Catalog

25 AĞUSTOS 1986 EKONOMİ CUMHURİYET/9 Bedelsiz ithalat vurgıın kapısı Aralannda ünlü holdinglerin de bulunduğu bazı şirketler, üretimlerinde ara ve hammadde olarak kullandıkları mallan 'numune' adı altında, miktarlannı düşük göstererek yalmzca binde bir vergi ödeyip yurda sokabiliyorlar. İthalat yönetmeliği "ticari teamüle uygun numune ve hediyenin" binde bir vergi ödeyerek yurda sokulmasma izin veriyor. Oysa bir işadamı tarafından "numunelik" getirtilen 10 kilo konsantre esanstan 1 ton koku maddesi, yine bir fırma tarafından aynı kisve altında yurda sokulan 378 kilo konsantre şampuandan birkaç ton şampuan üretilebiliyor. OSMAN ŞENKUL Bedelsiz ticari ithalat, vurgun kapısı oldu. "Numune" ve "hediye" adı altında getirilen binlerce dolarlık mal, gümrük kapılanndan vergisiz geçiriliyor. Aralannda ünlü holdinglerin de bulunduğu bazı şirketler, üretimlerinde ara ve hammadde olarak kullandıklan mallan, miktarlannı düşük göstererek, ya da "bavflerime örnek olarak da&UKsğnn" gibi beyanlarla, yalmzca binde bir vergi ödeyerek yurda sokabiliyorlar. Genellikle yoğunlaştınlmış boya, parfümeri, kozmetik ya da yağlama ham ve ara maddeleri olan bu mallar, Türkiye'de katkı ve inceltici maddelerle mamul hale getirilip, ambalajlandıktan sonra piyasaya sürülüyor. "At bisenin, kıbç kuşananın" atasözünün gereklerini yerine getiren "hür girişimdler", her türlü yönetmelik ve yasanın boşluklanndan yararlanmasını bilivorlar. 26 Aralık 1985 tarihli ve 18970 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İthalat Yönetmeliği'nin "bedelsiz ticari Ithalaf'la ilgili 29. maddesi de, boşluklan "kesfedöen" mevzuattan yalmca birisi. Bu maddede, her türlü "tkari teamiile uygun numune ve hediyenin" yalıuca binde bir vergi ödenerek yurda sokulabileceği belirtiliyor. Bu malların sokulmasında, fatura bedeli 1500 dolara kadar olanlar giimriik müdürtüktainin, 15005000 dolar arasında olanlar, Hazine ve Dış Ticaret Mttsteşarhğı'na bağlı "kambiyo mnrekabe" mercilerinin, 5000 dolann üstündekiler de müsteşarlığın yetkisi altında bulunuyor. Aynca, yine 1500 dolar fatura bedeli olanlar "gnmrük posU" müdürlüğünden de sokulabiliyor. GÜMRÜK: ELDEN NE GELtR? Ancak, çoğunlukla gümrükte getirilmek istenen mallann "numuoe ya da hediye" olduğundan kuşku duyulunca da, ilgili ticaret ya da sanayi odasına başvurularak "soramluluga paylaşması" isteniyor. Çttnkü, ne zaman odaya incelenmesi için "kuşkuln bir doküman" gönderilse, onaylanmış olarak geri geliyor. "O zaman elden ne gelir? Biz de basıyoruz miihöni, maJı alıyoriar" diyen bir gümrük yetkilisi, bu yolla "hiç olmazsa soramluluga paylaşacak" bir merci bulmuş olduklarını söylüyor. TSfumune' ve 'hediye' diye getirtilen konsantre hammaddelerden tonlarca nihai mal üretiliyor EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Celâl Bayar'ın Önemi Türkiye'nin cumhuriyet döneminde ekonomisini yeniden biçimlendirme çabalarında belirleyici rol oynayan kişilerden biri kuşkusuz Celâl Bayar'dı. Tarihsel olaylar ve kişilikler hakkında yargıya vanrken yanılgıya düşmenin çok kolay olduğunu baştan belirterek Celâl Bayar'ın Türkiye ekonomisinin yakın tarihindeki önemli rolü konusunda fikir veren birkaç noktaya değinmek istiyorum. Cumhuriyet döneminin ilk yıllannda özel girişime bazı olanaklar tanınarak ekonomide atılım yapma çabalarının umulan sonuçlan vermeyeceği anlaşılırken "1929 Dünya Bunalımı" sorunları daha da ağırlaştırıyor, devletin ekonomik hayata müdahale ederek bir şeyler yapması zorunluk haline geliyordu. "Devietçilik" tartışmalarının yoğunluk kazandığı bu dönemde iktidar üzerinde fazla ağırlıkları olmayan "Kadrocular" ve Ahmet Hamdi Başar kendilerine özgü "deyletçilik" görüşlerini savunuyor; "iktidar Noku" diyebileceğimiz kesim içinde ise "devletçilik" anlayışı konusunda farklı iki görüş bulunuyordu. İlhan Tekeli ve Selim İlkin bu donemi ayrıntılı olarak inceleyen ilginç çalışmalarında bu iki görüşü şöyle özetliyortar: "Bir görüşü gerçekte liberal iktisat politikasını benimsemiş çtvreier temsil etmektedir. Devletçiliği böyle bir inanç çerçevesi içinde 'kişilerin yapamadığını devlet yapar" diye formüle ederek bir tür geçici devletçiiik anlayışı önermektedirier. Bu çevreler ve kişiler arasında Âii İktisat M&clisi, Turkiye Iş Bankası çevresi, istanbul Darülfünunu, Celâl Bayar ve Ahmet Ağaoğlu sayılabilir. İkinci grupta yer alan diğerteri ise devletçiliği 'kisilehn yapamadığını devlet yapar1 formülünün ötesinde sürekli bir çözüm olarak görmektedirler. Toplum çıkahan açısından bazı üretim kesimlerinin sürekli olarak devlet elinde kalması gerektiğine inanmaktadırlar. Bir tür sürekli karma ekonomi öneren bu kişiler arasında İsmet Inönü, Recep Peker, Mustafa Şeref Özkan, Şükrü Kaya ve çevresi sayılabilir.." (1) Celâl Bayar'ın başını çektiği liberalözel teşebbüsçü kanatla İsmet İnönü'nün başını çektiği bürokratikdevletçi kanat arasındaki bu görüş ayrılığı, izleri günümüze kadar gelen ve Türkiye'de çok partili yaşamın gelişimine de damgasını vuran iki çizgiyi belirlediği için önem taşıyor. Celâl Bayar da, Türkiye'de devletçilik uygulamasının gündeme geldiği dönemde üstlendiği İktisat Bakanlığı görevinden başbakanlığa ve Demokrat Parti kuruculuğuna uzanan bir süreç içinde bu çizgilerden birini simgeleyen ve olaylann akışına damgasını vuran adam olarak önem kazanıyor. Celâl Bayar'ın devletçilik uygulamasının zorunlu olarak gündeme geldiği dönemde, 1932 yılının eylül ayında, karşı görüşün temsilcilerinden Mustafa Şeref özkan'ın yerine İktisat Vekili oluşu tabii ki rastlantı değil. Celâl Bayar, devletçiliğin süreklilik kazanması ve kolektivizme kayması endişelerini dile getiren iş çevrelerini sevindiren bir kararla İktisat vekili olurken Mustafa Kemal'den alışılmamış uzunlukta bir tebrik telgrafı alıyor. Mustafa Kemal bu telgrafta yeni İktisat vekili'ne şu talimatı veriyor: "Milli iktisat yolunda emin olarak ve emniyet vererek kafi ve radikal adımlar atarken, esas programımızın ilham ettiği ameli tedbirleri tercih etmek en doğru yoldur. İçtimai heyetimizin bütün iş bölümleh sahiplerini aynı faydalı alâka ile bu yolda el e/e vermiş, omuz omuza dayanmış, bir hedefe yürüyen samimi yofculan yapmak, devletin iktisat işinde yorgunluğunu azaltmak ve muvaffakiyet zamanını kısaltmak için tek çaredir" (2) : Ekonomik hayatta devlete zorunlu olarak daha büyük bir rol verilirken iş çevreleri gibi Mustafa Kemal de, bürokratikdevletçi kanadın ipleri tamamen eline geçirerek, geçici olması öngorülen devletçilik uygulamasına süreklilik kazandırma yönünde adımlar atması olasılığından tedirgindir. Bu nedenle devletçilik uygulamasının en yoğun olduğu dönemde, 1. Beş Yıllık Sanayi Planı'nın hazırlandığı ve yürürlüğe konduğu dönemde, uygulamayı en yakından denetleme noktasında, İktisat Vekili koltuğunda karşı kanattan biri değil Celâl Bayar oturmaktadır. Bu, "Türkiye'yi müstakil (bağımsız) millet yapma şiarının bugünkü manası Türkiye'yi iktisaden müstakil ve tam teşekküllü bir vahdet (bütün) haline getirmektir" (3) diyerek kapitalist dünyanın engellemelerine aldırmadan sanayileşmeyi ve kendi içinde bütünlük gösteren bir ekonomik yapıya yönelmenin zorunlu olduğunu savunan bir Celâl Bayar'dır. 1930'lu yıllarda bu görüşleri de savunarak devletçilik uygulamasını "gözetim attında" tutan Bayar daha sonra dışa açılmanın ve kapitalist dünyayla bütünleşmenin savunuculuğunu yapan Demokrat Parti'nin Ijder kadrosu içinde yer alacaktır. ; Rahmetli Celâl Bayar'ın Cumhuriyet Türkiyesi'nde geçerii olacak ekonomik düzenin belirlenmesinde oynadığı rol belkide Türk siyaset hayatında oynadığı rolden bile önemli görür)mektedir, • (1, 2, 3) tlhan TekeiıSeiim İlkin Uygulamaya Geçerken Türkiye'de Devletçiliğin Oluşumu, Ankara, 1982, S 81, 171, 185 nın sonuna doğru bu kâğıtlar da prim yapmaya başladı. KORLMÂ TARIM: Temmuz ayının flaş kâğıda olan Koruma Tanm hisseleri 2175 liraya kadar fiyat bulmasına rağmen aynı hızla 1625 liraya kadar gerilemesinden sonra şimdilerde yavaş ve temkinli adımlarla ilerliyor. OLMUKSA: 5150 liraya kadar fiyatı yükselen bu kâğıt şimdilerde 5050 lirada oturmuş gibi görünuyor. Ama yine de ilgiyle izlenmesi gereken bir hisse. RABAK: Piyasada en fazla bulunan kâğıtlardan biri olan Rabak, bu durumundan dolayı bir türlu rakibi olan Sarkuysanla boy olçüşemiyor. SARKUYSAN: Rabak'la arasında yaklaşık yuzde 70'lik bir fark olması borsacı tarafından da hoş karşıianmıyor. Bu kâğıdın geleceği hakkında gizli yorumlar yapılıyor. T.DEMİRDÖKÜM: Yavaş yavaş yükselirken bu kâğıt da son haftalar içinde birden hızlanan kâğıtlar arasına girdi. Bu kâğıt hakkında ılerı sıirülen tahminler gerçekleşirse asıl o zaman bu hisseyi kimsenin tutamayacağı öne surüluyor. T.SİEMENS: Skğlamlığı tartışılmaz bir kâğıt. Her ne kadar geçen hafta içinde fıyatı 7 000 liraya kadar gerilediyse de önümuzdekı günlerde fiyatuıın yeniden yükseleceğıne kesin gözüyle bakılıyor. T^İŞE CAM: Son günlerde 5 binlik, 10 binlik alım ordinosu verilen kâğıtlardan biri olan T.Şişe Cam'.n fiyatlarının yakında bir kıpırdanma gostermesine kesin gözuyle bakılıvor. 'HediyeMk' çahnak işporta tezgâhında Bedelsiz ticari ilhalatın bir Uginç böHtrrtü ise, *^tetRyeUk n kategoristne gtrenkr. Firmaların, Turkiye'deki rtklam ve promosyon kampanyalannı yurütmek Ozere getirdikleri mallar bu yolla giriyor. Ancak, bu arada birçok mal da sattlmak üzere giriyor. Bir gümrük yetkilisinin ankattğına göre, yine uyanık girisimcüerden biri üzerinde ünlü yabana sigaralann reklamı butunan pofetler getirdL Dogal olarak izmvenldL "Ancak" diyor yetkili. "Btr tSn tom bu pofetkr StrkscMetuaMuayakaUmdt. OimyomaU poıu tt Koyau. Tmm, ftmm aana atKnata dmvnaabyor." Ancak..bu yolla girenler yatnızca po/etler değil İşporta tezgâhlannda, büfe vitrinlerinde gurülen, yine üzerinde sigara markalan bulunan çakmakiar en Onde gelen mallar arasında. Bafta Hong Kong olmak ttzere birçok yoldan geien bu mallar, biraz da kuşku uyandtrmasuı diye, küçtik partUer nalinYetkilinin verdiği bilgiye göre, yalmzca onlarca merciden biri olan kendilerine günde ortalama 10 adet "bedelsiz ticari ithalat" başvurusu geliyor ve sonuçta bunlann tamamı "onay"lanarak, gümrükten geçiyor. Gümrük yetkililerinin geriye çevirdikleri belgeler ise, "işin acemisi" firmaların "antetsiz kâgtda yazüı" başvurulan, "skil numarası bulunmayan" dilekçeleri gibi bürokratik kusurlannı iceriyor. Her ne kadar gümrük yetkilisi "işte böyle, gözünün yaşma bakmadan geri çeviriyoruz" diyorsa da, bu belgeler hemen tamamla ı ve htmtm hoae» kcr yerde MOlaa eakatsklar t&cye britürf Hkatat yoJayta giriyor. de hediye kisvesi aittnda gümrOksaz olarak TBrkiye'ye girip, işporta tezgâhtannda boy gfisteriyoriar. mp geri geliyor. HANGİ MALLAR, NASIL GtRtYOR? Bedelsiz ticari mal "kisresi" altına giren tüm mallan belirlemek hemen hemen olanaksız. Çünkü, büyuk çoğunIuğu lstanbul'da bulunan, Türkiye'deki tüm giriş gümrüklerinin, gümrük postalanmn, kambiyo müdürlüklerinin ve Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının belgelerini incelemek gerekiyor. Ancak yaptığunız belirlemelere göre şu mal gruplarına bağlı maddeler daha yoğunluklu olarak girivor: TURKIYE'den Ölçmen: Dış müteahhitliğin altın devri bitmiştir ANKARA (ANKA) Libya'daki Türk Müteahhkleri Birliği Genel Sekreteri Özer ölçmen, dış müteahhitlik hizmetlerinde bir geriye dönüş yaşandığım öne sürerek, "Dış müteahhitliğin altın devri bitmiştir" dedi. ölçmen, haftalık tmar dergisinin sorulannı yanıtlarken, petrol fiyatlannın yükselmesiyle Türk müteahhitlik hizmellerinin yöneldiği ülkelerin ekonomik olanaklarının artacağını savundu ve IranIrak arasındaki savaşın sona ermesi halinde Türk müteahhitlerine yeni işlerin düşebileceğini belirtti. ölçmen, TUrk müteahhitlerinin dış ülkelerde karşılaştıklan sorunlan ise, işlerin yürütülebilmesi için ucuz kredi bulamamak, Türkiye'de dış müteahhitlerin muhatap olacakları bir mercinin yokluğu, dış ticaret sigortasının eksıkliği olarak özetledi. Oğrenci kalemi zamh yazacak Ekonomi Servisi Okullann açılmasına bir ay gibi bir sure kala kırtasiye piyasasında zamlı günler başladı. Her zaman oldufu gibi başta piyasanın büvükleri zamlı listelerini toptancılara gönderdıler. Topıancıiar piyasada para sıkıntısırun çekildiği bu dönemde zamların aralıksız yapıldığını, kendilerinin de zorunlu olarak yeni fiyattan satışlara başladıklanm belirtiyorlar. Piyasada ilk olarak Bürosan, Scrikss ve Ark Plastik fırmalan ürilnlerine yüzde 1039 arasında zam yaptı. Bürosan'm yaptığı zam bugünden itibaren, Scrikss ve Ark Plastik'in zamlan ise geçen haftadan itibaren yürürlüğe girdi. Pelikan sulubova (S/77) takımının toptan fiyatı yüzde 12.5 artarak 600 liraya çıkarken, 36 adetlik kurşun kalem silginın toptan fiyatı 1250 liraya yükseldi. Yine toptan fiyatlara göre Scrikss marka krom tükenmez 260 liraya, Ark Plastik kalemtraş (144 adet) 3960 liraya, 12 adet gönye 330 liraya yükseldi. Scrikss'in 17 model dolmakaJemı yuzde 25 zam görerek 1650 liradan 2000 liraya çıktı PARFÜMERİ VE KOZMETİK: Bu grupta, unlu kozmetik markalan da dahil olmak üzere, sıvılaştınldıktan sonra piyasaya surülmek üzere, esanslar, şampuanlar ve diğer müstahzarlar getiriliyor. Bir gümrük yetkilisinin anlattığına göre, çantasında 10 kilo kadar konsantre esans getiren bir işadamı yakalanıp, tutuklandıktan sonra, "bedelsiz ticari ithalat" kâğıtlanm hızarlatmış ve mahkum olmaktan kunulmuş. Yine, belgelerde yaptığımız incelemede ünlü bir şampuanı üreten bir firma 378 kilo "konsantre şampuan"ı bedelsiz olarak yurda soktu. tki olayı da sorduğumuz uzmanlar, 10 kilo esanstan bir ton koku maddesi, 378 kilo konsantre şampuandan da birkaç ton şampuan üretilebileceğini ifade ettiler. TEKSTtL VE DERİ KÎMYASALLARI: Bu kategoride getirilen kimyasallar da, genellikle tekstil boyama, deri işleme işinde kullanılıyor. özellikle deri işlemeciliğinde, çok değerli olan ve gram ile belirtilecek miktarda kullanılan maddeler, "kilolarca" numune olarak getiriliyor. MADENİ YACLAR GRUBU: Madeni yağlar grubunda, bu yolla getirilip kullanılan mallan genellikle "özel yaglama ekmanlan" meydana getiriyor. Yine özel katkı maddeleriyle çoğaltılıp kullanılan bu mallar, hassas aletlerin bakımında kullanıldıklanndan çok vüksek fıyatlarla piyasaya sunuluyorlar. İLAÇ VE TARIM tLAÇLARI: Kullanılırken, "miligram"la ifade edilen miktarlar gerektiren bu maddeler, yine "numune" ya da "deneme" adı altında gümrükten geçiriliyor. Oysa, getirilen 50100 kiloluk partilerle, binlerce kutu ilaç ya da tanm ilacı yapılıp piyasaya sürülüyor. Yine ünlü bir holdinge bağh tanm ilaçlanyla ilgilenen bir fırma, faturada bir tonu geçen miktar görülüp, isteği geri cevrilince, sondaki üç sıfın aüp, bir de dilekçesine, "Ben bunu tüm Türkiye'de çiftcüere dağıtıp deneme yaptıracagım" deyince isteği kabul edilip, malını içeri sokabildi. Bu maddenin de, şu sıralarda hangi marka adı altında piyasada satıldığı bilinmiyor. KONSANTRE BOYALAR: Perakende olarak alındığında, su ya da sentetik maddelerle inceltilip kullanılan boyalar da aslında birer, "inceltilmiş" madde. İşte, bazı firmaların bedelsiz olarak yurda soktuklan mallar arasında, kilo itibanyla fazla kuşku uyandırmayan bu konsantre boyalar bulunuyor. Aynca, yine reaktif boya maddeleri de aynı yoldan getiriliyor. PETROKIMYA VE DÎGER KtMYASALLAR: Bu yolla getirilen mallar arasında, polipropilen hammaddeleri, pigmentler ve kâğıt sanayünde kullanılan kimyasallar da önemli yer tutuyor. Birçok sanayi dalının ara maddesi olan polipropileni Türkiye'de yalruzca PetKim üretiyor. Ancak bu malın hammaddesini getirenler birkaç süreçten sonra, sanayide kullanılabilecek duruma getirebiliyorlar. Pigmentler de, yine kullanım alanlanna göre işlemden geçirilip yarımamul duruma getiriliyorlar. Kâğıt kimsayasallanndan aynştıncılar da, bu yolla sıkça getirilen mallar arasında. Hatta, kâğıt üreten bir holdinge ait bir firma, anlaşılan bu işi alışkanlık haline getirmiş ki, hemen her ay, 400500 kilo, "hurda kâğıttan zamk aynştıncısı" malı getiriyor ve şimdiye kadar bir engelle karşılaşmadı. Çünkü, "numune" getirdiğini söylüyor. Buğdayı koyacak silo yok ANKARA (ajL) Buğday bu yıl 19 milyon tonla rekor kırdı ama buğdayı koyacak silo yok. Toprak Mahsülleri Ofısi Genel Müdürlüğü tarafından silo yapımı için 1976 yılında Dünya Bankası'ndan sağlanan 105 milyon dolarlık kredi de halen kullanılamadığı için 1954'ten bu yana Türkiye'de yeni silo yapılamadı. Türkiye'nin 7 ayn bolgesinde kurulacak çeşitli tip ve özelliklerde 55 adet betonarme çelik yatay ve düz hububat deposu yapılmasım öngören "silo projesi"nde, kredisi alındığı halde bu güne kadar somut bir adım atılamadı. Dünya Bankası'dan başlangıçta sağlanan 105 miyon dolar kredi, istenilen sürede kullanılamayınca, Dünya Bankası ile yapılan ikinci bir "ikraz" anlaşması ile 78 milyon dolara düşürüldü. lncir, üzüm de KDV'den muaf ANKARA (ANKA) KDVden muaf tutulan temel gıda maddeleri arasına kuru incir ve kuru üzüm eklendi. Bakanlar kurulunun Resmi Gazete'de yayımlanan karan uyannca, KDVden muaf temel gıda maddeleri kasaplık bayvanlar, mercimek, arpa, mısır, yumurta, siit, yogurt, beyazpeynir, bugday, un, ekmek, şeker, yemeklik katı ve sıvı yaglar ile kuru üzüm ve kuru incir olarak beliriendi. KIRTAStYEYE GELEKEKSEL ZAMKırtasiyt ürünlerine okullann açılmasına az bir zaman kala yüzde 1039 arasında zam yapıldı. Gelenekseüeşen zamlara göre Pelikan suluboya takımının toptan fiyatı Vt 12.S artarak 600 liraya, 36 adetlik kurşun kalem silgisinin fiyatı ise 1250 liraya yükseldi. (Fotoğraf: CUMHURİYET) Ekonomi Servisi Soyyetler Birligı, Petrol lhraç Eden Ülkeler ö r gütü O P E C ' i n üretimi kısrr.a girişimini destekleyeceğini açıkladı. Londra'da bulunduğu sırada bir açıklama yapan lran Petrol Bakanı Gholamreza Agazade, Sovyet yetkililerin kendisine, eylülden itibaren, OPEC'i desteklemek amacıyla, Avrupa'ya yaptığı petrol sevkiyatını gunde 100 bin varil azaltacağıru söylediklerini ifade etti. DUNYA'dan Sovyetlerden OPEC'e destek Dünya borsalarmda geçen hafta NEW YORK BORSASI Haftayı dalgalanmalarla geçirmesine karşın endeksler genelde artıs gösterdi. Hafta başmda açıklanan ikinci çeyrek büyüme rakamlannm çok dusiik çıkması, ekonomi hakkında olumsuz bir hava yaratınca endeksler düstü. Ancak daha sonra Merkez Bankası 'nın (FED) reeskont oranını yüzde 6'dan yüzde 5.5'e düşürmesı endekslerin yükselmesine neden oldu. Sah giinü 1862.91 puana düşen Dow Jones endüstriyel ortataması hafta sonunda 1880 puana kadar yükseldi. LONDRA BORSASI Haftayı küçük inis çıkıştaria geçirdi. Hafta başında düsüs eğilimi içerisinde bulunan Finandai Times100 endeksi ABD Merkez Bankası'nın reeskont oranını düşürmesı Ozerine 1606.8 puana kadar yükseldi. Ancak Japonya ve Federal Almanya Merkez Bankalanmn falzleri düşürmeyeceklerini açiktamatan uzerine FT100 endeksi 1605 puana geriledi. TOKYO BORSASI Hafta başında ttrmanıştm sürdürdü, ancak daha sonra inişe geçti. NikkeiDow endeksi sah günü 10 günlük yüksetişini 18936.24 puanla rekor kırarak noktaladı. 25 AĞUSTOS 1 9 8 6 SERMAYE PİYÂSASEVDAN KISA... K1SA... Matar Birilğf toplanıyor Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu bugun Çeşme'de toplanacak. TOBB yetkililerinden edinilen bilgiye göre, toplantıda çe^ şitli ekonomik konular gönışülecek. Çeşme Altunyunus'ta yapılacak toplantıdan sonra 26 ağustosta Izmir'de TOBB yöneticilerinin katılacağ) genişletilmiş bir toplantı yapılacak: TOBB Yönetim Kurulu Başkanı All Coşkun ve diğer uyeler, aynı gun fu' arda Odalar Birliği'nin yeni yapılan pavyonunun açüışında bulunacaklarj Borsada nedenler araştırılıyor Acaba, ocakşubat aylanndaki hızh ve rekorlann kınldığı gunlerden sonra yoğun bir durgunluk ve kesif fiyat gerilemelerinin yaşandığı martnisan aylan gibi kötü günler gelebilir mi? İşte bu soru, geçen hafta içinde yaşadığınuz yalnız üç iş gunü içinde borsa kulislerinde yarı profesyonel tasamıfçulann birbirlerine sorduğu sonıydu. Yukselen hisse fiyatları karşısında kumarda kazanan insanlann sevinç ve ihtirasla parlayan gözlerinin aynını gördüğümuz borsa kulislerinde bu kişıierle yaptığımız görüşmelerde aşırı kazancın verdiği doyumsuzluğa rastladık. Böyle bir ruhsal durum içinde olan yarı profesyonellerin dışında, bu gelişime biraz daha şüpheci ve kötümser yaklasan çoğunluk ise durumu biraz daha değişik biçimde yorumluyordu. Bunlara göre, yaklaşık iki haftadan bu yana suren baş döndürucu artışın nedenlerini iyi bir biçimde araştınp yatınmlann ona göre yapılması öneriliyordu. Öte yandan, "Fiyatı giden hisseler" diye nitelendirilen kâğıtlann gerçek fiyatlarının üstünde olup olmadığı üstünde araştırma yapmadan da yatınm yapmanın sakıncalan üzerine dikkat çekiliyordu. Hatırlanacağı üzere, özellikle geçen hafta içinde hisse senedi birınci pazarında bazı kâğıtlara karşı olan talep karşılanamaz durumdaydı. HAREKETLİ KÂGlTLARDA NELER OLUYOR? Bu arada, yine borsa kulislerinde gerek tasarnıfçular gerekse de borsa üyeleri arasında yaptığımız araştırmaya göre geçen iki haftalık evre içinde hareket gören kâğıtların durumları hakkında şöyle süzme bilgiler topladık: AKÇtMENTO: Şimdiye değin fiyatı 13 ile 14 bin lira arasında değişen bu kâğıdın değeri de geçen hafta içinde 1200 liraük bir artış gösterdi. ARÇELtK: Piyasada en fazla dolaşımda bulunması gereken kâğıtlardan olabilecek bu hissenin son gunlerde pazara girmemesi oldukça ilgı çekiyor. Bu kâğıt üzerinde şimdiye değin hemen hiçbır kimsenın ağzından olumsuz bir söz işitilmedi BAĞFAŞ: Diğer gubre hisselennın aşın prim yaptığı zamanlarda bıle herhangi bir kıpırdanma görulmeyen bu hissenin yıldızı temettu kesmesinden birkaç gün önce başladı. Bu hisse iki haftalık evre içinde 975 lira prım yaparken artış oranı yuzde 29 gibi olağanüstu bir tırmanış gösterdi. ÇELİK HALAT: Şu ana kadar en istikrarlı hisse olma durumunu sürekli koruyan nadir kâğıtlardan biri Çelik Halat hisseleri. ÇtMSA: Sabancı ve Akbank'ın yüz aklanndan biri olan bu hisseler radan 3700 liraya fırlayan bu kâğıt şimdilerde bir istikrar bulmuş gibi gözuküyor. Şu sıralarda piyasada goruldüğu anda yaklaşık 100 liralık primlerle gelişimini surdürüyor. ECZACIBAŞI YAT1RIM: Kendi grubunun aracı kurumunun tek satıcı olduğu bu kâğıdın fiyatında da son günlerde 50 ile 100 liralık artışlar gozleniyor. lira gerisinde bulunuyor. Bu da oluyor ki yakında bu hissenin eski gruplarının fiyatının artması için dilekçe verilebilir. İZMİR DEMİR ÇELİK: İkinci pazardan birinci pazara çıktıktan sonra da piyasanın alımsatımı en bol yapılan kâğıtlanndan biri olan Izmir T Demir Çelik hisselerinin fı> atlannın istikrar bulduğu gözleniyor. İZOCAM: Hemen her hafta 400 ile 800 lira arasında prim yapan bu kâğıdın ilerdeki fiyatının ne olacağı hakkında kimse yorum yapmıyor. KARTONSAN: Sağlamlüıgı ve guvenilirliği tartışılmaz hale gelen bu kâğıdın fıyatlan da geçen hafta içinde tırmanışa geçti. KOÇ HOLDİNG: Sermayesini 10 milyardan 15 milyara arttırımının resmi duyurusunu eylül başında yapacağı oğrenilen Koç Holding hisseİeri şu sıralarda pazara en az gelen ve geldiği zaman da fiyatı en az yuzde 5'lik limitlerde yukselen kâğıtlardan biri. KOÇ YAT1R1M: Bu şirketin portfoyunde bulunan Arçelik ve T.Demirdokum hisselerinin sürekli prim yapmasına rağmen bu kâğıtlarda son günlerde kıpırdanma gönllmemesi dikkat çekiyor. Ancak, geçen hafta HAZIRLAYAN YENER KAYA Japonya'dan kredi ; Panama ile ABD arasında sırdaş hesap kavgası Ekonomi Servisi Latin Amerikalı uyuşturucu kaçakçüarının paraları, Panama ile ABD'nin arasını açtı. ABD, uyuşturucu kaçakçısı Latin Amerikalılann elde ettikleri paralan Panama bankalanndaki sırdaş hesaplara yatırdıklanru ileri sürerek, bu hesaplar üzerindeki gizliliğın kaldınlmasını isterken, Panama hükUmeti "önemli miktarlara" ulaşan bu kaynağından vazgeçmiyor. ABD'liler, Panama bankalanndaki "kirli para"lara yılda 600 miyon dolann eklendiğini ifade ederek, bunlann kendi ülkelerinde uyuşturucu kullanımının yaygınlasmasında kullanıldıklarını ileri sürüyorlar. Panamalı bankacılar ve hukümet ise, gizlilik ilkesinden taviz vermivor. Bayramdan önceki haftada olduğu gibi geçen hafta içinde de baş döndürücu hızla yukselen hisse fiyatlarının yukselme nedenleri hemen çoğu tasarrufçunun zihnini kurcalayan konu oldu. Bunun yanı sıra arzın talebi . karşılayamadığı bir pazarın oluşmasına rağmen yine de tasarrufçu kesim hangi hissenin fiyatının gerçek anlamda artışta bulunduğunu da araştınyor. görüldüğu anda kapışılır bir duruma geldiler. Ancak bazı uzmanlar bu kâğıda dikkat edilmesıni oneriyorlar. ÇUKUROVA ELEKTRİK: Fiyatı bir çıkıp bir yukselen kâğıtlardan biri olan Çukurova Elektrik bir onceki hafta kapanışta 6900 lira fiyat bulmasına rağmen bu yerde tutunamayarak geçen hafta kapanışta 6300 liraya kadar geriledi. DÖKTAŞ: Fiyatı bir anda 2600 liEREĞLİ DEMIR: Son günlerde yuksek momanlı alım ordinosunun verildiği kâğıtlardan biri oldu Ereğli Demir Çelik. Bedelsiz vereceği kesınleşirse vüksek prim yapma ihtimali de fazlalaşır. GÜBRE FABRİKALARI: Muvakkat makbuz halinde olan yeni hisselerinin fiyatı istikrar buldu. HEKTAŞ: Bu hissenin eskisımn fiyatı şimdilik yenisinin fiyatının 460 Türkiye, Japon bankalanmn yanı sıl ra sigorta şirketlerinden de kredi alacak. Edinilen bilgiye göre, Hazine ve1 Dış Ticaret Müsteşarlığf mn mali pi' yasanın geliştirilmesi amacıyla Japonya'dan sağladığı 26 milyar yenlik, yaklaşık 170 milyon dolar krediye Japon bankaları ile birlikte agorta şirketleri de katılıyor. Standart eksperteri Islam ülkeleri "Standart Eksperleri Koordinasyon Komitesi Tophotısı". bugun tstanbul'da başlıyor. Toplan, tıya 43 tslam ulkesini temsilen Suudi Arabistan. Irak, lran. Senegal \e ev sahibi Türkiye'den standan ku1 rutuşlan ust düzey temsilcilerinden oluşan 15 uzman katılacak. Toplantıda tslam ülkeleri arasında standardizasyon çalışmalarının başlatılmasının yanı sıra, ortak standanlar hazırlanması ve mevcut standartlann harmonizasvonu ele alınacak DB40 hızh tırmanışta DB40 Hlsse Senedi Fiyat Endeksi Haftalık Gelişim Tablosu Bayramdan onceki hafta 217.11 puanda bıraktığımız DB40 Hisse Senedı Fiyat Endeksi bayram haftasında 8.08 puan alarak 225.19'a yukseldikten sonra bu hızını geçen hafla içinde de araırarak sürdürup 9.66 puanlık bir sıçramayla 234.85'e ulaştı. Endeks bunyesinde yaptığımız sondajlara gore yuksek oranlı sıçramalarda şimdiye değin birkaçı dışında fiktif bir artış olmaması dikkati çeken bir nokta oluyor. DB40 Endeksi grafiğinden de görüleceği gibi 25 temmuz 22 ağusıos tarihleri arasında endeksın puantaj artışı 27.22 puan olurken, yine aynı tarihler arasındaki oransal artışla yuzde 13.1 oldu. Bunagöre yaklaşık biraylıkbır evre içinde DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksi ocakşubal aylarındaki gelişimi aratmayacak duzeyde bir sıcrama gerçekleşmiş oluyor DOVIZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Rorini 1 isvec Kronu 1 isviçre Frangı 100 Italyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Ahş 671.70 407.52 46.81 328.95 15.91 87.29 100.48 291.85 97.77 408.33 47.74 438.30 2310.58 1006.88 179.12 Döviz Satış 685.13 415.67 47.75 335.53 16.23 89.04 102.49 297.69 99.73 416.50 48.69 447.07 2356.79 1027.02 182.70 Efektif Alış Efektif Satış 671.70 691.85 387.14 419.75 46.81 48.21 328.95 338.82 15.11 16.39 87.29 89.91 100.48 103.49 291.85 300.61 97.77 100.70 408.33 '420.58 45.35 49.17 416.39 451.45 2195.05 2379.90 1006.88 1037.09 170.16 184 49 Gelir Ortaklığı Senetlerinin ve satımı, İktisat Bankası Menkul Değerler Merkezi ve İktisat Bankası şubelerinde hergün yapılmaktadır. IKTİSAT BAINKASI MENKUL DEĞERLER MERKEZİ İktisat Bankası M e n k u l Değerler Merkezi ' B u y u k d e r e C a d d e s ı 165 Esentepe. Istanbul.Tel 172 7000 167 0710 Ağustos