Catalog

CUMHURİYET/8 29 KASIM 1986 f Rafi'nin kansı 20yaşındcL Litvanya'dan göçmüş buraya. Ama 40yıl yaşasam buranın havasına giremem* diyor. POLİTİKA 'Keşke burada yaşamasaydık' 7 VE OTESİ MF.HMF.T> KF.MAI, Rafl, Fransa'dan gelip tsrail'e yerleşeli 10 yıl kadar biı zaman olmus. Yaşı daha 30'a vannadığına göre, geldigıade bir Fransız ta$ra delikaalısıydı herbalde. Nazik mi nazik, terbiyeli mi terbiyeli. Kannca indtmez bir hali var. Kudüs'te benim kaldıgım otel onun için özel bir anlam taşıyor. Bir yıl kadar ÖDCC düğunünü orada yapmış. Kansı Rafi'den daha ilgjnç. Henuz 20 yaşında. Tazeliği her yamndan fışhran bir genç kız. Kucağında iki aybk bebeğinin ona ait olduğuna insanın inanası gelmiyor. Rafi'nin kansı Israü'e geleli topu topu 6 yıl geçmiş. Litvanya gözunde tütüyor. Kendisini bir tttrlo lsrailli olarak hissedemiyor. Ona aorarsanız hâlâ bir Soyyet vataadaşı. 14 ya$ındayken geldiği bu topraklann gerisinde, güzelliğini, yaşamın çekicjligini anlata anlata biteremediği Litvanya'yı ve Komünist Partisi Oyesi dedesini Ozlemle bıraknuş. Annesi Ue babası "Yabudaerfaı aaavttaoma" doğru yola çıkınca, hâlâ adanmış bir komOnist ve dolayasryla kararh biranti Siyonist olan dedesi itiraz otmiş. Onlarla gelmemis. Paru Oyesi, antiSiyonist bir dede, onlann Litvanya'daki rahat yasamının garanüsi olamıyor muydu? Neden geldiler? Rafi'nin adını öğrenmeyi nasüsa unuttuğum kansı, "Utranya'da Yaaodfleria kaifdafbUan zortaktar yokta. AarJıemMznı Rusyı'da Tardı" diye anlatıyor. Ama "Yabodfleruı aaavataaT'na gitmekte kararh bir baba olurta, 14 yasındaki çocuk ne yapsın? O da gelmi; işte. Ona göre, lsraü'in Litvanya'ya oranla tek cazip yanı dükkânlardaki tüketim malı boUugu ve kalitesi. "tasan LHraaya'da yaaaatth. Ahşveri) yaa•ajra hnfl'e lebaeH" diyor gülerek. Onu teselli etmek ve bir turlü benimseyemediği tsrail'de yasama fikrine austırmak bana düşüyor. "Daha 6 yıl olmoş. Henttz 24 jraaındaaanz. Aaprauz boraya" diyonım. Pek kötümser. "40 yıl yaşayaa b n u u havuua gtrftyor. B6ylt *ta» otaua" karsıhftuu veriyor. Ya vaat edilmiş topraklar? Peki, Yahudilerin Filisün topraklan üzerindeki "tarihi haUamta" inanmıyor mu? Burasının "Erctz lsrmfl" ya da "nurt ed&aüt toarak" oldugu inancında değil mi? Ne de olsa, Sovyet eğiüm sisteminde yetişmiş. "H«yır" diye cevaphyor. "tnnnuyonuB. Hcr Yaaadl yttzyularca yafadtgı topnklardald ktUtürt altttr." Bu cevap, lsraü'in varolus felsefesine tumuyle aykın. "PcU" diye sorguluyonım, "Sovyeder B H l f ' M ba kadar bathamz. Oradaykea Faktin d a v a m deateUeyca Wr tttkedeydHt. Baraya gddtaiz, SorTCttcr'ia deslek btörtrifi FUktfüıHlerie n n t haliade oUa bfar devtette yajaauya ha|iadnm. Nekr hlaetthıiz? SoTyeÖer'de dvydaldannız mı yanbju, bvrada karptaftüdaruuz ou?" Bir Ocüemle karşılâftıgmı ve yfoihjft düştügünü saklamıyor. " A n " diye kesin yargjsıru dile getiriyor, "bnraya geMlkteo soora tehUkeyi ta derlmdc ktacdtyomm. Soyyetler'de meseieaiıı bu yöDuna aalayaaMzdım. Hem FiIMİalBer terorizme bajvmnıyortar. Çocuklan öMftriiyorlar.' Bu yargı, tsrail toplumunda FKÖ'nOn mOcadelesinin, lsrail'in sıradan insanının nezdinde bir nebze meşru gOrttlebilmesinin önündeki en büyük engd. Füistin mücadelesi ile eş «niarniı kullanılan terorlzm sözcüjünü ve Filistinlilerin eytemkrinin çocuklan hedef aldıguu birçok tsrailliden derhal i$itebilirsiniz. Bu sefer, ben, "ama" diye soze girisiyorum, "Beyrnt'ta miHed kamplan M ytacük tmO kava saWırüarwda, «kcri hcdeflcrden çokrivUerİBetldİ M d ^ U rt eok sayıda çocnfan tsrail bonbalan alüoda can TeıtUtU göıteriie tftrdtm." 'Dostlufeu beccremiyonun' Cevabı ferahlatıa degü: "E*«t, aan m y«nk U IcrorizMe karp İNşka türitt •ttcadele edilemlyor." Şiddetten yana olmadıguu, Ozellikle vurgulamak istiyor. "Bakm" diyor, "Bea inaabria dost otmak bttyoruB. Soyyetler'dt bana ohuıak •ermiyorlanb. Barada be olmuyor. Bea bectremlyorunı." Yahudilerle Filistinli Araplar arasındaki o adeta asümaz engeUerin varbğuu ima ediyor. "Lübaan savaşnıa karjı mıydıuzT" diye ani bir sonı oruya aüyorum. tsrail'in "Vietnam'ı" olan bu savajtan yana birisini bulmak çok zor. Beklediğim cevabı ahyorum: "EJbettt." Peki, «avaaa karjı 300 büü atkuı tsraniinlo Td Aviv'de tar*| m n d ı katıtdifi o taribJ gftsteride yer aİmış mıydınu? Hİyır... Nedea? Gülüyor. " O arada ukeriik g«rrrimi ympıyordaB. Ordadaydıııı." GozOnü, pusetinde görOlmeye değer bir sevimlilikle uyuklayan iki aylık bebegine dikerek, iç geçiriyor: "Ak, kcfke rafaaacak baaka Mr y obaydı. yer y k, f f y R i borada ülrekM gerttlm. İ nuibedea ehve» otaİki yaf^onu. Keake, baabnn ikMnln dc otmadıgı Mr yeröe rasarabO•eydik." 19 yajında evlenmi$, 20 yajında çocuk sahibi olmus bir lsrailli arük o. Bethlehem ve Urdün yanhsı başkan Rafi'nin kansının yamndan ayrüıp, bir taksiye atlayınca, Kudüs'lln merkeanden Bethlehem 1520 dakika. Bu kadarbk bir sttre işgal altındaki Baü Yakası'nın belli başb şehirlerinden birine ulasmak için yeterli. Bethlehem'in Yahudiler ve Müslümanlar için özel bir kutsallıgı yok, ama Hıristiyanlann en kutsal şehirlerinden biri. lsa orada dogdu. Dogduğu yer simdi tertemiz, beyaz kesme taşlı evleri, merdivenlerle urmanılan sempatik sokaklarryta ilginç Bethleheın'üı mcydanında, sonradan insa edilen bir kilisenin içinde. Isa'nın dogduğu yerin tam karşısında, meydanın öbttr ucunda bir ebedi anıt gibi duran bir Noel agaa, Noel agacımn yanında bir cami, carninin yanmda belediye binaa var. Bdediye binasında ise bir Hınstiyan Filistinli. Bethlehem'in 1972'den beri seçümiş belediye başkaru EUas FreiJ. Seçimle i$başına gelen belediye ba$kanlanna FKÖ'nun uzantısı olarak bakan ve onlan münasip bir fırsatta görevlehnden azleden tsrail ışgal yönetimi, Elias Freij'e dokunmuyor. Çünkü Elias Freij Ürdun yanlısı biliniyor. Israil işgal yönetimi, FKÖ'yü i$gal altındaki topraklardan silmek isterken, ürdün yanlısı FilisUnlileri FKO önderliginin altematifi olarak oluşturmayı hesaplıyor. Zaten, tsrail topraga sahip olmak istiyor. Yahudi devletinin Yahudiligini orsdeyecek olan 1.5 milyon Filistinli Arap'ı yönetme sorumluluğunu ise Ürdun'e devretmek niyetinde. ürdün, toprak üzerindeki iddiasını terk etmemekle birlikte, nüfusunun çoğunluğu Filistinlilerden oluşan bir ülke olarak, FKÖ'nttn "devre dışı" kalması onun da işine geldiğinden, bu siyasette yol almaya yatkın bir tavır takınıyor. Eiias Freij'i dinlerken, karşunda TQrk tiyatrosunun unutulmaz karakter oyuncusu Ulvi Uraz'ı görür gibi oluyorum. Boyu, sadece dudagının yangını örten daracık bıyığı, konuşurken sesini birdenbire inceltmesi. Baü Yakası ve Gazze'de FKÖ'ye baglı Filistinüler neye karşı çıkıyorlarsa, onu destekliyor. Anlatacaklanna daha bir inandıncuık kazandırmak istercesine sozüne sesini yumusatarak, "Ya habibi" diye baslamayı ihmal etmiyor. "Ya kabibi"nin ardından tsrail'in göz yumduğu, Ürdün'ün desteUediğj tüm siyasi hamlelerin anlatımı geliyor. "laral aıkeri yönetidleri olacatua, ata yohryt» bfle oba befadtyt b«skınlanaın ntenüeket çocmklan otması fena •Mhr? H HaU'de (Hebron) bekdiyentaı bir ttraB askertada eUnde otrnas bMİm Bfruu gkUyordn... NabİM'U bir A n p r c ı k i a ı ı n açdnua dbetu o t o ü a Mr gefifBedir. Baak L e u d n * B«*k HayodUm oba, daha a ı iyi? faral hartMmhııı kredi aimak içla •akeri ydaeünden izia ahyorsnn. trini ahnaa kndiyi a h n u . Krcdiyi ı l m u fahi yizde 200'ü bolnyor. En apgı KUTSAL TOPRAKTA KAN DAVASI Cengiz Çandar faiz yiıde 50... lsnHHkr Bmti Yakaa topnddarnu ytzfc «0'ına d koyd>kr. Yahadi yerlefin Bierkerierhıi kale gibi laşa cdtyoıtar. Yannöbargiiıı Md tfdıiigc •uhkAn ederek, »»irii~.k zorvada bınkıriar.. Yabndiler •dm adım gitrJlcr. ömek almabytz. Adın adım gitneUyiz. Kmils'te riogan •tmaUa if olmaz." Elias Freij, Kral Hüseyin'in özel dostu. Her hafta ya da hiç degilse iki haftada bir Amman'da sarayda. FUistin halkuun kendi kaderini tayin haVk'"' kabul ediyor mu? "Hbettt" diye cevabıru yetistiriyor, "Hcr batkuı kemdl kaderfaü tayin hakkı vanhr." Ve Uave ediyor, "Adımı •ererek yazabfUrsiaiz. Bab Yakaa'ndan FKÖ'ye alterttatif çtkauyacakbr. Tenafld odw. Rabat A n p Zirresi karan n r . t r dfla dc iaua attı ba karmra. Soran, FKÖ'ye Mr «Itcraatif olnftormk dejU(Ur. YazaMHnteü, EKM Frd|| 'FKÖ'ye alternatif çıkmayacakür. Filisün halkımn temsflcisi FKÖ'dttr diyor' diye." Freij'in bu ısrannda kamuoyunu aydınlatmaktan çok, FKÖ'nOn gazabıru Ozerine çekmeme çabasımn kokusunu ahyorum. Bethlehem'den Kudüs'e; beni Kudüs'ten Bethlehem'e getiren bir Yahudi taksi soförü ile değil, Bethlehem'li bir Arap taksi soförü ile dönüyorum. Adını vermeden Elias Freij'in söyledıkleriai ona naklediyonım. SözOmü ke siyor: "Kral'u potitikaa »Maaez. Biziın temsUdnU n r . FUistin Kurtohrç. örgtttii'dttr. KCMH kaderioüzi tayia hakkımu van*. oaa nasd kmflaaacagı• n BC unBf BC UnİBB kanr vcrcMUr. Bte k w vcıucüyiı. Dunyaya gAıü* •ınıg T«I|I«»H. bcri t o n u »ar. Soranon &x« Fttstiıı balkun haklan. Lübnan Savaş t ' n d a osleerdim.* Soruyorum 'Lübnan savaşına karşı mıydınız?' Yanıtlıyor. 'Elbette.' Sürdürüyorum: 'Peki savaşa karşı yapılan o büyük gösteriye katıldınız mı?% Gülüyor. 'Hayır, çünkü o sırada orada askerlik yapıyordum! İki muaibetten ehven olan»; 19 yaşında evlenmiş, 20 yaşında çocuk sahibi olmuş, Litvanya kökenli genç kadın iç geçiriyor: AK keşke yaşanacak başka bir yer olsaydı. Rusya'da antisemitizm, burada sürekli gerilim. tki musibetten ehven olamnda yaşıyoruz. Keşke bunların ikisinin de olmadığı bir yerde yaşayabilseydik. Soz, Urdün'den tsrail'e geçince tepki ve şikâyetler daha da yogunlaşıyor. Ne var ki, yine de Fiüstinlilerin bir çofu, işgal yönetiminden Urdün yönetimine geçmek istemiyorlar. lsrail'in işgal yönetimi aJtında bile bulduklan tepkilenni ifade yollan ve araçlan Ürdün türü bir Arap yönetimi altında bulamayacakları kanısındalar. Akhma, Nasıra'daki tsrail valandası Füistinlilerin sözleri geliyor. "Batı Yakası vc Ganc'dc bir FiUsdn de^eri karalsa bile, Mz oraya göçaıeyü. tsrail konüduktaa beri topraklanmızı terk ctoMdik. Yaaıbasımttda Mr FiHstfn derleti kanrisa da terk etmeyiz. Ama Batı Yakas'oda TC Gazze'de kuralacak bir FOİstia derleti, idaledn gerçeUesmesi icia zonuündnr" diyorlardı. Hiçbiri, tsrail'de elde cttikleri demokrarik ifade olanaklannıtom olumsuz koşullara ragmcnArap dikta yönetimi altında yaşamak uğruna terk etmek istemiyorlardı. Batı Yakası'ndaki Filistinüler de. Urdün yönetimini, tsrail'in askeri işgal yönetimine yeglemediklerini söyloyorlar. Mustafa Natşe'nin evinden çıkıp Hebron'da dolaşıyorum. Rafi'nin kansının sözünü ettigi gerilim asıl Hebron'da hissediliyor. Hebron'un her köşesi sanki gerilim moleklllleri taşıyor. Hebron, yapılan, çarşısı, dar ve kaos manzarası sergıleyen sokaklanyla göruhneye değer, tarih ötesinden bu günlere miras kalmış bir kent. FUistin topraklannda tslami geleneğin Nablus ve Gazze ile birlikte en yoğun biçimiyle fark edildiği bir merkez. Yahudiler için de kutsal. Yahudi ırkının atalan tbrahim, îshak ve Yakup, kanlanyla birlikte Hebron'da gömülü. Onlann gömülü bulunduklan mağaranın üzerine kurulu tbrahim Camii, tek Tanrüı dinlerin atasını dini bir saygıyla benimseyen Müslüraanlar için dokunulamaz köşelerden biri. O ytlzden iki toplum tbrahim Camii'nde sürekli surtttşüyor. Hebron'un içinde az sayıdaki binaya yerleşen Yahudilerin varhğı, bir provokasyon flaması gibi sallanan lsrail bavraklanndan anlaşıhyor. En tedirgin tsrail askeri devriyeleri Hebron sokaklannı arşınlayanlar. Sürekli bir insan devinimine tanık olan, dapdar sokaklanyla, yankapah çarşıya gjren her tsrail askeri ya da Yahudi, sırtına bir bıçak yeme endişesiyle dolaşıyor. Yahudilerin kutsal saydıgı, her zerresi buram buram Arap, Hebron, tbrahim'in, Ishak'ın, Yakup'un soyu için nasıl tekin bir yer degilse, Müslümanlann kutsal Kudüs'ü, El Kuds0 Şerif ya da Kuds ElMüşerref de, Sami ırkının Arap kolu için o kadar tekin degil. Şiş Kebabı ile Kandırma Dönemi Eskiden turistlere sorartardı, "Turkiye'yi nasıl buldunuz?" "Her şey çok guzel, şiş kebap çok güzel, tarih çok güzr" coğrafya çok güzel!.." Bugün sorduğunuzda karşınıza böyle yanıtlar değil de bir IMF reçetesi çıkıyor, sanki gelmeden önce her birine birer sakız vermişler, onu çiğniyorlar. "Ekonomi çok iyi. Bir tane elektriksiz köy görmedik. Bir muhtar 'Avrupa ile telefonla konuşmak ister misiniz' dedi. Daha önce geldiğimde bunlar yoktu." "Siyaset nasıl?" "Siyasetie uğraşmtyonız, turist olarak gekJik. Ancak Bay Özal ülkeyi çok iyi yönetiyor. Kargaşa, anarşi bitmiş." "Bunlar siyaset değil mi?" "Hayır bunlar gözlem." "Daha neler gördünüz?" "Atatürk Barajı dünyanm beşinci barajıdır. Onu görmeyi çok istiyorduk. Gördük, büyük kalkınma var. Kalkınma gözle görülüyor, elle tutuluyor." "Türk parasım nasıl buldunuz, ucuz mu Türkiye?" "8/ze göre çok ucuz, size göre nasıldır bilmiyoruz. Paranın önemi yok, o ülke kalkınıyor mu, ona bakmalı. Batının bütün finans kuruluşları Türkiye'den memnun görünüyor. Bu da Bay Özal'ın izlediği politikanın göstergesidir." "Halkı nasıl buldunuz, yoksul mu, paralı mı? Kişi başmadüşen dolan biliyor musunuz?" "Bir ülke halkının kalkınması dolaria ölçülmez. Böyle ölçenler komünistlerdir, onların tuzağına sakın ha düşmeyin! Geçen gelişlerimde de bunu söylemiştim." "Sizin ülkenizde komünist yok mu?" "Vardır, ama etkıli değildir." "Bizde niye etkili oluyor?" "Çünkü siz Sovyetler'e komşusunuz." "Biz Soyyetler'le 1917 yılından beri komşuyuz. Hiçbir saldırılarını görmedik. Başımız sıkıştığında sizin gibi ambargo da koymadılar. Amerikan silahlarını Kıbrıs'ta kullandınız diye başımıza kakmadılar. Demirel, 'Yunanlılar Amerikan silahlarını bize karşı kullanmıyortar mı?' diye sordu Bugün de soralım." "O günler başka, bu günler başka." "Amerikan çıkariarı ile azıcık sürtüştük mü veriien yanıt hemen, 'O başka, bu başka' oluyor." "Biz dostuz, antlaşmalaria bağlıyız. Sizleri çok severiz. Şiş kebabını çok severiz." "Şiş kebabı dönemi kapandı. Şımdı hamburger dönemi açıldı. Hamburger dükkânlart gittıkçe çoğakjı, hamburgerin de türleri artıkça arttı." . Hayali de olsa, gerçek de oisa böyle söyleşiler her gelen ' Amerikan turisti ile de politikacısı ile de aramızda geçer. Onlar bizi çok sevdikterini söylerler, biz yapılan yardımın azlığından yakınınz. Azıcık yön değiştirmek için kafa tutacak olsak, hemen askeri darbe ile korkuturlar. Bütün darbelerden haberleri vardır, günü saati ile biliher. Bakın böylesi bir konuşmadan parçalar aktaralım: "Darbeden haberiniz var mıydı?" "General Şahinkaya darbeden kısa bir süre önce ABD'yi ziyaret etti. Bu sırada Büyükelçi Şükrü Elekdağ'a darbe olacağını söyiemış. Şahinkaya'nın geliş nedenı de bilgi vermek içinmiş." "Şahinkaya sizı tanıyor mu?" "Bir iki kez partilerde gördüm. Pek çok Türk generalini tanırım." "İranlrak savaşı için ne dersiniz?" "Türkiye şimdiye kadar kendini bu işten başarılı olarak sıyırdı. Ben hep ABD'nin Türkiye'nin izlediği politikayı izlemesini savunurum." "Çevik kuvvet için ne diyorsunuz?" "Çevik kuvvet öyle önemli değil. Çevik kuvvetin kullanılacağını sanmıyorum. İran ile Amerika arasında gelişen diyalog buna olanak vermiyecektir. İran ile ABD'nin ilişkileri daha iyi olacaktır." Üstümüzden aşarak şimdi de İran ile ilişki kuruyorlar, bakalım sonu neye vanr? Şaron özlemi Kudüs'te son gecemde, lrak Yahudisi bir taksi şoförüne, pek keyifle dinledigi Pink Floyd kasetini hem bana jest olsun diye, hem de kendisi çok sevdigi için bir tbrahim Tatlıses kasetiyle degiştirdigi anda, "LJknd mu yokaa t*çl Partisi yaniısı mı?" oldugunu soruyorum. Arapça, "VattaM" diye başhyor, "kimisl Şamir'i luUr, kJmbi Peres'i. Bea sabieB Şaroa'daa yaaayım. Bize öyie Mr adam lazım. Arap, seai öMirece|im diyor. Nc diyor Ştroa? Arap beai ötdflrnıeden, bea oaaa uzerinc çnttanayım. Hakaz BU? Ba Araplar blzi begeamiyortajrsa, Ürdfa'e ghstnler. Niyc gitmiyoriarî Çoaktt barada « haüar. Paralan var. Evleri saray gibi. Bir de beai JeaüzJeyecek. Yagrnu yok. Oaan Jçto Şaroa hakh." Baa düşünceler Filistinüler, tsrail'in yapay olduğunu, tsrail devletinin bagırlanna bir hançer gibi saplandıgını belirtiyorlar. lsrail Devleti'nin kurulmasının tarihi ortamı ne olursa olsun, Yahudiler 2000 yüdır kimliklerini ve "gdecek yıl Kudös'te" buluşma umutlannı, başlanna gelen her türlü felakete ragmen ve belki de o fdaketler saycsinde korumayı başarmı; insanlar. 40 yüda tbranice adh ortak dili ihya eden kendilerince "vaat edilmiş" saydıklan topraklan Ozerinde de ortak bir kaderde birleşmeyi gerçekleştıren ve bir örneği bulunmayan mucizenin sahipleri. Oelecekte kendilerini bekleyen tüm behrsizhkler ve sınırlan hâlâ beUi olmayan topraklar üzennde gerilimle kuşatümış yaşamlan, onlann genç, gözükara, beceri dolu ve dinamik bir insan topluluğu ohnalannı engellemiyor. ÇOCUKLARLA BÜYÜYEN KİN İşgal altındaki Batı Şeria'da çocuklar hiç tadamadüdan özgüriuğün umudu, kendi topnklam FUisünlilere gdince... FUistin halkından Arap ulusunun dışında bir özgün insan topluluğu olarak söz edilmezdi. Tarihte hiçbir zaman bir FUistin da tutsak obnanm kiniyU büyuyorlar. devleti olmadı. Dogru. Filisün kunliğj biraz da tsrail devletinin kutsal toprakta kurulmasının sonucu. Ve belli ölçülerde de, 40 yüdır felaketler girdaHaklaı E yeriac getirttaıeden somaa çözönı obnaz... Arap bında ortak bir kahırda birleşmelerinin. yorranoz? Baku, botin b u l a r çdrim degUdir. Hif^hkh çoniBidir. HasAma artık bugün onlan Arap ve Islam dunyasımn bdirsiz, isimsiz, kimtafakk çozim dc çöıftm degiMir. Ç o z i » barft. FKÖ'ata teflMOdmiz olduliksiz bireyleri olarak eritebUmek mümkün mü? gnıra »e Fflbtia bjdknun kendi kaderiai Uyta hakiou kabnl etsinler, bu is FUisünUler, LObnan'da çilenin ve acımasız savaş meydanlanrun tavından, btofaı." Amerikan Oniversitelerinin bilim kursulerine, özgün Filistinli kişüiklerini kaKudüs'tekiler nyarak beUren dipdiri bir ulus. Tıpkı, temerküz kamplanndan, pogromlardan sttzülerek kutsal topraktaki kıyasıya kapışmanın içine atlayan ve lsraB a u a Staiora KudOs'te H Fecr g»"^"""'" Genel Yayın Müdürtl. FKÖ'U'i kuran Yahudiler gibi. nün bir türlü gerçekleşemeyen banş görüşmelerinde yer alacak UrdünFUistin Kutsal topraktan tstanbul'a dönerken bunlan duşunüyordum. ortak heyetine önerdigi ve ABD ile tsrail tarafından kabul edilen iki isimden biri. Hanna Siniora, banka meselesi açıldıgında, konunun hiç isitmediBanş için dua edin" ğimiz bir yanım vurguluyor. "NaMns'ts Mr Arap baaka şabed apbams çok Kutsal topraktan aynlalı, tstanbul'a ayak basalı bir gün oldu ki, Kudüs'vabin. CiaJrii Dota KadisHUer. bnrmda hesao »curaınıyor. Bu ae denekÜr bütyor mnsanuz? Dogn Kudüs'un Uhakının Ürthiıı urafmdaa üstü kate Eski Şehir'de bir Yahudi din okulu öğrencisinin bıçaklanarak öldürUldOpab biclmde kabulö demektir." ğunü okudum. Ertesi gunün haberi ise galeyana gelen Yahudilerin Kudüs'un Arap mahallelerine saldırdığı idi. Dogu Kudüs'un en önemli kumluşlanndan birinin, FUistin Basın AjanBaa Yahudiler, tarihteki Yahudi pogromlanna benzer bir manzaranın ştmsı'nın (PPSPalestinıan PRess Service) sahibi, bir anlamda Kudüs'teki "Fldi Kudüs'te FUistimi Araplar için geçerli olduğunu belinerek, bundan duyUstln BaanYayuı GeDd Müdürü" tbrabJm Karmiıı, tsrail'in atadığı Filisduklan manevi sıkıntıyı ifade ediyorlardı. tinli belediye başkanlan konusuna değiniyor: " l m i l askerierinin konunaİki toplumun çatışması Yahudilerin, Arap mahallelerine saldınlanyla de•uda bir Fttistiııii bekdiye bafkanı olacagua, dogrndan brail aakeri yöoevam etti. tinüni tcrdk eoerim. Hiç defiÎK açık «edk karfiauzdalar demektir. FlUstlnElime 26 Kasım 1986 tarihli IateraadoBal Herald Tribune gazetesi geçti. U Mr naske geçjrmcmlj oinrtar." Gazetedeki bir haberde, Kudüs'te devam eden saldınlar karşısında Kudüs Hebron'da Müftüsü Şeyb Saadetin FJFJaml'nin bir basın toplanüsı düzenleyerek, "Keattett Araptanıı ve kottal yericrin koraaansı Içia bir Blrieşmis MİIIetler gulsrail takdisi altındaki Urdün pohtikasının en enerjik karsıtlanndan bicöne ihrJytç balandaganu" söylediği yazüıydı. Aynı haberde, El Aksa'da riyle Kudüs'un 39, Bethlehem'in 23 kilometre güneyindeki Hebron'dayız. düzenlenen toplantıda müftünttn yardımasının Şeyh Alami'nin "BM gücaae" Karşımda Hebron'un işgal yönetimi tarafından görevinden azledilen, seçimle davetiye çıkaran sözlerine kanşarak, "Hayır. Şebrin uluslararasılasünlmaişbaşına gelen belediye başkanı MuaUfa Natşe. sıaı Utemlyoruz. Kıdas'ü Birtesmiş MiileUer degil, MnstaaımBİmr "Elias Freij'e l o n u ı " diye öfkeyle konuşuyor, "tsrafl'ia Bab Yakaa konnnabdır" diye bağırdığı da kaydediliyordu. topraklannıa rttzdc 60'uu müaadcre ettigİMİeıı d e n rnnıyor naden, U e Gözümün önüne üzerinde Yahudi Kralı Davad'un Onlfl sözü yazüı Kudigi pothika tsnül'lB topragnı yuzdc 60'udan faıtasuu misadere etmeıİBİ düs'un her yanındaki o büyük harita panolan geldi. ckfdliyor mo? Ürdun güdiimli Arap bankaa « p i M » erdankıtadcn ı&z "Kadüs'te banş için dua edin." edecegiBe, »unu dcntek gercldr: tsrail, Arap bankaa açümasuıa izio' Mae, bnradaki halk ttzcrindeki vergi boyunduruğunu hafifletsin. O ı Ürdün'uıı Bab Yakaa lcta Bcs Yılhk Plan hanrtaraaana da gerek kalmaz' ÇALISANLARIN SORULARI/SORUNLARI YILMAZ ŞtPAL Yazarlar ve Katma D e ğ e r Vergisi Bir yayınevinden 365 bin lira yazar iicreti aldım. Gelecek yıl da, kitap satış oranına göre ücret alacagım. Yayınevi, ödedigi paranın yüzde onunu Gelir Vergisi olarak kesti. "Bundan ayrıca KDV kesilmeyecek" diyor. Bazı kişiler ist "Yayınevi yazara KDV ödeyecek, yazar bunu vergi daıresine yatıracak" diyorlar. Bu durumda da yayınevinin yatıracağı vergiyi yazar yatırmış oluyor. Kısaca, yazarlann KDV karşısındaki yükiimlülükleri nedir? M.YrtZMİR YANIT: Gelir Vergisi Yasası'nın 18. maddesi uyarınca "Müellif, mıitercim. heykeltraş, hattat. ressam, bestekâr ve mucitkrin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araştınna ve incekmeleri. röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video bant, radyo ve televiz>on senaryo ve oyunu gibi eserierini gazete, dergi, radyo, televizyon ve videoda yayımlamak veya kitap, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklannı devir ve temlik etnıek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat" Gelir Vergisi'nin dışında kalmakta, ancak bu durumda olanlara odeme yapan gerçek ve tüzelkişUer Gelir Vergisi kapsamı dışında bırakılan bu kazançlan öderken, Bakanlar Kurulu'nun 85/10175 sayılı karan gereğince % 10 oranında "vergi levkifatı" yapmaya zorunludur. Gelir Vergisi dışında ve % 10 oranında stopaj nıteliğinde vergisi odenen bu "faaliyetlerin mutat ve sürekli bir çerçevede siirdüriilmesi gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefiyetini gerektirınektedir." Soru BtTTt İŞGAL ALTINDA YAŞAtAJV FtLİSTİNIİLER^tN NABZI NASIL ATIYOR? Geçen ağustos ayında Doğu Kudus'ie yayımianan FKÖyanlısı El Fecr (Şafak) gazetesinde bir anket yayımlandı. Anket, Doğu Kudüs, Batı Yakası ve Cazze Şetidi'ndeyaşayan Filistinlilerin siyasi eğilimlerini yansıtmayı amaçlıyordu. Anket sonuçları, yayımlandıktan sonra tsrail'de yaygm tartısmalara yol açtı. ElFecr, Amerikan Newsday gazetesi ve ABD (Avustralya Yayın Korporasyonu) tarafından işbirliği halinde yüriitüien anket, Batı Yakası ve Gazze 'nin tüm kentlerinde, 20 mülteci kampının 4 'ünde ve337 köyden ömeklemeyle seçilen 26'sında yapıldı, çeşitli yaş, gelir ve meslek gruplan arasında yürütüldü. 1000 kisiyi kapsayan ankette İşgal Altındaki Toprakların genel nüfus dengesine de uyularak, anketin yüzde 65 'i Batı Yakası, yüzde 35'i Gazze Şeridi'ni esas aldı. Hata payı 100'de 35 olarak saptanan anketin bir bölümünü sunuyoruz. 1. FKÖ'nün, FUistin halkının tek ve meşru temstidsi olduğuna inanıyor musıuıuz? «. Evet 93.5 b. Hayır 5.1 c. Göruşü yok 1.4 2. Cevabuuz hayursa, aşağıdakilerden hangisi FiHstiıı halkını temsü edebilir? (Yüzde 93.5'i bu soruya cevap vermedi.) a. Ürdün 14.5 b. Suriye 2.1 c. Mısır 4.2 d. Bir başka Arap ülkesi 2.1 e. Yukardakilerden hiçbiri 77.1 3. Aşagıdaki liderlerden hangisini tcrcih edersiniz? a. Kral Hüseyin 3.4 b. Yaser Arafat * 71.1 . c. HafızEsad 1.7 d. Ayetullah Humeyni 1.7 e. Hüsnü Mubarek f. Muammer Kaddafi g. Şadli Bencedid h. Hiçbiri i. Cevap yok 4. Aşağıdakilerden hangisi tercih ettiginiz tinli liderdir? a. George Habbaş b. Abu Musa c. Nayif Havatme d. Ahmet Cibril e. Yaser Arafat f. Abu Zaim %. Süleyman Najjab (FUistin Komünist P.) n. Abu Abbas i. Abdürrahim Ahmed j . Görüşü yok 5. Tuttugunuz Filistinli lider? 0.6 2.3 •0.3 17.5 1.4 Filis5.6 1.2 1.9 0.5 78.8 0.1 0.8 0.4 0.2 10.8 FKÖveArafaftan başka seçenekyok Şehir Köy Kamp Habbaş 6.9 4.6 4.9 Abu Musa 0.7 1.3 1.8 Havatme 1.7 3.1 0.0 Arafat 74.7 77.0 88.4 6. FUistin alanında mevcut şartlarda tercih edUen siyasi tutum aşağıdakilerden hangisioce izleniyor? a. FKÖ'nün mevcut önderliği 71.2 b. Şam'da üslenen Filistinli gruplann önderliği 4.8 c. Kral Hüseyin'in yandaşları 3.2 d. Köy Birlikleri (tsrail'in kurdurdugu yerel birimler) 0.4 10.7 e. Yukarıdakilerin hiçbiri f. Göruşü yok 9.7 7. FUistin sonınunun BM Güvenlik Konseyi'nin 242 sayılı karan temelinde çözümiinden yana mısınız? a. Evet 16.8 b. Hayır 80.6 c. Görüşü yok 2.6 S. Ba soruya cevabınız hayırsa, oeden? a. Çünkü Filistinlilerin selfdeterminasyon hakkını kabul etmiyor S6.8 b. Çünkü tsrail'i tanıyor 6.8 c. Çünkü Filistin sorununu çözmekte yetersiz 33.6 9. Filistin sonınuna çözünıünnz: a. Filistin'in tümünde demokratik Filistin devleti kurulması 77.9 b. Batı Yakası'nın Ürdün'e, Gazze'nin Mısır'a iadesi 3.7 c. Batı Yakası ve Gazze'de Ürdün'e bağlanacak bir FUistin antitesi 1.0 d. Batj Yakası ve Gazze Şeridi'nde bir FUistin devleti kurulması 16.9 e. Bab Yakası ve Gazze'de yaşarn düzeyinin yükseltUmesi ve demokratik özgürlüklerin güvence altına alınmasıyla tsraU yönetiminin devamı 0.2 f. Mevcut lsrail yönetiminin önerdigi türden bir özerklik 0.0 g. Görüş yok 0.5 10. Filistin sorunu için düşündüğünüz geçici çözüm: a. Batı Yakası ve Gazze Şeridi'nde bir Filistin devleti kurulması 49.7 b. Batı Yakası ve Gazze Şeridi'nin Ürdün egemenliğine devri 6.3 c. Filistin'in tümünde demokratik bir FUistin devleti kurulması mücadelesini sürdürmek 43.2 d. Yasam koşullannı düzeltmek ve demokratik özgurlukleri güvenceye almak kaydıyla lsrail yönetiminin devamı 0.1 Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nın 19 seri No'lu "Katma Değer Vergisi Genel Tebliği'nde, Gelir Vergisi Yasası'nın 18. maddesi kapsamına girenlerin, Katma Değer Vergisi'nden kimlerin sorumlu olacağı belirlenmiştir. 18. madde kapsamındaki kişilere odeme yapan "Kamu idare ve mnesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıklan, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıftann iktisadi işletmeleri, menkul kıymetler yatınm fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı" Katma Değer Vergisi'nden sorumlu tutulmuş ve tebliğde Katma Değer Vergisi'nin bunlar tarafından "sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi uygun görülmüştür." Sorumlu sıfatını alan bu gerçek ya da tüzelkişiler Gelir Vergisi Yasası'nın "18. maddesi kapsamına giren kişilere yapacaklan ödemeler ile ilgili olarak Gelir \ergisi stopajına esas olan miktar üzerinden % 10 nispetinde Katma Değer Vergisi'ni hesaplayıp vergi sorumlulanna ait Katma Değer Vergisi beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan edip odeyeceklerdir." 1 Nisan 1986'dan geçerli olarak yürürlüğe giren bu uygulamadan yararlanmak isteyen ve 18. madde dışındaki bir başka Katma DeğeT Vergisi kapsamına giren kazana bulunmayan kişilerder 1 Nisan 1986'dan önce Katma Değer Vergisi yükümlüsu olanların "25 Nisan 1986 günü mesai saati sonuna kadar bağlı bulunduklan vergi dairesine yazılı olarak" başvurmuş bulunmaları gereklidir. "Bu tarihten sonra mükellef olması gerekenlerden bu uygulamadan f aydalanmak isteyenlerin, işlemden önce vergi dairelerine yazılı olarak başvurmalan zorunludur." 19 seri No'lu tebliğde ongörülen bu yükümlülükleri yerine getiren ve 18. madde kapsamına giren ve kendilerine yapılan ödemelere "ait verginin beyan ve ödeme mükellefiyeti sorumlular tarafından yerine getirilen serbest meslek mensuplan ise aynca Katma Değer Vergisi beyannamesi vermeyecek ve defter tutmayacaktır."