini Devlet Bakanı ve Hukumet lann askeri amaçlı olmadığını" one surdukleri tatbikattan once Sözcusu Hasan Celal Guzel, açıklamak durumunda kalan den naberli olduklarını" belırt Hollanda NOS televız>onu ıçın Rum vonetırru, "Helikopterienn verdığı özel demeçte, "Uygulade, Be>nıt'taki Amerikan Buyu tı Hukümet yanhsı "Elefthero mada bazı sınııiamalar olacagıkelçiliği'nin gereksinimlerini tatipia" gazetesı de, "Rum yoneti nı daha once açıklamıştınız, şunak için uçtuklannı ve LarnaDumn, İngiliz usJerinin başka ul bunlar nekr olabilir?" şeklındekı ka Havaalanı'na posta getirdikkelere saldın amacıyla kullanıl bır sorusunu da şoyle yanıtladı lerini" ılerı surdu masına kesin olarak karşı oldu"Sınırlamalar konusunda bir Rum kaynakları ıse, "İngilız ğunu ilgililere duyurdugunu" hususu ozellikle vurgulamak isuslerinden birçok helikopterin yazdı terim. Sınırlamalar, eski devıkalktığına, bir ön hazırlık havami>le ıhürazı kaut, Batılı deyimYunanıstan, ABD'nın ulkedesının surdugune" ışaret ederken, le rezervler konusunda butun ulkı uslerın, Lübnan'a karşı du"Agratur L ssu'ne Ingiliz Knüiyet keierin bunu >Bptıgını gorujozenlemesı olası bır operasyonda Hava Kuvvetlerine bağlı değişik ruz. Sadece sure bakımından sıtipte uçaklann ındiğini, bunlann kullanılması konusunu gundeme nırsız uç Avrupa ulkesi bunu imsayısının yirmıyi aştığım" vurgu getırmedığını açıkladı zalamış. Onun dışında butun ladı Yunan hukumet sözcusu AnAvnıpa Konseji'ne u>e ulkeler Rum gazetelerı de dunku sa donis Kurtis, dun duzenledığı belirii rezervler koymuşlar. Bunyılarında, Guney Kıbrıs'takı fa basın toplantısında bır Yunanlı da şuna dikkat etmek lazım. Koalıyetlerı. "İngüiz uslerindeki sa gazetecımn sorusu uzenne, "Yunulacak rezervlenn ferdı muranan hukumetı, ulkedeki ABD caat hakkının ozunu sınırlandıruslerini Amenkalılar istese dahi maması lazım; bu bakımdan bız Lubnan'a karşı kullandırmamabir rezerv koymavı hiçbır zaman (Baştarafı 1. Sayfada) >a kararlıdır" dedı Kurtis koduşunmedık. Ancak bir misal yol açtı ABD'nın Libya'ya nuşmasında, ABD Elçısı Robert vermek gerekirse, butun ulkeler, hava saldırısı öncesı aynı Keete>'ın Yunan Savunma Basilahlı kuvvetlennın bazı statuleri kararı aldığına dıkkat çeken sı kanı Haralambopulos'la goruşkonusuna bazı rezervler koymuşyasal çevreler Lübnan'a gınşıle mesınde, usler konusunun gunlardır. Bu da gayet (abiıdır. Mecek bir asken operasyon olasüı deme gelmedığını de hıssettırdı sela silahlı kuvvetlerin dısıplını ğırun bu kararla güç kazandığı Haralambopulos da daha once sağlama konusunda bazı hunı öne sünıyorlar Nıtekım Sena usler konusunun gundeme gelkumler varsa o hukumler konuto Dış llışkıler Komısyonu Baş medığını sovlemıştı sunda genel olarak butun ulkekanı Pell karan memnunlukla ler bu rezerv i koymuşlardır. Bu karşıladığını belırterek "AmeriOncekı gun Atına'da ABD şekilde birrezervkoymavı dbette kalüann Lubnan'ı terk etmesi Buyukelçısı Robert Keeley'ın duşunuvoruz. Ancak demin sovÇok iyi... Oniann guvenligi dış Yunan Savunma Bakanı Yannis ledigım gıbı koydugumuz sınırpolitikamızı rehin tutuyordu" Haralambopulos'u zıyaretınden lamalar Turkiye'dekı bu herkesin dedı ABD yönetımının aldığı sonra, "Keeley, Girit adasındaguzel bir demokratik gelişme karara göre buna uymayan Ame ki ABD uslerinin Akdeniz'de olarak kabul ettiğı ferdı muracarikalılar 2 bın dolar para ve S yıla bulunan ve Lübnan'a yonelen at hakkının ozunu sınırlandırakadar hapıs cezasına çarptınla ABD filosuna tahsisini istedi" cak nitelikte olmayacaktır." caklar.. Lübnan'a bundan böy yolunda haberler çıkmış, bu haberler butun Yunan gazetelennle yalnız gazetecı, sosyal hızmet Hasan Celal Guzel'ın sorulaCjrevlilerı özel ızmle gıdebıle de de yer almıştı Ancak Yunan ra verdığı yanıtlar ıse şoyle cek... Dışışlen Bakanlığı, söz ko Savunma Bakanlığı haberlerı Turkiye'de son donemde şi•nusu karan halen Lübnan'da bu "asılsız ve gerçek dışı" olarak kâyetlere konu olan işkence ıdlunan 1500 Amerıkalının yaşa nıtelemış, ABD elçısının sadece dialan ve bazı sıkıyonetim u>guıkı ulkenın savunmasını ılgılenmını ülkenın tehlıkelı koşulları lamalan konusundaki şıkâvetler. Avrupa lnsan Haklan komısvoîıedenıyle güven altına alamama dıren konulan ele aldığını bıldırmışt: nu'na intikal ettirilebilecek mi? yüzünden aldığını bıldırdı. GUZEL İşkence ıddıaları dedmız, hemen tabıı kı, bır hukumet sorumlusu olarak parantez açmak ıstıyorum Bu konuşmamız Avrupa kamuoyuna da Sevgılı oğlumuz bır mesaj olduğu ıçın, ben şuna samımıyetle ınanıyorum kı Turk ıye'de ozellikle hukumetımız donemındekı uç yıllık demokratik Senı unutmadık uygulamada, dığer dunya ulke Yureğımızdesın lerının katıyen uzerınde olmayan bır tatbıkat vardır Tabıı gonul ıs(19621984) AİLESİ ter kı, hiçbır şekilde ınsan hak ve (Baştarafı 1. Sayfada) Prof Tanerı, 'Ataturk mıllıyetçılığı" d\ye bır kavramın olmayacağı kanısındadır Sayın profesor, bu goruşlerını, 5 Aralık 1979 tarıhınde Tercuman gazetesınde ve 9 Şubat 1981 tarıhınde de "ulkucu" çevrelerın yayın organı "Yenı Sözcu" de açıklamıştır Ankara Unıversıtesı'nde Ataturk ılkelerını okutmakla gorevlı enstıtunun başkanı bu duşuncededır Prof Dr Tanerı'nın "Ataturk'u saptırmak şereftır" sozlerı ıle ılgılı bır soruşturma açılmış, bu konuda "Ataturk Araştırma Grubu Başkanı" Em Tümgeneral Muzaffer Erendıl ve aynı kurul uyesı Em Kurmay Albay Nusret Beycan tarafından hazırlanmış bır "rapor" ılgılılere sunulmuştu Bu raporda, Prof Tanen'nın göruşlerınde "vuzuh gorulmedığı' Tanerı nın "Marksıst oğretı" ıle ılgılı satırlarının "gozden geçınlmeye değer" bulunduğu belırtıldıkten sonra "Ataturk u saptırmak şereftır" sözlerının de "bır daktılo hatası" olduğu sonucuna varılmış, ancak 'Ataturk mıllıyetçıiığı anlayışının esas olması' goruşü de savunulmuştur "Daktılo hatalan" nedense hep bu konularda ortaya çıkmaktadıri Geçenlerde, Sayın Cumhurbaşkanının konuşmasının bır yerıne "sema yazmak" gıbı ıkı sozcuğun ustaca yerleştınlmesı de Mıllı Eğıtım Bakanlığı tarafından "Yanlışlıkla oldu' gıbı bır savunmayla geçıştırılmış değıl mıydı 7 Prof Tanerı, 1985 oğretım yılında "Turk Inkılap Tanhı Enstıtusu Mudurluğu"nöen alındı ve yerıne doktora tezı "Odemış Hacı'ya göre Cucı Ulusu'nun Tanhı" doçentlık tezı "AkOrda ve GokOrda Hanedanları Devrı", profesorluk tezı de Çağatay Hanlığı (12271370)' olan Prof Dr Mustafa Kafalı atanmıştır Goruluyor kı, Ankara Unıversıtesı Turk Inkılap Tanhı Enstıtusu nun başına, Kurtuluş Savaşı ve Ataturk uzerınde bır tek "akademık çalışması" bulunmayan bır oğretım uyesı geçırılmıştır Gelelım Aydın Tanen'ye Prof Aydın Tanerı, yerıne Prof Kafalı nın atanmasına ıçerlemjş olacak kı, bır sure görevıne devam etmemıştır Etmeyınce neolmuş 9 Etmeyınce, DTCF Yonetım Kurulu, 1331986 günlu 12 sayılı toplantıda 186 sayılı karar ıle Tanerı'nın '2612 1985 tanhınden ben görevıne gelmedığı yetmış gundur mazeretsız devamsız olduğu' sonucuna varmış, ılgılı hakkında ışlem yapılmak uzere "durumu rektorlüğun takdınne arzetmış'\\x Bu ışlemden oncekı aşamalar da ılgı çekıcıdır Fakulte Tarıh Bolumu Başkanlığı nın Prof Tanerı nın devamsızlığı ıle ılgılı 3012 1985 tarıhınde dekanlığa yazdığı yazı ıncelenmış, gereklı soruşturmanın yapılması ıçın de Tarıh Bölumu Başkanı Prof Bahattın Ögel gorevlendırılmıştır Ancak Prof Ogel, gereklı soruşturmayı tamamlamış ve 26 2 1986 gun ve 196 sayılı yazı ıle "gorevınden affını' ıstemıştır Ne yapsın dekanlık? Prof Ogel'den, Tanerı'nın "görevıne devam etmedığı"w kanıtlayacak belgelerı ıstemıştır Tarıh Bölumu Başkanlığı 331986 gun ve 199 sayılı yazı ıle dekanlığa "on adet tutanak" gondermıştır Bu tutanakların ıncelenmesınden Tanerı nın "yetmış gundur mazeretsız devamsız" olduğu ve "maaş çekını almak uzere bıle fakulteye gelmedığı maaşlarını noter tasdlk'ı vekâletname ıle aldığı' anlaşılmıştır Prof Tanerı, bu ışlemlere karşın yıne gorevının başındadır "Ataturk mıllıyetçılığı" dıye bır kavramın olmadığını duşunen ve "Ataturk'u saptırmayı şeref sayan ' bır oğretım uyesının nasıl korunup kollandığı şu belgelerden de anlaşılmıyor m u ? 0 kadar ıncelemeye ne gerek var? Arkara Unıversıtesının başındakı rektor "Tarafsız goruneceğız dıye MHP'ye çatmaları nefretımı çekıyor" dıye ozel mektuplarında MHP yı savunan ve Sayın Evren'ı bu yuzden kınayan ulkucu eğı(rrnîî bfr profesor değıl mıdir'' ^ •' '"' Işkence, bireysel başvııru kapsanunda hurrıyetlerı dışında işkence vapılmasın, tek ıstısna dahı olmasın Ancak devlet otorıtelerının dijinda da bılıyorsunuz ınsanların çeşıtlı zaafları dolayısıyla yuz bınlerce kışıye tam manasıyla hâkım olmak da mumkun olmadığından, ^aman zaman ıstısnaı de olsa bu uygulamalar butun dunya ulkelennde olduğu gıbı Turkıyede de bulunabılmektedır Bunu bılhassa onceden belırtmek ısterım lkıncı olarak şunu sozlerıme eklemek ıstıyorum Haklısınız, ferdı muracaat hakkı işkence konusunda da benzeri kotu muameleler konusunda da geçerlı olacaktır Ancak, daha once soyledığım gıbı Avrupa lnsan Haklan Komısyonu'nun usulden, baştan reddetmemesı ıçın bu şekilde muameleler netıcesınde şu prosedurun, muamelenın tatbık edılmesı gerekır Kışı kendısıne işkence yapıldığını ıddıa ederek, herhangi bır ıdarı ve adlı mercıye başvurmuşsa ve bu başvurusu netıcesınde o adlı mercı tarafından işkence yapılmadığı şeklınde bır netıce almışsa, bunu ust temyız kuruluşlarına, Yargıtay'a gıderek de yıne aynı netıceyı almışsa ve Turkiye sı nırları ıçınde başvuracak başka bır ıdarı ve adlı mercı kalmamışsa ve kendısı işkence yapıldığı konusunda hâlâ ıddıa sahıbı ıse o takdırdebu şekilde ıddıalarını delıllendırecek vesıkalarla Avnıpa lnsan Hakları Komısyonu'na ferdı muracaatını yapacaktır Bunu demokratik bir gelişme olarak nıtelersek, \ET'ye tam uyelik konusundaki girişimin bir on basamagı olarak niteleyebilir miviz? GLZEL Bakınız bu sorunun esasında bence cevabı olumsuz Çunku bızım perspektıfı mız, AET'ye gırmek veyahut Av rupalıya bazı bakımlardan şırın gorunmek değıl, her şeyden once ınsanımıza ve demokrasımıze verdığımız değerdır Bu perspektıfi, hıçbır zaman kuçultmemek gerektığı ınancındayım Dığer bır ıfadeyle bız belırlı zaruretler yuzunden değıi, demokrasınuı, hak ve hurrıyetlerın bu şeklıyle uygulanması gerektığıne samımıyetle ınandığımız ıçın bunu tanıdık Ama ıkıncı olarak şunu sorarsanız, vanı bunun netıcesınde de AET konusunda olsun, dığer bakımlardan olsun sıyası ve ekonomık munasebetlerımızde bır dıyalog tamamlanması meydana gelecektır Bu muspet olacaktır, dersenız, buna da tabıı itiraz etmem Kişisel başvuruya 6 anayasal' sınırlama HADİ LLUENGİN STRASBOURG Turkı>e nın, •Wupj KOP ^y\ lnsan Hakları Ko mısyonL na bireysel başvuru hakkı nı tanırken, bu hakkın fııltvatta kul lanılmasını engelle>ecek bır dızı kı sıtlama şartı getırdıgı de kesınlık ka zandı Soz konusu kısıtlamalar ozel lıkle ınsan hakları demokrası sendıkal faalıyetler toplantı hak ve humyetlen grev uvgulaması konu larmda odaklaştı Ankara tarafından Avrupa Konseyı'ne ıletılen deklaras vonda, Turk Anayasası'nın çeşıtlı maddelenne aııfıa bulunularak, ln san Haklan Sozleşmesı'nın bu mad delerıne ters duşecek sekılde >orumlanabıleceğı bıldırıldı A>rıca Tur kıye'nın bıreysel başvuru hakkını uç vıl sure ıvm (anıdığı, bu hakkın ancak Turkıve Cumhunsetı sınırları ıçındekı fııller ıçın geçerli savılabıle ceğı ve her halukârda, silahlı kuvvet ler mensuplarıyla asken personelın kişisel başvurudan muaf tutulacağı açıklandı Ankara nın bu deklaras >onu Strasbourg dakı hukuk gozlemcılerı tarafından, "Turkıje, Avrupa İnsan Haklan BıldırgesTnı kendi anayasasına labı lutuvor" şeklınde >orumlanırken şımdı>e kadar hiçbır uye ulkenın kışıse! başvuru hakkını tanırken, "esasla ılgilı" kısıtlamalar getırmedığı de hukuk oıorıtelerı tarafından ıfade edıldı Dığer taraftan bu gözlemçılere gore, kısıtlamalara rağmen Avrupa Konseyı Insan Hak ları Komısyonu, Ankara'nın başvurusunu "kabullenecek" ve tepkıler ancak konsey uvesı başkenıler ve parlamenterlerden gelebılecek Dun Strasbourg'da resmen açık lanan ve Turkıve'nın, Avrupa Kon seyı (nsan Haklan komısyonu'na kışısel başvuru hakkını tanıdığını duyuran metınde ana hatlanyla şu kı sıtlamalar yer aldı 1 "Başvuru hakkının lanınması, sadece TC Anayasaa'nın uvgulandıgı sınıriar ıçındekı lopraklarda Turk kamu makamtarının hareketlerine veya ıfamallenne ılıskın ıddıalan kapsar." Ankara'nın bu kısıtlama maddesmı ko>masının arkasındakı ne den Kıbrıs'a ılışkın herhangi bır dava açılmasını engellemek 2 "Turkije'nın. sozlesmenın 15 maddesı uvannca ozel hallerde sozleşmeden kaynaklanan vukumluluklenn kısıtlanmasinı gerektırecek durum ve koşullar, Turk Anavasası'nın 119 ıla 122. maddelerı ışıgında vorumlanabılır." Vanı buna göre sı kıvonetım olağanustu hal \e savaş durumlarını kapsa>an 119 ve 122 madde hukumlerınden dolayı bır TC \atandaşımn, Avrupa Konsevı ne dava açması ımkansız 3 "Bu beyanla komısyona tanı nan vetkı, asken personelın hukukı statüsune ve ozellikle silahlı kuvvetlerın dısıplın «ıstemıne ılışkın hususları kapsama\acak " 4. "Bu bevanla komısvona lanınan yetlu bakımından sodeşmenın 8, 9, 10 ve 11 maddelennın 2. fıkralannda yer ıılan 'demokratik bır toplum' kavramınm, Turk Anavasası'nın ve ozellikle anavasanın dıbacesı ve 13. maddesınde yer alan ilkelerie uyum ıçensınde olduğu anlasılmalıdır " Yanı Turkiye, boylelıkle temel hak ve özgurluklerın kısıtlanması konusunu ıceren anayasanın 13 maddesının Avrupa tnsan Haklan Sözleşmesı'ndekı "demokralık toplum" kavramıvla çelışemeyeceğı nı garantı altına almış oluvor 5 "Bu bevanla komıs>ona lanınan vetkı bakımından Turk Anavasası'nın 33, 52 ve 135. maddelennın. sozleşmenın 10 ve 11. maddelerı ıle u>um ıçensınde olduğu anlaşılmalıdır." Bovlelıkle Turkıve, yıne toplantı hak ve humyetlen, sendıka faalıvetlerı ve kamu görevlılenyle sendıka vönetıcılerımn sıvası faahyette bulunmasını \asaklavan anayasa maddelennın, Insan Haklan Sözleş mesı ıJe ters duşecek bıçımde yorum lanama>acağını garantılıyor 6. "Bu beyan, bıldinm tanhınden sonra mevdana gelen olavlara ve bu olavlara da>alı hukumlere ılışkın ıddıalan kapsar ve uç yıl ıçın geçerlıdır " Bovlelıkle de daha om.e ger çekleşmij vargılamalann, orncğın sı vası faalıvet vasaklarının Avrupa Konseyı onune gelmesı engellenıyor Strasbourg dakı gozlemulere go re, Turkiye nın bu kısıtlamalarına ıs ter ıstemez goz vumulacak Bunun nedenını de "Hıç olmazsa başvuru hakkı, teorık olarak tanınarak bır adım alıldı" mannğı oluşturaı.ak Hukukı gozlemulere gore ıse ma>ıs avında gerçekleştınlecek Konsev Bakanlar KomıteM toplantısında, u>e ulke temMİcılerınden bazılarının An kara'yı bu kısıtlamalardan dolavı eleştırmesı muhtemel Avnı eleştırı lerın, vıne mavıs a>ındakı Konsev Asamblesı nde parlamenterlerden gelmesı de, bu gozlemulere gore va kın bır olasılık HALLFOGLL S1N1RL\MA \ORIM VAR Dışışlerı Bakanı Vahıt Haletoğlu ıse Turk gazetealen>le vaptığı ba sın loplantısında Ankara'nın Insan Haklan Komıssonu na bırevsel baş \uru hakkını tammdsının, "demokrası volunda ılerı bır adım" olduğu nu ıfade etukten sonra, başvuruda herhangi bır sınırlamanın getırılme dığını \alnızta bazı "vorumlamalann " bulundugunu be lırttı Bu \orumlamalar hakkında bılgı vermekıen ozellıkle ka^ıı an Dı şışlen Bak ını kısısel baş\ urunuıı M kıyoneıım bolgc \e mahkemelerı de dahıl olmak uzere "bulun Turkıve sınıriannı" kapsadıgını bıldırdı Ha lefoğlu, "Nı>e Turkı>e sınırları ıbaresının konulmasında ozellikle ısrar edildı" şeklındekı soruva ıse "îjımdı kıbns'la bazılan. eskı verlenne donmek ıçın dava aıarsa bız bunu kabul edecek mı>ı/?' karvhgını verdı Oerek bakan gerek dışıslmndekı Avrııpa Konvevı •.oıumlusu Turkı ve'nın "bazı vorumlamalar" geıır mesıııın normal olduğunu kaydede rek dığer bazı ulkı.lenn de bu uvgıı lamavı vaplığını ıtado ettıler \nka ra nın basıııru hakkını ıiı, vıl suro ivin tanıniJM da Turk velkılıler la a fındaıı "dogal" olarak mıclcııdırıl dı \e Avusturva nın ıiv Porıekı/ ın ıkı ls\n,re nın vıne u<, >ıllık sıırelcr laaıdıgı kavdedıldı MUŞERREF HEKİMOĞLU ANKARA...ANKA Uygarlık Adası... NE NEDİR? Kişisel başvuru nasıl iştiyor? Bakanlar KomitesVnın karan, Türkiye'nin yetkısini tanımadığmı açıkladığı Divan karan gibı uygulanması zorunlu karar mteiiği taşıyor. STRASBOLRG (a.«.) Turkıye'nın Avrupa lnsan Haklan Komısyonu'na kişisel başvuru hakkını lanımasından sonra bu hakkın nasıt kullanılacağı ve kımien kapsayacağı konusu gund'me geldı Usul hükumlerıne göre haktan yararlanacak kışı veya kuruluşlar, ülke ıçınde temyt; dahıi her turlu yargı yoluna başvurmalarma rağmen haklarını alamadıkları sonucuna varırlarsa Avrupa tnsan Hakları Komısyonu'na başvurabılecekler A>nı şekilde Avrupa Konscyı uyesı bır veya bırdçn fazla devleî bır başka uye devlet tarafından ınsan haklannın ıhial edıldığı gerekçesıyte komısyona başv urabıhyor. KOMtSYON SAFHASI Başvuru, önce lnsan Hakları Komısyonu tarafından mcelenıyor ve kabul edılır nıtebkte olup olmadığma bakılıyor Başvuru kabul edilmez niteMcte görülduğO lakdirtle olay kapanıyor. Kabul edılır mtelikteyse bır raporhazırtanıyor ve şıkâyette bulunan kışı ıle şıkâyet edılen devlet arasında Jostane çözüm ımkânları araştınlıyor Dostane çözüme ulaşılabıldığı takdırde olay kapanmış oluvor Bulunamazsa tnsan Haklan Komısyonu şıkâyrtçmm önç sürduğu ıhîalle ılgılı göruşünu belırten yenı bır rapor kalem aiıyor Tamamıyie gıziı tutulan bu rapor, Avrupa Konseyı Bakanlar Komıtesı ve ılgilı devletlere göndenlıyor Bu andan ıtıbaren 3 ayhk bır süre başlıyor Uç ayhk süre ıçensınde tnsan Haklan Komısyonu, şıkâyetçı devlet veya şıkâvetçı kışının vatandaşı bulunduğu devlet, konuyu tnsan Hakları Dıvanı'na ıntıkal eıtırme yetkısmı kullanabilıvor Ancak burada, hakkında şikâyette bulunulan devletın, insan Hakları Dıvanı'nın karanm tanıyacağmı önceden açıklamış olması şartı aranıyor 21 konsey üyesı uikeden I8'i dıvanın ye'kıstnı tanımış durumdu TURKİYE İÇİN DL'RUM NE? Türkıye, kişisel başvuru hakktnı tanırken, dıvanın yetkisinı kabui etmedığını açıkladığı ıçın Turkiye hakkında kışı veya devletlerin divana başvuru hakkı bulunmuyor. Konu, üç ayhk sure ıçensınde divana ıntıkal etmedığı takdırde Bakanlar Komttesı devreye gırıyor ve şıkâyetçının öne sürdüğü noktada ınsan haklan ihlah buiunup bulunmadığına karar venyor. Bakanlar Komıtesi'nın karanm fiçte ıkı çoğunlukla alması zorunlulufu var. Ancak Bakanlar Komıtesı'nde muzakereler gızb cereyan edıyor ve komıte karanm açıklarken komısyonun kaleme aldığı gizlı raponın açıklanıp açıklanmayacağı hususuna da açıklık getırıyor vc bazı halleTde raporun yayımlanmamasını kararlaştırabıhyor Benzen durumu Kıbns müdahalesınden sonra yaşanmıştı UYULMASI ZORUNLU KARAR Bakanlar Komitesı'nın karan da, dıvan karan gıbı uygulanması zorunlu karar nıtelığı taşıyor ve Avnıpa Konseyı üyest ulkeler buna uymayı baştan kabul edıyorlar Bakanlar Komitesi karar alırken konusyon tarafından hazırlanan raponın yayımlanıp yayımlanmayacağını da belırlıyor Karar alındıktan sonra Bakanlar Komıtesı, uye ülkenın bu karan uygulayıp uygutamadığını denctlıyor. Avrupa Konseyı bünyestnde şımdıye kadar görülen uygulamada haksız bulunan devietler haksızlığa uğrayan kışıye genelhkle bır tazmınat öduyorlar Bu tazminatın ödenmesı veya haksızüğm gıdenlmest için kabahatli bulunan Ulkeye beIırlı bır süre tanınıyor. Baza olaylarda, fiye utkeletin yasa hatta anayasa değişikbğine gıttıklen de görüldü. Nitekun Norveç, laik eğitun yaptınlmasını sağlamak amacıyla anayasasının bazı maddelerını dejjştirirken, Avusturya ve Jtalya ceza kanunlannda, Isviçre ise askeri ceza ve usüi kanunlannda değışikbkler yaptı. Üslerde askeri harekât (Baştarafı 1. Sayfada) devrıye görevını surdurmesının emredıldığını duyurdular Pentagon yetkılılerı, bu değışıklık ıçın yorum yapmaktan kaçınıyorlar Guvenılır kaynaklar, Nimitz'e verılen yenı gorevın doğuva doğru, Lubnan vonunde seyretmek olduğunu belırtıyorlar Kennedy uçak gemısı ıle bır lıkte 11 zırhlı savaş gemısınden oluşan gorev kuvvetının de Doğu Akdenız bolgesındekı varlıklannın behrsız bır tarıhe dek uzatıldığı ve daha onceden saptanmış seyır programının değıştırıldığı bıldırıldı ABD Savunma Bakanlığı kavnakları, Fılıpınler'dekı Amerikan denız ussunden hareket eden uçuncu bır uçak gemısı Rirty Hawk'a da Basra Korfezı'nın guney ınde bır konum almasının emredıldığını açıkladılar Avnı kaynaklar. 2 uçak gemısı ve 11 zırhlı gemıden oluşan gorev kuv vetıne bağlı kuçuk çapta 5 savaş gemısının halen Basra korfezının kuzeyıne doğru vol aldıklarmı kaydettıler KORFEZ SAVAŞI Ote yandan, Iran ve Irak arasındakı savaş butun hızıvla suruyor ve taraflar her zamankı gıbı karşılıklı zafer bıldınlerı vavımlıvorlar Tahran radvosu. normal programını keserek verdığı haberde Iran bırlıklerının Irak'ın Basra kentının çevresınde uç kol Körfez Son gunlerde huzunlendım yıne Çok sevdığım bır varlığı daha yıtırdım yaşlı dayım öldu geçen hafta Her gun, her saat kımler oluvor dunyamızda, hastalıktan olenler yaşamaktan bunalanlar, genç yaşta canına kıyanlar, çıçek gıbı kızlar, delıkanlılar uyurken kurşunlananlar, gerıde ne buyuk acılar bırakıyor kımbılır O acılar yanında benım huznum gerıde kalır, ama "dayday"\ çok severdım Ince uzun bacakları seksen beş yılın yukunu guç taşır, guç soluk alırdı Kalp yetmezlığı vardı Bastonuna dayanarak yururdü ören yollarında Çevresıne "merhaöa'iar saçardı Çay bahçelerınde, kahvelerde her kuşaktan dostları vardı Nasılsın, dıye sorunca dıkleşıverırdı Hastalıktan soz etmeyı, sızlanmayı sevmezdı hıç Önurlu bır dırenışı vardı Eskı toprağın dırenışı başka oluyor olume gıderken bıle boyunları bükulmuyor Bu olüm olayında sevgının onemını bır kez daha hıssettım Sevgısız bır toplumda yaşamanın, olmenın acısını duşundum Sevgısız bır toplumun yaşlılara bakışı haylı acımasız asalak bır varlık gıbı horlanıyor yaşlılar Yaşamaları bır suç gıbı Ama sevgı varsa, tum kapılar açılıyor, çoluk çocuk "yaşlı amca"ya koşuyor, hastane odası çıçek bahçesme donuyor olum bıle guzelleşıyor Kurtuluş Savaşı'nı yaşayan kışılerden bırıydı dayım Guzel oykulerı vardı, kuçuk zabrt mektebım bıtırmeden savaşa dalan bır delıkanlı O yılları konuşurken kısık sesı gurlerdı Bu coşkuyu geçen hafta Turk Tarıh Kurumu'nda bır konferansta da yaşadım Ataturk ve barışı anlattı Metın Toker Guzel bır konuşmaydı Benı dınleyenler de çok etkıledı Buyuk bır kalabalık ızledı konuşmayı Çoğu emeklı yargıçlar, valıler bılım adamları, generaller Hepsı Ataturk devrımlerını yaşamış kışıler Metın Toker ın konuşmasını coşkuyla dınledıler soruları, yorumları, anılarıyla o konuşmaya başka bır boyut kattılar O coşku, o tepkı benı çok duşundurdu Çunku oniann soluğu bır yerlere uzanamıyor artık, seslerını ancak bır konferansta duyurabılıyorlar Acı bır çağrışım, ama Ataturk devrımlerının de o kuşakla bırlıkte emeklıye ayrıldığını duşunuyor ınsan Bu tur konferansların Turk Tarıh Kurumu'nda değıl başka kuruluşlarda, radyoda, TV'de, okullarda, unıversıtelerde verılmesı gerekır bence, yurt ıçınde, yurtdışında Devrım tarıhımızı yenıden okuyarak karanlığı delmek gerekır Genç kuşaklar laıklığın anlamını, onemını yeterı kadar bılmıyorlar Kımı zaman şaşırtıcı sorularla karşılaşıyorum Laıklık ılkesının çağdaş uygarlık duzeyıne ulaşma savaşının en guçlu aracı olduğunu duşunmuyorlar • * • Turk Tarıh Kurumu'nun yanındakı yokuştan Resım ve Heykel Muzesı'ne gıdılır Bu muze Ankara Halkevı'ydı vaktıyle Guzel bır sahnesı ve salonu var Cumhurıyetın kuruluş yıllarında Devlet Operası burada perdesını açtı ılk konserler burada verıldı Çağdaş sanatçılarımız bu çatı altından seslendıler Turkıye'ye Ataturk'un muzık devrımı burada yaşandı Dunakşam unlu kemancımız Ayla Erduran'ı dınlerken gençlık yıllanmı da yaşadım o salonda Ayla Erduran dunyaca tanınmış çağdaş bır sanatçımız, laıklık ılkesı olmasaydı boyle keman çalabılır mıydı acaba 9 O çalıyor, başkentlılerden seçkın bır kalabalık hayran hayran dınlıyor Kırk yıldır keman çalıyor Ayla Erduran, kırk yılın bırıkımı var ellerınde, bırkaç telden ne guzel sesler çıkarıyor Çocuk doğurur, hamur yoğurur gıbı doğal, ozgur, rahat bır çalışı var, kımı zaman sınırları, hatta notalan da aşıyor dınleyıcı ıle sıcacık bır dıyalog kuruyor Ergıcan Saydam bu dıyalogda oldukça kopuktu, ama Ayla Erduran'ın coşkusu boşluklan kapadı Bu guzel muzık şölenını dışışlerı mensupları eşlermın Dayanışma Derneğı duzenledı Eskı Ankara Palas'ın gorkemlı salonlarına yaraşır bır gece yaşandı Zehra Halefoğlu yemeklere ılgınç adlar koyarak Strasbourg ıle Ankara arasında bır kopru kurmak ıstemış galıba Lören hamuruyla hamsı tavasından oluşan ılk yemek, Avrupa Konseyı'ne Sarenatlar adım taşıyor Karadenızlı hamsıden Manş'a doğru bır selam Onur masasında Meclıs Başkanı ve Devlet Bakanı oturuyor, yuvarlak masalarda her kuşaktan Turk dıplomatları yabancı elçıler sanatçılar göze çarpıyordu Bır arkadaşım gozlerı parlayarak salonu seyrettı Şık kadınlar mum ışığı, çıçekler, lacıvertbeyaz gıysılerıyle erkek arkadaşlarıyla kanatlanan sulunlerı sunan genç kızlar gözlerı okşuyordu gerçekten Burası bır uygarlık adası, dedı Devlet Konukevı'nın yönetıcısı Nıl Turagay'ı selamladım uzaktan Adayı oluşturanlardan bın de o Karşımda Ataturk'un köşesı, arabesk ortamda bır uygarlık adası dıye duşunceye daldım Turk Tanh Kurumu'ndakı konferansı anımsadım, rahmetlı dayıcığımın öykulennı Laıklık ılkesı zedelenmeseydı, uygarlık adası deyımı kullanılır mıydı bugun7 O ılke zedelenırken çağdaş uygarlık duzeyıne ulaşmak savaşı da durdu Çağdaş bır eğıtımden yoksun yetıştı genç kuşaklar, duşunmeyı değıl susmayı oğrendıler, sevgıyı değıl korkuyu hıssedıyor, yaşamayı değıl olmeyı yeğlıyorlar Uygarlık adasını genışletmek ıçın çağdaşlaşma savaşına yenıden başlamak gerekıyor bence Laıklık ılkesı ve Ataturk devrım ler ı doğrultusunda dan yenı bır saldın başlattığmı ve venı mevzıler kazandığını ılen surdu ABD Durust arkadaşımız, can dostumuz VEEAT yıtırdık Ondan gerıye sevgı, saygı, erdem dolu anılar kaldı Her zaman anılarımızda tum canlılığı ıle yaşavacak Tanrı rahmet eylesın NİYAZİ ONAT'ı DOST İNŞAAT TİCARET VE SANAYİ LTD. ŞTİ. (Başıarafı 1. Sa\fada) Lubnan'a karşı bir mudahale hazırtıgı içerisinde olduğu >olunda haberler yogunluk kazandı. Bunu nasıl degerlendiriy orsunuz?" şeklındekı sorusunu, "Birimle ilgili bir şey yok" dıye yanıtladı Ozal, "Bu dunımda Incirlik Ussu'nun kullamlıp kullanılmayacagı" bıçımındekı soruyu ıse yanıtsız bıraktı Devlet Bakanı ve hukumet sözcusu Hasan Celal Guzel de, ABD'nın Iran ve Lübnan'a karşı bır mudahale hanrhğında olması konusunun Bakanlar Kurulu gundemıne gelmedığını belırterek, "Biz, butun ulkelerin birbirleriyle olan munasebetlerini izlı>oruz. Ancak Ortadogu'da krız halinde bır tırmanma gormuyoruz " dedı Guzel, "Olası bir mudahale durumunda Turkive'de bulunan tncirlik Ussu'nun kullanılıp kullanılmayacagı ve bu konuda ABD'den herhangi bir talebin gelip gelmedigine" ılışkın bır soru uzenne "Bizım iznimiz olmadan uslerin bu şekilde kullanüması soz konusu olamaz. Bu konuda çeşitli haberler, spekulasvonlar oluvor. Ancak Turk hukumetinin izni olmadan bu soz konusu olamaz. ABD'den boyle bır talep gelmedı" bıçımınde konuştu Ankara VEFAT Turk Kooperatıfçılık Hareketının onemli ısmı, yığıt arkadaşımız ÇELIK GULERSOY TURLARI "BIR KOLYENİN INCİLERİ' Sabah 9 30 Bakırköv lOOOTopkapı 10 20 Meudıveköv 10 50Fenerbahçe'denhareket ÇAMLICA TEPESl'nde SAHLEP ve ESKI İSTANBUL SİMİDI ıkramı H1DİV KASRPnın zıvaretı ve tanhı at mosferınde TÜRK MUTFAĞI spesıalıtelen ıle nefis ugie yemeğı Ögleden sonra Avrupa yakasına geçış ve KAR!\ E CAMİ MUZESl'nın ve vevresının gezılmesı Sulıanahmet Mevdanı nın restoras>onu venı lamamlanan SOÛUKÇEŞME SOKAGl'nın gezılmesı ^ EŞ1L EV de beş çavı Akşam avnı semtlere bırakıhş ı ŞUBAT 87 PAZAR H1ı 1 12T1r1n Halaskârgazı Cad 183/13 Pangaltı Istanbul n 1 1 1 Tel 141 78 72 141 13 18 ANMA YILMAZ DEMİR NİYAZİ ONAT'ı 30 yaşında toprağa verdık Acımız buyuktur Tanrı rahmetını esırgemesın SPORCULAR YAPI KOOPERATİFİ