Catalog

Bir Yozlaştırma Örneği: Toprak Reformu. ephe Iküdannm yczlaîtırma örneklermden belki de en ör.emlilerinden biri. kuşkusuz Top rak Keîormudur. O reform kı, uğruna partıler kurulmuş. parhier partalan'nıç, partıler ıkc:dar oimuşlardır' O reform kı, uğruna tartışılma'Uk clay kalmarnış, göze ai:n:ad!k gırışim btrakumî nnştır: Işte, o reform yeniden gundeme gelmlştir bugünle.cic. 1 Kasım 1S76 tarıınnae uygulama bölgesi olan Urfa'da kamulaştırnıanm yasal stıresi sona ermiştir. Böylece de, Cephe Hüküraetinin toprak reformunu nasıl yozlaştırdığı gözler önüne se. nlmiştır. Toprak Reformu ön Tedbırler Yasası parlamentodaki uzun tartışmalardan sonra, Toprak ve Tarım Reformu Ön Tedbırlert Yasası adıyla 26 Temmuz 1972 tarihınde yürürlüğe girmiştir. Toprak ve Tanm Reformu Yasası ıse, 19 Temmuz 1973 tarıhinde yurürlüğe konulmuştur. Bu yasal bölgesel uygulamayı öngörmüş ve ilk uygulama bölgesi olarak Bakanlar Kurulu karanyla Urfa ili 1 kasım 1973 tarihinde seçilmiştir. Öte yandan, yasa reform bölgesi olarak belirlenen yerlerde kamulaştırma işlemlerinin yasa gereğince en çok üç yılda bitirilmesinı öngörmektedir. Cephe Hukümetinin toprak reformu uyjrulamalanndan sorumlu Devlet Bakanı Mustafa i:pmal Erkovan 3 kasım 1976 tarihinde bir basın top2anrısı düzenleyerek Crfa'da kamulaştırma işlemlennin sona erdiğini açıklamıştır. Toprak ve Tanm Reformu Yasasınm yürürlüğe girdigı tarıhten bu yana, dört değişik hük'lmet görev yapmıstır. Bu hükümetler gerek kuruluşlan. çerekse toprak reformu tnn"supdi»'i tavır'^rı ile etkin bir reform yürütebilecek nitelikte görünmemişlerdir. Reform uygulamalan icin yüriirlüge konıılması pereken yönetmeliklerır. yayınlanması. böles örgütünun kurulması ve kamulastırmaların h:z kazanmasından sonra Cephe Hükümeti isbaşma gelmıştır. Yıne cephecılenn iktidara geldıkleri sıralarda, Urfa'da reformu destekleyecek alt yapı yatırımîarının tümü yatırımcı knmu kuruluslannca yururlüe» gınnış ve fiziksel gerçekleştirmeleı e geçılmiştır YALCIN DOĞAN C REFORM UYGULAMASINA ÖRNEK OLARAK ERKOVAN, «1938 iSPANYASI İLE iTALYAYl ÖRNEK GÖSTERiYORDU SULAMA ŞEBEKESiNiN iŞLETMEYE AÇILMASI GECiKTiRiLEREK TOPRAK SAHiPLERiNE DAHA ÇOK ARAZi BlRAKILDI GERÇEKLEŞTiRiLEN BiR YÖNETMELiK DEGiŞiKLiGi İLE TOPRAGINI DOGRUDAN iŞLETMEYENE D£ TOPRAK BIRAKILDI REFORMUN OLANAKLARINDAN TOPRAK SAHiPLERiNi YARARLANDIRMAK YÖNÜNDE BİR KASIT SÜREKLi EGEMENDi •ZıHNİYET. TARTIŞMALARI Bu gelişmelere karşın, Cephe Hukümetinin toprak reformundan sorumlu Devlet Bakanı Mustafa Kemal Erkovan, kendilerınden önceki dönemlerde ve kendi dönemlerinde han»i «zihnlyetnle davranıldığını 3 kasım 1976 tarihli basın toplantısmda şöyle açıklamıştır: «1 kasım 1973den hükümetimmn göreve haşladığı 1 nlsaıı 1975 tarihine kadar çcçen onyeMl ay içincle Toprak ve Tarım Reformu Müstcşarlığında (TTRM) \e uyçulama bölgesi olan l'rfaila clıid\ bir iş yapılamamasma rafmen, sola şartlannıış 7İhni\e(!e Anayasa ve 1757 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Kanunu'na riayet edilmeden keyfl bir idare ile l'rfa'da zulum havası csürilmlş, vatındas deUet iliskisi zedelenmiş, toprak sahihl ile topraksız kisi kasitlı olarak karşı karsna çetirilmistır. Hıiluımetimi7 ^ureve başladıktan sonra... geçmişin hatalan tashih fdüerek toprak sahibi \c topraksız şahısların da Türk Milletinin serefli fertleri olduğu unutulmadan karşıhklı anlayı? ve giiven havası yaratılarak, devlet \atandas ilişkisi kurulmuştur.» ügılı Devlet Bakanırıın «vatandaş devlet llışkısinin zedelendiğını» öne sürdüğu donem. hükumetlpr bir yar.a. .ozeüikle eskı musteşar Saım Keniır'in donemıdir. O halde Saım Kendır'ın de bu konudaki «zihniyet»e ışık tutacak yanıtlan vardır «Bu»iine değin az sayıda topraksız çlflçive EÖstermelik dağıtım dısında. l'rfa'da devletin topraksızıarla bir ilişkisi olmadıfcı düşiinülürsp. hursda kastedilpn vatandaş devlet ilişkisinin tfprak sahipleri devlet ilişkisi olduğunu anlamak RÜÇ değüdir. tddia edilmektedlr ki, Cephe Hiikümetinden önce Urfa'da toprak sahipierine «rulüm yapılmıştır.» Açıklamalarrian anla?ılmaktadır ki, kendilpri toprak sahipleriyle «karşılıkiı anlayış» içindedirler. Toprak reformu konusunda Iılçbir ülkede büyük toprak sahiplerinee onaylanmiî ve onlardan tepki doğurmadan uygulanabil» cpk bir yöntcm kesfedilmemiştlr. Bakan kendilrrlnre hö>le bir yüntem uyguladıklarını arıklamaktariır. Bu yöntem, olsa olsa sınırsız ödün verme yontcmi olabilir. Nitekim, Crfa'da yapılması olası pörülenle. bugiine değin gerçekleştirilen karşılaştınldıfmda, gerçekte benimsenm yöntemin ne oıiuğu çok daha iyi anlisılmaktadır » Açıkça, bu anudler toprak sahipierine bırakılnr.s ve kamulaştınlmamıştır. Yozlastırmanın ilk ve en önemli bölümlerinden bıridir bu. Bu araziler neden kamulastınlmanııştır?. Bu miktar arazi toprak sahipierine hangi yollara bajvunılarak bırakılmıştır?. Hangi yasa cephecilere yozla$tırma hakkını vermektedir?.. Aslında bu sorulara yenl sorular eklemek olasıdır. Ancak, CeDhe Hukümetinin uygulamalan bu konuda bazı ipuçlan vermektedir. Yozlastırmanın hesaplan daha iktidara gelinmesıyle birlikte yapılmaya başlanmıştır. Cephe koalisyonu isbaşına geldiğinde ilk ışi. daha önce kamulaştırmaya ilışkin hazırlanan yönetmeliklerı değiştirmek olmuştur. örneğin. yasada topragını doğrudan doğruya ve verimli olarak isletmeyenlprin arazilerirün tiımünün kamulaştmlması öngörülmekte ve kimin arazisini doğrudan doğruya işlettiğinin saptanması yönetmeliğe bırakılmaktadır. Cephe ıktidanndan önce bu konuda hazırlanan vönetmelikte ekimdikimden ürünün elde edilmesıne kadar bilgi, beceri ve emeğiyle üretime katkıda bu!unanlar»m topragını doğrudan ışlettiklerine karar verilecegl belirtilmiştir. Buna karşılık, 18 ekim 1975 tanhinde yönetmelik rieg'ştirilmış ve bu ko<?ul yönetmelikten çıkarılmıstır. Bunun sonucu olarak kamulaştırma i!vgııla>ralarında topragını dogrudan doğruya ijletene ds>, îîIetmeyene de toprak bırakıimıstır. inşaatı sürdürulen sulama şebekeleri lçerisinde kalan arazilerın sulu arazı sajnlması ve örnegm Akçakalede bu alanlarda toprak sahipierine 300 ionum arazi bırakılması gerekırken, sulama şebekelerınin ışletmeye açıiması geciktirilmış ve arazinin f.ılen sulanmadığı one sürülerek toprak sahıplerme 1030 dönüm uzerınden toprak bırakılmıştır Bu yollarda toprak sahıplerıne yasaya aykın olarak fazladan onbınlerce donum arazi bırakılmıştır. GERîYE DCKÎJ Yasa uyarmca kamulaştırma birkaç asamada jprçekleşmektndir. Önce, kamuîaştırma dosyası hazırlarur. MusteşarliK kamulaştırma kararı verır. Bu karar toprak sahıbıne tebhğ olunur. 15 gün süreyle askıya çıkanlır. Peşın ödenmesı gereken kemulaştırma karşılıgı toprak sahıbi adına Ziraat Bankasına yatınhr. Toprak devletçe tapuya tescil olunur. 1 kasım 1976 tarihinde Urfa ilmde toprik jiım • satımlarına yasaca konulan durdurma ortadan kalkmıştır. Bu tarıhe kadar kamulaşurma ış'emlen tüm aşamalanyla sonuçlandınlamayan toprakJar da serbestçe başkalanna devredilebilecektir. Acaba, Erkovan'ın basın toplantısında kamulaştınldıgım açıkladıgı 1 miJyon 752 bin 478 dönüm araz.den ne kadan tapuya devlet adına 1 kasım 1976 rıhınden önce tescil edilecek bıçinv de kamulaştîrılmıştır?. Basın toplantısında bu konuda bir açıklık yoktur. Ne var ki, kamulaştırma karşüığı olarak tahakknk eden 531 milyon 246 bin 568 llra 5 kuruşun tam yüzde 15'me karşı gelen 79 milyon 686 bin 985 lıralık peşin ödeme yapıldığı açıklaması bu rakamlarm fiilı gerçekleşmeler olmayıp, kâğıt mın da ancak hasattan sonra yapılabılecegini açıklamıştı. Nitekim, ılk toprak dağmmı 24 haziran 1975 tarihinde yapılmıştır. Musteşarlıgın gazetemıre verdiğı yukardaki tabloya göre. 1976 yılının na?:ran ayı sonuna kadar kamulaştırılan arazı miktarı 622 bin 560.8 dömimdur. Urfa'da bir milyon înrı bin donüm Hazne arazısı bulunduğu da yıne musteşarlık tarafından yazılı olarak gazetemize bildırılmıştır. Buna göre, lD7b'nın hasat mevsimı sonundan bu vana dağıtıma hazır bir milyon 722 b:n 560 8 dor.üm arazı bulunmasına karşılık bunun sadece 96 bin 792 donumü dagıtılmıştır. Devle;p ait ve bedelı devletçe ödenen bu arazıler neden dagıtıîmamaktadır''. Geçtığımiz ekim vılında bu araz:lerı kimler elcmiştir? Bırbuçuk milyon dönümu aşan arazi ya ekümeyerek boş bırakılmı*!, ekonomık zarara sokulmus. ya da eshı sahıplerının ve ı?ga)cılerın ta?arrufuna bırakılmıştır. f Cephe Hükume m;n dağıtımı boylesme ağırdarı almasını haklı bir gerekçeye bağlarr.ak olanaksızdır. Erkovan da basın toplantısında herhangi bır gerekçe gösterememiştir. Urfa'da 75 bin aile toprak isteminde bulunmuştur. Toprak beklemektedir. Kamuıaşürma yapıldığı soylenmektedır. Kendi hesaplarına göre, 1 kasım 1976 itibariyle b:r milyon yüzbln dönümıi Hazineye ait, bir milyon 752 bin dönümu de kamulaştınlmış arazi varsa, neden bu aileler tcpraga kavuşturulmamaktadır?. Dağıtımm ancak hasat sonunda yapılabileceği 1 görüşünde c "" cephe hültümetı tutarlı degildir. Erkovan «1 mart 1977 tarihine kadar 3811 aileye toprak dağıtılacağını» basm toplantısında açıklamıştır. Yani kış aylannda. hasat mevsimi dışmda da dagıtım yapmavn öngörmekteairler. O halde, neden tümünü degil de. sadece 297 bin dönümünü dağıtmayı hedef almaktadırlar? Açıkçası, kamuoyunu Qyalamanın ötesinde ne gerçek bir yıldır kamulaştınlan arazilerin bugüne kadar dağıtılmamasını yıne de açıklamamaktadır. AGALARIN YÖNETiKiNDE KOOPERATiFLER Yasa, dağMimmdan yararlanan çiftçilerin toprak ve tarım reformu kooperatiflertne ortak olmaları zorunluluğunu getırmektedir. Diğer çıftçv ler de ısterlerse bu kooperatifiere ortak olabileceklerdır. Ancak, 7 kısılık yonptım kurulunda dagıtımdan yararlaran küçiik çıftçiler en az dort üye ile temsıl edıleceklerdır. Cephe Hukumetl yasanın bu açık kuralına karsm, ılgıli yönetmeliği değıştırerek "kamulastınlan topraklann toplula?tırılması işlemlerinin t3mam!anmaması nedenıyle dağıtımın gecıkmesı, sulama yebekelerinın teknik veya idarı herhangı bir seoepîe dağıtımdan önce ışletmeye açıiması ve bunlara benzer diğer seb«plerle «bu koçuıun aranmayacagı ilkesini benimsemıştir. Bunun anlamı toprak dağıtımı geciktirilirse, sulama şebekelerinln toprak sahiplerinin yararma sulanması ötesinde, kooperat'.f yönetım kurullarında toprak rahıplerinin çogunlugu ele geçirmelen ve kooperatif olanaklanru kullanabılmeleridir. 1 kasım 1S76 tarihine dek sadece 636 aileye toprak dağıtıldığı halde, Erkovan basın toplantısında altı kooperatifın Iaaliyet« geçirıldığini. dört kooperatifin de kuruluş hallnde olduğunu açıklayarak «kooperatiflerin bütün ihtıyaçlan temin edılmiş, 1975 yıluıda 87 adet traktör almmış, 1976 yılında ise, 337 adet traktör yurt dışından gümrüksüz olarak ithal edılip kooperatifiere tahsis edilmıştır. (...) Kooperatıflere on ayn proje için 56 milyon 71 b!n 692 lıra kredı açılmıştır» demektedir. Faaliyet* geçirilen altı kooperatife 424 adp*. traktör tahsis edılmistir. Dağıtımdan yarananan 636 aileden her bir aileye ıki yüz dönümün altmda arazi verildığini ve bunlara ait yüzbin dönümün altındakı araziyi ışlemes için 24 traktörün yeterlı olduğu düşünülürse, kalan 400 traktörün kooperatifiere üye oimalanna, onun ötesinde kooperatif yönetimini ele geçirmelerine olanak tanv nan eski büyük toprak sahiplerinin kunammına sunulduğu açıktır. Bu kooperatifiere açılan '<* milyon lirayı aşan kredınin de topraksızlarla büyük toprak sahipleri tarafından aynı oranlarda kullanılabileceğı beüıdir. Bu aslında. eephp ikridannın toprak reformu olanaklanm topraksızlar yerine, toprak sahipleri yararına kullanmakta olduğunun örneklerınden bıridir. TAJIIK ARAZİ ALDATMACAS1 Yürürlükteki yasanın 28. madd««inde '?.tle baskanlanna ve aile sayılan kişılere arazileri sulu Ise tablo bırde belirtilen miktarda, arazileri kuruise tablo ikıde belirtilen mıktarda araıi bırakılır» derulmektedır. 62. maddesinde de arazi devır ve temliklerinin ancak «sahip olduklan ve bu suret BAJ8AKANLIK YÖKSEK D€NETLEME KURULUNUN RAPORUNDA YER A U N KAMULA5TIRIUBİLECEGİ BEÜRTiLEN ARAZİ MiKÎARI iLE ERKOVAN'IN AÇIKLADIGI ARAZı MıKTARI ARASINDA BR MİLYON OÖKÜMbN 0ZERıNDE BıR rARK VAR ALT YAPI D!YE DiYE... Erkovan'ın son basın topîsntısından* «1947 yılında planlanan 458 milyon liraiik ratınm gerçekleştirilmeyerek 379 milyon 3r7 bin llra düzeytnde kalmıstır. 1975 yılında 511 milvon 53 bin ve 1976 yılımn ilk altı arında 262 milvnn 788 bin liralık yatınm harcaması yapılmıstır. L'rfa'da ele alınan projelerin 1978 yılında tamamlanacafim ve toplam iki milyar 53S milyon lira harcanacaktır.» F.sH Miisteşar Saim Kendir: «Gerçekte l'rfa'da yürütülen rnm yatınm projeltri 1974 yılında hazırlanmif ve Tatınmn kamu Inıruhıvlanyla bu projelerln fiziksel hedrfler) de beürienmek suretivle karşılıkh protokollar Imzalanmıştır. 1975 bütçe (törüşmelerlnde l'rfa'da bu projeler İçin toplam bir milyar 300 milyon lira harcama vapılması kararlaştınlmıstir. Ophe hükümeti fiziksel hedeflerdm önemli oranda keslntl yapmasına karşm. toplam maiiyeti fki katına çıkardıgını açıklamaktadır. örneğin, yer altı Milanvla sulama projesinde Akçakale ilçesinde ! | 0 bin, Viranşehlr ilçesinde 100 bln. Suruç't» 50 bin dönüm arazinin sulanacaği hedeF almmıstır. Simdiki yönetim çalışmalarla iltrlH son bir rapor hazırlanmıştır. Bu raoorda (4041. sahifeler « de) Suruç'taki sulamadan hiç söz cdilmedifi flbi, Akçakale ilçesindp 150 bin dönüm, ViransehJr flçesinde 100 bin dönüm arazinin sulanaca£ı bl'dirllmektedir. Bövlece, fiziksel hedtf 380 bln dSniimden 250 bin dönüme indlrilmiştir. Aynı biçimde 1974 yılında karayollan konusunda hazırlanan projede 333 kilometre II yoln y»pımı hedef almmışken. anılan raporda (gahlfe 42> bu hedef 2?7 kilometreye düşürülmüştür. K 6 T yollan. böy içme «ulan. yatılı höl;e okullan, sajlık tesislcri konusunda da flzik«l hedefler hep düşürülmüştür.» KAMULAJTIRMA: ÖNEMli AİAMAURDAN BiRi Toprak Reformunun en önemli asamalanndan birı kuşkusuz kamulaştırmadır. Urfa'da kamulaştırmalar 1975 şubatında başlamış ve ılk Uç ayda 200 bin dönüme yakın arazi kamulaştırılmıştır. Bu nu ızleyen sekız ayda tek bir donum arazinin kamulaştınlmadığı Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının Erkovan'm basın toplantısmdan bir hafta önce gazetemize verdıgi yazılı özel bılgiden anlaşılmaktadır. TTRM tarafından gazetemızm yazılı sorularına verilen yanıtlar bir tabloda gösterümektedır: Tıl ve Aylar 1975 Ocak Şubat Kaoıuıastirılan Mıktar Dönüm Yasa'da yer almayan ö'çüler ile binlerce Topraksndann umuda silinemeı. Umnt tarihin doç raltusundsdır (Fotojral: H h ü i l UTYAM) Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Arahk 1975 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tcmmıtı Affustos Eylül Toplam 102.91B 23.270 3U.478 8.160 27.202 6.862 3.767 82 463 104 134 58.707 30.184 84.970 58.814 91.545 307.879 194 172 1.357.739 REFORM URFA'YA NAPSEDilD) Reform sanki Urfa'nın sınırlan içinde hapsedilmiştir. Toprak ve Tarım Reformu Yasası sanki salt Urfa'da uygulanmak üzere çıkartılmıştır. O uygulamanın da ne hale getirildlgi artık ortadadır. Urfa'daki yozlaştırma çok önemlidir. önemli olan bir başka konu da, uygulamanm başka üleri kapsamamasma ilışklndir. Basın toplantısında ilgili bakan bu konuda «1977 yılı ve ıleriki yıllarda yeni reform bölgeleri tespit ve ilân edilocektir. 1976 yılında sekiz köy reform bölgesi olarak ilân edilmiştir» demekle yetinmiştir. Bu köylerde ne gibi bir reform uygulamasına gırişildiği ve neler yapıldığı ise askıda kalmıstır. Bunlara ilişkin tek söz yoktur. Eskiden reform kapsamına almmış bulunan üç il i!e ilgili yine tek satır bilgi yoktur ortada. Bütün bunlardan dolayı da Bakan basın toplantısında tek bır soruya bile yamt verememiş, ne yapacafım şaşırmıştır. dönüm arazi sahipierine bırakıldı le sahip olacakları toplam toprak miîttan 28. maddede belirtilen miktarlan aşmayan kişilere «yapılabileceğı belirtilmektedır. Buna göre. örneğin Urfa'mn Akçakale ilçesinde hiçbir ailenin sulu arazi de 300 dönumden, kuru arazide 1030 dönürnden fazla elli verimlilik endeksıne sahip arazi edirunelerı olanaksızdır. En düşük verimli (025 endeksli) arazılerde bu miktar yüzde 41.4 oranında arttınlabılecek ve sadece örnek işletmelerde ikl katına yükseltilebilecektır. Yasanın bu açık bağlayıcı ilkelerine karşın, Cephe Hükümeti Urfa'da bu ilkeler uyarınca toprak sahipierine bıraktığı arazilere ek olarak ctaşlık arazi», •tarımsal elverişsiz arazi» gibi yasada her almayan tanımlamalarla binlerce dönüm arazıyi sahipierine bırakmıştır. Aslında, tarıma elverissiz taşlık, kayalık arazinin tapuda şahıslar adına tescili olanaksızdır. Bu gibi araziler tapuda kayıtlı olsun, olmasın devletin hüküm ve tasarrufu altmda bulunması gereken arazilerdir. Cephe hükümeti de başlangıçta böyie bir uygulamanın yasal dayanağı bulunmadığını farkederek isi bir yönetmelikle çözümlemeye kalkışmıştır. Hazırlanan yönetmelikte verimlilik endeksi 30'un altında olan arazilerin tanm arazısı sayılmayacağı ve reform kapsamı dışmda tutulacağı belirtilmiştir. Ne var kı, daha sonra 025 verimlilik endeksli arazilerin bile yasada tarım arazisı gibi işlem gördüğünü belirten uyarılann basında yer alması üzerine, bu yönetmelik ve yayınlanmasından onbeş gün sonra yürürlükten kaldırılmıştır. Buna karşılık, yasal dayanağı ve yönetmeliği olmayan uygulama sürdürülmüş ve Urfa'da yüzbinlerce dönüm arazi fazladan toprak sahipleri üzerinde bırakılmıştır. üzerindeki hesaplamalar niteliğinde olduğunu orUya koymaktadır. Çünkü, fiilen odenen kamulaşurma karşılığı toplam kamulaştırma bedelimn yuzde 15'ıni mutlaka ve önemli oranda aşar. Bu yasa gereğidır. Kamulaştırma karşüığının yüzde 15'inin'6Q bm lıradan az olması lıalınde ilk taksit 60 bin lıra ödenmektedır. Cephe ıktıdarı doneminde sadece büyük arazilerin kamulaştınldığı ve kımseye yüzde 15'in üzerinde peşııı ödeme yapılmadıgı öne sürülse bile, daha önceki dönemde topragını işlemeyenlerın kamıuaştırılan arazileri karşılığı yüzde 15'i aşan peşin ödemeler yapılmıştır. Demek oluyor ki, Erkovan kamulaştırma kararlarmda belirlenen arazı miktanyla bunlarm kamulaştırma karşılıklannı ve bu karşılığın yüzde 15'ini açıklamakla yetlnmış, kararı verildiği halde, diğer ışlemleri bitirilemeyen ve bundan böyle de bitırilmesi olanaksız olan toprak miktarına değinmemeyi yeğ tutmuştur. Urfa Ziraat Bankalarma yatırılan kamulaştırma karşılıkiarının açıklanan milctann yansına bile ulaşmadığı. dolayısıyla kamulaştırma kararı verilen arazilerden yandan fazlasının kamulaştırma işlemlerinin 1 kasım 1976 tarihinden önce b; tirilmediği Urfa Ziraat Bankası şubelerinden der lenen bilgilerle ortaya çıkmaktadır. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunda Urfa'da kamulaştmlması mümkün arazi miktan olarak belirlenen 2.3 milyon dönürrı arazinin boylece ancak 800 bin dönüm kadan fiilen kamulaçtınlmış olmaktadır. kamulaştırma yürütülmüştür. ne de etkili bir dağıtım planlanmıştır. En azından cephe iktidan toprak sahiplerınin kâğıt uzerinde kamulaştırılan arazilerini ışlemeye aevam etmelenne göz yummakta, bu arazilere el koyma işını savsaklamakta ve böylece topraksızların toprak ağalığı duzeninden kurtulmalarına olanak vermemektedır. Tabloda çok ilglnç bir açıHama yer almaktadır aslında. Cephecilerin kendllennı yalanlayan bir açıklama. Kamulaştırma işlemlerinin «nasıl bir hızla gerçekleştirildiği» bu tabloda giin ışığma çıkmaktadır. Cephe Hükümeti 1975 nisanında işbaşma gelmiştir. 1975 yılmm mayıs, hazıran. temmuz, ağustos ve eylül aylannda kamulaştırılan arazılerm kararları kendilerinden önceki dönemde alınmıştır. Başka bir deyimle, bu arazılerin kamulaştırmaîarınrta onlann bir katkısı joktur. Ekim, kasım ve arahk aylarmda da zaten hiç kamulaştırma yapmadıklanm açıklamakta ve anılan avların karsılarına çizgi jşareti koymaktadırlar. Dolayısıyla ıktıciarda buhuiduklan ilk sekız ayda refor mun ruhunu, temelini oluçturan kamulastırmayla ilgili hıçbir ışlem vapmadıklarını kendileri aç'.klamış olmaktadırlar. Ama kamulastırmayla ılgili sözler burada kalmamaktadir. Mustafa Kemal Erkovan'ın 3 kasım 1976 tarih li basm toplantısmdan: «1976 kasımına kadar kamulaştırılan arazi miktarı 1 milvon 752 bin 478 dönüme ulaşmış, bu arazilere karşılık 531 milvon 24S bin 268 lira 5 kunıs karnlast'rrm l;ar«:'lıeı tahaklnık etm'> ve bunun yüzde 15i olan 79 milyon 686 bin 985 lirası peşin oiarak ödenmiştir.» Basbakanlık Yüksek Denetleme Kuruhınun «Toprak ve Tarım Reformu Fonunun 1.3.1974 28 2.1°75 Dönpmi Raporu»nun 7. sahifesinden: «Urfa bölgesi 1 kasım 1973 tarihinde birincl reform bölgesi olarak ilân edilmistır. Bu ilde kamulastınlabilecek arazi miktarı 3 milyon 862 bin 768 dönümdür. Tetkikler sırasmda (eylül 1975) 51 köyde 198 bin 889 dönüm arazi kamulaştırılrmş, ar.cak altı köyde 22 bin 803 dönüm arazi dağıtümıştır.» (Arulan 3 milvon RB2 bin dönüm arazinin bir milyon 100 bin dönlimünün hazine arazisi olduğu düşünülürse, toprak sahinlerinden kanıula?tin!acak miktar 2 milyon 760 bin donüm olmaktadır.i FAJİZMDEN ORNESIER Sadece «millıyetçi, imarüı, milletini seven kadronun» îşbaşmda buluııdugunu söylemekle sorunu gürültüye getıreceğıni sanan cepheciler, bir söz kalabaüğı içmde gerçeklen kaçırmak istemektedirler. Ne var kı, telâşİ3T3y]a da kendılerim ele vermektedirler. Işte unlü basm toplantısmdan bır bölüm daha: «Ispanya ve İtalya'nın toprak ve tarımla Ugili reformu işlctmelerin kendi kendinc >eterli olması. ekonomik ve sosyal açıcian gelişmesi prensibi esas alınmıştır. Toprak kamulaştırılması ve dağıtılması amaç deçil. araç olarak düşünülmüş, tarımsal gelişmeyi çercekleştirecek alt yapı ön plana almmış, üretim çirdlleri, kredi, konut ve sosyal yapılar gerçekieştirilerek kamulaştırma \t dağıtım ikincl plana itilmiştir> Once, 1938 tspanya'sından örnek verildığini kendileri açıklamakta ve faşist bır ülkenm uygulamasıyla Türkıye'dekı uygulama karşılaştınlmaktadır. Amenka'dan Japonya'ya, orta Avrupa üikelerinden Hindistan'a, Mısır'a, Güney Amerıka ulkelerine değin yuzlerce ülkenin toprak reformu uyguiaması dururken, «1938 îspanya sı ve ttalya» örnek veriliyor. Bunun da otesınde, açık açık • kamulaştırma ve dağıtıın ıkincı planda yer alır» deniliyor. Artık, bu nolttada daha fazla bir şey söylemek gereksızdır. Kamulaştırmanın ve dağıtımın toprak reformunun gerek bilimde teorıde, şerekse pratikte en önemli ıki aşama olduğunun bilinmeyecek ölçüde cahil kalındığına ıhtımal vermek oldukça güçtür. Bu ölçüde cahıl olunmadığına göre, ortaya açık bır kasıt çıkıyor, reformu vozlaşnrmak ve reformun getirdiğı olanaklardan toprak sahıplerini yararlandırmak yönünde bır kasıt Tüm bu gtirüüü patırdı araçmda reform yasası ıptal edildı. Bu yasayla bile reform gerçekleştırüeb'.lirdı. Yozlastırmanın ipuçlan iptal edilen yasada bulunsa bıle, yıne de topraksızlara bir umut verilebilırdi. Bu umudu vermeye ne bugünkü iktidarın siyasal ömrü yster, ne d» yasanın omrü yetti. Ama, topraksızlann umudu bu tür gelip geçlci hukumetlerle sılınmsz. Umut tarıhm dogrultusundadır. YASAL ZORUHLUK YOKKEN Bütün bunlann ötesinde, Erkovan basm toplantısmda dagıtım yapılabilmesi için yasaya göre kamulaştırmadan sonra altı ay geçmesı gerektiğıni bir soru üzerine açıklamıştır. Yasada böyle bir zorunluluğun bulunduğuna ait tek bir satır bile yoktur. Tersme kamulaştırma kararlarma karşı dava açılmasınm bile toprak dağıtımım engellemeyecegi öngörülmekte, 176. maddede «bu kanuna göre açıîacak veya görülmekte olan davalar bu kanun gereğmce yapılan veya yapılması gereken kamulaştırma, Hazine adına tescil, toprak dağıtımı, tahsis veya başkaca eylem veya ışlemleri etkilemez, durdurmaz. Bu kanunla uygulamalar dolayısıyla ıhtiyati tedbir veya yürütmenin durdurulması kararlan verilemez» derulmektedir. Yasanın 45. maddesinde de kamulaştırma kararmın ıptal edılmesinın bile dağıtımı etkilenıeyeceği belirtilerek «kamulaştırma kararınm iptalinin kesinleş tiği tarihte toprak henüz dagıtılmamış veya bu kanunda saptanan diğer amaçları gerçeklestırmek için bir kamu hlzmetıne tahsis edilmemişse, sa hibine geri verilir. Toprak dağıtılmış veya başka ca bir kamu hizmetine tahsis edilmişse, kamulaştırma karşılığı peşin ödemr» denilmektedir. Bu maddelerden de açıkça anlaşılacağı gibi yasa, kamulaştırılan toprakların hiç bekletilmeden topraksız ve az topraklı çiftçüere dağıtılmasır.ı amaçlamakta ve güvenceye bağlamaktadır. Altı ayhk bir bsklemenin yasal dayanağı olmamakla beraber, boyle bir gerek olsaydı bıle, bu birbuçuk ARADAKİ FARK Başbakanlık YUkse!: Dpnetleme Kurulunun raforunda yer a'.an kamulaştınlabı'.eceğı belirtılen «razi miktan ile Erkovsn'm basm toplannsında fcamulaştınldıgım açıkladığı arazi miktarı arasmda bir milyon donümün üzerinde bir fark vardır. DAGITIM YAPILMIYOR Erkovan basın toplantısında «1 kasım 1976 tarihine kadar 24 köyde 2840 nüiuslu 636 aileye 96 bin 792 dönüm toprak dağıtıldığını» açıklamıştır. Erkovan 1975 yılının haziran aymda yaptığı bir başka basın toplantısında Urfa'da hasat mevsımırun haziran sonlanna kadar uzadığını, dağıtı SULANACAK ARAZİLER Yasanın sekizinci maddesl «alınacak tedbirlerle sulanması mümkün olan arazi sulu arazi sayılır» demektedlr. Buna gore, Urfa'da devlet eliyle