Catalog

f Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi • • • DÖVIZ YOKLUĞU 'NEDENJYLE İTHALÂTIN DURMASI TÜM ÜRETİMİ ETKİLIYOR İTHALAIIN YAPILMAMASI SONUCU GıRDı ıHTıYAÇLARI Hl YURT DIJINDAN SACLAYAN TUM SEKTOR /E KE SıMLER ETK1LENM1J, VE BıR ÇOK ALANDA ÜRETıM DURMA NOKTA5INA VARMIJTIR. ITHAL TIKANMASINDAN HAN6I ÖRETİM KOUâRI ETKıLENiYOR.. Kol rekstıl Otomotıv Plastık Gübre Dayanıklı Tüketım mallan Seramık Çımento Gıda Lâstık Pık Blok, \>t Kadde Darlıgi gorulrn maddc Pıgment boya her türlü bo^a Tam gırdılerı Tum sprd'lerı Tüm jirdıleri * ıırr n\urr demır Bo^a Fuel Oı! Ambalai Karbon sıvahı Kulçe demır çehk İHRACATTA VERGİ İADESİ UYGULAMASININ KAPSAMIBÜYÜK BİR HIZLA GENİŞLETİLİYOR Uluç GÜRKAN İHRACATTA VERGİ lADESı UYOULAMASI îhaeatta vergi iadesi uygulamasının kspsammın Cephe ıktıdan tarafmdan hızla genışletıld gı gozlenmektedır Son olara^, tutunün de uygulamava dah 1 edılmesıyle nemen *um ıhraç malla rına \ergı iadesi olanağı «ağıanm.ş bulunmak'a^ dır Verg' ıade lıs'es nde 619 konum yer almaktadır Ancak Konumlarn çogjnda \er alan mamul savısı bırden fazl?dır Bu arada geçıcı vergı ıade Lsteler de son haftalarda vapılan ılâvelerle 40 dolajında mamuıu <apsar hale get»r İTiıstır îhracatta vergı iadesi kapsamırda genışleme yar'nda ujgulamanm sınırlannm da önemlı olçJde zorlandıgı ızıenmekteaı 1976 vılında gerçes'e* tınlen 30 m har 775 mıljon 1 ra futanndakı toplan ıhacatın 14 mılyar 434 m.lyon lıralık bolümü ver g1 ısdesmden vararlandınlmi5*ır Fıılen vapı an vergı lades ise 3 m lya* 118 mılvon lıra olmu^tur 1 \ erg ladesmden vaarlanan ıhTaca*m gerel m r?>"a*a oranı vuzde 46 9 aolaundad.r Yapılan ıergı ades'njı mgulamadan vararlanan ıhraca'a oran ise vozde 2' 6 dır B J oran'ar verg ıpdesı uv gulamasında geç*" ğmız M'da once'î' nllara gore c ddı «ıçramalar ka\dedı'd Sını ortava koTnaktadır B J djrum hracana vergı iadesi uvgulaması nm bajlargıcından gunumuze kadarkı sevnn'n ozetlendfğı ı'ış.ktecı tablodan açıkça ızleneb lmel* tedır Verpı ıadesırcien \arsrlanan ıhracatm genel ihracata oranı 1975 vılında yuzde 35 8 1974 yılında ,'THAl TIKANMASIMDAN DOGAH KARABORSA FıYATI (Kg./'TL.) Resmi Fivat 15 4U 15 40 16 8 0 "20 16 80 25 H 30 1(1 2 1 4iı 11 62 20 58 5 2i 260 00 2S5 00 Kenan MORTAN P\C Polıetılen Pohpropılen Karoon M anı Pohstren Dem'r 8 mm Demır 10 mm Kalav kulçe Kalay çuouk Karaborsa I ıvatı 24 b<j 24 60 2hS« 14 72 2b SS 40 0 i 4S 15 34 24 18 60 32 9" 7 10 7 10 360 0(1 3S0 00 1976 yılı iadeleri bir önceki yıla göre 2,3 kat oiarak 3 milyar 118 milyon liraya ulaştı Tıflaı 196) 1065 1%7 1968 1970 1971 1972 073 1074 075 '976 Veırl Uuiesinden vararlanan ihracat Genel tkracat Defer • Pay 3 697 4 174 4 415 4 701 4 467 4 832 6 408 9 090 1187* 18 037 2; 197 20 666 30 77S 104 303 220 250 Z48 1427 1 733 1 825 3 210 7 380 6 470 7 402 14 434 (Milyon TL.) Tararlanan ihracarta Yapılan verjji »erp ıadesi iadesi nin Deçen '< pan 12 2} 11 T 28 7.2 =.0 1.3 o 5 29,5 27 0 200 27 0 409 • 10 6 V 8 4«,9 28 2> = 38 208 2<»0 385 "10 1053 1 9 »!! 138" 3 118 9,6 12.7 100 23 4 14 6 16 7 21,1 22 4 14,3 14.2 13 7 21,6 i^= \u7de 30 6 oiarak hesaplanmaktadır Bu oran 1973 \ilmda ise yuzde 40 9 duzevındcdır Vergi 'ade^nden \ararlanan 'hracatm genel ıhracat ıçmde*ı pa}i CHP MSP Koalısyonunun ıs basında ol fr 1974 yı ında onemlı o çude da'aıtılmı» an cak daha sonrakı vıllarda Cephe lktıdarı :hraca^ çılsra yapılan odemelerı sura'le arttırmıştır. Yukanda anıian vülarda genel ıhracat ve ver gı iadesi uygulanar ıhraca* dege'lerının s e j r n m değerlendırlmesı Cephe îıçtıdamca vergı iadesi ujgulamasında vamlan genıslemenm geneı ırracata pek yansımadığını gos r eraekted r 1974 vılında, vergı iadesi uvgulanan ıh'acat oır oice<ı vıla gore jıızde 12,2 oanında azaltılmış buna karşılık genel ıhracat yüzde 17 b oranında antınlm'ştır 1975 yılında ise verg' iadesi uygulanan ıhracat 1974 e gore vuzde 14 3 ora'iında genışledıgı ha'de genel ıhracat vuzde 2 5 oranında gerılemıştır 1976 yılında, genel ıh r acat'a vuzde 49 0 lık bır artıs kaydeduırken, vergı ıade« nden yararlandırılan ıhr«cat tutan yuzde 95 0 o çusunde bujutulmuştur Fıılen yapılan vergl iadesi defierlerının sevrl de benzer sonuçlar vermekted r 1974 plında va pılan vergı iadesi bır oncekı yıla go r e yuzde 12 S oranında azalırken. 1975 v.lında >uzde o0 41ak 1976 yılında ise 2 3 katJiK artışlar gostermıstır. 197S yılında vergı iadeleri 3 mujar 118 milyon lırava îılaşırken bu olanakdan vararlanan ıhracatçılara gerçekleştırdıklen ıhracatm d o f e buını aşan oır para da Hazıne tarafından teşv^k oı*raK venlmı»tır Cephe HUkümetinln y&pısal darbogazlarm donıgunda fıılen artık ithalat yapamaması sonuca gırdı ı'it jaçlannı yurt dışndan saglavan rum sek tor ve kesimler gemş çapta etkılenmış ve bır ÇOK alanca uretıml dardurma noktasına varmıştır Dovıı yoslugu sonucj ortaya çıkan maı vok hıgu fıvat artışlanna ve karaborsacılıga volaç maktaaır Buna karştn Kabul Kredısı uygulaması adıjla getınlen onlemın ozunde ful b'r devaluas yon olduğu ıfade edılmektedır 11 subat 1977 tarıhlı son dUTima gore Merkez Bankasında bekleyen ıthalât transferi 14 mılvalıra olmuştur Dovız rezervlerın.n hızla erırresı, dış kredı yokluğu .hracat tıkam«.l»gı bu beklevı fia uzun surelı ve vapısal nedenlerden kaynaklan dıgını gostermektedır. Dovizlerın çar çur edılrr.esi nedenıjle 10 ka «ım tanhinden bu jana 10 doıann jstundeıc1 mad deler ıçın ithalât j'apılmamaktadır tthal transfer lennın 3 ajı bulması hemen tnm ureMm Kesımlennde hammadde darbogazı yaratmış vs bu alan larda Uretım fulen durmuştur Ola>ı saptarken gonıştüğumuz bır sanayıcnın, «Etkılenmı/orum yıldırra vumlmuşa dondum \e şımd lıfc uretımı durdurdum» demesı konunun vardıgı boyırlar açı auıdan ılgınçtır Bu konuvu orne&lemek gerckırse tekstıl uretım kolj pıgmev bojası ıle diğer boja yoklugu, otomotıv tam gırdılerı açısından, dava nıfclı tuke'ım malları uretım kolu aıumınjum, de mir voklugu, seramık uretım kolu bo\a voklugu çimento ruel Oıl voklugu, gıda kolj anba'â; da r lıgı, lastK ksrDon suahı yoklugu, sun 1 gubre tum gırdıleri ve pık blok, ve net hadde uretımı de Jnllçe hal.nde demır çehk vokluğundan etkılenmeıî tedır. Bu durum ise kılıt sek+orlerden, tuketın mallanna kadar tum uretımın durması anlamına gelme<st«dır Öte yandan Sanayı Ba*anlığı da AET yapıla e&k serbest ithalattn (konsolıde lıberasyon listes') belırlenmedıgi gerekçesıyle programlanmış ithalât içınde önemlı payı olan II No 'lu Liberasyon lis teaınden ıthalâta lzan verlmemektedır Bojıece bu •landan yapılacar: olan ithalât Merkez Bankasına gelmeden onlenmış olmaktadır. Oysa sozkonusu lıste b j yıl genışletılmiş ve sanayıye gırdı sayılan önemlı madde er eklenmlştır. Istanbul Sanayı Oda sında yapılan b.r araştırmaya göre arasında külçe halınde dem^r çelııc dızel motoru ve jenerator bulunan 42 mal ve maddenın ıthalAtı DU lısteje aıctanlmışnr Ü zerinde rn çoU «rdetmat vapılan». ovlrii, roman tı>atro ıapıti vazılan urtınlerııı ba şında Ranırız tııtun cclır De^i'ik ulkelerdc tarımın pkonnmıtlcki nmulıı;u bır unı, tanm<uıl urptırtı ılıskılennın duzen ve eelısım do^ıultusıınıı açıklaınak içın z' nrllıklr tutın ornesmden harekp* cdılır Tt>tvn cerçerı bir baska dıınvadır \O7 ve acıma'sız Bu nedenle «Sarı Dıınva» adı »erılmıstır tııtıın gerçeçıni işleven bır önemlı romana rdehıvatın dısındi Ti'rkıvede de tutfin gerek uretın.ı. çerekse uretım sonrası e\relerirle onpmiı bir ünındur Tıılınden jeçımıni saclavan \aUlasik ^ î nııhon insan varrlır. Faal nufııs ıcınde viızrle l î e va'Jasan hır hnluın çccımını tutunden elrie edcrken, TurkiTP' nın Inplam ıhrara'ında tııtıınıın uivı vuzde 12 flolannriariır Tııtunıın eknnomıd'1ki verının dı$ında «o<s>al vonu itır hasınakta urptımi rn çetın knsullarrti "" o l i"stıcı ıçınfiır ki, derlettn tutune hicdîi rnat bu so^at \u\un karsılığı nlmaktadır 'Vncak bu vonune kar şın U7erınde durulma'sı sereken noktalar var dır devtrkleme pnlıtikalannda Snn vıllarda tarıınsal urunlere üe\ let tarafmdan bıçılen fhat bilınpr doimivle ries tekleme polıtıkalan ^na«al ıkti'iaıMrın seçım propatandası nılPİıeıne dnnıısmu^tur Tarımdan elde edılen felinn ulıı<al peür içindrki pavı valısan nufusun tarım ıçındeki dü7cri, «ha«al iktidarları destekleme fivatlarını belırleme açmndan hep «spçim»i dıısnndürur olmustur Onun içın de tarımsaJ urunlere lapı lan nılemeler artık bır vans nltrlifinricdtr Bu varısta emefcin karsıhfinı vermekten cok «iktıdann kınılerden vana olduçıı» *a.\~ı ilerl snrulmektedır hep Ovw destekleme alımlarının, taban ya başfiyatlann ekonomive neve mal otdjgıınu duşunen voktur pek Elbette, ureticıje emeçınin karşılığı verilecektır Ama ureticivr Aracıva de?il Elhette uretinnıı ne para eeçfcektir Ama basihos decil. Yan önlemlerinı alarak Ha/ta içinde ıçıian tutun piv asasında vetklliler toplam 12 6 milvar lıra odeneceçınl açıkladılar 1 ıpık bir «secım vatmını» orne?ıdir bu Rır anria pıvasa^cı bu miktarda para «şırınga Ptmek enfla<i>onu konıklemekle eş anlam'utır He.tekleme alını politikalannın basında bu ho^luk gelmektedır. Tüketım eğı lımı çok >uksek dolayısivle Usarruf cgılımı hemen hemen «sıfır» olan bır tdtleye bir anda mılıarlar odemek, bu mılvarları kurumlaşbrmamak ekonomi bilimitle bağdaşmamaktadır Destekleme politikasının sosyal yonune de ters duşmektedlr. Odenen paralar bir kurumda degerlendirılmedikçe, sosyal vonune ters duşmekten başka ise yaramamaktadır Kurum İse, kooperatiflesmedir kuşkusuz Basıbosiugun bır baska önemli üonucu, tntunde iıretim alanlarının gıderek artmasıdır Oysa, elde ihraç eriüemeven stok artmaktadır 4rta rağa da benzemektedir. Tutun alanlannm devletçe sımrlanması siyasal ıktidarlann bu yetkirt knllanması cerekmektedir Ama, ne japılmaktadır? Verllen fiyatiar arttırılmakta, artan pahalılık karsısında hu haklılık kazanmakta ve borlere kısır bir dnn (tu»e cınlmekledır \rtı«lar tıpık enfla">vonı«t dongude bırbırını iıler olmu«tur artık tephe Hukuraeti fnrtınen ndur kı bu vıl hır vandaıı tanm ıınınlennın rıvat'arını seçım kav Ci«ıvla vuksek bıcecek, diper jandan da unın lerm fnatlannı çercek 7amanlanndan once acıklama voluna jıdecektır Ö7etlenon dunı mıın dı^ında son derecp önemli bir olju da verılpn paranın ııretıdnin eline c'Çme^ırlır plbet Anrak tutunde vaolara avkın oiarak YORUM Başıboş bir "Şarı Dünya,, Yalçın DOĞAN OTOMAIiK ZAM... Mal ve madde düzevınde doğan tıkanma aksayan uretımle kalmamakta ve hemen tuketıcıye yan sıtılmaktadır Nıteum Fıyat Kontrol Komıtesmın içınde gozuken mallann üretıcısı şırketler «ham madde fıvatlarmda artış olduğu» gerekçesıyle ka rarname uyaruıca her ay °o 5 oranında «otomatık samlar» japmaltadırlar. Özellıkle bu gerekçeye dayanarak dayanıklı tüketım mallan sanayının «ncırleme zamlar yapüklan gorülmektedır. öte yandan, «ithalât yokiuğu, mal pıjasalannm belır suslıgı \e içınde yaşamlan ortamn nedenıjle elınde mal, mamul ve hammadde olan h c k e s stOKçuluğa Tonelmekte \e Demirel'm «çıft fıyat» oiarak nıtelendırdıgı karaborsa fıyatının oluşacagı gunu beklemektedır vardır Bu devlettn elındekidır Tuccann elin dekı 35 bin tonla birlikte Turkiıe'nın ıhraç edpmedıd tutun stogu 9î hın tona ulasmak tadır 147h rekoltesının . I I bin ton oldusru İR dıkkate alınır'a tutunun uçte Ikisl her vıl ıh racat ıçın avrıhrsa bunuıı anlamı Turkive nin l1*" vılında toplam 295 hin ton tutun thraç etmesi gerektığidır \ncak dunvada «isan Dunva»nın ozel hır verı varriır Kendıne pzgu kurallan vardır. Dunva tutun fıvatlan gıderek duşmektedır. Runun en basta selen nedenlerinden bın. en buvuk tutun uretıcilerinden biri olan Tunani'stan ın elindekı stofclardır l'unanistan ın stnkları Tıırklveden azdır ve bundan dolan dunva fivatlarını duşurme vonunde Rinşıınlerde hulunmaktadır Bnna dunva tütun uretimının son vıllardaki artı>ı da eklendıeınde, fivat dusuklurıı ivnden ivive hızlanmaktadır. Avnca Amerıka'nın en buvuk alıcı olması. Amenka Rıım 1 obısi sivasal ılıstaleri de fıvat duiuklu;unde önemli rol ovnamakta fıvatlan dusuk tutmak Turkiye'nin çıkarlarıvla ter« duşmektedir. Çunku Turkive 3,25 dolarlık flvat açıkladıginda. dunva fivatları hemen ardından 2.96 dolara indırilmıstır Bu ıterçekler Turkhe'nın elindeld tutun ıtoklanm erıtmev e olanak v crmemektedır Bunu bılen sjrasal iktidar bir randan totun dcpolannı gerusletmek ıçin veni binalar vaptırmakta, diger vandan da vasaları çiğneverek tütun ıhracatina verjri İadesi uy^ulamaktadır. İhracatta verji iadesi vasalara ıtöre ancak «sanavl ıırünleri Ihracatını Özendirmek içın» (tetirılmis bır onlemdlr. Bır tanm urunııne lartc tunulamak vasa dışına çıkmaktır. Kaldı ki. vuzde 5'lik Iade oranı şu andaki dunva fivatları duzevine ınmeve veterll olm*maktadır Bundan dolayı oranın vukseltilece«i başkentteki ekonomik çevrelerde dolasan dedıkodunun otesinde gerçeklık kamn maktadır \Bzde 5'lik iade stoklan entmejecek. depo masrafianvla birlikte alım ıçın odenen para her jeçen «nın, tutunle llyisı olmavan halkın dıçer kesımine ek «yuk» ıetirecektlr Tüccar alımlarımn daha urün tartadayken hızlanması içte bu Iade oranından k»v. naklanmaktadır treticinln eline emeğının karşılıp «eçmezken tutunle llgısi olmayan tuccar ihracattan alacağı ladeve çozunu dikmistir Cretıcıve odenen para verjfl iadesi voluvla elınden »lınmakta. ihracatçıya aktanlmaktadır Cephe Hakumetinin bu davramsı halka Ikınci bir ek «yuk» çettrmelrte, iade halkın verdiği vergılerden, hazineden odenmektedir Ama olay «ihracatt arttırmak içın her turlü tedblre basvurmak» oiarak açıklanrr ' ı<l" «San Dunya» özetlenen çerçevede tam bir .IO^IUK ıçındedır Turkive'de Tarımsal uretım iliskilerinın aynasıdır sanki rutıı nün Turkrre'deki durumu. Dunyadaki örgutlenme ve sivasal ilisldlerın dısına dusmus olmak Turkive'vi verjri iadesi gibi vapav ve »asa dısı Tollara suruklemektedir. Hem de bosu boçuna. SEKTORIERE GORE UYGULAMA Vergı iadesının iy7b yılı u>gıılamasmB Uısiın venler, ılk sırajı dosumagıyım sektorunun aldıgını ortaya kojtnaktadır. Eu sel.torae gerçeKaeştırııen 7 mılyar 881 mıljon üralık ınracat karsılıgında ıhracatçılara 1 mılyar 9fcl milyon lıra vergi iadesi oiarak odenmıçtır EVjkuma g:v ımden sonra en tazla vergı iadesi alan sektor 288 mıljon Urayla pda sanaju olmuştur Daha sonra 158 mıHon lıravla der ve kosele ganayıı, 115 mıKo. lııayla dem'r dı;ı metallr ve 105 milyon ltrayla tşlenmış t^rım ürUnien gelmıstır îhracattakı verfi ıadesimn toplarn dıs satı» lara en vuksek oranı ise vuzde 36 'le laatiK sanayunde (torulmuşur Bunu vıizde 34 ıle kagıt ve vuzde 33 ıle karayolu taşıtUrı ızlemıştır Ancak bu sektorlerde gerçekleştınlen ıhracaat tu tarlarınuı dusu* sevıyede kalması vapılan vergı iadesının oranının vukseklığıre ragmen bir kaç mılvon lıra duzevnnde kalmasına neden olmuş'ur ÖTEKİ IHRACAT KOIAYUKIASI 1976 vılında ıhracaa'çılara vergi iadesi dısırK?» saglanan fınansman ve ĞO\U tahsısı kolaylıkla rında da dıkkat çekıcı artışlar olmuştur 1976 vı lının on avlık uvgulamasma ilışkın sonuçlann bellı olduftu bu kolavlıklar uç aTi kaynaktan saglan maktadır Kolaylıklann bınncısi ihracata vonelu ırna lat ve haarlık safhası kredılennden oluşmakta « dovız tahsısmi de ıçermektedır îhracatcıiara hs zırladıklan ıhracat proielert ıçın her turlü vergı resım ve harçdan muaf oiarak Merkez Bankası'n dakı bır fondan kredı verılmeıcteair 1976 nlmda bu fondan ekım ayı sonuna kadar 413 milyon dolarlık ihracat taahhudu karşılıgında 4 mılyar 512 mılvon lirahk kredı venlmış. ajTica 26 milyon dolarlık dbm tahsı<=i vapılmıştır 1975 jnlının bu tunune pore taahhüt edılen ıhracat yuzds 11 ^ oranında daha fazla olurken, saglanan kredıler vüzd» " 8 9 oran'nda. tahsıs edılen dovızler ise > yuıde 44 0 oranmda daha fazla olmuştur tkınci kolaylık ıthalat içın alınan nakdi temmatlann yarısmın toplandıgi özel thracat Fonu'ndan saglanmaktadır EHtım 1976 sonuna ka dar, bu fondan 36 milyon dolarlık ihraeat taahnUdü karsılığında 366 milyon lıraJık krsdı kullanılmı? bulunmaktadır 1975 vılının butunüne gore, ih racat taahhütlen «nlzde 12,9 oranında artmı?, kredl kullanımı ise vuzde 32,7 oranında genislemistır Üçtıncü kolaylık, ihraç tırunlennln bıinyesıne piren ithal malı ham ve yardımcı maddeler ıçin dovız tahsısıne voneliktır 1976 vılının ılk on avlık döneminde bu çerçevede l î mılvon dolarlık ıhracat içın 4 milyon dolarlık ddvız tahsısı yapılmıştır Yapılan dovız ^ahsısın'n g?rçekleş+nl«ı ihracata oranı vüzde C"i8 olmuştur Bu o~an 197S •nlmrJa vüzde 24 9, 1974 yılında ise yuzde 19,6 dü zeyınde hesaplanmıştır. urön daha tarladavken «serbest plvasa kosulları»na gore arava tuccar gtrmis ve tarladaki urune elkovmuştur ^ımdlkı ıktıdardan açıklanan olfu ve donırnvu değiştirmesi beklenemez Bu iktıdar uretıciye yaranmak içln yap«a yapsa «basfiratı ben açıklarım, sen açıkLarsın» kavgası yapar. Urctimde kooperatıfçiliğin telismemls olması, tutun işletmelerinin giderek buyuk çlftliklere donusmesı, ureticılere odenen paranın elıne geçmeden başkasmm cebıne inmesl ıorunun bir vanıdır Tutunde bır baska onemll van ihrarata ilişkındır. Dıs odemeler dengesinin «en önemli sorun» oiarak her geçen sun agirlığını arttırdıgı bir ortamda Turkiye'nin umut bağladıgi urunlerden biridır tutun. \ e var ki bu alanda da durum pek parlak dejrildir Elde, jeçen yıldan kalan 60 bin ton tutun HC ONlEMtERi... îthalatın durmasına karşın MC HUkümetlrdn yüıejsel onlemlerle konuyu geçiştırmeye ç»lıştıgı jorulmektedır. Bu onlemler ana hatlanyla joyledir. • Kabul kredısı 14 ve 16 aralık 1976 tanhinde Resmi Gazete'de vaymlanan ild açütlamayla detnır, demir cevhert, gübre, kömür, perrol, hıeloü, LPG, motonn, komple traktbr ve traktor ıl» kamyon CKD parçalan Kabul Kredısi yoluyla ıthal edılecektır Kabul Kredısi polıçeyie yapılan ithalatür. Ancak kredıll ithalatta kredı süresmin en tazla 12 ay olmasına karşıUk, kabul kredisinde asgari sure 6 avdan başlamakta ancak kredı vadesi konusunda bır sınırlama bulunmamaktadır Kredi stıresının artmasıyla bırlıkte faız mıktan artmakta ve mal oahalılasmaktadır. Bu voldan dbvıı; yok lugu bır sure ertelenmekte ancak çalışan halkın sırtına gelecekte odenmek üzere oncmli borçlar yaratılmaktadır Ayrıca bu yoldan vapılan ithalât daha pahalı olduğundan bir dın zam içın yeşıl ışık yanmaktadır • Şırsetlenn mal ltheli sırasında «yerll Imal durum belgesı» deneuml sure oiarak uzablmakta ve ıthalat fıılen vBptmlmamaktadır. • I No'lu Iıberasjon lıstesınden ithaiat dön z vokluğundan dururker II noiu ise Sanayı Bakanııgınca ıthal izni verilmemektedır. • 10 bın doların Usrunde ithal ıznı venlmsmektedır. • Hammadde yoklugundan aücının ihtıyaa ol masa da zorlama paçal satıslar yapılmaktadır örne£m alummjumda Seydışehır ıl e ıthal b rlıkte satıimakta ve fıvat vılkseüimektedir Kagıt ve kauçuk benzer uvgulamalar ıçınde satılmaktadır Ithalat kısıtlamalanndan ilk elde en fazla etkl lenen sanayicler ısim vermeksian, «sorun ıthalat kısıtlaması defü, her türlü yetkmın Sanayl Bakanlığında toplanması» derken, bır kısım sanayıci ruı yuksek mal stoklan nedenıyle 'srarîa konuru geçıstırdık'en ve sustuklan gonjlmektedır öts \andan Merkez BankasmHi carl faız hadlenmn çok üstünde kredı araması egilımîne atıl yapan bır ıktısatçı 17 temmuz 1958te Turkıye'ye Yardım Fonu Dırektonl Van Chıck'ın 5u sözlerinin anla bu olciuSuni sovlerruştır n^BD Tur'îiveye tam vennde ve zamarunda rard'm vapmıştır Orta Dogu'va •vapılan yardım lar komunızmı onlemek bakımmdan onemlıdır.» Öte \andan alınan kararların flıll bır deralüas vtın anlsmını ta«ıdığı eomlmektedjr Nıtekiro 16 aralık 1976 tanhlı acıklamada mal bedslinm • . 1 / orgnında bır ek b«»del talep edılmektedır Bn b « * del ^iırtdısmda ca'i dovız kuru acnlmış olunan he sabı karşılamadıir taktırdf kullanıtacaktır Ancak Turkıye'de dovız kunı serbest pıyasa\» Bi'e c hep riu^uk saptanmıs olduSundan bu » Hık b'=>' bfp ?erekecekt.r Bu dıger bır deyısle TmM "' nın paraiını bu voldan vaptıfı ithalatta mal f""° h oiçusünde ei> 1 oranında devalıie e'mesi anlamı na gplmektedır Sf;«i7ce alınan bu karar Türkne" n n 4 a5iı<!tos'ta 11^8'ie ıtbalatran prım almak r I >» rak a^.\Lru]an fı lı dsvslıiasvon ıle çok benzerd% Son aylarda çok acil olmadıkça savunma gerekleri için de transier yapılamadığı bildiriliyor Merkez Bankaa'nın U çubat gUnlU son hafalijt dururrıuna gore, bekletılen ıthalat transferi taleplerl 14 mılyar 912 milyon Lrava çıkmıştır Bu mıktar 904 mıljon dolarlık b.r itnalat gereksınlmı aotamına gelmektedır ve karşılanması :çın Türtuye'nın butun dövız me\cjtlannı harcaması gereıcmektedır 11 şubat ıtıbariyle Merkez Bankası'nın rezerv b.nkıml 944 mılyon dolar oiarak hesaplanmıştır. Bundan 148 milyon dolarlık altm mevcudu çıkanldığında dövız tnevcutlannın 796 milyon dolar olduğu gorülmektedır Ozel bankaların ebnde ise 70S0 milyon dolar dolayında dovız kaldığı tahmın edılmektedır Merkez Bankası ve özel bankaların elindekı toplam dovızler ktıDanüsa dahl bekleyen ıthalat taleplerini karşılamak mumkun olamamakfadır. Altın mevcutlannın bir bolumunu harcamak gerekmektedır. Besleyen ithalât transferi talepleri özellıkle aralık 1976'dan sonra suratle artmıştır 3 aralık 1976 11 şubat 1977 arasında bekle>en talepler 9 mılyar 157 milyon lıradan (555 mil>on dolar» 14 mılyar 912 milyon liraya (904 milyon dolar) çokmıştır Artıs hızı yıizde 63 J buımaktadır. Be^leyen ithalât talepleri. îtha'at Rejımı kitarramesi gecıktınlerek uzun süre talep \irWmasi dahı engellendığı halde olaganustL. i nızla artrmstır Üst kademede bır Merrve7 Bınkası yetkilisının verdıgı bılgıye gore ı,<ık ic ıl olmadıkça savunma ı'ıtıvaçları ıçın de rin«fpr v'apılamamaktadır DHIZP Çevrılebıllr Mpvciua» He «vin son gelışmeler TürKi>enm do\ız d'r MERKEZ SAKK&SI HAFTALIK DURUMU (Milyon TL. Rezervler Mıljon Dolar) Son Hesap kalemleri A K T t F Altın ve dovız mevcudtı Kamu kesımı kredılerı Özel kesim kredılerı Tanm Kesımi kredıleri Dlger aktıfler (DÇM kars ) T o p l a m P A S 1F Emısyon hacml Dovız borçlan Merkez Bankası mevduah Mevduat munzarn karsılıklan D ğer pasıfter (DÇM karş ) Brut rezervler Net rezenler L.rı. IİMHİ öncetd Bir yıl onc^sı 13.2.1976 13 705 41716 6 536 16 524 42184 120 664 40 736 528 8730 32.123 40347 120 664 1 133,1 (19771976) En yuksek En düçuk 17J371 73 483 17 439 23 621 66 685 194469 56 021 3622 10 469 37 043 96.316 194 469 1070.1 13 293 39 566 5295 13 295 39 971 119 362 39 455 432 6 352 38 646 40 28» 119362 3 068,9 Ifafiava UJ1977 16 500 71609 16 042 23 621 66 685 194.168 51795 1283 7 790 37 043 96.316 944^ 3 054,1 '* fark ıa 0,3 1,6 0,8 2,8 1,1 19 27 9 1 5,2 02 3,4 1 1 0,2 NE DıTOPLAR... TOPTAN EŞYA FIYATLARI 1977 YILININ İLK AYINDA YÜZDE 2,6 ORANINDA ARTTI 1977 yılma fiyatlar genel sevlyesinde hıslı vük selme*erle gınldıgı ızlenmektedır Tıcaret Bakan lıgı tarafından tutulmakta olan toptan eş;a fıyat lannın ocak ayındakı artışı vuzde 2 6 oiarak hesaplanmıştır Toptan eşva fıjatlannın ocai aym dakı bu hareketı nısan 1976 dan bu vana son df> kuz avdası en yuksek oranlı fıyat artışı olma* Udır Toptan eşva fıvatlan bır onceki av yurde 1,3 oranında geçen yılın eş ayında ise jruzde 2,o ora nında artmıştır Toptan esya fiyatlarmm ocak ajindalcı artışı özellıkle gıda maddelennm hareketınden kaynak larunıştır Gıda maddelerınde fıjat arttşı yuzde 2 8 sevıvesıne çı'iarıcen sanavı gırdılennde yüsde 2 0 düzevınde kalmıştır Gıda maddelen arasında en yuksek oranlı fıyat artışı yuzde 8 6 ıle havvanlarda kavdedılırken, sanavi gırdılerinden dokuma maddelennın fıjatlan yuzde 5,2 oranın da r Jöelmısür. boğazım daha da arttıracak bir nıtelık kazan rnışrır Uluslararası fınansman çevre'erınde etkıli bır danışma sennsı o*arak tanınin Internatıonal Beports'un 7 şubat günlü haftalık bultenınde DÇM Hesaplan'nın onemlıce bir boluTtunun gen ddeme süresmin vaklastığı habf>r verılmiştir International Reports*un esb'tlenne göre DÇM Hesarlan ndan gen eekıîmeierın buyıik tufarlala va*ması olanlıfı \"jksektır Bu ned»nle Turk bankaları juzde 10 a kadar varan mdırım (flat dıscountt uvgulama koşulujla kredl aramaktadırlar. Yuzde 10'luk ındırım uygmaması, 100 dolar borçlanırken fiılen 90 milyon dolar almak anlamına gelmektedir Edmılen en son bılgıye gore DÇM Hesaplarının bakıyesi 1 mılyar 771 milyon dolara varmıştır Bu mıktar Turkıye'nm bır yıllık ışçi dovızi eelinnden oldukça fazla, ıhracaf pphrıne ise jakındır DÇM Hessplannın STIZde 90"ına sahıp oldukları bılmen yabancı uy (Oevanu 9. Sayfada)