Catalog

Cumhurıyet ım YasaTasarısı Sahîbl: Cunrtrarîyet Matba&cılık ve GazeteeTHk T.A.Ç. adina Nadlr Nadi, • Genel Yayın Müdürü: Hasan Cemal, Müessese Müdiırü: Emine l^akhgü, Yazı tşlerı MudUril: Okay Gönensln, • Yazı Işleri Müdür Yarduncısı: Ahmet Korulsan, Haber Merkezi Müdürü: Yalçı» Bayer, Sayfa Düzenl Yönetmenl: Alı Acar Temsflcflert ASRÂfi.4: tSŞ&k Dofaiî, IZMÎR' Hlfcmet Çetlnkaya, ADANA: .tichınet Merean, A Servıs Şeüerr Istanbul Haberlerl: Selalıatün Giüer, Dış Haberler: Ergun Balcı, Ekonomi: Osman Ulagay, Yurt Haberleri: Barbaros Gençak, KUltür: Aydın Emeç, Magazin: Yalçın Pekşen, Düzeltme: Konur Ertop, Araştırma: Şahin Alpay Burbfâr: # Ankaîa! KSSîFSSEâc tfö; 24/4 Yenl$ehîr, Tel: 17 58 2S17 58 66, Idare: 18 33 35 • Izmir: HaUt Ziya Bulvan No: 65/3, Tel: 25 47 0913 12 30 • Adana: Atatürk Caddesi, T.H.K. Işhani Kat 2/13, Tel: 14 55019 731 • Basan ve Yayan: Cumhunyet Matbaacılık ve Gazetecilik TA.Ş. Türiocağı Cad. 39/41, Cağaloğlu, PK: 248lstanbul, Tel: 20 97 03 (5 Hat), Telex: 22248 TAKVİM: 21 Nisan 198S tmsak: 4.25 Gttne$: 6.11 öğle: 13.13 Udndl: 16.59 Akşam: 19.54 Tatsı: 21.34 Örtülü baraj sistemi kücük partilerin aleyhine olacak Doçent Dr. Hikmet Sami Türk: «Yeni anayasa. mız milletvekili sayısııu 400 olarak belirlerken, bir anlamda milletvekili sayısııu azaltmak yoluyla seçim çevrelerini zaten daraltmıştır» dedi. ErbU TUŞALP ANKARA, Doç. Dr. Hlkmet Saml Türk Seçim Yasa tasarısına ilişkln «Cuırihurlyet» in sorulannı yanıtlamayı sürdürdü. SORU Tasanyla Ongörülen düzenlemeterde. örtülü barajlar oUtağunu söylemiştinlz, tirtülü baraj olarak değerlendirdiğiniz düzenlemeler hangileri? YANIT Yenl tasanda öngörülen çifte barajın dışında ilk bakışta gözükmeyen örtülü barajlar var. Denilebilirki, tasan, daha Bnce DM Genel Kurulu'ndan geçen Siyasi Par tüer Yasası ile birli'kte bir çoIfl bir baraj olarak dcferlendl teremeyecek partilerin, kendili ğinden seçime Katılmamaları riîobilir ml? YANIT Evet başka bir sağlanmak istenmıştır. SORU Küçük partilerin örtülü baraj da, iki kat aday gösterme zorunluğu parlamentoda temsiliııi guçleştiren tasanda bağımsız adayladur. Çünkü, Türkiye'de siyasi partilerin aday gös nn durumunu (ieğerlenâinr roi şlt enterkonekte barajlar sis termelerı başlı başına bir sinlz? temi getirmektedir. sonuıüur. Büyük partüere, en YANIT Bağımsız adaylar örtülü barajların tlkinl, (7' şanslı oldukları dönemde bile için özellikle duzenlenen bir takım örtülü barajlar sözkoden fazla milletvekili çıkara adaylık igin başvuranlarm, Mil nusudur. Öyle anlaşılıyor kı, calc Hlerin, birden çoît seçim let Meclisi üye tam sayısuun çevresıne bölünmesi), hükmü iki katına ulaşamadığı bir ger TUrlaye genelınde yuzde 10'luk barajı tutturamayacak parıileoluşturuyor. Baska bir deyiş çektir. 1969 seçimlennden bir ornek venrsek AP'ne 888, CHP' nn, parlamentoya gıden yolu le, mevcut seçim çevrelerinin ne 546, CGP'ne 165, TBP'ne oağunsız adaylarla açmasını öu daraltılmasına yönehk bu dü110, MP'ne 281, YTP'ne 77, TİP' lemek ıçin, bağımsız adaylık zenlemenin atnacı küçük parne 440, MHP'ne ise 224 ön a alabüdığınce guçlcştırılm'ştır. tilerin aleyhine işleyecek bir sistem öngörmektedir. Burada day başvurmuştur. Görüldtiğü Bağımsız adayların adayakhemen şunu söylemek isterım, gibi sadece AP ve CHP'nin ön tan vazgeçmeleri durumıujda, yeni Anayasamız milletvekili aday sayıları milletvekili üye en yüksek devlet memurunun sayısım 400 olarak belirlerken, tam sayısı 450*nin üzerindedir, brüt ayljğınm ıki katı kadar bir anlamda milletvekili sayısı ama iki katı degildir. Bu önyatırdıklan paranın geri verılgörü gerçekçi olmadığı gibi, mesi hükmü bıle, vazgeçmenı azaltmak yoluyla seçim çevadaylık için şanslı olan büyult relerini zaten daraltmiştır. ye zorUyıcı bir önlem olaıak degerlendirilebılır. SORU Slyasl partilerin iki partilere doğru bir zorlama da Bağımsız adaylar ıçin en teh kat aday göstermesl de örtü içermektedir. İki kat aday gös likeli örtülü ba*aj, alınan oylann hesaplanma yontemmde öngörülen sistemdir. Hesaplama yönteminde, partiler bır seçim çevresinde, her seçmenden, o seçim çevresmın çıkaracağı milletvekili sayısı kadar oy a^acaklar. 3una karSeçimlerin dürüstlüğü şıllk, bağımsız adaylar, seçime tek başına katıldıkları ıçın her Demokratik seçimlerin başka bir koşulu, seçim soseçmenden bir oy almış olanuçlarının çeşitli hıleler ile değiştiriünesine oianak tacaklar. ömeğin, 7 milletvekili nınmamasıdır. Seçimlerde baskı ve hile yapılması suçtur. çıkaracak bir seçim çevresıne, Oylann sayım ve dökümünUn açık olarak yapiiması sebir seçmenin partıye oy vernıa çimlerin dürüstlüğünü sağlamaya yönelifc önlemlerden si durumunda, partmın aldığı biridir. oy sayısı 7 olacaktır. Çünkü tasan, partilerin aldıklan oyu, Katılma oranı adaylara göre hesaplama yontemıni öngormüştur. Seçme hakkını kullanan seçmenlerin sayısuun toplam seçmen sayısına bolünmesiyle elde edılen oran, gelişmiş ülkelerde seçmerılerin siyasete katılmalarının en Kazanma şansları bnemli göstergelerinden biri olarak kabul edıiir. Kaüloldukça az tna oranları tskandınav üllcelerinde 0 çok yüksek (Îo90 do. layında), ABD'de hayli düşüktür^ ( /o60 dolaymda). ÜlSORU Bağunsız adayların kemizde katılma oranınm kırsal alanlarda kertlere naseçiime şaosları yok denebilir zaran genellikle daha yüksek olduğu gözlenmiştir. mi? YANIT Bu sorunuzu şöySeçilme hakkı l e yanıtlamak daha doğru olur. Yalnız tek milletvekili çıSeçme hakkı gibi seçilme hakkı da bazı önkoşullakaran seçim çevreleri dışında ra bağlanmaktadır. Yaş, kısıtlılık, tutukluluk, hükümbağımsız adaylarm seçim kalülük, belirli görevlerde bulunma bu koşullardandır. örzanma şanslan. yok denecek ka neğin SYT, 30 yasını doldurmamış olanlara, en az ilkdar azdır. Bağımsız adaylar, okul öğrenimi olmayanlara, kısıthlara, kamu hizmetinancaik bir mıL&tvekıll çıkaraden yasaklı olanlara, asîîarlik yapmamıs olanlara, lîincak yerlerde partili adaylarla siz olarak yabancı devlet hizmetinde bulunanlara, bir eşit şansa sahip olabilirler. Bu yıldan fazla veya ağır hapis cezasına hükümlü olanlara, üüzsnlemenm Anayasanın 67. affa uğranuş olsalar bile yüz kızartıcı suçlardan, toçakmaddesi ile ters düştüğünü söy çılık, devlet sırlarını açığa vurma, ideolojik ve anarşlk lemek gerekiyor. Partüi adayeylemlere katılma ve teşvik suçlarından hüküm gıyıniş lar için sözkonusu olraayan olanlara milletvekili seçilme hakkı vermemektedir. engelierin bağımsız adaylar için öngörülmesi eşitlik ilkssiAdaylık ne aykırı olduğu gibi, Anayasa nın bağımsız olarak siyasi faaSeçilme haktana sahip olanlar seçimlerde aday olaliyette bulunma hakkını güven bilirler. Ancak belirli görevlerde bulunanlarm, aday olace altına alan 67. maddesıni ze bilmek için görevlerinden belirli bir süre önce ıstifa deleyicı nıteliktedir. etmeleri koşulu aranır. Nitekim SYT, hakimlerin, savSORU Peki baraj olmacıların, yüksek yargı organlan mensuplannın, yüksek saydı, bağımsızlann durumuııöğretim kurumlan elemanlarının, devlet memurlarunn, da değişiklik olur muydu? subay ve astsubayların aday olamayacaklannı öngörüYANIT tl düzeyinde bayor. raj konulmasaydı bağımsızların durumunda yine bir değiÖnseçim şiklik olmayacaktı. Çünkü partilerin her seçmenden, bir il' Partflerce seçime katılacak adaylann saptanması yön den çütacak milletvekili sayıtemleri değişmektedir. Ancak aday listeleri genellikle sınca oy almış kabul edildiklepartili seçmenlerin, üyelerin ya da Uyelerin seçtiği deri bu hesaplama yöntemi ıçınlegelerin katıldığı önseçimlerle belirlenir. Ülkemizde de, her seçmenden ancak bir adayların delegelerin katıldığı önseçimlerle Delirlenmeoy alabilen bağımsızlara «yalsl usulü hayli eleştirilmiştir. SYT önseçimlerde uygula\az bir milletvekili çskacak senacak esaslann belirlenmesini, parti tüzük ve yönetmeçim çevreleri dışuıda» d'Hondt liklerine bıratayor. sistömine gore zaten kolay kolay sıra gelmezdi. Bunun nedeBağlayıa oy ni, partilerin her seçmenden al dıklan oyun adeta o seçim çev Seçmenln parti listelerinden blrtne oy rennesl dnresinin milletvekili sayısı ile rumunda bağlayıcı oy söz konusudur. Ülkemizde 1950çarpılarak büyümesine karşüık, 1980 dönemlnde ve 1965, 1969 seçimlerinde bağlayıcı oy bagımsızlarm aidıklan bırer usulti uygulanmıştır. Diğer bir deyişle, seçmenlere adayoyla ulaşılacak rakamm d'Hondt lann parti listesindekl yerlerini değiştirmek ya da karsıstenune gore yapuacak bolma liste yapmak olanağı tamnmamıştır. Bağlayıcı oy me işlemlennde, sonuncu tahusulü, parlamentoya girecek parti sayısım azaltıcı, parsisten dahi «ülletvekilUğl kati disiplinini güçlendirici etküeri olan bir yöntemdir. zanamayacalt kadar küçills olmasıdır. Şili 'de Pinochet ye muhalefet artıyor Ekonomiyt düzeltemeyen diktatör güç durumda Dış Haberler Servisl Şili ekonomıinin yaşadığı derın bunalımı bır türlü atlatamaması, Dtvlet Başkanı Augusto Pinochet'nın kamuoyundaki deç teğınin giderek zayıflamasma yol açıyor. Ülkede genellikle ekonomık guçîüklerden «serbest piyasa ekonomislni» uygu layan «Sibago grubu» sorumlıı tutulurdu. Bu grup, Şikago üniversitesin de ünlü profesör Milton Fried man'dan erbest piyasa teorı lenni oğrenen iktisatçılardan oluşuyor, Ancak bu kez şimşek ler Pinochet'nın üzerine çevriiı yor. Devlet Başkanını eleştiren Sendıka lıderleri ve sıyasetçı lerin korosuna, genellikle si yasete karışmayan orta sırufla bazı sanayl çevreleri de katüıyor. Hatta son zamanlarda Pinoc net'yi destekleyen kesimlerin ifjmde de «çatlak sesler» belir msye başladı. «The Wall Street Journal» gazetesinin bir haberıne gdre, eski bakanlardan bı Lİ, «Pinochet'ye ne oldu bilemf vorum. Gemiyi dümensiz yöi'otmcye çalışıyor» diyor. GtNAH KEÇtLKRt Siyasal gdzlemcıler, kamuoyundaki desteğini giderek yi'iren ge"frsl Pmochet'nin «gü nah Ueçilerl» aramaya başladığı m belirtiyorlar. Şili diktatoru bu konuda faz la güçlük çekmiyor. Ülkedeki ekonomik btmalımdan ötü rü borçları büyük miktarlara ulaşan en büyük iki holdingi suçluyor. Pinochet geçtiğimia şubat aymda bu ıki holdıngin borç ödemelerini durdurmala rını istedi. Ancak bu isteğın piyasada olumsuz etkileri oldu. ABD dolan resml kurlann yüzde 80 uzerınde bir fiyattan satılırken Merkez Bankasmın döviz rezevleri de 800 milyoa dolar azaldı. Şilı'nin yaşadığı bunalım, Plnochet'nin Marksist Başkan Salvador Allende'yi devirerek iktıdara geldiği günden bu yana, yani 10 yıldır yaşanan en derin bunalımı oluşturuyor. tîl kenin dış borçları 17 milyar do lara ulaşmış dunımda. MUHALEFET ARTIYOR Şili'de Pinochet'ye karşı mu halefet, generalin tüm sertliği ne rağmen artıyor. Muhalefet bır süre önce bir bildiri yayın layarak, ülkede otoriter yöne timin sona ermesi ve demokra siye hızlı bir geçiş sürecinin başlatılmasını istedi. Bu karşı çıkış, bir grup esld siyasetçiyi de harekete geçirdi. Çeşitli görüşleri temsil cden bu siyasetçiler havayı yolc lr.mak amacıyla ülkenin durumunu eleştiren ve demokrasiy» geçilmesini isteyen bir uyanda buiundular Bu girişim Pmochet'nin sert tepkisine neden oldu. Pinochet, «Siyasetçilerin yeniden iktidar» eelmeyp hevesli olduklannı gö rüyorum. Ancak, kimsenin blziın otoritemiiz sınırlsmasına izin vermeyeceğias» dedi. ŞATAFATLI YAŞANT1 Pinochet'yi eleştirenler, akr» balannı, yakınlannı devletin yüksek kademeleruıe getirmesl ne ve şatafatlı günlük yaşantısına da karşı çıkıyorlar. Şilî'de zengin olanlar, genellikle bunu gizlemeye calışıyorlar. Aksi takdirde büvük çoğun lugu voksul olan halkın tepkisini çekiyorlar. Halk, Devlet Başkanı olduktan sonra, mütevazi yaşantılarmı değiştirmeyen eski Hderlerl Jorge Alessandrl ve Eduardo Frel'den Övgüvle sözedivor. General Pinochet'in ise tam tersine, lüks yaşantısı halkta büyük tepki yaratıyor. ömeğin Santiago'nun yüksek tepelerinden birinde kamu parası ile vaptınlan görkemli Başkanlık Sarayı, şimşekleri çekiyor. Bir ev kadını «aç ve işsls ln sanlara karsı büyük bir haksn lık bu» diyor. Bir iş adamı ise, böyle bir yaşantı sürdüren Devlet Başkanı'nın «fedakârhk> istemeye hakkı olmadığını söylüyor. StLAHLI KÜVVETLER çeşitli çevreler hızla yıpr»nan Pinochet'ye karşı ordu için de bir hareketlenme olablleceğini belirtiyorlar. Böyle bir hareketlenme sonucu, iktidara. ül keyi demokrasiye götürecek bir askerin gelmesi umut edillvor. Ancak siyasal gözlemcilere göre bu pek mümkün görUnmU yor. Gözlemciler, Pinochet'nin İktidara geldikten sonra, Ordu Komutanlığı görevinden ayrümadığını, dolayısıvla OTdu için deki güctinü koruduğunu belirtiyorlar. Pinochet, iktidarını ga rantilemek için ordudaki «telv likeli ıınsurları» da temizlenüş durumda. 9 Gcneral Pinochet: HaJut lam, lüks hayata devam se Yüksek Seçim Kurulu Baskani: . • Ülerin seçim cevrelerine ayrılması görevi bize verilirse hâl caresi düsünebiiiriz • Secim SÖZİÜ9Ü ANKARA, (Cumhuriyet Bti. rosu) Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Ismet Yanıkömeroğlu «İllerin seçim cevrelerine bölün mesi kormsunda kendilerlne gö rev verildiği takdirde hal çaresi düşünebileceklerinl» söy ledi. Yanıkömeroğlu, «Cıımhurlyet»in sorulanzu yanıtlarken, seçim yasa tasansının henüz kesınleşmediğini belirterek bu konuda kesin bir şey söylemerin mümkün olmadığını bildlr dl. Yüksek Seçim Kurulu Baş kanı, konu kendilerine intikal edince hal çaresi düşünülebilecegiıü belirtti. Alman bllglye göre, seçim masrafları için bütçede ayrılan üç milyar liralık ödeneğin anayasanm halk oylamasında kullanılan seçmen kütüklerinin güncelleştirilmesl masraflannı karşılamak Uzere 200300 milyon Uralık bölümü kuUaoüacak. Yanıkömeroğlu'rıun açıklamasına göre 3ı mayıs 1962 ta rihine kadar doğmuş olanlar ve bu suretle 21 yaşuu bitirmiş kişiler ektm ayında yapıl ması düşünülen genel seçimlerde oy kuHanabilecekler. Yüksek Seçim Kurulu'nun genel seçimler için hazırlıklannı yaptığı ve basılı evraklan gereken yerlere ulaştmldığını bildiren Yanıkömeroğlu, Yüksek Seçim Kurulu' nun yaymladığı genelge ile Anayasanın halk oylamasında kullanılan seçmen kütüklennin tl ve İlçe Seçim Kurullanna gönderildiğini ve yurt düzeylnde çalısmalann yapıldığını büdirdi. Verilen bilgiye göre, S mayıs günil seçmen kütükleri asInya çıkarılacak ve 21 mayıs günü aslcıdan indirilecek. Kü tUkler 31 mayıs gUntl kesinleş miş olacak. Halk oylamasında oy kullanan seçmenler, oylarını sandığa at tıktan sonra seçmen listesinl imzalamışlardı. Bu listelerle imza sütunu açık olan seçmen ler, 5 mayıs gününe dek, llsteler taranarak belirlenecek 3 yıl önce korumaya atınmıştt Aslanlı Evln fist katı yola doğru bir metreye varan çıkıntılarla süslfiydü. Fotoğrafta Bahaeddln Ağa evi olarak da bilinen evin son hali görulüyor. Milas'taki "Aslanlı Ev9,in yaşamı kamulaştırmayı göremeden bitti Kamulaştırma karan alınmasına karşın yıllardır kamulastınlmayan tarihi ev, doğa koşullanna dayanamadı. Celal BAŞLANGIÇ İZMİR Arutlar Yüksek Kurulu'nca tescili yapıldıktan sonra Kültür ve Turlzm Bakanlığı taralından yaklaşık 3 yıl önce kamulaştmlması için karar alınan tanhi Türk evlerinden Milas'ın «Aslanlı Ev»i doğa koşullanna dayanamadı ve kamulaştırılamadan yıkıldı. XVIII. yüzyıl sonlan ile XIX. yüzyü başlaruıda yapılan ve bugüne öeğin Anıtlar Yüksek Kurulu'nca 36'sı için koruma karan çıkartılan, turizm bakımından değerli eski Milas evleri, gerek planlan gerekse de konstraksiyonlan bakımından tipik Türk evleri olarak kabul edilir. Bunlann en ünlü ve en güzellerinden olan ve «Bahaeddln Ağa» evi olarak da bilinen Aslanlı Ev yol kenarına iki katlı olarak yapılmış, üst katlan yola doğru bir metreye varan çıkıntılarla süslenmişti. Odalann tavanlan çok ince bir ağaç işçilığınin göstergesi olan yıldız ve geometrik kesişmelerle dekora edilmişti. 3 YIL SÜREYLE Yetkililer, bundan yaklaşık üç yıl önce tescili yapılarak «koruma» altına aiman, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafmdan kamulaştmlması yolunda karar çıkartılan Aslanh. Ev ile ilgıli olarak gerekli uygulamanın gerçekleştırilemediğıni belirterek, «kararın zaınana bırakJması uedeniyle, süreç içinde Aslanlı Evln tarihi niteUğini taşıyan değerleri ortadan kaybolacak şeküde özeUiğini yltirdl. Bu nedenle kamnlaştırılınasından vazgeçildl» dediler. Aslanh. Ev'in doğa koşullanna terk edılerek yıkılmasının ar dından, Anıtlar Yüksek Kurulu' nca tarihi eser olarak tescili yapılan ve onarım için gerekli izin verilmeyen tiplk Türlc evlerinden otuzaltısı için de aynı sorunun gündemde olduğu ev sahipleri tarafından belirtildi Aslanlı Ev'in dışında tipik Türk evlerinâen olan Hacı All Ağa Evi, Rıfat Ağa Evi, tzzet Ağa Evi gibi yapı ve işleme olarak özellik taşıyan evlerin tapularmda tescilleri ve eski eser ol duklannm kaydedilmesi nedeniyle bu evlerin onanlmasma gerekli izin venlmediği bildirildi. Bu yüzden bazı evlerin ıçindeki yıpranma nedeniyle sahipleri tarafından kaçak onarıldığı ve bu yüzden, odalann iç işlemelerinin giderek özelliklerini yitirdiğl DeUrtUdi. Izmir, turizm dönemîne tek müze ile girdi ÎZMİR (Cumhuriyet Ege BUrosu) Turizm haftasımn başlaması ve turizm sezonunun hızlanmasıyla, çok sayıda turistin gelmeye bas ladığı Izmir kentinde, Atatürk müzesi dışında açık müze kalmadı. Taşınma, tanzlm ve onanm çalışmalan nedeniyle kapatılan Arkeoloji Muzesi'nin turizm sezonunun sonuna dek açılamayacağı bilduildl. Çevredekl tarlhsel zenglnllklerin sergllendlği Kültürpark'taki tzmir Arkeoloji müzesi, Varyant'taki yenl binasma taşınmak üzere bundan yaklaşık 8 ay önce kapatılmıştı. Ancak, yeni binadaki çalışmalarm bugüne dek tamamlanamamış olması nedenıvle turizm sezonunun başlamasına karşuı yeni müze açılamadı. îzmir'l görmeye gelen turistlerin, ellerindeki tanıtıcı dokumanlarda yer alan ve zengin blr tarihsel kaynağı sergilediği belirtilen Izmir Arkeoloji müzesinl görmek istemeleri tur düzenleyen kuruluşları güç durumda bıraktı. Kentte bulunan blrçok turizm firmasının gelen turistlere «Gösterecek fa^la bir yer olmadığı» gerekçesiyle şehir içl tur düzenlemekten kaçındığı saptandı. Bir turizm firmasının yöneticiliğini yapan Mehmet Bastıyalı, şunları söy ledi: «Olay genelde olduğu gibi bir önlem ahnınadan işe başlamanin doğal sonucu. Bu çalışamalar başlayınca turizm sezonuna 8 ay olmasma karşın, doğabilecek sorunları ilgili tnakamlara yansıttık. Yeni müze işlev kazanacak konuma gelmeden eskisinin kapatümasının bata olduğunu söyledik. Bununla birlikte, Basmahane semtinde nıüzeye ait geniş bir depo var. En azından o deponun turistlere gösterilebilecek bir konuma getirilmesini istedik. Ancak soruna bir çözünı getirilmedi». Kentı tanıtıcı dokumanlarda yer alan zengin kalın tılara salııp Arkeoloıı muzesini görmek isteyenlere konuyu açıklamakta güçlük çektiklerinı belirten Bastıyah, «Birçok firma tzmir turu yapmaktan kaçınıyor. Gerekçe de, gösterilecek yeterli kaynağın olmaınası. Agora açık bir ören veri. Atatürk müzesi bugünkü konumuyla yeterli değil» dedi. îzmir'de görev yapan bir çok rehber de, Arkeoloji müzesini gbrmek isteyen turistlere yeterli yanıt vermekte güçlük çektiklerini belirterek karşüaştıkları güçlükleri şöyle dile getirdiler: «Organlzasyonda bir hata olduğu açık. Zamanlama faktörü yanhş kullanılmış. Izmir'den Efes'e, Bergamaya bile tur götürürken, turistler Arkeoloji miizesini görmek istiyoriar. Biz de 15 gün sonra açılacağın' söylüyoruz.» Tercihli oy Atatürk Kültür Kurumu önerisi degiştirildi ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) MGK üyesi ve Hava Kuvvetleri Komutam ve Orgeneral Tabsin Şahinkaya «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu» kuruıması hakkında yasa önerisıru geri aldı. DM'nın dünkü birieşımınde geri alma tezkeresı okundu. Ancak Orgeneral Şahinkaya bazı cteğisıkhlderle aynı düzenlemeyi içeren yeni vasa önerisini DM Başkanlığma verdi. Yasa önerisine göre, Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumuna bağlı kuruluşlar haline getiriliyor. Bu iki kurumun 40 asıl üyesinden 20'sinin YÖK taratından 20'sinin ise kuruma bağlı Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek KuruU.aca seçılmesi öngörülüvor. Milll Eğitim Komisyonuna göndenlen verü yasa önerisine göre Yüksek Kurul Başbakanlıga bağlı olacak, Atatürk Araştırma Merkezi ile Atatürk Kültür Merkezi de kurumun bünyesinde yer alacak. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurulu. kurumun genel sekreterliğini olusturacak ve kurumun lflarl hismet ve faaliyotleriyle yasada verilen görevleri yerine getireoelc Tercihll oy usulü, seçmene parti listesindekl aday. ların sıralanmasını değiştirebilme olanağı verir. Oltomizde 1961, 1973 ve 1977 seçlmlerinde tercihü oy kullanılabümiştir. Yeni SYT da tercüüi oya oianak tanımaktadır. Ancak seçilecek milletvekili sayısından az veya çok sayıda adayın isaretlendiği tercihll oylar bağlayıa oy (parti listesine verilmi? oy) lşlemi görecektlr. Oylann dağılma oranı yüksek olacak SORU Barajların iıesaplanma yöntemi uzerindekl dıizenlemelerde sakuıcah yanlar var mı? YANIT Açıkça görülen çifte barajın hesaplanması guç olacaktır. Tasan ıle geürılen karma Uste olanağı, iki kat aday arasından tercıh yapma olanağı gıbı nedenlerle oylarda daguma oranı yüksek olacalstır. Fartileruı ve bağımsu adaylann seçım çevreleri itibanyle aldıklan oylarla, Türkıye genelinda partilerin aldıklan geçorli oylann hesaplanması günlerce eurebılır. Kesın sonuç ahnması uzayabıiır. Kıbrıs Tüık Federe Devleti'nde (KTED) benzer bır sistem vardır. «W6 Seçim ve HaUcoylaması Yasası» adı ile KTFD'de kullanılan bu sistem, seçmenın oyunu sıyasal partıden yana kullanmasmdan başka, partüi ve bağunsıa adaylara karışık oy vermesı, aynı parti adayları arasında tercıh kullanma olanağuıı da düzenleınıştir. Kul lanılan oylann 3 ayn oetvelde hesaplanması içm oldukça karışı hükumler getirmıştir. Prof. Aldıkaçtı, Seçım Yasaşının öngördüğü sistemın, KTFD' dekine benzediğıni ıîade etmı? tir. Ancak, KTFD, Türkiye ölçüleri içinde orta büyuklükte bir ü düzeyindedir. KTFD'de bu sistemın sonucu siyasal parti sayısı artmıştır ve sık sık hukümet bunalımlan yasan mıştır. Sonuçta, KTFD'de uygulanan sistemin basıtleştirılmiş blçımini öngören yeni Seçim Yasasmın Türkiye'de uygu lanması, önemll pratik güçluk lerle karsılaşümasına neden o lt*ttr. Karma oy Karma oy, seçmenin değişik parti llstelerinde yer alan ve bağımsız adaylardan karma liste yapabilmesi halidir. Ülkemizde karma oy usulü ilk kez yeni SYT ile gündeme gelmekte. Ancak tasan usulünce kullanılmayan karma oylann iptal edilmesmi öngörüyor. Karma oy usulünün parlamentoya girecek parti sayısını çoğaltıcı ve parti disiplinini gevşeten etkilerl gorülüyor. Boğaziçi Geuel Müdürlüğü kuruluyor ANKABA, (Cumhuriyet Bürosu) Boğaziçi yasa ta sarısı üzerindeki çahşmalar sürüyor. Imar ve Iskan Bakanhğınm koordinatorluğunde çeşitli Dakanhk temsılcilerinin katılmasıyla sürdurülen çalışınalarda, Is tsjıbul Valiliğine bağlı bir Boğaziçi Genel Müdürlüğü kurulması ilke olarak benımsendi. Emlalc vergisi ve Belediye rüsumlanndan pay alması öngörülen Boğaziçi Genel Müdürlüğü «kamulaştırma yapmaya, Hİetrae kurmaya ve işletmelere katılmaya» yetkilı kılınıyor. Boğaziçi Genel Mudurluğu DPT'çe yatırım programlarında belirtilecek konularda Maliye Bakanhğından ödenek alabüecek. Görevleri ile ilgili konularda bazı mercilerde dava açma yetkisi de olan Boğaziçi Genel Müdürlüğüne yapılacak atama, l<.tanbu) Valisinin önerisi, Içişlerı Bakanı'mn onayı ile üçlu kararname ile gerçekleştırılecek. Genel Müdürlüğün, «îstanbul Boğazınin mekanını tarihi, ve doğal güzelliklerinin korunstıası, geleneksel işlevine uygun kullan>lmasınin sağlanması amacıyla çalışmalar yapması» öngorulüyor. Geçerli oy Seçim kanunlarınm öngördüğü şekillere uygun olarak kullanılan oylar geçerli (muteber) oylardır. Bu şekilde kullanılmayan oylar geçersiz sayılır. örneğin SYT bir seçim çevresinde seçilecek milletvekili sayısından az veya çok sayıda adayın işaretlenmiş olduğu karma oylann iptal edilmesin! öngörüyor. Seçim bölgesi çevresi Seçünler genellikle seçim bölge veya çevreleri ltibanyla yapılu*. Seçim çevreleri genellikle idarl bölün. melere tekabül eder. 1950'den bu yana ülkemizde yapı lan seçimlerde iller seçim çevresi kabul edilmiştir. Yenl SYT bu usulden ayrılarak, illerin 7 milletvekili seçilecek çevrelere ayrümasını öngörüyor. Seçim dönemi Seçim dönemi iki seçim arasındaki aüreyi «ade eder. Türkiye'de 1961 Anayasasına göre seçim ddnemı Millet MecUsi için 4, Cumhuriyet Senatosu için 6 yu idi. 1982 Anayasası ise Cumhuriyet Senatosu'nu kaldı nrken, mületvekili sayısım 450'den 400'e indirmiç. seçün dönenüni 5 yıla çıkarmıştır. SÜRECEK Para kredl pivasas»