Catalog

29 MAYIS 1983 EKONOM! SORU Sayın Zeytinoglu, sizce Tiırk ekonomİMnin şu ıtıda karşı karşıya bulunduğu başlıca sorunlar neler? Kkonomide ve nzellikle de sanayi kesiminde sorunları çözmeye hangi nokladan başlanıulıvı/? ZEYTİNOĞLII Bence en bııvuk sorunlar ekonomide büyumenın durması ve ışM/hmn artması. Kalın çizgilerle en onemlı ıkı sorurı buniar ve bunlaıa mutlaka çözüm getırmek la/ını Tabıı enlKısyonu zararsı? bir olay gibi kabul etmek de nıümkun degıl Bellı bir oranı geçtıkten sonra enflasyonun başımıza neler getırdiğini hep beraber gördük Onun için sormamız gereken soru. enflasyonsuz bir kalkınma, enflasyonsuz bir büyüme nasıl olabilir sorusu.. SORU En biıyuk sorunlar. biıyümenin durması ve işsizlik diyorsunuz. Her iki sorunun çözüınü de herhalde oncelikle yatınnıların canlandırılmasmdan sreçiyor.. ZEYTtNOĞLU Şimdi bizim düşüncemizin temelinde yatan şu: Nüfusu her yıl 1 milyon artan Türkiye büyümeden ve yattrımlardan vazgeçemez. Kim ki. bunun aksine bir ekonomik politikayı uzun süre sürdürmeye heveslenir o muhakkak burnunu kayalara çarpar. Bu gerçek bütün diğer ekonomik hedeflerln önünde yer almak zorundadır. Burada hemen «nasıl yatınm» sorusu akla geliyor ve de tabii enflasyonsuz yatırım. Bu ise. TUrkiye'nin üretim politikasının belirlenmesini gerektiriyor. Cumhuriyet 9 EKONOMIDE EKONOMİDE DİYALOG Yavuz Zeytinoglu kimdir? 1936'da doğdu G Saray Lısesı m bitirdıkten sonra Istanbul Teknik Ünıversıtesı'nden Yüusek Makine Muhendisi olarak mezun oldu Cenç yaşta sanayicıliğK atüan Zeytinoglu, çeşıtli kuruluşlarda yönetıci olarak görcv aldı Yavuz Zeytinoglu 1981 yüından bu yana Eskişehir Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanlığını da yürütüyor. Yavuz Zeytinoglu ve Osman Ulagay söylpşirken.. Dolarm tırmanışı durmuyor ABD doları geçtiğimiz hafta dünya para piyasalarında gene fırtına glbi esti, Pran sız frangıyla ttalyan liretine karşı yenl rekor değerlere tlastı. Dolar cuma günil 7.53 fransız frangına yaklaşırken ttalyan liretl karşısında da bir ara 1499 liretlik rekor bir değere ulaştı. Dolann Alman markı karşısındaki degeri de geçen kasım aymdan beri en yüfcsek düzeye ulaşarak 2.51 Marka yaklaştı. Dolardaki bu yeni tırmanışm ABD faiz oranlannda yenlden yükselme beklentisiyle ilgili olduğu belirtilirken îngütere'de Mu hafazakârların seçimi kazanma şansının artması Sterline yaradı ve İngiliz lirası dolarm gücüne karşın hafta sonunda 1.60 dolar değerine yükseldi. Türk lirası ise hafta boyunca dolara karşı iki lira daha değer yitirdi. Dolann geçen haftaki görünümü şöyleydi: Türk Lirası 211.30 213.20 Mark 2.49 2.51 İsviçre Frangı 2.09 2.08 Fransız Prangı 7.47 7.53 Japon Yeni 235.85 287.43 Sterlin ($) 1.56 1.60 Altın piyasası durgun Türkiye altın piyasalanndaki durgunluk geçtiğimiz hafta da devam etti. Dunya borsalarında altın, .fiyatlan küçük oynamalarla surekli değişirken bu durum yurdumuzdaki altın piyasasını etkileyemedi. ı Ons altın 20 mayısta 438 dolardan işlem gorurken 23 mayısta 433 dolara duştü. 25 mayıs çarşamba günü ise aniden 440 dolara tırmandı. Ancak 27 mayısta tekrar 437 dolara geriledi. Türlciye'deki altın talebinin azalmasıyla altın fiyatlarının aşın olçude yükselemediği ilgililerce belirtildi. Cumhuriyet altını geçen hafta sadece 50 lira artarak, 24 ayar altın 10 lira geriledi. 23 MAYIS ZT MAYIS Cumhuriyet 24.300 24 350 24.325 24400 Reşat 24.000 25.000 24.000 25.000 24 Ayar 3.515 3 520 3.500 3.510 10 Ons $ 433 437 Türkiye büyümeden ve yatırımlardan vazgeçe mez. Kim ki bunu reddeden bir ekonomik politi kayı uzun süre sürdürmeye heveslenir, mutlak: burnunu kayalara çarpar. SORU Sizin görüşünüze göre bu üretim ve yatınm poHtikası belirlenirken nelere dikkat edilmeli? ZEYTtNOĞLU Türkiye üretim politikasını bu aşamadan sonra artık dışsatıma yönelik olarak oluşturmak durumundadır. Bakın bir kere yatınm konusunu düşünürken şu hatayı yapmayacağız, mevcut fabrikalarımız % 60 kapasiteyle çalışıyor, demek ki yeni yatınma gerek yok demeyeceğiz. Çünkü % 60 kapasiteyle çalışan bu mevcut fabrikalar iç pazara yönelik fabrikalar. Şimdi biz, iç pazar tekrar bunların tüm ürettiklerini emecek ölçüde büyüsün dlye beklersek büyük bir yanılgıya düşmüş oluruz. Demek ki, yeni yatırım gerekli, ama nasıl? Yeni yatırımların dış ödemeler dengesini düzeltici yönde olması gerekli. Yani ya ihracata yönelik olacak ya da gerçekten ithalâtı ikâme edecek. Ama mutlaka ödemeler dengesini düzeltici nitelikte olmalı.. SORU Biliyorsunuz Türkiye «ithal ikâmesi» adı altında çok kötü örnekler de yaşadı, döviz üretmeden döviz yutan bir sanayi yapısı geliştirdi. İthal ikâmesi derken bu ayırımı yapmak gerek herhalde.. ZEYTÎNOĞLU Tabii, biz bazı malları Türkiye'de yapacağımıza bitmiş olarak ithal etsek belki daha az döviz ödeyeceğiz, bunun örnekleri var. Ayrıca halkımızın tüketim alışkanlığı olmayan malları ithal ikâmesi adı altında üreterek de döviz kayıplarına uğradığımız oldu. Tekrar ediyorum, ben kesinlikle bunun değil, Türkiye'ye net olarak döviz kazandıracak şekilde ithalâtı ikâme edecek yatırımların ve dışa satılabilecek mal üretecek yatırımların teşvik edilmesini istiyorum. Bu kıstaslara uyan yatırımların ciddi biçimde teşvik edilmesi zorunludur ve hiç de çarpık bir olay değlldir. Ulagay sordu, Zeytinoglu yauılladı: ilk hedefimiz, döviz kazandırıcı yatırımları canlandırmak olmalı Rimnededı? içinde 5 milyar lira ödemezdim. Şımdl bana borcu olanlara seslenıyorum. Onlarla karşılıklı basın toplantısmda konuşabilirim. Bakalım aynı şeyleri söyleyebilecekler mi? Ben namuslu adamım, Fikrl Erdöş yurt dışında beni dolandırarak elde ettiği 5 müyar lirayla krallar gibi yaşıyor. Hacı DSner'i de benimle halkın ve gazetedlerin önünde konuşmaya çağınyorum. Şimdi benim için önce tasfiye ve aklanma var. Deıvletin gücü benden fazla. Alacaklanm tasfiye edildiği takdirde 15 milyar borcumu anında öderim. Sanınm devlet alacak ve borçlanmı toparlar, öder.» • Dr. Nuri Erem (Yabancı Sermaye Derneği YAS EI> Yürütme Knrulu Başkanı) «Yabancı Sermaye yazın bolluğundan yararlanıp kışın uçup giden göçmen kuş değildlr. Tamamen yabancı sermayeli kuruluşlar bile Türk ekonomisiyle Türk hayatlyetiyle bütünleşmistir. Artık yabancı sermaye yerine, uluslararası' yatınm deyJmlnî fcullanmalıyız.' YA6ED her yıl bir Uluslararası Ya tırım Kongresi düzenlenerek. TUrkiye'nin yatınm için elverisli konusu büyük uluslararası şirketlerin yönetim kurulu başkanlanna anlatılacaktır.» • Adnan Başer Kafaoğlu (Maliye Bakanı) «24 Ocak' tan dönülemez. tstikrar prog ramından en ufak bir sapma bizi eski acı günlere götürür. Petrol bulamayız. Yokluklar yeniden baslar. Türkiye kredi alamaz. Aynca seçim ekonomlsi diye bir şey de yok. Para musluklan açümayacaktır.» • GevherÖaden <lfcsflye edllmekte olsa Banker Ks» telli AJŞ. Yönetim Kurulu OSaşkam) «Firmalarına kaç milyar vermiştim. Kendisine de 500 mllyon verdim. Güveniyordum. Dostum saruyordum. Ünlü bir işadamıy dı. Ankara'ya ilk kosan ve hakkımda ilk yanlış bilgileri veren o oldu. Kınldım. Şasırdım. tnanamadım. Artık arkadaşhga inanmıyorum. Böyle bir kelime bilmlyorum. însanın tek dostu kansı ve evlatlanynuş meğer. Ben 45 milyonun önünde bilek gücüyle d ö v ü ş t ü m T a r l h benim yaptıklorımı y a ş a m a d ı . Eger iaçacak olsaydım son hafta neler oldu ? tikalar yatırımcı kuruluşların hemen hepsinin nefesini zim için yatırımları yapacaklar. Bu kadar bedava bir dünkesti. Açık söylemek gerekirse biz 24 Ocağı yanlış değer ya olabileceğine inanabiliyor musunuz? lendirdik, bu kararların bu kadar uzun süre etkili olabileSORU Yani siz yabancı sermayeyi yatınmlar için kayceğini, bizi baskı altında tutacağını düşünmedik. Başından nak açığım kapatmada çok önemli bir faktör olarak görberi «bu kararlar hatalıdır, bunlara uyum sağlamak İçin müyorsunuz.. değil bunların düzeltilmesi için mücadele edelim» dedik. l ZEYTİNOĞLU Ben bir kere bunun ilkesine karşıyun. Haklı mıydık, haksız mıydık bunu tartışmıyorum, olanı Yabancı sermaye düşmanı değilim, ama bunun olmazlığıanlatıyorum. Bu uygulamanın uzadığım görünce uyum nı görüyorum. Biz yabancı sermayeyle kalkınamayız disağlayalım dedik, ama bu kez de gücümüz kuvvetimiz yorum. Yabancı gelip de burada bizim sorunumuzu çözekalmadı, elimizdeki üçbeş kuruş kaynağı da artan faiz cek yatırımı yapamaz. Sen kalkınmak istiyorsan kendi yükürıü karşılamak, borç kapatmak için kullanmak zo yatırımım kendln yapacaksın, bunu başkası yapamaz. Ama bunu nasıl yapacağız sorusunu da tabii çok düşünmek lâzım.. Türkiye üretim ve yatırım politikasını artık dö. SORU Bu soruyu size sorsam.. viz ihtiyacmdan bağımsız olarak düşünemez. ZEYTtNOĞLU Herşeyden önce yatırım konusunun tekrar hükümetin gündemine geldiğinin açıkça bilinmesl lâBundan sonra teşvik edilecek yatınmlar ödeme. zım. Bir hükümetin çıkıp da, «ben yatınmcıyım ve bflyfller dengemizi bozacak değil, düzeltecek nitelikte meciyim, yatınm yapacak olanların yanındayım» diyebilmesi lâzım. Bir de tabii yatırımcının gerekli şekillerde yatınmlar ohnah. desteklenmesi gerekiyor. SORU Bu arada faiz oranları da çok önemli herhalde? runda kaldık. Bu süreç içinde kimsenin elinde yatırım için ZEYTİNOĞLU Doğrusınu isterseniz bugün Türkiye'deharekete geçireceği kaynak kalmadı. Türkiye'deki yatırım ki faizlerle değil yatırım hiçbir şey yapüamaz, bu faizlercı kuruluşlar can derdine düştü, mevcut yatırımlarını ka le yaşanamaz. Biz dış müteahhitlik alanına girdiğimi? zayaya toslatmadan yüzdürmekten başka şey düşünemez ol man bana sordular, «fabrika satın almak için mi bu işe girdiniz,» dediler. Ben de «Hayır, kendi fabrikalanmı satın du. Bu nedenle bugün için eski yatırımcı kuruluşlardan almak için bu işe girdim. Dışarıda para kazandıkça bunu ciddi ve büyük yatınmlar beklemek bir parça iyimserlik Türkiye'ye getirlp, kredi faizlerinl sıfırlayıp kendi fabriolur.. SORU Pekiyi bu kısır döngü nasıl kınlacak Sayın ZeyYurt dışı müteahhitlik tinoglu? Yatırım için gerekli kaynak nereden, nasıl buYatınmlar için asıl kaynak Türk halkının tasar. lunacak? hizmetlerini daha da ruf gücüdür. Bizim kalkınmamız için gerekli ya. ZEYTİNOĞLU Efendim, hatalı poUtikalan bir kere sürgeliştirerek ödemeler dürmeye başladımz mı bu olayın düzeltilmesi son derece tırımlan yabancı sermayenin yapmasını bekle. dengesi, kaynak açığı zor oluyor. Sanayicilik o kadar dertli bir iş haline geldi mek hayaldir. ki, kimsede yatırım hevesi kalmadı. Kaynağa gelince buve işsizlik nun esas bulunacağı yer, Türk halkının tasarruflarıdır. sorunlarımızın •Enflasyonist politikayı bir kenara bırakırsanız bu böyle. çözümlerini önemli Türk halkının esasında belli bir tasarruf gücü var ve bu kalarıma sahip olmak istiyorum. Onun İçin bu alana girdik» diye cevap verdim. Kazandığım paranın % 98'ini nu sanayie de yönlendirebiliyor. Beş bin nüfuslu Söğüt ölçüde kasabasında tamamen yöre halkının tasarruflarıyla ku bankalara vermekten bıktım. Bugün faizler enflasyonun kolaylaştırabiliriz. % 50 üzerinde olsa ben buna çoktan razıyım. Meselâ enfrulan iki dev tesis bunun en canlı örneği. Ama sermaye piyasasıyla ilgili düzenlemeler çok geç kaldığı ve kısmen lâsyonu % 30 olarak kabul etsek % 45'lerde bir para made yanlış alındığı için halk bu işten soğudu. Sonunda dağ liyetine ben çoktan razıyım. Herkes de razı. Ama nerede SORU Bu teşviklerde de herhalde 1980 öncesi dtfneme fare doğurdu misali çıkan yeniden değerleme yasası bu faize para? Bugün Türkiye'de bir kesimin bulabildiği oranla çok daha dikkatli ve selektif olmak gerekli, degil on yıl önce çıksaydı, on yıl önce hisse senedine para yatı paranın maliyeti % 8082'dlr. Yatırımlan gündem dışınmi? da bırakan en önemli olaylardan birl de budur. ran köylü bugün aldatıldığım düşünmezdl. Adam mark ZEYTİNOĞLU Türkiye'de bu teşvik olayı çeşltli aşabeş lirayken 1000 mark verip 5000 liralık hisse senedi al SORU Sonuç olarak siz yatırımların canlanması komalardan geçti. önce çok sıkıydı, bir alanda bir flrmaya nusunda fazla iyimser değilsiniz galiba Sayın Zeytinoglu? teşvik verildi mi o vazgeçmeden başkasına veriünlyordu. ZEYTtNOĞLU Atatürk benzetmelerlnl sıkça kullamyo'bu yüzden de teşvik pazarları oluşmuştu. Daha sonra ise, ruz, ama ben de kullanacağım. Atatürk 19 Mayısta Anatersi oldu, elinde projeyle giden herkes teşvik almaya baş 24 Ocak 1980'den sonra uygulanan politikalar ya. dolu'ya ayak bastığı zaman hedefi Izmlr'e çıkmaktı ve ladı. Bu da tabii ters bir olay.. tıruncı kuruluşların nefesini kesti. Yatırımların bunu başarabileceğine kendinden başka taanan pek yokSORU Sayın Zeytinoglu, sanıyorum Türkiye'de özel sayeniden canlanması için bir hükümetin ortaya çı. tu. Ama o taviz vermedi ve güçlükleri aşıp amacına ulaşnayi yatırımları teşviklerln böylesine bol, iç pazarın ratı. Bugün Türkiye'de yatınmlar konusuna böyle yaklaşhat, paranın ucuz oldugu şartlarda yapıldı, bunun ödeme kıp «ben yatırımcıyım» diyebilmesi gerekli. mak lâzım. Hedefi kesin olarak saptayıp yolumuzdaki güç ler dengesi üzerindeki etkileri de fazla düşünülmedi. Bulükleri nasıl aşarız onu düşünmeliyiz.. giin varılan noktada İse soru galiba şu: Yatırımcıyı, girişimciyi nasıl yeniden yatırım yapmaya iteceğiz ve bunun mış, bugün mark 100 liraya yaklaşmış, adamın ellndeki döviz kazandırıcı yatırım olmasım sağlayacağız? hissenin değeri gene 5000 lira. Böyle bir takım ana düzenZEYTİNOĞLU Tabii bugün Türkiye'de hâlâ yatınm lemeleri yapmadan yatırım için kaynak nereden bulunur yapmaya hevesli kimse var mı çok merak ediyorum. Çünsorusunu cevaplamak kolay değil. Kolay oian ne? Kolay kü sanayici can derdinde.. olan şu: Canım bir süre büyümeden vazgeçelim, yatırımSORU Yani yatınma yöneltecek kaynak oluşmuyor mu ları da gelsin yabancılar yapsın. Yabancı sermayeyi alabildiğine teşvik edelim, onlar gelsinler, yapsınlar. Ne kademek istiyorsunuz? ZEYTİNOĞLU Birincisi yatınma ayıracak kaynak doğ dar hoş bir olay. Sen Türk vatandaşı olarak hiç tasarrufmuyor. 24 Ocak 1980'den beri uygulanan ekonomik poli ta bulunmayacaksın, onlar gelecekler, bizim ülkemizde bi Hesap Uzmanları Kurulu 38. yılını kutluyor F. Almanya Ekonomi Bakanı Kont Otto Lambsdorff ol dukça yogun ziyaret programını tamamladıktan sonra Türkiye'den aynldı. Lambsdorff, Türkiye'deki gel:şmeden övffüyle söz etti ve Alman yatırımcılarının Turkiye' ye ilgi duyduklanru söyledi. Lambsdorff, AET'yte sorunlarında Türkiye'ye yardım edeceğini vurguladı ve ayrıca *arzulan dışında hiçbir Turk işçisinin gen gönderilmeyeceğini» belirtti. Lambsdorff un yoğun trafiği Bülent SOYLAN (Eski Hesap Uzmanı) Mutlaka gözlemlemişsinizdir; Devletin önemli mü esseselerinin kuruluş günleri, salt birer kutlama toreni ohnanın ötesinde anlamlar da taşır. Böyle günler, hem o müessesenin ve hem de o müessesenin ilgili olduğu dalın temel sorunla rının derli toplu ele alınarak incelenmesi ve kamuoyuna sunulabilmesi için fırsatlar oluştururlar. Günlük yaşamunızın telaşı için de sürgit gosterilen çabaların gerçekte neler doğurduğu, genellikle gösterişten uzak bu ağırbaşh kutlama törenlerinde gündeme getirilen değerlendirme lerle kamuoyuna yansıma olanağı bulur. Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu'nun kuruluş gunü olan 29 Mayıs da böyle bir gündür. Türkiye Cumhurı>etı Devleti' nin vergıcilık alanındakı onemli müessesesi Hesap Uzmanları Kurulu, Batılı anlamda bir vergıcilıgı yerleştirmek amacıyla 38 yıl once, 1945'de bugün kurulmuş tur. Pıyasa ekonomilerinde dev letın ıcra gücü, büyük öl Yeni endekse göre 4 aybk enflasyon % 10,6 Daha önceleri 14 il temel alınarak yapılan enflasyon hesaplan DIE'nin yeni endeksiyle Türkiye çapında yaygınlaştırıldı. DÎE'nin yeni tuketıcı fıyatları endeksine göre 4 ayhk enflasyon yuzde 10.6 ya ulaştı. Son bir yıllık donem itibarıyla ise enflasyon yuzde 29 6 olarak saptand». İlâç zammı Ilaca zam beklentileri Bakanlık açıklamasıyla son buldu. Saglık ve Sosyal Yardım Bakanlığı 28 farmakolojık grup ilaca yüzde 33 dolaymda zam yapıldığmı açıkladı. Zamma gerekçe olarak, Turk Lırası'nın dolar karşısındaki kaybı ve işçı ücretlerinın artırılması gosterildi. Bazı ilaçlarda zam oranı yuzde 33'u aşıyor. Zenginler Doruğu başladı çüde harcama gücüne; har cama gücü ise, sağlıklı vergi kaynaklarına ve bu kaynakları lyi işletebilen kurumlarının varlığına bağU bir olaydır Türkiye Cumhu riyeti hükümetlerinin son yıllarda yapmak istediği önemli atılımların her zaman bir ıç finansman engeli ıle karşı karşıya kaldığı ve bu nedenle, akla/ ilk gelen düzeltmelerin vergi yasalarında olduğu hatırlardadır. Ne var kl, vergi yasaları üzerinde bunca yenileme ve düzeltme yapılmış bulunmasına karşın, bugün dahl yenl düzenlemeler yapılması önerileri bizzat yet kili ağızlarca dile getirilebilmektedir. Yasalar her zaman yeniden düzenlenebllir. Yasako yucu yeni koşulların gerektirdiği her türlü düzenleme yi gerçekleştirebilir, ama bir konu vardır ki onu her zaman, yalnızca karar vererek bir çırpıda düzeltmek mümkün değildir. Bu konu, o yasaların işletilmesi ile görevlendirilecek yetişmiş ınsangücünün elde bulundurabihnesidir. Her şey yapılmış, bir tek şey yapılamamıştır: Vergi yasalarının hazırlanmasından, vergi idaresinin elemanlarının eğitimine, uygulamanın denetimine kadar pek çok konuda yetkin liğini kamuoyuna kabul et tirmiş kadrolann kamudaki görevlerinden aynlmaları Onde gelen yeri sanayıleşmış ulkenin devlet ya da hükümet başkanlanyla AET donem başkanınt bir araya getiren 9. zenginler doruğu dun ABDnın tarihi VVilliamsburg kentinde başladı Gundemsız olarak yapılacak gorüşmeler öncesinde bir açıklama yapttn evsahibi Başkan Reagan 'gerçekçi bir lyımserlık havası» içinde olduğunu belirterek oncelikle ışsjzlik ve sağlıklı büyume sorunlarının ele alınacağını bıldırdı Toplantı öncesinde ABD faız oranlarında yeniden yukselme beklentilerinin gundeme gelmesı ve dolann başlıca Avrupa paralan karşısında rekor değerlere ulaşması Başkan Reagan'ın doruktaki ışinı bıra/ /orla^tıracak gibi görunüyor. Japon ve Avrupalı lıderleıın liaşkan Fleagan'ı ABD bütçe açıklannın kapatılmusı vo yuksek faizlerin düşürülmesi konulannda /orlavafoıloeklprı belirtiliyor. Yeni 20 liralıklarda imza değişîkliği olacak ISTANBUL, <THA) Yarın yardımcılanndan Yavuz Candan itıbaren tedavüle çıkacak evi'nın ımzası yer alacak. 20 liralık bankonotlarda ımza 30 mayıs 1983 pazartesı güdeğişıkhği olacağı bildırildi. nünden itıbaren piyasaya çıkacak olan 20 liralıklar ile halen Halen tedavUlde olan 20 lira tedavulde bulunanlar arasınlık bankonotlann üzerindeki da hıçbır fark olmadığını belır iki ımzadan birisinin sahıbi o ten Merkez Banuası yetkilıleri lan Tanju Polatkan'ın, Merkez eski 20 liralık bankonotlann te kez Bankası'ndan aynlması ne davulden kaldınlmayacağını adeni ile bundan böyle başkan çıkladılar. na yol açan etkenler ortadan kaldırılamamış, yetişmiş insanların göçüne çare bulunamamıştır. Yalnızca Hesap Uzmanları Kurulu'n da, yılda ortalama 35 dene yimli uzman görevden ayrılmakta, yerine belki aynı sayılarda, ama sadece itibarh bir mesleğln heyecanını taşıyan ve gidenlerin yerini ancak onların hizmet süreleri kadar bir zamanda doldurabllecek genç elemanlar alabilmektedir. Bunun pratikteki anlamı şudur: Kaybetme nedenleri ele alınarak bu göç her an durdurulabilir, ama böyle bir karar dan sonra eski yetişkinlik dUzeylne ulaşabilmek yıllar alır. Bu yıl 35 deneyımli kişi aynlmışsa, onların yerini dolduracak olanlar için ortalama bu 35 kişinin hizmet süresi kadar beklemek gerekecektir. Oysa sağlıklı bir vergi düzenine geçiş için bu kadar gecikmeye herhalde Devletin tahammülü olamayacaktır. Bu olgunun gözlerden uzak tutulmaması, ver gi idaresi ve denetimi ile İlgili her türlü tasarrufta, yetkinliği kabul edilmiş ku rulların üzerine titrenmesi, sonuçta mutlaka hayırlı davranışlar olarak anılacak tır. Bugünkü faizlerle değil yatırım yapmak yaşamak bile olanaksızdır. Biz kendi fabrikaiarımızı satın almak için yurt dışı taahhüt işlerine atılmak zorunda kaldık. SORU Bunun polltik şartlarını da yaratmak önemli herhalde? Adeta bir seferberllk havası yaratmak gerekiyor anladıgım kadar.. ZEYTtNOĞLU Tabii efendim halkı motive etmek de kolay bir olay değil. Politikacının görevi de bu olacak. Belki halktan fedakârlık istenecek, onu ikna ederek bu seferberliğe katkıda bulunması istenecek. Bunlar hepsl zor ama olmayacak şeyler değil. SORU Demin kısmen degindiniz, yurt dışındakl müteahhitlik işlerinin bu olaya katkısı ne olabilir? ZEYTİNOĞLU Sermaye yetersizliği ve ödemeler dengesi açığımız bizim en önemli sorunlarımız arasında yer aldığma göre ve büyüme ile yatırım gibi temel sorunlarımızı çözmek için bu sorunları da çözmek zorunda olduğumuza göre dışarıda para kazanmak çok önemli bir konu oluyor. Dışarıya en çabuk ve kolay satabileceğimlz şey ise, işçiliktir, en çabuk harekete geçireblleceğimiz kaynak budur. Onun için yurtdışı müteahhitlik hlzmetlerl büyük önem taşımaktadır bizim için. Yaptığımız bir hesaba göre biz Türk müteahhitleri olarak yurtdışında aldığımız taahhütleri üç katına çıkarabilirsek, ki bu olanaksız değildir, bu yolla sağlayacağımız işçi dövizi yılda 3 milyar doları aşabilecektir. Ancak kısa vadede bu konuda işçi dövizi dışında büyük kârlar beklemek, Türkiye'ye büyük kaynak transferleri beklemek doğru değildir. Bence yurt dışındaki Türk firmaları önce orada kazandıklarını orada kullanıp, oradaki güçlerini artırmalı ve Batılı firmalarla ortaklık olanaklarını da iyi değerlendlrerek daha üst düzeyde teknoloji gerektiren, daha zor, daha büyük iglere girmelidirler. Türkiye bu alanda iyi bir isim yapmaya baş 7 lamıştır. Bu imkân iyi kullanıürsa Türkiye bundan zaman içinde çok yararlanır. Giderek işçi dövizi dışında kaynak transferleri de mümkün olabilir.