Catalog

7 Nayn 1975 * t ONU 0U *6C£ İB<rUft PlÂNi UYfrULAMfcÂl<. toUA\ilPl Ml ? 6İHTOPIANTIYA ABDULCANBAZ TARTIŞMA Samim KOCAGÖZ 26 iBana goraeak blr seyln var mı kızım bu konud*?. «Şlmdilik yok efendim » karşıhğını verdi Erkal ın yaptıjjı, lgi işten anlamadığımdan, şöyln dikkath dikkath bakar, inceler göründum. Sonra yine umursamaz blr ton vermeye çalışarak sesıme, «Sızlerle bıraz konuşmak istiyonım . dedim. Hepgi drintlp bana, .konuşulacak ne var kı?» gıbısine baktılar. Ist daha da Ciddlye almak ıçın, odama doğru yürüyerek, «Biraz gelir misini?', diye söylendım Kalkıp arkarndan geldiler Koltuğuma bır güzel yerleşıp, ayaklarımı da uzattım. Aklımoa otoriter bir tavır takındım. riliz, sobanın yanına. seccadenın üatUne bağdaç kurup oturdu. Fahri ile Erkal, bırer sandalyeye iliştiler. Bir sUre pençereden dışarıda uçuşan, lipa lapa yağan kan seyrettlm. Sonra söze girıştım. «Geçen 14 aralıkta olup bıtenlerl az çok öğrendlm Olaylann genel gelışımıni zaten tam anlamı ile bılıyorıım: bilmeyen kalmadı. Ne kı slzin bu olaylar içindeki özel dunımummı, başınıza gelenleri, ayrmtılan Ue bılemlyorum Bugüne dek de, açık soyleyeyım, öğrenmek içln slnirlenmln ivlce yatışmasını bekledım. özel durumunuzu da bölUk pörçUk bllmlyor değlllm. Şımdl blr de slzden dınlemek lstiyorum öz«lllkle Fahrl'nln kıırsunlanması, benl çok sarstı. Şlmdı pek anlayamazsınız belki benim duygulanmı, bır oğul, bır yeğen, giderek bir kız yıttrmenin korkusunun ne denli korkunç oldugunu GUnUn birınde, ana, baba, dayı olduğunuzda bana hak vere<pğıni7i umnrım » ÜçU de bırbırleıınm yüzüne baktılar. Sonra blr süre önlerine baktılar. Fahri, şoyle bır doğruldu. «Anlntavım baba » dlye sÖ7e başladı, «Olay Rtlnll, hanl Battal Mehetoghı arkadasımnrm öldUrüldüğU gün, sabah erkenden evden çıkmıştım. Ya^ıhaneye ıığrayıp, sızin dosyalanni/ı gıdeceğınız mahkeme dosyalaıını hanrlayıp, sonıa da Agır Ceza daki sta| yaptıftım mahkeme kalemlne gidetektim Bızım buradan Bevazıt Meydanına geldıglmde, baktım, ortalık kalabalık, kaynaşıyor Merak edıp dolmuştan indim Hpmen karşıma arkadaşlar çıktı, Maçka'da, GUmüşsuyu'nda büvük olaylar çıktıgını, ıkl gündılr geceli gUnduzlü olaylaıın slırıip gıttığını söyledıler 'Ieknik Universıtesındeki, Maçka Maden Fakültesindeki arkadaşlarm lmdadına koşmak gerektiğine karar vermlşlor. Her/Jler, camllerde toplanıp toplanıp; sdzüm ona namaz kılıp kılıp (huruç) edıyorlarmıs Yol kesmeteı, loplu halde fnkültelere giden arkâdaşları sıkıştırıp dbvmeler. Bınaları işgallerl Iş boguşmaya donüşmüş Bı/ını arkadaşlar, gıdıp bakacağız ama toplu gıdersek, polls bırakmıyor, her >erl tutmuş Üçer beşer Ridıp, bir sait sonra Gümüşsuyu'nda, Teknık Ünıversıtenin orada buluşalım kararı alınnuş. Aklıma birden Filız, geldi. Onu aramava başladım Tesadıif Fılız'i, ıkı kız, üç de erkek arkadaşla bırlıkte Keyazıt Camlsinin arkasından, Sahhaflar Çarşısından Kapalı Çarçıya doğru yurılrken buldum Arkadaşlar, düzenli eyleme geçmişlerdl; grup gnıp dagthyorlardı karşıyakada birleşmek Içın. Bana takıldılar: «Senin öğrenoılıgin btttı, işımıze kanşma'» dediler Elbette katıldım onlara Dolambaçlı yollardan karıjıva geçip GUmUisuyu'na, Teknik Ünlversıtenin yöreslne geldiğimızde bir de gbrdük ki ortalık sava? alanına dönmliş' Bıiîimkıler bir yanda, saldırganlar binalann içinde dışında sopa, sille tokat, yumruk gırışmışler. Içerdeld arkadaşlar, kondorlarda, derslıkleıde herıflerle u6ğüşüyor; dışaıdakller, caddedekıleıle kan revan ıçınde boguçrnakta. Polısler seyirci; seyirci ya ortalıkta bir dlü var, onunla ilgılenir gorünuyorlar. Adınm Battal olduğunu ögrendığımız ar1 kadaşımız gıttı gıder Bizım, Istanbul yakasından gelenlmn bır haylı kalabalıkJaştığını gören polis, hemen blzi kordon altma almaya gıııştı. Cop mop yüklendı bıze. Doftüsen iirkada^ları yalnız bırakacak değıldık. Kordonu yarıp gıriştık biz de Blzim geldığimizl, yardıma geldigımizi goren fakültelerın ust katlaıınâakı arkadaşlar, pencerplerden saıkıp Dağbaşım Duman Almış! marşını soylemeye başladılar. Marş caddelere. mevdanlara yayıldı. Husla, ağlarcasına marş soyluyoıduk. Saldırganlaıı çevırmeye, kıstırmaya başlamış, Unıversltenın kapısına dayanıyorduk kı polısler, saldııgaıılan koııımttk ıçin ıyu e bıze gıriştıler. Kapıya yaklaşıyorduk ki avluda. bır koş>eden üç kı^ı vere ço mclmış, bırınin elınde tabanca bıze ateş edpı tk. Aıkamda Tılız vardı; onun yanında bır kız aıkadaş daha Onların berısınde Uç arkadas Kı/laıı, kapıp yeıe vattık. Bi/e ate«i edeceklerın aıka sından bızım uç arkadaç belirıverdı Birer tekmede herıfleri veıe yıktılar Bir arkadaş, «Burada silâhlılar var'» dlve bagırdı Mll let bızim yakaya yoneldıgi sırada, Ikı polıs de gtiya bunlnrı tutmaya koştu ama herifler, kalkıp kalabalığa karı^tılar Kovııla yalım dıye bı/e hamle ettıkçe, polıs, onları yaknlamavı hırakıp bize engel otmaya çalışıyordu Arkadaşlarm çogu •Battal ı "1dürenler'» dive bağırışıyorlardı Bı/, ketıdıınuı loparladık ka çanları gözUmüzla once dikkatle izledik Kalabahktan sıvrılmışlardı üçü de . Bız de sıyrılıp ızlomeye başladık Ünte arkıtdan Taksım Gazınosunıın bulundııgu caddoye çıktılnr, «polısm gorevi bı/o duştu, gıdeceklen yen saptayalım » dedı Tuplucı ytııumüyorduk; teker teker. ikişer ktşi kuldırımda İKİİyorduk kaçanları Onlar, ağır ağır yürllyor, orıcelerl blzi fark etmivorlardı. Taksım'den Tarlabav caddesine saptılar Biraz hızlsndık birim kendılerını i7İorlı^ımuı finU.clıidi; hızlandılar Artık o >(jkak scnın bu sokak bentm, Taılabaşı bemtinl, kiml yuıu\pıel< kımı koşa rak harmanlamaya bifjlartık «Bır çıkmaz soka^d Riıselet '» flı ye söylenıyordu kımı arkadaşlar Bu kovalamaca bır haylı uzun sürdü. Sonunda kendımi7i şiijhanede, daha >;onra Unlvapanı Köprüsunun ustunde bulduk. Yüz metra önümüzden koşmaya baçlamışlaıdı Bız de koşmaya ba^lıyorduk kı Fılır, «Arkamı/^ dan polıs aıabası gelıvor » diye bagırdı. Yavaşladık Onumtız dekıler de ^avaşladılar. Polisler yaklaştı blze, bır komiser, 1 «Noreye boyle bre yezitler » diyerekten arabanın içindcn bagırdı. Içımızden bır arkadas, sat saf, «Siz, bizi bırakın, şu ilprıdc ki Uç kısı \ar ya . onlar silahlı, yukarıda bizi kurşunlayanlar » dıye karşılık verdl Komıser «Siz, baiın gidın evlerinlze, bır nn ların icabına bakari7 » diye çıkıştı Bastılar R»za, dndekılPre yetıştıler. Sonra bıraz vavaşlayıp, birseyler konuştular Çekıp köpruntın ote başını bulup gözden yittıler. Biz, izlenıeyl sürdurıiyoıduk Polisler ortadan gitmi*lerdl. Uzatmayalım. bu ke<! kendirnui Fatıh'in arka sokaklarında bulduk Î7İerinı yitirdlgırnizı sanıyorlardı. Tam bir dar sokakta kıstırdıgımızı sandık. (DEVARII VAB; Amerikan dış politikasında Türkiye Doç. Dr. Oral SANDER Ambargoyu hafifleten, Türkiye'nin Ortadoğu açısmdan önemidir Truman Doktnni, ABD'nin TUrkıye ıl* ilişltilennin gelişmeslnde baslangıç noktasını olustur maktaydı NATO'ya giriş ıse, iki ülke ara.sındakı ilışkılerın yo|un laşmaAim sağlayan va Ttlrkıye nm savunma stratejisı açısından son dficce onemlı sonuçlar rio ftııran bir olaydır BugUn, ABD karşısıııda durumumuzu saglam bır biçımde saptayabılmek için omplıkle ABD nm Tuıkıye'nın bu ittıfaka gırmesıne neden ızın ver. dıgının iyt bıhmnesı gerekır Bunun temelı 19"îO lerden sonra ABD nm strateiik dUsUncesind» yatmaktadır. Bu düşunce çoyl» ö^etlenebıhr. AJII nokla: Osler ABD'ye göre, 1950'lerde SovyetlfMin B.ıtı Auupa'va saldırması durumunda NATO ikı ayrı savaş aıasydd kalacaktr (ı) Avrupanın işgalini wıgellemeîc ıçın General Elsenhowsr taıafından gırışilprek harekat (ıı) ABD &tı<itejık Hava Komutanı Genpral Lemay'ln komutası nltındakı stratejık uçalUAnn atom bombalan ile Sovyet silah Uretım merkezlerınl tahrip etme haıekatı Bojlece, General Etsen İKmor'ın karşı koyacağı Sovyet ordularma tak\ ıyp gonderılmeil onleneı ck ve bovyptlerın aavaşı sUrdürmesl olanaksız hal« geleAncakr'A'rnerikan^slfafijm' bom bardıman uçaklarımn btlylık çogımluğu orta erimli (menzilli) uçaklardan oluştugundan, biınlar us olaıak Kıta Avıupasından yararlanamıyacak durumdaydllaı Bu yüzden, Amerikan stratejısı, Sovyetlere daha yakm topraklarda. Ornegın TUrkiye'de, ttslero gerpksınme duyuyordu îşte, ABDnin Türkiye'yi NATO' ya almasımn en önemli nedenl, TUrkıye'nin Sovyetler Birligi'ne oograf! vakınlıgıdır VVashing ton a göre, Batının savunması bir «ılerı strate|i»ye dayandırılaraktı Yani bir Sovyet vıldımına karşı NATO'nun savunBcagı hat Sovyetjer'le ılk tpma^ bolgesınden gpcecek saldırı burada durdurıılmağa çalıjılaraktı BİR AMERIKALI HÜKÜMH YETKilıSI 1951'DE JÖYLE KONUJUYORDU: «TURKİYE'DE DOSI ÛLMAYAN BıR DEV LETIN EGEMENLİGI, DOGU ılE 6ATI ARASINDA ÖNEMLİ UIAJIM HATLAKINI KE5EREK. GÜNEYOEKI ROL LUNÜ HAYATI PETYOIAÇACAK, KAYNAKLARININ ELDEN ÇIKMASINA AFRIKA'NIN KAPI5I OIAN DOGU AKDENıZ'iN KONTRO OLANAKSIZ KILACAKTIR> SOVYETLER İLE ORTADOĞU PETROLLERtNE COĞRAFÎ YAKINLIGI TÜRKÎYE'NİN NATO ÜYELÎĞtNİ SAĞLAYAN ETKENLER OLDU AMERİKAN STRATEJİK BOMBARDIMAN UÇAKLARININ 1950 LERDE DAN BÜYL'K ÇOGUNIUGU ORTA ERıMli KITA (MENZıLLı) AVRUPASINBU YÜZYAKIN OAMA OLDUGUNDAN, BUNLAR ÜS OLARAK YARARLANAMAYACAK DURUMDAYDILAR. DEN AMERİKAN STRATEJISı. SOVYETIERE TOPRAKLARDA; ME ORNEGıN TURKİYE'DE. DUYUYORDU... «Yumu}am<» sonucu Kısaoa, Türkiye nın NATO'ya almmasının stratejik açıdan nedenı SovvcUeım olası blr s.Udı rı alanını genişleterek, Batıh mullpfıklrıın askpr savısı \e sı lah bakımından Sovyet blokundan çok daha zavıf bulundujfu Avıupa Uzerındeki askerl ve Mvasal baskı\ı hafifletmekti Dogtı Batı \umu?aması (detann sonucu Avrupa statüko^unun ikl blokça da kabul edildiRİ bugUn, Avrupa U7erlndeki askerl ve 1r yasal baskının 19 )0'lpre oranla çok azaldıgını bu gerçek karşışmda Turkıyp nın NATO'ya alınmn^ını gerektiren bu öğenin ortadan kalktıftını sövlpmek, «anınm yanlıs bir dpgerlpndirme olma? ÜSLERE GEREKSINuASK\N F.ÎSFNHOVVER İle BAŞBAKAN MKNDERES ABD, Türkiye nln NATO'ya girmeslne yeşll ısık yaktı.'. kapısı olan Doğu Akdeniz'in kont rolünU olanaksız kılacaktır » Ivte, TUrk Amerikan ılijkılenm etkileyen ve değişmeden bu püne kadar gelen etmen budur. Eğer ambargo haıifletılmişse \e Amrrikan hüktınıetl bu konuda Turkiye'ye yardım yanlısı gdrünınüşîe, bunıın nedenınl burada, \anı TUrkıve'nin Ortadoğu açısından oneminde a/amak gerekır. lız«» ptmek için genis ordular orgütlenme yoluna gidümeliydi. Boyleee, ABD'nin askerl karşılıgı daha inanılır blr duruma gp tirilerek, sınırlı savaş düzeyinde görelı bir «stabilizasjon» sagln nacak, ABD'nin strateilk üstun ltlgü, aaldınnm genel bır savasa varmasını engelleyerpkti olan nllkleer denge sonucu gcleneksel kuvvetlerın kazandıgı on celık \o bu durumda 22 Türk tu menınin oynayacaftı rol oldugu da unutulmamalıdıı Bu yu/den. dunku yazıda degındıgımı/ ve Truınan Doktrinınin amaçlan arasında savılan. Türk asker mev cudunıia % 30 ındırım saglanama Oz blr anlatımla, NATO nun 11V2 şubatında kabul ettıftı stra tejl, yaygm olan kanının aksıııp, «topyekım karsılık» dpgildır Tllr kı>P açısından durumu desprlon dıretek oluısak, Tılrk jrinptuıla rının NATOja girerken onemlı düşuncelerınden birı de ABD naklanm arkalanna alarak, Sov yptlpı Bırliftınp karşı Kuvpnllklert nı tam anlamı İle sagladıkları dü stıncesijriı Oysa, «N S C «flııdcn goruvoruz kl, bu tam anlamı ile geıçpklPTim dpgıldır Bir inımli kirar Bu anlayış sürdUrtllerek. Koa»eyde NATO'nun savunma gtU Unün arttırılması Uzerındo anlatmaya varılmıstır Bu açıdan Kon spyın aldığı şu karar önemlidır «Halihazırda NATO üyelerinın karşı karşıya bulunduğu tehdıt, kuvvetlerın derhal arttınlmasını gerekli kılmaktadır En yUksfk düzeyde savaşa hazıı früçlerın, saldırıya karşı surekll olarak etkili bir caydırma ogesi olabilme si için, bu RÜÇ arttırmanın çejit Iı ögeleri arasmda denge saftlanmalıdır » Yani. veni gtratejıye gör« a^U dost lllkelerdeki Usler, ABD'nın hava üstünlügünU perçlnleyecekse aynı biçimde dost UlkPlerın silnh altında tutacftkları geniş or dular da savaşın sınırlı tutulmasını lajflayacaktı. Böylere ABD, ilk darbeden kurtulmuş olarak, duruma ne biçimde mUdahale adereglnp karar vermek için z«* mRn kayanmış olacaktı. Burada ABD açısından, Türkl ye nın NATO ya alınmasmı gerek tiren ögelerden blrinin. iki bılyuk devlet arasmda kurulmakta Topyakfln kırtılık Türkiye'nin NATO.ja girmesinm re»men gerçeklejtıgi şubat 1P32 NATO Bakanlar Konseyinin I.ızbon toplantısında, Türk hü künieti Sovyetler Bırlıgıne karşı güvpnliğinl tam anlamı ile sagladıgj görüsündevdı NATO'nun 1949dan beri resmi stratejial oldugu varsayılan «topypkıın karşılık»a (massıve retalıatıon) göre, nUkleer karşılık tpn dıdı Sovyetleri, gıri?ecegi gelensksel ya da nUkleer saldından «avdıracak, böylere NATO üyelprinln üzerıne ABD'nin koruyucıı ıı nUkleer gemslyesı» açılmıj olacatı. Oysa, yukarda adı geçen I.ızboıi toplantısında «N S C 68» başlıflı ile, Amerikan Ulusal Oü\pnlık Konseyinin bir raporu NATO'nun resml atratejist olaınk kabul edilmlsti. Giris seremonilerinın hevecanı içinde TUrk hükumeünin üzerlne düşmedigl bu rapora göre, Sovyet tehdidlnı lavunm» çabaları ile «notra Türkiye'nin Orfadoğu actsından önsmi nva karşı nlikleer sllâhlarla karşılık voımek «slnegı çekıçla öldür meğe çalışmak» demekti NATO bolgesine bir saldın du rumunda tıye devlptlerın gelenek srl sılah guçleıi bu saldırıyı bır sııre oyalamalı, ABD'ne Sovyetler Bırlıgı ile gdrüşme olanagım vs ıpfek bır «ara» sağlamalıydı An rak bovle bır aradan sonra nukleer karşılık tebdıdlnde bulunula bılııdı Nukloer »av«ş «olüm» de mpk olacagından, «en hayatı so runlarda ve en umitstz durumlar da» kullamlmalıydı bu, tehdldın gerçpk VP. inandmc» olmasına bağlıdıı Yıne Johnson mektubu, tehdıdın inandırıcılığını gdlgeleyeopk bir belge niteliftındedır Ayııca, boyle bır tchdit Sovyetler Bırılgının Amerikan üs lerıne taktik bir nUkleer saldın sını o noktada durduracak gtıcs sahıp olsa bıle, Türkiye için zaman artık çok gpç olaraktır Tıir kıye'nin NATO ve dolayısıyla Amerıkan strateıısındekı bu tehll kelı durumu, Türk dış poliUkası nı planlayıp uygulayecaklann gozunden kaçmamahdır. Turkıye «kanıl ulk«« ls« Burada şnvle blr soru akla ge lıvnı Turknp ınln «kanat» ulkPİe re yapılacak bır saldırının bu ka iPKomp gnıp glrmcdifıne kım karar vererektir'' 1964 Kıbrı* bu nahmı sııasında gonderllen ve ilerıkı \nzılarda PİP alaragımız Johnson Mektubunun ıçeısınde npler bulunduğu hatırlanırsa, bu sorunun vanıtı bellıdir ABD Baş kan lohnson bu mektubu lıe val ni7 Türkive n1n Kıbns a mıidaha İPsını engellempgp çalışmamıj, a\nı 7anianda Tıirk hukumptnıp bu «en.eiii clt> ac ı bu biçimde ha tırlatnııstır Kara gucunde ırtıj «E^nrk karşılık» stratpıısınln en nıantıki sonucu, NATO'nun kara güüınde bır «rtısı Rerektırmesiy dı Bır «araımın saglanması ıçın NATO'nun geleneksel güeUnun bplli bır «Ure Sovvetler Birliğınl tutması gerekiyordu Büyük ölçü de bu yüzden, ABD 1960 lardan sonra siirPklı olaralc NATO mın öteki ortaklannın ittifak lçındskl VÜkİPiinın arttııılmasına çall»mıs tıı \e bılrlıgımız kadarı İle hâlâ çalışmaktadır. TUrkiyp'nın NATO'jn ifirittMİ, TUrk Amerikan ilıskıleunın orga nik bağlarU yoğunlaşması sonu fıımı tioğıırmus \p ıkı tılke arasında onemli ve savıları bir hay li kabnnk lklll anlaşmalar agl örulmUştür. ABD açısından rılrkiye'nln NATO ya almmasının bır başka npdenı lip TUrkiyp'nın, Ortadogu pptrollerinln kilidı olarak grtrülmeM ve ABD'nin Ikinri DUnya Savaîindnn sonra pdPrpk rinpm ka7«n«n Ortadoftu bHlgeM dpvlptlerı ilp ili«kılPrindp Tilrklye nin ıyi bır kanat olu^turmasıdır 1951 vılında bir hukümet yft kllıst Ampvtkan Knnîreslndp şu ılgınc nçıklamada buluınıyor «Ttirkivp'nın «îovvrt w n " i d » kl cogrnfı konumu bu dpviptı NAIO IİVPSİ tıikeleıdPtı «tratPİİk bakınıdan çok daha onemlı bır duıunıa «okmus bulunmHktadıı Bu bnlgpdP dcıst olm,ı\an bır df>v letııı PEempnlıfi. Dofu ile Biıı arasında onemlı ulnsım hatları nı ke«pcpk filnrvripkı ^^' atî DPt rol kRvnaklarının eldpn çı'cms«;ına yol açacak, Afrıka'nıı. Sineği çekiçle ofdürmemell So^JPtleıın 11 ">7 Mlınria ııziva bir uydu veıleşlırmesı (bputnık) VP bovlppp ıızıın erımlı furploıe sRhıp (ildugunun anlaşı'masıvla, Ameıikan tnpraklannın aınk Sovyet nUkleer silalıUrına açık duruma gelnıesı, AKD acısıncİBn yeni bır stratejıvi gprektiımıştir «Esnek karşüık» (fle\ıble response) Bu «N S C bR»ln bır rie\amı gibi görünürse de stratejiye vcni oğeler getırmpktpdır ABD'ne göre, ntikleer olmayan bir saldı Tehdidln inandırıcılığı Snn 7amanlarda, «psnek karşılık» strateıısindakı nükleer tebdi dın Sovyetlpr Bırlıgının gelenekSPI sılahlarla saldırıda bulunma olasılığını azaltacagi yolunda «rtrüşlpr one sunilmUştür Ancak, Y A RI N : IKiLi ANIAJMALAR GARTH TiFFANY