Catalog

DOfi I eUMHOTİTIT 6 HAflM W l AEDÜLCANBAZ Konumuz: ÇALIŞMA • «Calışmamok Içın neden var "Insan vücudn b,r makınedlr • üenlyor. Ben de maklnedei hıc anlamam » Arthur Baer (1697 >, Amerlkan Mizahcıtı • «Eğer kaışılığında para alıyorsanız. iş iştir. Eğer onu yapabümek ıcın para ödüyorsana, o zaman da. zevktır > Peter F. Dunne (18671936), Amerlkan Mlzahcnı • «Gunde sekız snat candan ve yurekten çalısırsanız. gunun bırinde potron olabliir ve gundo 12 saat çalışıısınız.» Robert Frost (1875 ). Amerlkan Şalrl • «Çalısmak, dunyadaki en buyük şeydır öyleyse. bırazını yanııa saklamakto yarar var» Oon Herold (1889 ). Amerlkan Mlzahçısı •# Al^ıLLAÜı 0A$lA£INA trifrHE TURHAIU SELÇUK î . Yufc MMÎ?MÜ? YlNE $1 m l Mî fififtfftfA • «Cülışmayı severlm Ben! kendımden geçlnr Oturur, saatlerce calışanlara bokabılırlm » Jerome K Jerome (18591927), Inglllz Mlzahçısı • «Babom bana çalışmayı oflrettl. Calışmayı Sövnıeyı değıl » Abraham Llncoln (18091865), Amerlka Blrleşik Devletlerl Başkanı • «Tavuk yumurtlamaya nıcin glderse, ben de oalışmayo onun ıçln giderım.» H. L Mencken (1880 ). Amerlkan Yazarı • «Ben culışanın dostuyum. Çalısan olmaktansa boyleei daha lyi » Clarenco Darrow (18571938), Amcrikan Hukukcusu • 27 MAYIS 1960 SABAHI ERKENDEN 27 MayıS 1960 sabahı erkenden uyandırıldım Askeri Ataşemız gelmlş, benlmle hemen ko nuşnak Istlyordu Acele glyınıp yatak odama bıtişık salona geçınco Atnşemlllter Kurmay Alboy Gozendoı'u ıki yardımcısıylo blrlıiao karşımda buldum Unıformalı ıdıler, oysa askeri ataşelor rosmı gunler dışında unıforma glymezler. elçılikto sıvll kıyafetle calışırlardı. Albay Gozendor bsni askerco solâmladık tOn sonra hoyecanını gızieyemedlğı bir sesle, «Sılâhlı Kuvvetler bu sabalı Turklyo'de yönotlmi eıe aldılar» dedı Bu sozlere bonlm llk tepklm. «Neden ünlformali8inız?i' dlyo sormak oldu. Cunku Ataşemılıterımle yardımcıları cok nazlk ve saygılı kışıler dı, sabahın erken saatlndo benl uyandırmalarına ve resmî glysllerıv'e karşıma cıkmalarına bir anlam verememıştım. Albay şaşırdı, sonra durumun acayipllâlnl kendlsl de fark edarek benı sabahın llk saatlerınde uyandırma nedenlnl açıkladı: Mefler o sabah Iran Hava Kuvvetlori Komutanı resmt bir ziyaret icln Ankara'ya hareket edecekmlş, Ataşemıllterlmlz de kendisinl havaalanında ufiurlamak uzere unıformosını qlymış Fakat Ankara Rodyosundan Tur klye'dekl darbe haberlnl öğrenlneo, iron Hava Kuvvotlori Komutanının Ankara'ya haroketinl önleyip onlememek konusunda benden taiımat almak İcln doâruca Buyukelcillğe gelmlş. Kendislne derhal havaalanına gidip Iran'lı Cenerale Ankara zlyaretlni ertelemesı ricasında bulunduğumu Iletme6lnl söyledım. Ertesl gun iran Şahı bir Avrupa geılslnden Tahran'a dönuyordu ÎELSIZ BAClANTISI KBİKTİ Âdet olduğu uzere butun misyon şeflorl havaalanında kendlslnl karşılamayo gitmlştlk. Tur kiye'de durum henüz oydınlığa kovuşmamıştı. Şahın benl devrlk bir Iktldarın temsllclsl olorok karşısında gormekton memnun kalıp kalmıyacağını bllmlyordum. Belkl de benden Turklye'dekl durumu öörenmok isteyecektl, oysa 24 saattlr Ankara lle telsiz bağlantımız kesllmlştl. Sadece radyodan Albay Turkeş adında bir Mllli Blrllk Komltesl uyeslnln boğuk 6esle okuduflu blldlriyi dınloylp durmuştuk. Şah uçaktan inlp once Ironlı karşılayıcılara ellnl öpturdükten sonra. sıraya dizllmiş yabancı misyon şeflerlnln teker teker ellerinl sıkmaya başladı. Tahran'a yenl gelmiş olduğum icln protokole göre sefirlerln son sırasında bulunuyordum. Şah bir İkl teşekkur kelımesl soyleyerek seflrlerln ellnl sıkıp geciyordu. Benlm önume gellnce durdu, elıml sıktıktan sonra, «Dönuş yolumdo Turklye'yo uğramak Istedlmı dedi. «Durum hakkında bllgi sunmaya hazırım» karşılığtnı ver dlm. içımden ise Şahın hemen soru sormasını dlllyordum. Şah, tHayır, hayır» diye devam ettl, ıTurklye'ye uğromak istedim ve uçağı Yeşllkoy'e Indlrterek yetkilılerle konuştum» Yetkllilerin klm olduğunu bilmıyordum ama rahatlamıştım. Sonradan öğrendlm kl Şah, Yesllköy'de yanılmıyorsam General Refik Tulga tarafından karşılanmış vo Cemal Gursel Paşa'nın Ankara'dan gönderdlğl Iki M B.K. üyeslyle görusmOştu Hava alanındakl karsıla/nadan sonra Şah lle ancak bir koz daha kondıslne veda zıyoretlml yaptığım sırada göruşoblldim. Turklye'dekl 27 Mayıs Oevrlmlnin üzerlnden Iki aya yakın bir zaman gecmış. Mlllî Bırlik Hukumetlnin NATO ve CENTO'ya bağlılığı dunyaya ilân odilmış, eskı dostluklann ve de duşmanlıklann • olduğu gibı sur duruleceğl Amerlkan Hukümotlnln tam guvenlni kazanmıs bir dlplomat olan Sellm Sarpor'ın Dışişlerl Bakanlığına getlrllmesıyle ücıkça belll olmuştu. JAH NE HİSSETTİ Sanırım kl Iran Şahı, Menderes lle Zorlu'nun Moskova'ya ya kınlaşma slyosetlne yoneldıklerl kanıoına varınca DP iktidarınını oskerı bir darbe lle duşurulmeslnden rahatlık da duymus UYANDIRILDIM: ASKERİ AT^EMİZ GELMIJ, BENıMLE HEMEN KONUS.MAK I5TİY0RDU. ACELE GıYıNiP YATAK ODAMA BıTiSjK SALONA GEÇİNCE ATAJEMİIİTER KURMAY ALBAY ZENDOR'U İKİ YAROIMCISIYLA GÖ BlR BÜYÜKELÇİNİN ANILARI... Mahmut DİKERDEM KARJIMDA BULDUM. Zeka Bulmacası I KARIŞAN I ETIKETLER (Asağıdakl bulmacayı çozmeye gtcmeden önce, v«rll*n bllgılerı bir kez daha dtkkatıl okuyun. Bu tur blimecelerds bazan dlkkatten kaçon bir kuçuk kellme, cozumun cn dnemli unsuru olur) örjnuze uc Kutu koyuyorum içınde bllyeler var. Olrınde Iki f.,'üh bılye var ikincısınde ıki beyaz bı!/e. Uçüncusünde ise bır sıyah, bir beyaz bilyo. Kutulann uzerınde, Içındokl bllyelerın rengınl gostermek uzero. etıkeîler var. Şoyle: BB (ikl beyaz), SS (Iki sıyalı). SB (Bir sıyah. bir boyaz) AncaK, otıketls'i yapışlıran kışl bir hata yapmış Hıcbır kutunun uzerınde doğru etıket yok Istodlfjınlz kutudan, istedığınız anda. bir to!< bilyo cıkarmn toi kınız var. Ancak bu Işleml isfedlğınlz kadar dovam ftttırrr>o hçılsk.nız da var. Yanı hor defasında Istedlğiniz kutudan, bir tel> bı!,e Kutulann lclne ayrıca bakma hakkınız yok. Torrtbala co!<cr g.bl bırer blrer çfkarma kaydr 11e, tüm kutulorı dogru etiketlorrek ıçın en az bilyo çıkarmanız 0e»eklr? Çıİdırtan Dehlizler SANIRIM İRAN ŞAHI; ANKARA'NIN MOSKOVA'YA YAKINLAŞMA SİYASETlNE YÖNELDÎĞÎ KANISINA „ VARINCA 27 MAYIS'TAN RAHATLIK DA DUYMUŞTU... İRAN ŞAHI Oelecefllnl göreblllyor mu?.. tu. Sonradan eöylenenler yazılanlar doğru İse. Iran glzli servislerl Turk ordusunda darbe ha zırlıkları yapıldığından haberll Idı. Bu Istlhbaratı irnniılorın CİA kanalıyla aldıkları duşunule blllr. cunku 1953 yılında Musaddık'ı devlren komployu başarıyia 8onuclandırdığından beri CİA' nın Iran haberalma servislerlylo sıkı Işblrllgl halinde olduğu bllinmektedır. Belkl de Şah, Menderes'ln Moskova zlyaretlnin kendılerlne donışılmadcn ka rarlaştırılması üzerino Amerlkalıların OP Iktldarını kaderlyle başbaşa bırakmayı uygun gorduklerlnl anlamıştı. Tahran'da ğecirdiâlm 100 günün anılan burada bltlyor. Şlmdi okurlarıma. tanıyablldiğlm ve Inceleyeblldlğlm kadarıyla, 1960' ların iran'ının slyasal ve sosyal yapısı üzerlnde ilglnc görduğum bazı bilgllerl sunmak istiyorum. Anoyasasına bakılırsa Iran «mesruti bir hükümdarlıkıtır Ama gercekto Şah Muhammed Rıza Pehlevi Musaddık'ın başbakanhk döneml dışında tüm yasama ve yurütme yetklslnl tek başına ve sınırsız olarak kullan koc yıl once (Keyhüsrev'den mıştır. Japon ulusunun tGune Muhammed Rıza Pehlevı'ye» slo şin yeryuzundeki gölgesi» dlye ganı altında iran devletinln 2500. tonımladığı imparator Hlrohlto yıldonumunün kutlandıflı hatırbıle, en kudretli dânemlnl yaşa lardadır. dığı 1030'larda, iran Şahının buSınırsız yürütme yetklslnln yagun elhıde bulundurduflu yetkllo nında yasama yetkisl de Şahın re sahlp deflıldi. mutlak denetımi altındadır. Dört Çağdıçı glbi görünen bu sı yılda bir yapılan seçlmlerde parnırsız otorıtenln kaynağı nedlr, lamentoya kimlerin gıreceğlnl gucunü nereden almaktadır? Bu Şah kendlsi saptar. Seçlm tutnsoruların karşılıöı Iran toplumu naklarını alırken tüm parlamennun torlhlnde yotmaktadır. İkl terler tarlhsiz bir ıstıfa nıektubln yıldan beri iranlılar Krallo bunu fmzalamak zorundadırlar. rının Tanrı tarofmdan verllmlş Bakonların atonmaları ve işten haklarına Inandırılmışlardır. Yüz el çektlrlimelerl de yalnızca yıllara uzanan geleneklere gö Şahın buyruğuna bağlıdır. Kablre Kral toplum hlyerarşislnln te ne üyelerl resml maaşlarından pesındedlr ve aldığı kararlardan oyrı olarak Şuh'tan özel bir ödedolayı halkına hesap vermeye nek alırlar. Bu ödeneğl kabul zorunlu değildlr. O'na körükörü etmek Istemeyen hukumete glrene Itaat edilir. Bugun blle Irun' mez. Böyloce tum hukümet meda Şahın adını bllmeyen fakat kanlzması zinclrlemo olarak ona taparcasına bağlı bulunan Şaha bağlanmış vo her turlu sotopluluklar vardır. NOfusunun rumluluğa ortak odllmiş olur. yuzde 7080'i okumayazma bllŞah ordunun da Başkomutameyen bir ülke İcln bu durum do nıdır. Cok oskl zamanlardan flol sayılablllr. Zaten Iran Şahı beri Krala gözü kapalı sadakat da halkın hayranlık duygularını duygusu subay ve erlere aşılancanlt tutmak Içln ellnden gelenl mıştır. Bugün de askeri ve slvil yapmakta, kendisinl eski cağla butun resml dalrelerin, garnlzonrın büyük kralları Daro'lar, Key lorın duvarlarında «Allah, Şah hösrev'lere benzetmektedlr. Bir ve Vatan» yazılı dövlzler asılıdır (Yarım yuvarlak blclminde ynzılmış bu üc sbzcükten Iklncısl dtekllerln ortaeında ve blraz ustundedır, yanl okunurken önce Şah sozcüğu goze carpar.) Boylece, Musaddık'ın duşurülmesınden beri, Şah ulusunun tek llderı olduğunu rahatlıkla soyleyebılmekte, cevresindeki butün devlet adamları ve polltlkacılar da bu durumu tartışmasız kabullenmektedir. Nıteklnı. 1958 yılında Başbakan olan Dr. Ikbal bir gun Parlamentoda şoyle konuşabılmıştır. «Ben Şah Hazretlerınln hızmetkârıyım Buradaki Iktldar partısı ya da muhalefetın oyunları benı llgllendirmez. Ma|este uygun gorduâu surece görevde kalır, benl artık istemedlğl zaman da glderlm > (1) Muhammed Rıza Pehlevî do (Ülkem Icın Gorevım) başlığı altında yayınlanan kltabında Anayasanın kendısine tanıdığı genlş yetkllerl sıraladıktan sonra şoyle dıyor «Danışman kullanmayı sevmedlğlm ve hayatî konularda son kararı kendım verdığlm Içın yalnızlığım busbutun ortmaktadır. Baslt sorunlar dışında, dovlet Işlerlnl on yakın akrabamla bıle konuşmam.» Şah devlet Işlerinl belkl en yokınlarıyla bıle konuşmazdı ama bu Işlerde söz sahıbı olan yabancı bir gucun varlığı da klmsenın gozunden kacmazdı. Bu guç ABD idl Musaddık'ın saf dışı bırakılmasını ızleyen donem do ABD nın Iran'dakı nufuzu görulmemiş derecede ortmıştı Potrol gellrlerlnın henüz cok du$ük olduğu (ynda 300 mılyon dolar) o yıllarda Şahın otoritesi oncellk le ABD'nln mall ve askerı dcstegıne dayanıyordu 1955 ile 1965 yılları arasında savunma butçesi uc katına cıkarılmış, Amerıkon yardımının yarısı askert harcamalara ayrılm.ştı. Ulaştırnıa hızmetlerl ve liınan ınşası projelerlne tahsıs edılen oteki yarısı da aslında, Amerıkan bırllklerınin Iran'a gellşınl kolaylaştırmaya yarıyorau. Şahın bir yandan askert butçeyı uc katına çıkarması, ote yandan ulkesınln kopılarını Amerıka'ya acması, dıştan cok, İÇG ciünuk nedenlere dayanıyordu Yukaııda sozunu ettığlm kitabın bir yerlnde açıkladığı glbı, Insanlara herşeyden hattâ gıdadan önce gereklı olan. guvsnlık duygubu lclnde bulunmaları İdl. Bu felsefenln toplum yaşamıno uygulanmosı olarak Şah vo ordu ve pollsln lylce guç lenmesl gereğlne Inanıyordu. Iç polıtlkası glbl dış polltıkası da aynı hedefe yoneliktıimzaladığı butun askeri anlaşmalarda «yıkrcı taallyetlere karçı bırlıkte mucodole» ılkeslrun bulunmosına ozon gosterdi Örneğın, Komunızmo karşı kurulan Bafldat Paktı Irak Ihtllâli sonucunda onlamını yltlrınco Amerlkalılar Bağdat Paktı uyesi dev letlerle Ikill Ittlfaklar aromaya başlamışlar. bu arada iran'a da karçılıklı yardım onlaşması oner mışlerdi Şah, ılko olarak önerıyl kabul etmlş, ancak anlaşmaya «lcerlden gelecek yıkıcı faaliyetlere karşı Amerıkan garantislınln eklenmeslnl şart koş muştu. Amerlka'nın toreddüdunu görünce de, bır ealdırmazlık Paktını muzakere etmek uzere. Sovyetler Blrlığinden bir delegasyonu Tahran'a davet etmlçtl Bunu oğrenen ABD Başkanı Elsenhovver. Gonelkurmay Baskanını homen Tahran'a göndermış, Ruslarla müzakereler ds koslllvermiştl. ABD İRAN askerı' anlaşması 3 mart 1959'da böylo Imzalanmıştı YARIN: BEYAZ DEVRİM Ml? (1) Tahran'da yayınlanan DÖNYA adlı haftalık darglnln 3 numaralı sayısı (1965), ••• ••• Tavuk mu yumurtadan çrkor, yumurtffl mı tomktan?.. Ama sorumuz bu değll. Bir rfefa bu reslmdekl tavuk degıl, kaz Sorumuz gagasından girtp, tırnagından cıkmak... Hem da sadeca 4 dakikada. GARTH SENİ VE BUTUhi .«JLOüJ.ılr RECCSlM. BAK, İjSTH/lMU. LET CtlMpE, TÜM ĞÛCUMÜ BLIBİO HKMEM KACAfJ... ) • KAÇIVOtt Yanıtlar Karışan Etiketler Bir. ovet, sod*ce bir tek bilya cekmekla tum etıketlerı doğru olarak yerleştlrebıldlysenız. bılmeeevi doğru çozdunuz demoktır Çozumün anontarı «Hıcblr kutunun uzerlnde doğıu etlket yok» cOmleslnde sak lıydı Uzerlnde SB yozıh kutudan bir bilyo cekellm Dıyellm kı sıyah. O zaman blleceksinız kı içındekl dlğer bılyenın renqı de sıvohtır. Ötekl bllye beyaz olamaz. Cünku öyle olsavdı. kutunun üzerındekl etıket doğru olurdu. Simdl bu kutunun SS o!duÇunu belırlediniz ml, BB etiketli kutunun lclnl de bıleblllrslnlz. Bu kutunun tçlnde İkl beya/ olomaz Cünkö o zuman etlket doflru olur du. ikl slyah da oiamaz O kutuyu zaten en başta buldunuz, O halde, üzerlnde eAO.ru ÛIDIM. •/APAMAZ.&H BtMA DiŞi BONO HOSUMA eirrt eiRicreKi OÖREVI DOLOREŞ Ç BB yazılı kutuda, bir be yaz, bir slyoh var fkl kutu yu belirledınlz mı, geri ko lan kutuda da ikl beyaz ol dugunu artık keslnlikle blllyorsunuz ciemektedlr. llk cektlğimiz renk beyo? olıirso, gene aynl mantıkiu llk kutuda İkl boyaz, Gzorln de SS yazılı kutudo bir sl yah bir beyoz. OcuncO kutu da do, Ikl slyoh olduğunu bellrleyeblllrslnlz. PAŞI BAMOJ KOUİNÜ C ATAH (