Catalog

DÖRT CUMHURİYET 3 EKİM 1&79 . ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKCİ AEDULGANBA ASIL PAYAKVEDİKlfr^İN.". BîRf <3iN ü,<UİA YAVMI5TI... SuLMAYAUM. H i TURHAN SELÇUK ÎEH ON'u M/K5(L tJVAlAVACAdlM/ Yağma Yağmur Esme Rüzgar... Adana'do öldürülen Emnlyet Müdürü Cevat YurdaSufun, öldürüldüğü günun sabahında. belki bir gece önce tuttuğu notlardan birkac sözcük: t...Olayların lyice analizinl yaparsak. olup bitenlera biiincle bakorsak cok üginc gelişmeier beklenir. Yoğun sorunlarımız var. Sezinlemeierfm: ideoiojik ve «trateiik nedenlerdir. (sos. eko. • kült ) tek olarak saflsol anlayışı değildir. Polis cok yorgun korfcok akşam: Ölünce düzefecek mi? Canla başla calışıyoruz. ö l deyin öiüme hazınz. Dediler. Deviet gücünün simgesi olan polis, onuruna yaraşrr bir görünüm kazanmasi. örgütün ic bünyesmdekl birilk, beroberlik ve daaymşmamn oiuşması ve hizmette başarının elde edilmesı disiplin ilkelerinin biiinmesi ve benimsenmesiyle mumkundür. Bilgi ve beceri eksikliğimiz var Gidermek cmacımız<Jrr. Cönku kurumlarda yeteri kadar vet'şmemiş görev, ve yetkl ve sorumîuluklar anlatılamamış arao gereç ödenek yoklugu kimi baş yöneticinin özendirici olmaması... Topiumsal bunahmlar surüp giderken, en azından bir kurtuluş mücadelesl veren memurlarımızc blraz hoşgörü icmde yaklaşmamız gerekir. Polis, yöresei yapıdan soyutlanomaz. Suc soyılan eylem cezasız oîamaz düşünulemez... Polrsimiz iyi niyetti. özverili caba sarfetmekte, ancak bozıları benciı cıkarcı olabilir. Bunlorın cctğu, kendini yetiştiği ortamın yazgısından kurtaromomış... Pols. idareye ve idare edilenlere karşı sorumludur. Görevini dikkat ve itina ile yerine getirmek zorunda...» Aktardıklarım, Adana Polis Müdürü Cevat Yurdakul un sabah yapacağı toplantıda ele alacağı konulardan, konu başlıklanndan bazılarını vurguiu/or besbelli. Sabankl toplantıda. Şube Müdürlerıne. arkadaşlarına bunları anlatacaktı. Daha var. Konu başlıklarından birkacı da şöylet « Bir model arıyoruz amaclara ulaşmak icin bir değişim icindeyiz bir hizmet lcl eğitimi tamamlıyoruz • özellikle biıgı kazandırıyoruz becariler geliştiriyoruz dovranışlaro olumlu vön veriyoruz • gözle görülür sonuc'or vardır • yarotacağım sıcak ve güveniiir calışma ortamı tek bir kıvılcım yangın cıkarabiliyor • savaşımızın amacı savaşları ortadan kaldırmaktır. • ...Cağa kar91 sorumlu kalacağız...» Cevat Yurdakul'un, örgüt lci calışmalarının, konu başliklan bile. faşizmin nasıl değerli bir kişiye kıydığıru göstermeye yeter. Emniyet Genel Müdürtüğü önünde yapılan cenaze törenini izledim. Başbakan Ecevit. çok uzüntüiüydü. Cevat Yurdakul'u tanır. cok bsğenirmış. Ecevit'in yüzünde tikler ycktu amo, yüzu karardıkca kararmı? gibıydi uzun tüden. Cevat Yurdakul'un eşl Ülker Yurdakul, Ecevit'in boynuna scrılıp ağladı. O sırada, kalabuiık gruplar cKatil Türkeş» diye bağırıyoriardı... Bu cenaze töreninde de, bazı gruplar, sloganlarmı söyleme olanağı buldular. Işler kcla kala slogona kalmışiı. Dağıtılan bazı biîdirüeri de, lcş.st bir ruzgâr, savurdu sağasola! 1 üniversiteye kim giriyor nasıl giriyor? Vanştn sonuclan önceden bl llnirse bu sadece biCirnsel bır yarışma oiur. Üniversıte seçme sınaviarı da böyle bir biçim se! yarışmadır. Sonuçlar bellidir. Devıetin kendı oıanaklarıyla donattıgı ve yüruttüğü adina Anadoiu Koleji, Fen Lisesi vb. leri denilen Orta Ögretim kurumlanndan ya da piyasanın en iyl özel liselerinden mezun olanlann, nıteiikli cDniversite Hazırlık» dershanelerine devam edenierin yarışı önde bitireceklerl bellidir. Seçme sınovı denilen yorışa, olanok ve ftrsat eşitliğine sahip olmadon giren ögrencilerin herhangi bır Yüksek öğrenim yapma şansına sahip oimalanyla piyango dan yüksek ikramıye kczanma lcn şans açısından, denk ha)e gelmiştir yo da gelmek uzeredir. Bunun temel r.edenl ulkemizin icerdiğı sınıfsa!, sektörel. bölgese! ve kentsel fork tıUklardir Bu farkhiıklar lıstesi ni alobildiöine uzatabıliriz. Bufl ların bir coğu üzerinde kamu oyunda tartışma agıldığı icin konumuzu yakından ilgilendiren boşlıcalarına kısaca degi neceğiz Tevfik ÇAVDAR TABLO: 5 Gellr Büyüklüğune göre Alle Yü;delerl ve Toplam Gelirden aldıkları Pay AH« Yüzdeied Toplam Gelirden AldıklanPoy (% olarak) TABLO: 6 Temel Besin Maddeienntn en duşuk gellr grubunun tükeiımı temei alındıgında en yüksek gelir grubundaki tükeîıml (İndeks sayı olarakl Besln Moddesi En Düsuk Oeilr En Yüksek O*nr gnıbu grubu 83.5 Ekmek 100 238.1 100 Pirinç 290.3 100 Süt 361.0 100 Peynir 438.0 100 Etler 3714 100 Yumurta 185.5 100 Tereyağ 324.1 100 Zeytinyaâı Kaynok: 1974 Beslenme Anketl Buigularından He« saplanmı$tır. En Düşük gelire sahip %20 aile İkinci %20 aile ÛcuncQ %20 aile Dördüncü %20 aile En yüksek geliril %20 aile 3.5 &0 12.5 195 56.5 (arklılık bölgeier ve kentier arasında da görüimekteöir Örneğin, Ege Marmara'da aile larin % 46.VI normolın aftıntia hayvansal orotein tüketirken bu oran KaroDeniz'de % 65.6. Akdeniz'de % 67.2 ve Do ğuGüney Doğu Anodolu'da % 59.2'ye cıkmaktodır. Beslenmede görülen bu sapmolarm cocuk ve yetişkin'erin eğitimlnde olumsuz etkileri nissedilmektedir. BÖLGESEL DENGESÎZLtK Geür acğılımındakl fartlıtaşma yanısıra iller ve bölgeler arasındaki gettşmenin cok değişik düzeylerde bulunuşu, eğitim ocısından önemli sonuclof yaratmaktadır. Enmlzdeki 1S73 verilerine göre Türkived'e sosyoskonomık çelismişiik düzeyl açısından blrincl sırayı İstanbul almaktadır. Adıycmcn. Muş, Hokkâri. Bingöl. Mardin. Agrı, Van, Tuncell. Urfa ve benzerleri gibi Doğu ve Günevdoğu IIleri en alt sıro<an olusturmaktadır. Eğitlmin gelışiminde de aynı durumu soptamoktayız. Gene 1973 buigutanno göre Hk üc sıro Ankcro. Izmır ve Istanbul'un, eon «ıralarda ise Hakkâ rt. Adıyamon, Muş, Mardin. Silrt. Van. Urfa ve Bitlis butunmokta llierln efiltlm duzeyl lcln nöfus sayımlarından (eldeki scn bilgller 1970 yılı mevcutturl hareketlo bir eğitim düzeyi sap tamasına airdik ilierln söz ko nusu scyımda fcerdikier* ilkokui. ortookul. llse ve yüksek okul mezunıanna göre o lün ge nel eğitim düzevini saptcdı5<. Turklye crtalaması 1.00 kabul edilirse, eğitim duzeylnin farklı!o$ması oşağıdaki Tcbio 7'de sergiienmistir. Ost eflitım düzeyt !le en alt eğitim duzeyi arosmdo 3.58 kat fark vardır. Ayrıca üst eğitim düzeyıne ancak beş i! glrmektedir.. Gelir gruplan, bölgese! ve bsslenma eşitsizlikıerinin doğal sonucu olan eğitim düzeyindekl nitel ve nicel farklar Üniversita Secme Sınavına ha zırtanan odoyiar arasındo «hakcaı bir fırsat ve olanck eşitliğinin var olmadığını ortaya koymaktadır.. Bunlarm yanısıro Anadoiu Kolejlert ve Fen Liseleri Sisteml yepyeni bir (ayrıcalı grup» daha yaratmıştır.. Özel okullar, bilhas sa yabancı dll eğitimlne ağıriık versnlert de gözönüne alırsok, daha yarışın baş'ama işar9t! verümeden durum tüm ocklığı He ortayo cıkar. ÜS smavına odoy öğrenci ve'!şti ren dershaneieri ise bu hesabın dıç'nda tutuvoruz. Oysa bunlcın da sınovda ağıriıklan vardır.. Manzora şöyîe özeîlenebiiir. Türkiye'nin sosyoekcnomik yapısı odeta «doğai secme» işlemini vapmaktadır.. Oniversite Sacme Sınavının bütön bu sürec 'clnde yerl ve rolü, söz konusu «doğal secimi». ülkenin stnıfsai yaoısının rasyoneline uyumlaştırmak tır Bu noktoda artık !yiee ocı ğo cıkmasını Istediglmte bir doğruyu befirtmeliyiz: Bir ön ce sövlediğimiz, egitlm düzey!ne lltşkin, tüm dengesizlikler\ ortodan kaîdırsak, yani (Var sayım bu ya) Hakkâri ve Istan buldokl eğitim kurumlanm ay nı nltel düzeye getirsek bile ÜSYM horumakla görevli o!duğu sınıfsal cıkar rasyonell icinde hareket edecek va bu rasyonsll yaşamo gecirecek bir sınav düzenl yorotacaktır.. Na sıl mı?.. Bunu. bugünku sınavın lceriğine girerek blrar aniatabiliriz.. ADALETSİZ GELİR DAĞILIJVU: Türktyede getlr dağılımınm adil olmcdığı yıllar boyu söylenegelmektedir. İik gelir dağı lımı oraştırmasının yapıldiğı 196O'lı vılların başmdon bu ya na bu dagılırndaki adaletstz gö rünüm daha da buvümüştür. Tablo 5.de 1973 gelir dağılımı araştırrr.csına göre aiielerin toplam gelirden aldıkları pay sergilenmektedir. Yukardaki tablonun arvlamı Cok acıktır. Türkiye'deki aiielerin %20'si toplam geürin %56.5'inl (Yani yarısından fozlcstnı) «Ide ederken gerıye kalan %80'liK dilim ise %43.5'luk bir payla yetinmektedir. 1974'den bu yana süren ve hızıni artıron enflasyonun bu dağılımı daha da bozduğunu söy leyebilirız, Meslek gruplarına gör» aiielerin yıllık gellr ortaloması ise TU oicrak şu görunümdedir. BCryük tlcarst v» 184 045 sanayi Isverenleri 99458 Ticaret erboöı 42.398 Ciftciler Esnaf ve ranaatkörlar 33.908 23.348 Memurlar 11.561 işçiler Hemen eklemelrylz kl bu ve riler kişilerln beyonına ve 1973 yılı para değerine göre hesaplanmıştır. Görüldüğü gibl ticoret ve scnayl bur|uvazislnln üst .gruplannın gellrl Işciye göre 15.92. memura göre ise 7.88 ke re daha fazladır. Toplu sözleşmelerin getirdiğl ryileştirmelerin bu dengeyl düzeîttiğinl üeri süremevtt: ucret ortışları (sadece sendikalı Işciler icin) cari bazı düzeltmeiert sağlarsa da oercek Ocretlerde artıştan pek 8öz edilemez. Geürin bu dengesiz dağılımı egitirrH doğrudan ve dolcylı olarak etkiler. Dogrudan etW cok acıktır. Döşük gellr gruplarına mensup aileier. yanl iscl smıfı. kuçük üreticl ve memur kjf cocukları icin büyük eğltim ve kü'töt horcamalan yapamczlar. Yetenek ve zekâ düzeyı nonnalin üstunde oicn cocukiarın bile bu cemberoen kurtulmasi mumkun degildir. Yant gelir dağılımından. daho dogru bir deyimle ulkenin sınıfsoi ycpısından gelen bir fır sat ve olonak eşitslzliğl vordır. Gell' dagılımmın dolaylı erkist ise besienme yoluyia kenahsint gösterir. Ankara cvıi cıvı! kaynıyor. Evlerde, oteflerde kullsler surüyor. Bakanlardan k.min, kacmak için neleri koîĞ konuşuluyor Ahmet Kcroaslon'ın Istifasını duyunca. Ecevit şöyl» demjş: c... 8ir rüzgar eser, bir damda bir kaç kiremlt ucar. Catıdan ucan kiremitlere bakmayın. Eğer binonın temelinoeki îaslor duruyorsa, o bina sağiam demektlr. Bir rüzgor eser. sonbanarca oıduğu gibi b r Kac kuru yaprok. zayıf iğreti yaprck dalından Kopar. Eğer cğac soğıamsa kök soğlamsa cidırmayın. Cok daya güclü ycproktar verlr...» Sonbahann göbeğindeyiz. Yenl kuru yaprak, nasıl bir kuru yaprak acaba? Guneşto sararmış, kavrulmuş biri mi? PoHikodaki yaproklar, Törk top'umunun gerisinde k~;dik!arı zaman dökülürler... Ne scyıenîıier yayılıyor, şasırrp kalıyonım: AP'lfler, bir CHP'li miüetvekilinl aparmak icin, aroya bir bayam da koymuşlar. Demiş. İşgüzar AP'liler: Bak 'nın sana flgisi var. Bunu koporsan koparsan sen koparaailirsin. A! sono sekizyüz bln, ona da geldiğinds bır mityon... Bayan. CHP'den o yap''ağ> koparmış. Ded'klerine göre, ave kuma ea gitmi$. Bırlikte oturuyorlarmış. Ancak, evde pek nor görüyoriarmış Sigara izmaritterini yüzüne yüzune c'.ı atıvertvorlarmiş «Fndik Kız»ı izledim 7V"d9. Acıp telefonu, Işık Yenerau'yu kutiadım. Çok sevdiğimi söy'edim filmi. Anlattım sonra: Babam do anamı kocırmış, hem de bir kış gunu. Övle evienmisler. Tevzemder; d'Plemiştlm.. Sabaîi kaiklîkiarında göTnüşler. an^mın kapıda donmuş karın üstünae parmak izien varırnş. Saatler boyu yürumOşier gece Bir köye vaklnşıken. yol cofırdo. hovuzu çörerıerrilşler nayditi cuuuup buz gibi havuza düşmüşler! Avvvv kara mızah bu. dedi Isık Yenersu... Fadik Kır. fiıml ne gereksiz tepkiisre yol actı 6y!e? Filmde. ajo<at tipi. köiü bir tip olarok caniandırıMı dlye. aycğa kaiktı Turkive Borolor B.rüği. N'e öiiretmenler. ne varaıcior görtnerîi'' mi gectijimiz donemlerde? h i DünkO C:jTî u' '/efte «ror'Ji, yozör Orhan Aseno'nın yarsıtt. '<Dnuşurken bir oro Asena şövle dadi: Ycrtn tüm Aü'lerden yüzb*n!erce protesto mektuby aiscm, «Aü'iet böy!e şey yapmaz» diye. bu durumdo şoşmoyocoğım! Orhart Asena, yanıtının sonunda şöyle «Ashndo, benim Fodik Kız oyunur.aak! demecîTi, Fadik Kız'a ağ!t bölümündekl 9u dizelerde belirtilmlştir: «Böyie sona erer bu masal / Evlnlze g'dip unutun hemen / Bir Fadik Kı* yaşamış ya da ölmüş / Bir çığItk karısmıs geceye / Bir ağoc dökmüş yopraklorını /. Suc'u rüzgor... Korkorım bu sözlsrimden de rüzgar almsın...» Ünlversiteye giriş. inönü Stadyurmına glrer glbl. (Fotoğraf: Erdegan KÖSEOĞLU) Üniversite seçme sınavı biçimsel bir yarışma oldu TABLO: 7 İLLERİN EĞİTİM DÜZEYİ (Türklye Ortalaması 1.00 Kabul Edîlerefc) İndeks Sayı Gruplan i 11 e r 0 0.500 Bıngöl. Bitlis, Hakkâri. Mardin, Silrt, Urfa, Adıyaman. Muş Ortalama tndeks Sayı: 0.42 0501 0.750 Ağn. Corum. Kcstamonu. Dlyarbakır, Gazıantep, Giresun. Hatay, Kars, Kahramonmaroş. Nığde. Ordu, Sinop. Sivcs, Tokat. Trabzon, Tunceü, Yozgat, Gümüşhane. Ortalama indeks Sayı: 0.658 0.751 1.000 Adana, Afyon, Amasya, Antalya, Artvin Bolu, Cankırı. Eıazığ. Erzincan. Erzurum, Eskişehır. Kaysert, Kırşehir. Konya, Kutahva, Maîatyc Maniso, Nevşenir .Rize, Somsun, Uşak, Zonguiaak. Ortaiamo indeks Ssvn 0 880 1.001 1,250 Balıkesır Bilecik, Bursa Canckkale, Denizll. Edirne. İsoarta. !cei. Kırklareli, Muğia. Sakarva, Tekirdağ. Ortoicmo İndeks Sav': 1 073 1.251 ve daho Ankora. Aydın. Istanbul. izmlr, KocaeiL fazia... Ortalama İndeks Say;: 1.477. GEÜRİN DENGESİZ DAĞILIMI EĞİTİMİ DOGRUDAN VE DOLAYLI OLARAK ETKİLER. DÜŞÜK GELİR GRUPLARINA MENSUP AİLELER BÜYÜK EĞİTİM VE KÜLTÜR HARCAMALARl YAPAMAZLAR. İLLERDEKİ EĞİTİM DÜZEYİ DENGESİZLIĞİNİN YANISIRA ANADOLU KOLEJLERİ VE FEN LİSELERİ SİSTEMİ «AYRICALIKLI BİR GRUP» DAHA OLUŞTURMAKTADIR. BESLENME DÜZEYİNDEKÎ DENGESİZLİK Bolgeîer ve gellf grupton orctsmdakl bOyük farklılığın en scmut sonucu beslenmedeki dengeslzliktlr. Bu üengeslz'lği birkac sayısa! bulgu üe sergile mekte yarar xardır. Tab'o 6'da görüldüğü gibi ekmek dıŞ:ndal<i ano besın mnddelennin düşuk ve yüksek gelir gruplan arasmdak! forklılasması cidd! boyutlora ulaşmıştır. Ayni farkları italo rt ve hoyvansal proteln ocıaından aa görebilmekteyız. Düşük gsiırll aııeierln % 54.2'si normaiın altında kalori tüketmektedirier. Ulusal ortalama ise % 40.9'dur. Aradan oecen bes yılın bu oranları dü zelttiğini söyleyemeylz. özellikl© enflasyonun otumsuı et klsl durumun daha aa vahlm leşt'ği sanısmı vermeKtedır. Di ğer yandcn zekâ ve üreticl faaliyetlerda etkinlik acfsından önemii olan hayvansol proteinin tüketımi İse daha carpıcıd.r. Eldekl bulgular Turkıyedekl aiielerin % 58.3'ünün normaün altındo pro teln tüketmekte oldujunu göstermektedir. Düşük gelirlilerds ise bu oran % 71,5'den % 65,4'e kadar değişmektedir. Acık sö/lemek gereklrse bu verller. Türklyede özelıikle dü şâk geliril ailelerde bellrtı b>r ac'ıflm vartığım korııtlamaktodır. Gelir gruplan orosınâakl YARIN: SINAVIN ARDINDAKİ GtZIİ EL