Catalog

Ekonomi Ekonomi »». Ekonomi Ekonomi .«. Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekondmi .... Ekonomi Ekonomi ... I Cephe Hükümeti 1976 yılı programında tahrifat yaptı Cephe partilerinin 1975 Programının Resmi Gazeteyt verilmesi sırasında yapmış oldukian değişikliklerin er, önemli bölümünün Programtn toplumsal yaptsım belirleyen *sosyal sektörlertde eerçekleştirüdtği anlaşılmaktaâtr. Cephe partileri. Yüksek Ptanlama Kurulunun teknisyen üyeleri üe Cephe partileri başkanlanmn imzasmı taşıyan 1976 Yıit Programmm sosyal seklörlerini bİT kenara atarak yeni bir program yazmışlardır. Devlet Planlama Teşküâh tarafından hazırlandtkîan sonra Yüksek Planlama Kunuunda gcrüsülüp kabul edüen liıt Yth Programtmn toplumsal içeriği üe Resmi Gazete'de yayınlanan 1976 Programındaki sosyal sektörler bölümü birbinyle taban tabana zıt bir görünüm vermektedir. Değişiklikler. Türkiye'yi toplumsal sorunlan olmayan bir ulke olarak gösıermeyi amaçlamaktaâiT, İJJİ2İİİC DPT tarafından hazırianan Programm 494'üncü paragrafmda EĞÎTİM SİSTEMİNDE İZLENEN DAR BOĞAZLAR] VE ALEMAN ÖNLEMLERİN YETERSİZLİ6İNİ GÖSTEREN BÖLÜMLER DE DEĞİŞİKLİĞE UĞRADI • • YÜKSEK PIANLAMA KURULUNDA GÖRÜJÜLÜP KABÜL EDİLEN PROGRAMIN TOPLUMSAL İÇERÎĞİ İIE RESMİ GAZETEDE YAYINLANAN METİNDEKİ TOPLUMSAL DEĞERLENDİRMELER TABAN TABANA ZIT NİTELİK TA5.IY0RIAR. • İS.SİZIİGE İLİS.KİN DEĞERIENDİRMEIER DE NİHAİ METİNDE YÜMUJATIIDI. • TARIM İŞÇÎLERİNÎH DURUMU İLE İLGİLİ BÖLÜMLER DE SANSÜRE TABİ TUTULDU. RESMİ GAZETEDE YAYINLANAN PROGRAMIN. 6AŞBAKAH DEMiREL'iN iMZALADIĞI 1976 PROGRAMI OLMADIGI ORNEKLER İLE ORTAYA KONDU. • «îsuiik sorunu 1975 ı/Uında da kendini olanca agırlığıyla duyurmaktadır* ifadesi yer almıştır. MC bu ijadeyi, cpianda öngöriüen seviyede yotırım vapumasma rağmen* ifadesiyle uumusatmış ve issizlik surunundaki toianca ağırlfğıyla* tanfmlamatmt çtkarmıstır. 195'inci paragrafta yer alan ttoplam işgücü talebinin 1973't» vüzde 62,8'ini karşılayan tanm tesimt, topraklann bötüırmesi ve larımsal verimlil'ığin arttırümaması nedemyle lopraktan kopma olgusunun sürmesi sonucu, 1975'dt loplam işgücü talebinin yüzde 50,8'mı karşılar duruma gelmistir» tfadesi de MC tarafından ieğiştirümiştır. Resmi Gazete'de ucyinlonan metinde. ttoprakların bölünmesi ve tartmsal verimiüığin irttınlmamast nedeniyle topraktan 'topma olgusumm sürmesi sonucu» ifadesi çıkanlmışttr. ücretlerîne ilişkın bazı bölümler 1976 programm ın nihai metninden çıkanldı PROGRAM 1975 YILINI BAŞARILI GÖSTERECEK BIÇIMDE DEĞİŞTİRILDI Hüseyin MERTOĞLU Devlet Planlama Teşkilâtı tarafından hazırlandıktan sonra Cephe partileri liderleri ile dört memur teknisyenden oluşan Yüksek Planlama Kurulu tarafın dan görüşülerek kabul edilen ve imzalanan 1976 yılı programının. Resmi Gazete'de yayınlanmadan önce tahrif edildiği saptanmış tır. Yüksek Planlama Kunılu üyeleri ve programı hazırlayan Devlet Planlama Teşkilâtı'nın Iktisadi Planlama Dairesi Başkanı Hikmet Çetin ile Sosyal Planlama Dairesi Başkanı İçen Börtücene, MC Hükümeti'nin Başkam Süleyman Demirel'e bir yazı yazarak tahrifatı örneklerle açıklamışlar ve Resmi Gazete'de yayınlanan programm, Demirel'in de imzaladığı 1976 programı olmadığını ortaya koymuşlardır. Ttirkiye'de yıllık programlarm hazırlanmaya başlandığı 1963 yılından beri geçen 13 yılda ilk kez ortaya çıkan program tahrifatına MC Hükümetinin MSP kanadmın katılmadığı saptannuştır. MSP'li politikacıların yönetimindeki bakanlıklan ilgilendiren konularda 1976 programında değişiklik olmamıştır. Değişiklik, APIi Selâhattin Kılıç ile Yılmaz Ergenekon'un başmda olduğu enerji, maliye ve para politikaları alanlarında ortaya çıkmıştır. Bunun dışında 1976 yılı programının sosyal planlama ile ilgili bölümleri tümden değiştirilmiştir. Planlama Teşkilâtı tarafından hazırianan 1976 programında Türkiye'de fiyat artışlannın 1974 yılı hazıran aymdan başlamak üzere «hızını azalttığı» değerlendirmesı yer almıştır. Resmi Gazetede yayınlanan belgede ise bu değerlendirme bütünüyle değiştirilerek «fiyat artışlan 1974'de artarak devam etmiş, 1975 nisan ayından itibaren hızı azaltılmış ve fiyat istikran sağlanmıştır» denilmiştir. tktisadî Planlama Dairesi Başkanı Hikmet Çetin ile Sosyal Planlama Dairesi Başkanı İçen Börtücene, 30 ocak 1976 tari Değişiklik, AP'li Selâhattin Kılıç ile Yılmaz Ergenekon1un başında olduğu enerji, • maliye ve para politikaları alanlarında ortaya çıktı. • Onüç yıldan beri ilk kez ortaya çıkan program tahrifatına hükümetin MSP kanadının katılmadığı da bu arada saptandı. Fiyatlar MC Hükümeti 1976 programmda tahrifat yaparken, programlan tutarlı birer ekonomik politika belgesi yerine birer politik propaganda aracı olarak gördüğünü ortaya koymustur. Devlet YORUM BÜTÇE VE PROGRAM ELEŞTİRİSİ ELEŞTİRİ üzerlne bir atasSzO var. Bu ılasözüne göre eleştiri çuvaldızla ba}lamah. Çuvaldız önce basına batırılmalı. Sinemalar vt •İlence yerleri kadar büyük basın da televlzyonun rekabetinde. Sadun Tanju'nun açıkladıiı tiraj sayıları bunu açıkça gösteriyor. Cem gldiyor, Yalçıntaj gidiyor, Karata} gellyor. Bu arada kütlelerin billnci artıyor. Sosyalist örgütlerdeki geli 5 meler, büyük basını da tclevizyonu da ilgilendirmiyor. Ama dig>r partflcrin görüfleri, dünyada ne olup biltiği, belli bir seçme ve tahrifatla da olta, televizyon ekranına yansıyor. Kutleler, büyük basından bir gün önce bunları duyuyor. Büyük basına i} azalıyor. Tek istisna I I * lirajlar duşüyor. Düşmeye de devam edecek. Kaçınılmaz. Basında fiyatlar da yükselecek. Bu da kaçınılmaz. İLERİ kapitalist ülkelerin bir $üre önce yaşadıklarını Türkiye bugünlerd* yafiyor. Kapitalistleşme gecikerek başladığı İçin sorunlar da arkadan geliyor. Daha ileri kapitalist ülkelerin basını televizyon rekabeti kaışısmda arastırıcı habercilik dedikleri bir yolu denedi. Bunun en belirgin örnekleri ekonomi alanında ortaya çıkıyor. Türkiye'de de büyük basın bu alana yöneldi. Ekonomi siyasal haberlerle yarışır hale geldi. Ancak, eski alışkanlık ve gelenekler devam «diyor. Hazırcılık ve hazırı kullanma, ekonomi alanında hali en yaygın habercilik yöntemi. BÜTÇE denllince akla yalnızca bülçe gerekçesi geliyor. Bütçe gerekçecinde hazır tablolar ve bir kaç kli^e söz var. Bütçe Yasa Tasarısı ise «ıkıcı. Bir yığın madde. Yalnızca maddeler sıralanmi}. Bütce Yasa Tasarısını okumak zahmete değer bulunmuyor. Halbuki bütçe yasa fasarısında her yıl tinci» hazineleri gizli. Bu ' y ı i d a a t u . • ' • ••" • • » "• • • • • YALCIN KÜCÜK T»rım VC partileri. topltımsal yamdaki iüzensızlikleri sımrlt olçuae de Jlsa belirten 1976 Yıh Programı tükümlerintn bütününü sansür ttmiştir. 497'nd paragrafla tanm Şçilerinden söz ederken kullamlan 'tanm kesiminde göruien cüce sletmelerin yaygınlajman ve oprak toplulaşması sonucu <ayüan hızla artant ifadesi üt ısendikalt jjçi sayısındaki artişa :arstn. tanm kesiminde çalısanlann kgütlenmedikleri gö'zlenmtkttdir» görüşülmesi sırasında, Ecevit'ln llderliğlnd» Halk Partisl, en tutarlı, en bilinçli v* en inatçı savaşlarından birisini vcrdi. Bu flamn faşist bir plan olduğunu, ülke çıkarlarına kökten aykırı nitelikler taşıdığını açıkladı. Zamanın 12 Mart hükümetini düşecek kadar zorladı. Hükümet kurduğu zaman da, bu planı değiştirmtyl planladığını açıkladı. Üçüncü Beş Yıllık Planın Türkiye'de faşizm yolunda geliştirilmiş en tutarlı ekonomik sistemi ortaya koyduğunda hiç kuşku yok. Şimdi ana muhalefetin en muhalif, en demokratik sol üyeleri, bu faşist plana uymadığı gerekçesiyle bu bütçeye muhalif kaldıklarını açıklıyorlar. Gülmek ml, ağlamak mı gerekiyor?.. BIRAKIN soyut lâf cambazlığını. En azından bir kez, bütçe yasa tasarısını okumak gerek. Okunursa bu bütçeye tutarlı bir biçimde muhalif olmak için tutarlı gerekçeler bulmak çok kolay. Bu bütçe, M İ T bütçesi. Bütçe Karma Komisyonu karar almış. Bütün ödeneklerde yuzde iki indirim yapılacakmış. Ama jandarma, emniyet, savunma ve M İ T butçeleri, bu indirimin dışında. Neden dışında olsun? MİT, bu ülke için, topraksu çalışmalarından, elektriklendirme çalışmalarından, yol çalışmalarından daha mı önemli. Zaten dünya kadar para ayrılmış. Kütlelerin, su, elektrik, yol gereksinimlerinı MİT ml karşılayacak? MİT'e çok para vermek, kütfelerin karnının doyması mı demek?.. SONRA cephe hükümetinin yasa tasarısında, Karma Bütçe Komisyonunun yalnızca numarasını değiştirereK 16'dan 97ye çıkardığı, içeriğine dokunmadığı madde var. Buna göre M İ T için ithal edilen hampetrol ve hampetrotden elde edilen ürünler vergiden bağışık tutulacakmış? Kimin vergisini kimden almıyorsunuz? M İ T , Hazine'ye bağlı bir kamu knruluşu değil mi? Böylece <tol*mba«lı ve gizli yollardan MİT'in ödeneği neden artırılıyor? Sonra MİT'in petrol kullanımı ne ki? Normal blnek taşıtlarının dışında mekanize birlikleri .ml var? Sonra aynı maddedeki bu yolla getirilen hampetrolden «elde edilen ürünlerin ciheti askeriye ve Milli İstihbarat Teşkilâtına tahsls olunmayan kısmı yukarıdaki istisnadan faydalanamaz» hükmünün anlamı ne? MİT'in ya da M İ T için başka kuruluşların hampetrol ithal etmesi mi söz konusu? Şimdiye kadarki uygulamaya göre, böyle bir şey olamaz. Bütün kamu kuruluşlannın petrol ihtiyacını ulusal 'petrol dağıtım örgütü karşılar. BÜTÇENİN enflasyonist niteliğine gelince. Enflasyon, bütçe açıkları ile ilgili görülüyor. Ancak bu görüş çok eskidi. Daha önce de yazıldı. Türkiye'de enflasyonun temel kaynağı kamu kesiminden özel kesime taştı. Kapitalizmin gelişmesine paralel olarak yeni yönler, yeni oyunlar ortaya çıktı. Bu oyunun özeti şöyle: Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği, 197i Bütçe ve Program ile ilgili bir rapor hazırladı. Buna göre, 197i Bütçesinin açığı 21 milyar lira çevresinde. Geçen hafta, Cumhuriyet'te yer aldı. İşin içinde ve işi bilen kimselerin katkısıyla hazırianan raporun tahminlen son derece güvenilir. Bu yüzden bu bütçenin enflasyonist olduğunu söylemek mümkün. MÜMKUN ama pek doğru değil. Doğru olmadığmı göstermek için kısa bir parantez gcrekli. Türkiye'de plan düşmanı hükümetlerle çalısa çalışa plancılar da yeni yöntemler geliştirdiler. Ülke ekonomi si için söylemek istediklerini, her yılın plan ve programında değil, bir önceki yıl ve dönemin değerlendirilmesi sırasında îöylüyorlar. Plan ve programlarm ilk bölümlerinde, bir önceki yıl veya dönemi değerlendirirken teknisyen namuslarının gerektirdiğl «kurtlarını» döküyorlar. Geçmişe geçmiş diyen politikacı bakanlar da bu değerlendirmelere pek aldırmıyorlar. Faşist Üçüncü Beş Yıllık Plan da böyle. Üçüncü Beş Yıllık Planın değerlendirme bölümü son derece değerli bir çözümleme ve belge. Ceph* Hü kümetinin büyük tahrifatına ugVamssina karşm, 197i Yıh Programının Resmi Gazete'ye yansıyan değerlendirme bölümünde d» degerli çözümlemeler bulmak mümkün. CEPHE Hükümetinin Resmi Gazefe'de yayınlanan programm alfıncı sayfasında oniki numaralı tablo var. Bu tablo şunu söylüyor: Sablt fiyatlarla yapılan hesaplara göre, kamu yatırımlarının gerçekleşme oranı 1973 yılında yüzde 83, yetmişdört yılında yüzde 79 ve 197S yı'.ında yüzde 90. Yıldan yıla dalgalanmanın özel neden leri ayrı. Ancak eğilım kendisini gosteriyor. Kamu yatırımları devamlı olarak konulan amaçların gerisinde kalıyor. Aynı tabloya göre özel yatırımlarda gerçekleşme oranı, sırasıyla, yüzde 123, yüzde 11i ve yüzde 111. Hükümetler gelip geçiyor. Kamu yatırımları için ayrılan ödenekler kullanılmıyor. Özel kesim ise cömert hedeflerini de aşıyor. Her yıl sonunda da kamu yatırımları aksatıldığı için, bütçe başındaki açık. bütçe sonunda daralıyor. Oyun, böyle oynanıyor. KAMU KESİMI enflasyoncu gösterilip, asıl enflasyon kaynağı gizleniyor. Asıl enflasyon kaynağı Uzerinde daha önce duruldu. Şimdi yalnızca güncel bir örnek. Örneğin tablosu, bu sayfada. Ocak sonu itibariyle bu yılki ithalat gideri, geçen yılla karşılaştırmalı olarak, görülüyor. Bu yıl, g«çen yılın üçte blrinden az. Cephe Hükümeti geçen yıl her ay yanm milyar dolara ulaşan ithalat yapıyordu. Şimdi ilk ayda 100 milyon çevresinde. Neden? Geçen yıl mı fazla ithalat yapıldı, bu yıl mı eksik ithalat yapılıyor? Hangisi yanlış? Geçen yıldan dövizleri hoyratça kullananlar uyarılmadı mı? Geçen yıldan bu ay bilinmiyor mu idl? Blliniyordu Geçen yıl stoklar yapıldı. Bu yıl stofeların yüksek flyatla piyasaya sürülmesi için ithalatın kısılması gerek. Dövlz durumu da bunu gerektiriyor. Cephenin asıl bütçe ve programı da bunu gerektiriyor. Piyasada da karaborsa kırata binmiş, yaza doğru hız alıyor. Enflasyonun bir kaynağı böyle oluyor. CEPHE Hükümeti, bütün bu oyunları üstü kapalı bir biçimde dile getiren 197i programînı tahrif ediyor. Yüksek Planlama Kurulu iiyesi olarak Demirel'in de imzası oian 197i programı, fiyatların 1974 yazından itibaren artış hızını azalttığını yazıyor. Endeksler ortada. Ama Adalet Partisi ile Milli Hareket Partisinin komandoları, bunu 1975 nisanı olarak değiştiriyorlar. Programlar, son bahar istatistiklerine göre hazırlanır. Sonbahardan sonraki istatistikler ele alınmış olsa idi, sonbahardan itibaren fiyat artışlannın hızlandığını yazacaktı. TÜRKİYE'DE ilk kez ortaya çıkıyor. Bir hükümet, kendi başkanı İle başkan yardımcılarmın imzasmı taşıyan bir resmi belgeyi tahrif ediyor. Örneklerden küçük bir demet, yine bu sayfada. Ne biçim hükümet? Kendinize güveniyorsanız, Yüksek Planlama Kurulunda tartışıp görüşlerinizi savunun. Yasa, hükümete bu hakkı veriyor. Ama yasalar, hükümete Yüksek Planlama Kurulunda tartışmadan programları istediği gibi değiştirme yetkisi vermiyor. Bu yüzden 197i Yılı Programının öyküsü, iktisatçılardan çok savcıları ilgilentiriyor. BÜTÇE ve program eleştirisinin özeti böyle. Özetin de özeti şöyle: Bu bütçenin, bütçeyle birlikte MC programının reddedilmesi gerek. Reddedilmesi için red oylarının bir fazla olması yeterli. Bundan sonrası kolay. Bundan sonra Demirel ve yardımcıları hükümette kalamaz. Kalmayı denerse, hem anayasayı değiştirmeyi ve hem de bir sınıfın egemenliğini yasa dışı yollardan perçinlemeyl denemiş olur. Bu ise hem 14i ve hem de 141 demek. Demirel, böyle bir şeyi kesinlikle yapmaz. Çünkü Türkiye slyasetinde zoru en kolay anlayan siyasetçi Demirel. Şapkayı alıp gitme öyküleri hep biliniyor. Türkiye siyasetinde sayı saymayı en çok Demirel biliyor. hinde Yüksek Planlama Kurulu Başkanı ve MC partüerinın lı den Süleyman Demirel ile Yüksek Planlama Kurulu'nun diğeı üyelenne gönderdiklerı yazıda, Resmî Gazete'de yayınlanan metin Ue 28/11/1975 tarihinde Yüksek Planlama Kurulu'nca kabul edilen ve 170 sayıb karar haline getirilen 1976 yılı programı ara sır.da önemli degişiklikler oldugunu saptadıklannı bildirmişlerdir. Yüksek Planlama Kurulu, Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demırei, MSP Genel Bas kanı Necmettin Erbakan, CGF Genel Başkanı Turhan Feyzıoğlu, MHP Genel Başkanı Alpaslan Türkeş ile DPT Müsteşan Kemal Cantürk, İPD BaşKanı Hikmet Çetin, SPD Başkanı îçen Börtücene ile Koordmasyon Daıresi Başkanı FaruK Molu'dan oluşmakta ve 12 Mart döneminde çıkarılan toprak retormu yasasına göre toprak reformu üe ilgili Devlet Bakanı MHP'l] Mustafa Kemal Erkovan da Y > T K üyesı sayılmaktadır. 28/11/1975 tarüıli YPK kararının karar saytasında YPK'nun bütün üyelerinin ımzalan bulunmaJctadır. Ne zaman öğrenüdî? YPK'nun teknisyen üyeleri, hd zırlamış oldukian programm tahrif edildıginı, Resmi Gazete basım provaları düzeltiünek jçin Devlet Planlama Teşkilâtı'na verildiği zaman öğrenmişlerdir. Bu sırada DPT Müstesarı Kemal Cantürk yurt dışında olduğu ve Koordinasyon Dairesi de plan ve program hazırlıklarına katılmayıp program uygulamasından sorumlu olduğu ıçın programı hazırlayan ıkı daırenin Daşkarüan yazüı tepkilerini Demirel ve diğer YPK Uyelerine bildirmışlerdı r. Yapılan araştırmalar, taiırifatın AP'li bakanlann sorumlu oldukları alanlarda yoğunlaştığını ortaya koymustur. DPT taralın dan hazırianan programda yeı alan nam ve konsantre cevheı ithalâtının teşvü edilmeyip ışlenmiş maden ihraoatına önceUk verilmesi ilkeai MC tarafından programdan çıkarılmıştır. Aynı şekilde yalnızca ihracata yönelçn maden aramalannm durdurulması ilkesi de programdan çıkarılmıştır. fadesi de MC partüeri taraftndan 'Vtktcı propaganday savtldtğt için Resmi Gazete'de yer almamıshr. Ijçi âcrttltri tfifltl/etçt Cephe partileri ijçt tcreüeriole HgHİ proçrtfrn leğtrlendirmelerini dt K u n l iazetedeki metinden •ıkarmıslardır. *Yasal luzenlemeler ve yayomltk •jtzanan ioplu is sözlesneleri onucu parasal ücretler, mart [»75 sonu itibariyle 77,90 TL'na daşmışttn hükmu hem programda \em de Resmi Gazetede yer ılmıstır. Fakat bundan sonra )elen su hükümler Resmi Gazete'de yayınlanmak şansına :avuşamamıştır: <Ancak ortalama lerçek ücretlerin, 1963 100 ılındığında, aynı tanh itibariyle, 'i.77 TL. olduğu görülmektedir. 3u gerçek ücret düzeyi 1970 /tlındaki gerçek ücret düzeyine isdeğerde bulunmakta ve 1970 idmdan bu yana gözlenen fiyat ırtısîartmn ücretler ÜzerindeH üumsuz etkisini belirlemektedir.» VfC partüeri. 1970 • 1975 mart ayt ırasmda gerçek ücretlerin hiç ırtmadığt gerçeğine tahav.mül ıdememektedir. CEPHECİ partlltr topluluğunun haıırladığı bütçe yasa tasarısı, Bütç* Karma Komisyonunda görüs.ülüp cepheci partiler çoğunluğunca kabul edildikten sonra tekrar yayınlandı. Başında Karma Komisyonun raporu ile Komisyonun Halk Partili üyelerinin karşı oy yazısı var. Işe buradan ba}larken iğneyi hazırlamak gerekiyor. İğn», ana muhalefete. Daha doğrusu, ana muhalefetin en muhtelif ve aynı zamanda da en demokratik sol üyelerinc. Bu yıl Bütçe Karma Komisyonunda ana muhalefeti, en demokratik sol üyeler temsil ediyor. KARŞI oy yazısı, kısa iki maddeden olu$uyor. Birinci madde, hep biliniyor. Buradaki tez, bütçenin yasal olmadığı. Bu tezin geçersizliği daha önce yazıldı. Oevlet Planlama Teşkilâtı Daire Başkanlanmn Süleyman Demirel'e verdikleri protesto yazısı da açıklık getiriyor. Yüksek Planlama Kurulu, kasım ayı sonunda, 197i programmı kabul etmiş durumda. Temel dengeler, bir yazı ilt Maliye Bakanlığına bildiriliyor. Türk sanayicileri ve Işadamları Oerneği, bütçe ve program üzerine bir rapor hazırladı. Bu raporun, işin içinde ve işi bilen uzmanlarca, hazırlanmış olduğu çok açık. Bu raporda da belirtildi. Gerçek de öyle. 197i Bütçesi ile 197i yılı programının genel dengesi, şimdiye kadar görülmemiş bir biçimde biribirini tutuyor. Kılıfın bu bölümü iyi hazırlanmış. Bu yüzden bütçenin yasal olmadığı tezi çok havada bir tez. Bicim yönünden hiç bir eksiklik görülmüyor. E N DEMOKRATİK sol üyelerln karjı oy yazısının ikincl maddesi, aynen şöyle: cUçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı ve Yıllık Programlar hedefine aykırı olarak halkımızın mutluluğunu azaltıcı, sosyal adaleti zedeleyici, istihdamı daraltan enflasyonist etkileriyle ekonomiyi dar boğazlara sürükleyen bir belge niteliğindedir. Bu nedenlc muhalifiz..» Altında en demokratik sol imzalar. Ve aynen böyle. En demokratik tol üyeler, bu bütçeye, Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planına aykırı olduğu için muhalif kalıyor. Demirel'in ağzından işitilmeden burada işitmelerinde yarar var. Üçüncü Beş Yıllık Planın 12 Mart dönemi yasama meclislerinde Sansure uğradı Programda, «1974 yüında bitkisel üretim program hedeflerini asarak yüzde 11,6 oranında art> mıştır» ifadesi de MC Hükümetinin sansürüne uğramıstır. Ecevit döneminl ilgilendiren bu ifa dedeki «Program tıedefini aşarak» bölümü kazınmıştır. Bunun dışında 1975 yılındaKı uygulamalarla ilgili olarak 1978 programında yer alan bütün olumsuî değerlendirmeler MC Hültüraet! tarafından program metninderj çıkarılmıştır. Bu çıkarmalar sırasında soti derece ilginç durumlar yaratılmışur. Resmi Gazetede yayınla nan metnin 9a. sayfasında Avrupa Ekonomik Toplulugu ile ilgili tedbirler yer almıştır. 748'inci paragrafla başlayan DU ted birlerin ilki «yukarıda açıklanar nedenlerle» ifadesi ile başlamak tadır. Halbukı, yayınlanan me tinde «yukarıda» Ortakpazar il< ilgili hiç bir düşünce ve ifadt yer almamaktadır. MC, esas prog ramın Ortakpazar ile ilgili açık lamalannı tamamen çıkarrnış, fa kat bu tahniat sırasında «yuka rıda açıklanan nedenlerle» ila desinl unutmuştur. Ijçi dövizleri MC, doğrudan dofruya kendi sini ilgılendirmeyen 1975 yılındi ışçı dövizlerindeki azalmayı gös teren ifadeleri de programdar çıkarılmıştır. Yabancı sermayı konusunua getirilen tedbirler 1975 yılında Merkez Bankası Kay naklannın aşın ölçüde kullanıl masıru «tarafsız» Dir dille orta ya koyan nükümler de MC Hü kürnetınin sansürüne uğramıstır Elde edilen bilgilere göre M C Hükümeti bu tahrilleri yapar ken Yüksek Planlama Kurulu nun mührünü kullanmıştır. Yük sek Planlama Kurulu "ndan geçer program üzerine yapılan tahri tatla sağlanan yeni programm he: saıiasına YPK mührü basılmış tır. Halbuki, Devlet. Planlams Teşkilâtı'nda 170 sayılı Karar ilı Bakanlar Kurulu'na sunulan me tin saklı tutulmaktadır. Bu me tinle Resmi Gazetede yayınlanar metni karşılaştırmak her zamaı için mümkündür. Bu Karşılaş tırma, Cumhurıyet tarihinde il! kez olmak üzere, bir hükümetir resmi evrak uzerinde tahrifa yaptığmı ortaya koymaktadır. Yapılan Incelemeler. MSP ka nadının bu tahrifata katılmadığı nı göstermektedir. KARŞILAÎTIRMASI 31.1.1974 293.5 133.3 122.1 38.1 7.7 3.0 4.7 270.2 175.0 20.1 75.1 2114.1 Iğüimde duruın VfC, Ytîlîfc Program ile bir ttopaganda dokümam crasındaki 'arkı anlamadığım ortaya (oymakUtdır. Devlet Planlama Teşkilâtı tarafından hazıricman orogramda, eğitim s'ıstemtndeki iarboğazlar ve ahnan önlemlerin yetersizliği açıklandtkton sonra 'jüksek öğretimin çekicüiğvtin ievam ettiği, bu yüzden talep lazlastnın geçici tedbirierie ;özülmek istendiği veya b f sonraki 'jıla aktanldığt belirtümektedir. Bundan sonra şu hüküm yer ilmaktadır: cHer iki uyguıama da ;orunu çözümlemede yetersiz calmakta ve tersine bnikıme teden olmakta ya da issızlik lorununu yüksek öğretim ıjapanlar arasında vaygıniastırmaktadır. BH jelişmelerin, doğuracağ: sosyal sakmcaların yanı sıra, ekımuminin jereksinimlerine de cevap sermekten uzak kaldığı jöriilmektedir. MC. bu hü'kümleri Resmi Gazete'de yaymlanmaya leğer bulmayarak çıkarmış. S/erine propagandadan başka üçbir değeri olmayan «19(6 inlmda yiiksek öğretim nutndeki birikimi önleyici yeni usuller eie alınmtsttr> ifadesini koymustur. İHRACAT VE IŞÇİ DÖVİZ GEÜRLERİ İLE BİRLİKTE REZERVLER DE GERİLIYOR • MERKEZ BANKASININ SOH DURUMUNA GÖRE, SON İKİ AYDIR 1 MİLYAR DOIAR CİVARINDA KALAN BRÜÎ DÖVİZ REZERVLERİ 1976 YILIMIN OCAK AYI SONUNDA 43 MİLYON DOLAR AZAIARAK 958 MİLYON DOLAR DCZEYİNE İNDİ HARALIK M E H t l MHKASI HAFTAUK DURUMU (Miyon TL, Rezervler Milyon Dolar) A K T İ F : ALTIN DÖVİZ KAMU K R E D İ L E R İ ÖZEL SEKTÖR KRD. TARIM K R E D İ L E R İ DİĞER AKTİFLER T O P L A M : P A S İ F : EMİSYON DÖVİZ (BRÇ1 M.B. MEVDUATI M E V . MUNZ. K R Ş . DİĞER PASİFLER BRÜT REZERVLER NET REZERVLER 31.278 330 4.794 20.747 29.016 1.587.7 4 251,8 32.055 227 3.794 22.142 26.9>fi 1.323.0 + 70,0 39.455 712 6.916 28.829 43.450 1.001,2 1.070,1 40.118 <J26 6.835 29.810 41.936 958.3 1.103,4 Döviz gelirlerindeki azalma eğilimi devam ediyor 1975 yılı içinöe uyguladığı politika ile döviz rezsrvlerini eriten MC Hükümeti, 1976 yılı içinde ithal giderlerini kısarken ihraç gelirlerini arttıramamaktadır. İthalatın kısıtlanması, 1975 yılındaki stokların yüksek fiyatla piyasaya çıkanlmasına yol açacaktır. 1975'de döviz rezervlertnden 335, DÇM'den 840 milyon ve döviz kredilerinden 370 olmak üzere toplam 1645 milyon dolarlık döviz tüketen MC Hükümeti 1976 yılı ilk ayında, önceki yıllarla karşılaştırıldığında döviz kredisi de bulamamaktadır. Serbest sahadan elde edilen döviz gelirleri 1975 vılının aynı dönemine oranla yüzde 90 gerileme göstermiştir. 1976'mn ilk apnda serbest sahadan elde edilen 274 milyon dolarhk döviz geliri aynı zamanda 1974'ün aynı ayının da altında kalmıştır. Ticaret Bakanı Başol ocak ayı içinde 200 milyon dolarlık ihracat yapıldığını açıklarken, ocak ayı içinde serbest sahadan elde edilen ihracat srelirlerinin, 1975 ve 1974 yılının aynı aylardaki ihracat gelirlerinin altında kaldığı görülmektedir. Geçtiğimiz yıllarda döviz gelirleri içinde büyük paya sahib olan işçi gelirlerinin, 1074'e oranla yüzde 100, 1975'e oranla yüzde 120 oranında gerüeme g?'s Si anlasılmaktadır. rileme daha da büyük olmuştur. 1976 yılının ilk ayında bir önceki yıla oranla. döviz giderlerindeki gerileme yüzde 350'nin üzerindedir. Döviz giderleri içinde en büyük gerileme ithal giderlerinde olmuştur. 1975 yılının ocak ayında 366 milyon doiar olarak gerçekleşmiş bulunan ithalat giderleri 1976 yılı ocak ayı İçinde 102.9 milyon dolar seviyesinde kalmıştır. İthalatta 1976 yılı içinde görülen bu gelişme bir yandan eritilmiş olan döviz rezervlerinden ileri gelirken. öte yandan da 1975 içinde sürekli ithalat ile yaratılmış olan stokların piyasaya yüksek fiyatla sürülmesıne imkân sağlayacak bir politika olarak gözükmektedir. OCAK AYINDA DÖVİZ (Geçen yıl) 22.319 29.375 6.403 15.206 12.862 8«.165 31.1.195 (MC Hükümeti) 18.549 29.392 8.735 15.441 12.905 85.347 28.3.1975 23.1.1976 (Geçen hafta) 15.730 39.880 5.903 16.414 41.435 119.362 30.1.1976 (Son hafta) 15.200 39.566 6.114 17.643 41.002 119325 Tarımda mülkiyet 197S Programmda tanmüan mülkiyet yapısındaki degışmeler açıklamrken söyle denilmiitir: «Son yıüarda, tanm kesiminde, toprak bir yandan ufaiamp parçalamrken, öte yandan da beürli büyüklüklerde yoğunlasmaktadır. Cüce tanm iîîetmeieri toplam işletmelerin beşte üçünden çoğunu oluştunnakta ve bunun sonucu ekım alanlannm da sıntriorıııa eriştiği düşünülürse. verimliliği arttrricı ileri teknolojilerin uygulanması aüçleşmcktedir. Özetle. ciice işletmelerde bciünme. ulclanma izlenirken. büyük tanm isletmelerinde yoğunlaşına görülmektedir. Bunun tor.ucunda bir kısım işgücü lazlasi tanm işlerine eklenirken, diğer'eri açık ve gizli tssizler arastna katumaktadır.> MC parilleri, bu değerlendirmeyi de 13Î6 Programından çıfcarmi5lardır. Merkez Bankasının son haftalık durumuna göre, son iki aydır 1 milyar dolar civarında kalan brüt döviz rezervieri 1976 yılının ocak ayı sonunda 43 milyon dolar azalarak 958 milyon dolar seviyesine inrniştir. Buna bağlı olarak alt döviz rezervieri (eksi) 1,1 milyar dolara düşmüştür. Döviz gelirlerini oluşturan işçi ve ihracat gelirlerinin ocak ayı içinde geçen yılın aynı aymdan çok daha değişik düzeyde kalması, döviz transfer işlemlerinin çok sınırlı bir şekilde sürdürülmesine yol açmıstır. Ocak aymm son haftalarmda, brüt rezervlerin 43 milyon dolar azalması, çok sıkışan ithalat tran*fı»rlerinin bir kısmına izin maktadır. DGM karşılıklarının yazıldığı muhtelif döviz hesapların da bu hafta önemli bir değişiklik olmamakla birlikte. çeşitii döviz hesaplarımn TL. karşıhklannm yazıldığı ve detayı açıklanmıyan sair hesaplarda önemli ölçüde azalmalar olmuştur. Döviz gelirlerindeki ve muhtelif döviz borçları karşılıklarındaki bu gelişme çok daha önceden görülen döviz dar boğazının iyice bunalım noktasına geldigini MP i t t i H a n vt> sürece bu sorun, mevsimlik olarak ithalâtm artacağı önümüzdeki aylarda, giderek ağırlığını daha çok hissettirecektir. Merkez Bankası kredilerinin ;elişiminde ' ise. kamu kesirr.i sredileri daraltıhrken. tahminen DÇM girişlerinin azalması sonucu özel kesim kredileri ve Tanm kesimi kredileri arttırılmıştır. Özellikle Tanm kesimine açılan krediler ocak ayınm son haftasında Tanm satış kooperatiflprinp ."22 milvnn. T a r i m kredi diğerlerî olmak üzere 42 milyar lira civannda . arttırılmıştır. 1976 yılı ocak ayı sonunda emisyon hacmi, bir ay içinde, yiizde 2,3 oranında gerilemiştir. Bu bir aylık dönemde emisyon mevsimlik olarak yüzde 7,1 oranında azalması gerekmektedir. Bu oran, 1975 yılı ocak ayında (eksi) 4,8 olmuştur. Bu durumda 1976 yılı ilk ayında emisyon mevsimlik hareketlere ve geçen yıla göre artmaktadır. Bu artış tanm kesimine acılan krediler GEIİR GİDER DÖVtZ GELİRLERt İhracat gelirleri İşçi gelirleri Diğer gelirler DÖVİZ KREDİLERİ Konsorsiyum DÖVİZ GİDERLERİ İthalat giderleri Devlet borçları Diğer giderler REZERVTER Diğerleri 30.1.1976 274.1 121.2 63.6 89.3 Ü.4 0.4 170.5 105.9 K.3 60.8 1128.5 31.1.197i 429.8 141.5 143.9 144.4 9.0 8.0 461. & 366.4 6.1 89.0 1586.1 ı.u