Catalog

f Ekonomi Ekonomi • •« Ekonoıöi Ekonomi • •« J 1974 B 5 | t e 1 e r I A) B) II III IV iran'da incelemeler yaptıktan sonra dönen işadamları heyeti, hazırladığı raporu Başbakanlığa verdi. Raporda, iran'ın Türkiye'de bazı yatırımlar yapmak istediği de belirtiliyor YILI İHRACATI Vliktar 1973 Özel kesim hisse senedi fiyatları devamlı düşüyor Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi'nin en çok alıcı buîan 40 ar.onim ortaklığin hisse se«rlerıni kapsamma alan fiyat ennrisıne göre özel kesim hisse senetlerı fiyatları devamlı olarak cüşmektedir. A>nı dergide özel kesim tahvillerinm hızla satıldığı ve bu satışın Devlet'e a;t sosyal güvenlik kurumlarma yapıldığı haber verilmektedir. Emekii Sandığı i'.e BagKur yöneticilerı ise özel kesim tahvillerini satın aldıiclan şeklindeki haberleri kesinlikle va'.anlamaiitadır (Ton) 197* 3.154.364 1.671.385 1.482.979 578.634 78U.207 4.513.İ05 De|er 1İO3 948.928 611.530 337.39U 103.547 264 616 1.317 083 (Bin dolar) 1974 1 .081.221 717.269 363.952 145.6^6 3UÖ.3C5 1 532.182 OECD ülkeleri Ortaüpazar Diğer OECD ülkelen Anlaşmalı ülkeler Diğer ülkeler Genel topiam 292.881 1 74H.469 1 544.412 521.332 1 478.211 5 292.414 Iran gıda maddeleri ve kalifiye işçi istiyor îran'a giderek Başbakan dahil önde gelen yöneticılerie görüşmeler yapan ışadamları heyeti yaptıkları görüşme'.erin sonuçlarını bir raporla Başoakan Irmak ve Dışişlerı Bakanı Eser.bel'e rennıştir. Bu raporlardan İran' m Türkiye'den gıda nıaddelen ıthalâtı yapmayı. kalifiye işçi ithal etmevi ve bunun karş:!".ğında Türkiye'de emek yoğun yatırım projelerini gerçekleştirmeyi planladıgı an!aş:Imaktadır. açık bir taahhüt yok. Dünya fiyatları v«. kalıtesı ile karşılaştırma yapılacak, İran açısından ekonomik bulunursa satın alınacak. Kaidı ki Türkiye'de anan iç talep karşısında şimdilik bu mailara iç talebi karşıiamak dahi mümkün değil. Buna kaışı İran, Türkive'den yol bağlantılarını ve limanlaıının standartını ve kapasitesinin artırılmasını talep ediyor. Bu çerçevede bir iliskiyi Türk kamu oyuna anlatmak ve kabul ettirmek çok güç.» Rahmi Koç'un bu sözleri üzerine Ansari, "özel sektörümüzü Türkiye ile aktif ilişkilere teşvik ediyoruz. Türkiye'ye hissi bağla Fiyat endeksleri AVİIK Banka ve Ekonomilc Yorumlar Dergisı'nin son sayısında 1974 yıh haziran ayından itibaren özel kesım h:sse senetlerinin devamlı olarak fiyat kaybettiğı açıklar.rr.aK'adır. Derji' nm özel olarak hazırladığ! ve en çok aiıc; bulan 40 anor.im ortaklığin hıss? seneîlerı fıyat endeksinde 1974 yılı haziran arımız var» Cfvabını vermiçtir. Fa ymda 195.27 pnian o!arj endeksın kat Bakan. gaz boru hattı için 1975 y'.iı ocak avrnda 9.Î.57 puana ayrıntılı bügiler vermekten kaçın düştü^j görülmeKtedır . mıştır. Projenin uzmanlar taraDergi yazı kumlu üyesi Prol. fmdan ir.celendiğini söylemekle Dr. Mustafa Aysan ile Ertan yetinmif ve Feyyaz Berker'in so [ Özgiir'ün hi>zırianan erjdeksle ılnuç. altı ay içinde belli olur | gih açıklamalarındsn Ö?P! kesim ınu?» srrusuna czaman veremem> h;ssp ser.etlen a'.ım satımmın kârîı olmaktan çıktığı anlasilkarşılığını vermiştir. Emekli Sandığı ve BağKur'un özel kesim tahvili satın aldığı yolundaki haberler de yalanlandı mak'adır. Bu açıklama. endeks kanîamına giren 40 hisse senedinden 24'ümin son bir yıl ;ç:ndekı alımsatımımn zararla so nuçlandığını şöstermektedir. 12 hisse sened: ıse vatırımcılar :(,•:" sayet küçük bir kâr oranı saîînmaktadır. 4 irsse senedinde rie kar orönı yüzde 2132 glbi viiksek nüzeyde değısmiştir. Prof. Dr. Mııstafa Ayssn ve Hisse senetleri fiyat endeksi (12.1ü.1973 Aylat Ocak Subat Msrt Nisan Mayıs Haziran Temnıu2 Ağu«tos Evlül Fkim Kasım Aralık Yıüık ortalama = lOfll 1974 1975 lıjl.97 93.57 102.83 103.66 İIM.92 105.11) l'J5.27 103.79 103.67 102.96 1114.22 l(Hl.d2 98.14 103.05 Ertan Özgür. «Hisse senetleri fiyatlannin teşekkülünde Anonım Ortaklıklarının kâr dağıtim oranlarımn önemlı b:r etkisi olduğunu. ancak yeşâne etken olmadığırıi da ö?e!!ik'e ısaret etmek gerek:r» deme'steöirler. B'i rü/den n:sse senetlerindeki fivöt düşmeleri. anonim ortaklıkların dsğıtacakları kâr'.arın düşeceği bekleyişleri kadar gersel Ekonomik işbirliği | Feyyaz Berker başkanhgında'ıi ' isadamlan heyetinin Iran Ba$baJ kanı Huveyda ile Ekonomi Ba i ksnı Ansari ile yaptığı görlişme j lenn tutanakları da Türkiye B?ş bakam Irmak ve Dışişleri Bakanı Esenbel'e verilen rapor içinde yer almaktadır. Bu konuşmalardan İran'm Türkiye ile ekonomik isbirli?i için ileri sürmüş oinııju koşullar karşısında işadamı Rah mi Koç'un İran Ekonomi Bakanı Ansari'ye «bu çerçevede bır iliskiyi Türk kamuoyuna anlatmak ve kabııl ettirmek çok güç» dedıği anlaşılmaktadır. Görüşmeler sırasında îran Başbakanı Huveyda, «Mut'.aka iki ülke arasında ortak menfaat alanları aranmalı. İraıı yabancı ülkeleıe yatırım yapiyor. Neden Türkiye'ye yapmasır.? RCD tecrübesi başanlı olamadı. Çünkü RCD'de ayakla r yere bas madı» demiştır. İran Başbakanı sozlerine «bu konuda benim teklifim şu: Emek yogıin projeleri Türkiye'de gerçekleştirelım. Ben meseleyı uzun vadede düşünüyorum. Türkiye İran için önemlıdir. Türkiye'yi ekonomik açıdan kuvıetli, zengin ve mesut görmek ıstıyoruz» şeklinde devam etmıştır. Başbakan Türkiye'deki yatırım projeleri hakkmda da «biz tarımla ilgili olar&k 5 bin kın. uzsfa gıdip Avusturya'ya yatırım yapıybruz .Veden Türkiye'ye gelmeyelirn? İran'ın uzun yıllar ete ihtıyacı var» demiştır. Başbakan İran içinde izlenecek politikanın özelliğini de şöyie öretlemiştır: «Demir, çelik, petrokimya gibi temel sınai yatırımları devle; elinde tutmak istiyoruz. Kalar.ı özel sektör yapsın. Biraz şişmanlasınlar, sonra onlan verg:lendirmek kolay.» Huveyda, İran'm Batı'dan ithal edeceği mallann taşınması için İskenderun ve Trabzon lımanlarının geliştirihnesini gerekli gördüğünü belirtmiş ve «tran'm bu konuiardaki ilgisinde ekonomik değer ölçüleri ağırlık taşır. Türkiye olarak vergi koyar veya ücret alırsanız İran'ın ekonomik hesapları bozulur» demektedır. «Biz aksırırsak siz grip olursunuz iıf we sr.eeze yuu catcn a cold» ve bunun tersi de aynı» diyen Huveyda İran'ın işgücü ithal etmek zorunda olduğunu belirterek «Ahrsak sariece kalifiye işçi ve teknisyen aiahm diyoruz, Türkiye'de fazla işgücü var. Bunları kıılianabuiriz» sözleriyle İran'ın Türkiye ile kurmayı planladığı ışbirliğinin özelliğini beili etmiştır. Heyet daha sonra İran Ekonomi ve Maliye Bakam Ansari ile görüsmüştür. Ansari, yol ve liman kolaylıkları konusunda Türkiye'den bekiedikleri olduğunu söylemış bunun üzerinde Rahmi Koç şunları söylemiştir: «İran'm 10 milyar dolarhk ithaîât hedefi içinde Türkiye'ye ayrılan pay H ) milyon do'.ar doX laymda. Türkiye'den sntın ahnmak ıstenen ürünier şeker, et, yıımurta ve nıeyva. Bu konuda Yorum Zamlardan sonra azınlık hükümeti SADI IRİL^K. Tıükürr»te gelir'^en »sm yapmayacagını birksç YALÇIN KÜÇÜK kez söyledi. So:ıra IrmaK hııkümei: zam yaptı. Neden yaptı, nasll yaptı? Soruların bırı bu. Ikincisi Irmak'ın yaptıgı zamiar, iki büyuk partinin tepki>ine yol açmadı En azından, iki büyük partinin lideri Irmak'ı yaptığı zamlardan »lolayı kınamadı. Biiviik tüketici kitîesini zor riuruma sokap zamları sefizükle karşıladıOlayların zorlsma?ına uysun bir davranıs Şimdl sivs«s! toni",!sr iar. Necfen, bu noktada birleştiler? tkir.ci suru da b\:. Bu iki s.ıbır yana. iki parti de gerekir^e hükunıet jorumlulucur>u vjklenîrunun cevabi, hükümet bunahm:nuan çıkıjta ıp ucu getırebılir. biiir. EkTnomik açman çuk zor bir tabloyla kaı sıla^mazlar. SonGetirivor da. bahara kariar, gerek ulu = lararası ve gerkse ulusal eknnomik tabCEVAFA ikincl sorudan başlanabilir. Zamiar. yer.i bir hükii\o, fazla karanîık de|îl. met için knlf.ylık sağlıyor. Zamlarm ekonomik sf^ttçeleri ikinci ZAM yapmayacaaın! söyleyen Irmakın ;am yapmasına seplanda. Birınci planria. sağla.iığ: olanaklar. Irmak Hükümeti kuiince. Zsm yapmak iîterremrsı kendisjvle tutarlı Irmak'ın rta, rulurken Psanlama vs Maliye Bakanlljiı bir zam üş^e^incfen söz etyakın dannmanlarının da. ülküse! tıekleyişine uvsun olan. sivasal ti. Hazine'nin sfürirıi 8.5 milyar çevresinde arttıracak bir zam disahneyi oîduğu kariar ekonnmik cephevi de a^kıcia futmak. Irzisi. Irmak. ilk önce bunu redrietti. Şimrii ıse yapılan üç zamla bu mak da yaktn danışmanları da. ancak a«klria bir dü??nde hükütlıizeye yaklasılrrnş durıımda. Tek»I. bucday ve şeker zamlan, i = met eriebüeeekleıinj bilecek durunıHa Ancak bövle bir ritironde tcr açıgı kapatarak, İ5ter«e ek gelir sajlayarak, Hazine'nin dııruI?5fl önresi drinemden kalma sihirli \*e kestirme formül'.eriyle munu <a§lamla?fırdı. Türkive'yp hizmet ?decek|»rine inanıvorlar. ? BUNV\ Rnlamı ne' Su r Be« y. dır Tiirkiye'rfe y?ni vergi saSİVASAL çıkışı »ereği kitlelerle bir iljisi olmavan Irmak'ın lınmıvor. Ön"mşiz de nlsa bu bes yı! içinde daha finre salınmiç zamlardan kuçınmasının aerckçesi kürlelerden çekinmesı de*ıl. Zamversilerin bszılarmın yiikü hıafifletildi. Kamu ve ö?e] ke>im biriar. partilere d^vf.'.ı hükümet kurmar.ın önündeki enaelın hirisini ükte, fiyat ayarlamaljrının veva fnflasvonif' kredı /nrlamaiarıonadan kaldınn nitelikte. Bu ensel. şimdi erimeye vaiz tuttu. Hünın yaratti"! cılanaklatla gününü gün etmeye çalıştı. Etti de, Anknmer içinde etkili ve kalıcı olrr.avan bazı es!;ı bürokratlarla. bücak bu eğilim Türkive yi ek gelir sağlamak için yeni /ani'ar yaprokrasi içınde ha?ı genclerin ısrarı sonuc verü. Tabiî bu sonuç alnıaya zorladı. Çünkü vergisiz bir Tıirkiye'de ve her ?eye rajmen m^na. sermaye kesiminiri aşırlığı en büyük rolü ovnadı. Merkez biiyiiyen ekonomirie yeni hareama!«r İfin yeni kaynaklar çerekBankası kaynaklarınü Hs.^ıne'den şrelen n kabetin azalnıasını isteyen li. Vergi. bu parîanıentomın da çatuınrian çıkacak £İbi değil. Zam Ö2?i kesim. finansman yıikünün büyiik tüketici kitlelerın omuzuna i.'e verşiden daha sevimsiz. aktarılmasını istedi. Açık ve seçik olaraVr. B'i vü;'ien, Te'sel. bu^diy. BU sevimlz işl şrönülsüz de oh» Irmak Hükümeti yaptı. ömşeker gibi tükerim araclannm fiyatlan vüsseldi. Demirvolu ta>ıması, rü ölçÜMİnde yenüerini rie yapacak. Ümrü ölçii.ninde, stoju yaelektrik gibi tiaha çok üretim nr3(.Iarı r.itelijji taşıyan hizmetlerin pılmayan rfemiryohı tasınıacllığı ile elektrik hizmetlerine zam yazamını gecikti /amlarla bırükte bek!endi*i gıbi izel kesime açılan pacak. Böylece, Türkiye'yi bu y.hn sonuna kadar cötürmek y'ikroaıler genişlemeye başladı. Mevduat kırşılıklarından Hazine'nin kümlülüfiürıü alacak hiikümetlere. diizenli olmavan fakat iflâ* yararlanması uygıı'.aması durdu. eşiğircien uzak bir ekonomi blrakacak. Bırakmak istememesine TAM bu sırada Irma!:. ypn;den hükümet kurmakla eöre\'endikarşın. yapmış oîduğu islerin sonucu böyle. Tehlikeli sörevir.in rildi. Şanssız olarak başlayan girışımlennin ilk bölümü umutsuzlnkbir h.Slümünü riaha verine getirmi.5 olmanın rahatlıSını riuyahilir. la kapandı. Şimdi tek umtıcu bır azınlık hükümeti kurmak. Miller BU rahathk, iki büyük partiyi •resmen. zamları kınamaktan Mecüsi'nin onda birir.e sahip DPVi içine alan bir hükümete azmlık a'akoyan. En azından ker,di bekleyişleriyle tutarlı bir suskunluk. hükümetinden başka bir isirn verilemez. Dışarıd^n destek sağianıp saglanmamasi, azınlık hükümetirıin r.iteîîginl IRMAK'ın arınlık hükümetını denemesı. son 4ir;Mmının en olum lu yanı. Bu denerr.eye C'ınıhurbaşkanı i!e konaştuktan sonra girısmış olması da aynı ölçüde olumlu. Cünkü bu girisim. azınlık hüküınetinın riemokratik bir girisim oldugunu Türkive'le nalâ geçerlı şansa sahip bııhınriııg'uiu jösteriyor. Yakın bir süre once ortaya çıkan nzınlık hükümetini kök'en mahkum eden bulutlan daâitıvor. YM.N1Z azınlık hükiinT'tinin ffkrar aiinrieme erirrii.îi bir sırada ortava önemlı bir snru çıkıyor. Neden DP'nın azınlık hükümeti? Veya aynı anlama selmek üzere. azınlık hükünvti kunı!3fflksa. neden Meclis'te en biiviik sandaiyeye sahirj partinin azınlık nükümeti değıP Cok kiıllanılan Batı dünyasınm demokrasi scleneğı icınde ilk d^nenmesı gereken voiun CHP'nın azınlık hükümeti oldujSu söz götürmez. AZINLIK hükiimerı CHP'ye ne getirir'' CHP gibi ik*idira adav partiler ıçın azınlık hükümetinin bir anlamı var. Kısa sürecek bir hüi:ıimet cîeneyiminin olanakları içinde tam iktidar oldni;unda ne yspıp ne yapamrıyaoaSını aöstermck. Bugiin CHP tçın bövle bir gösterive gcrek vok. Ne vapabileceğini. ne vapamayacağını göstermiş durıımda. BCNUN dışında CHF'nin bir azınlık hükümetinden bek'eyebileceğı bir kayıp yok. Ancak Türkiye nın önemli bu kazancı var. Seçimden kaçan riığer partilen seçıme zorlamak. Bugün CHP dışmdaki pRrtılerı ya seçım. va da CHP'nin azınlık hükümeti almasıklanyla karsı karsıya bırakmak. Eğer. çoeunlukla bir hükürnet kurma guçleri yoksa. bu iki almaşıktan bırisine razı olmak zorundalar. Çoğunlnkla hÜKÜmet kurma güçleri olmadığını da bir kaç aydır kamtladılar. DÖRT paıtinin bir araya gelcrek bir azınlık hükümeti kurmaları. demokıatik gelenekler arasında yer almıyor. Ama bir partinın azır.lık hıikümeti kurması. örnekleri çok görülen bir ııy;nüama. Bir veya bır kaç partinin bir çoğurdıık hükümeti kııramadığı zaman seçimlere gıtme!: de demokratik alışkanlıklar arasında. 3u yüzden, bugünkü sorunları çözmeye çaiı$ırken demokratik olan CHP'nin azınlık hükümeti iie yine demokratik olan genel seçim almasıkları üzerinde durmak gerek. Diğerlerinin heDsi demokrasirl zorlamak olur. Bufrün demokrasiyi ?orlamak degil. demokratik zorlamalarl bu iki almaşık üzerinde ycgunlaştırmak zorunlu duruma eeldi. olarak ta'Pbin azalmasıy'ü sr.lcianm:)ktadır. Mustata Avsan ile Frtan Özgür, nısse senetierine talebm azalmasma karsılık azel kesim tahvillerinm satışının hızlanöığı nı ılen sürmektedırler. Tahvıllere ıtygıılanacaK taız oranının vüz de IR'e çıkarnlm;:sıvla ocak avı ıçmde 250 milvon :ır^iık tahvil ihraç Priıldıği ve bunlann satıldığı bildirilmekredir Bu konuda iki yazar su ncıklnTiayı vaDrr.akridırlar: «Cok kısa oır sürede ve hatta önceki tannl ihraçlan ile mukavese edildıSinde re!:or ripnilehi'prpk sürede »pıçekleştirilen hu satışların önemli bir bö lümünün Sosval Sigorta Kururnlarından bir: taraimrian satın aiır.dıeı niyasada ifade ediîir olnm=Tur.» Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi'r.in ayliK tartışma bölümünde de avni iddia tp.krarlanmaktadır. Dersı'nin tariışmacılan arasında ver alp.n Bülent Corapçı. «Son ay ıçerisinde vaptıftımız hesaplara Eöre 'J00 milyon üzerir.cle, özel sektör tarafuıdan yüzde 18 laizi» eıkar:ian tahvıllerin büyuk b;r rrjkr?.n D'.vasa tarafır.dan. bir mik'nrı da BagKur ve Emekîi Sand'.kiar tarafından satın alınmıshr ve a.şagı \ukan tamamı satılmıs durumdadır.» Sermaye pıyasasırdaki gelismeleri çok yakmdan izleven Dergı'nin bu iddiisı üzcrıne Emekii Saı:dığı ve Bag Kur yöne'ici'eri. boj'le bir alımm Resinlikle söz konusu olmadıJını söylemişlerdir. Emek":i Sar.ıugı yönetıcileri. Sandık taraf'.r.dan tshvil aımı yapılabilmek ıç:n Br.kar.lar Kuru Hi'ntın onayının ^erektigini ve hiç bir özel kesirn rahvili 8lmmadığını açıklaınışlardır. Ba*Kur yönetıcileri ıse BağKur'vın alacagı tahvüde de*. let garantısinin gerekfiğini yıne hiç bir ove zel kesim tah'.il.nin ahnmadığını belirtmışlerdır. Bu durumda özel kesim tahvillerinin satışmı kolaylaştırmak: için tahrtllerın devlet sosyal ffüvenlik kummlarınca satın almdığı haberinin yayıld:ğı anlaşılmaktadır. AfşinElbıstan Termık santralı ana binalannm yapımıyla ilgili ıhale yenılendı • TEK TARAFINDAN AÇ1LAN flIALEYE KATILAN F1RMALAR BtRBİRİNE ÇOK VAK1M TEKLİFLER YAPMlijTI Türkiye Elektrik Kurumu, Afşın Elbistatı termık santrah projesının ana binalannm yapımıyie ilgili ihaleyı yenılemıştir. tj40 milvon JiralıSc tahminl bedelle yapılan ilk thaleye şlren müfeahhıtlerın en kü çüâü 915 milyon Iira olmak üzere bir;birine çok rakın teklıfler vermeleri üzerıne Ihalenın yenılenmesi kararı alınmı? t;r. Afşin Klhistan termik santralı proiesinın ana blnaları ya pım) bundan bir süre önce iha leye çıkarllmıstır. îhaleye 5 müteahhıt girmış ve tahmini bedelı 640 mılyon Iira olsn yapım için 915 milyon Iira İle 875 milyon Iira arasında değisen teklifier vermışlerdır. Bu tek'.iflere göre yapımın en düşük teklifı veren müteahhıte ıhale edilmesi gerekmiştir. Türklye Klektrık Kurumunun en düşük teklifi veren Kutlutas firmasıyle mukavele yapacaş] sıracta vapılan ıhale ve verilen teklifier gubat sonunda kamuoyuna açıklanmıstır. Bu konudakı haberde, müteahhıtlerin tekliflerının TEK' ln hesaplarından yüzde 50'ye varan bir orarıda yüksek olmasına karşılık biribirinden ancak yüzde 6 oranında ayrılması üzerinde durulmuştur. Daha sonra Türkiye Klektrik Kurumu'nur» 915 milyon liralık en düşüb teklifi veren mü'eahhit firma ile mukavele yapmaktan vazgeçtığı öğrenilmiçtır. TEK, Afşin . Elbistan proîesinin ana binalan yapimını tekrar thaleve çıkarmış ve m'iteahhulerrien veni teklif ıstemi^tır, Müteahhitlerin yeni tekiıllen heniiz açılmamıştır. ithal malları fiyatları, ihraç malları fiyatmdan daha hızlı artıyor DIŞ yiLL.\R TiCARET HADLERİ İTHAIİT FİYAT.' ENDEKSt 100.0 96,7 99,6 124.0 192,7 195.6 238.8 302.7 308.0 332,9 İHRACAT FİYAT ENDEKSt 100.0 99.5 100.5 120.8 158.3 173,9 327.9 310.3 306.2 302,2 TİCARET HADLERt 100.0 102,8 100,9 97.4 82.1 88.9 95.1 1(12.5 9P.4 90.8 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 ilk tk ay 1974 ilk altı ay 1974 ilk dokuz ay Dış ticaret hadleri aleyhte gelişiyor 1973 yılmda ve 1974 yılı başlanncfa Türkiye de dahıl azgelışnıis ülkeler.n lehine gelışmeye başlayan dış ticaret fiyat endeksleri 1974 yıllnın ortalarmdan itibaren Türkiye'nir. aleyhine dönmüjtür. Türkiye' ııin ithal malları fiyatU: ınııı ihraç fiyatlarmdan daha hızlı artması şeklinde ortaya çık;ın hu olgunun sonucunda d:ş ticaret hadleri geçen yılda altı aylık bir süre içinde yüzde İU oranında gerılemiştir. [ Ticaret Bakanlığı Değerlen | dirnıe Genel Mjdürluğu, 1974 yllının ilk dokuz ayı dahil Tür kiye'nin dış ticaret hadlerini | hesaplayarak yaymlamıştır. Bu na gore 1974 yılının ilk üç ayınüa 102,5 puan olan dış ticaret hadleri. aynı yılın ilk dokuz ayı sonunda 90.8 puana inmi*tir. Dıs ticaret hadlerincîeki bu aleyhe dönüş Türkiye'nin ihraç ürür.leri fiyatlannın düşmeye ba=lamaşına karşılık it . Yapılan tarnşmslardan «Anaya • hal fiyatlannın artışmı devam ' etiirmerlr.den i'.eri ge^miştir. ı sa ve seçım yasasında gerekli değişikhk» ifadesinın ortaya çı ' kabiiecek benzer durumlarda se i Petrol fiyatlan çım karannı almayı kulrvlaştı [ 1973 Mlır.ın sonur.dan itibaraeak değişiklikler oidugu ög \ rer. penol fiyatlarıvle birlikte renilmişıir. artmaya başiayan dürya fiyatYapılan •artışmalar sırtıSnda lannın olumsuz etkisi, 1974 yıbazı sanayıcıler, Türk:ye sana j lının başlaıında yüksek düzeyle yıcilernin «isiııı vererekn busxı ! re ulasmamKftır. Dünya fiyatdemokrasıyı tehdit ede:ı ve larındakı genel artıştan Türkinııili cephevi oluşturan bır par '. ye'nin ihraç fiystları üa yarartıyi kmamasını ıstemışîerdir. lanfi.ğı ıçin dış ticaret hadleri Ancak genel eğıüm ıs:m vtrrııeklehte bir gelişme göstermiştir. ten kaçınma şekhnde gelışmiş: Ancak petıol fiyatlannın arve bunun yenne bıldiriye şu tışı nedenıyle bir çok s&nayileş cümleier konmuştuı: n"ıis ülke odenıeler dengesi açık «Hür demokrattk s:s:er.ıın hü , larını azaltmak veya ortadan tün gereklen :1e uygulanması i kaid;rm;.k amacıyle kendi sattığı maiların fiyatlarır.ı da yük toplurııumıuun ortak yararına > seltmeye başlamıştır. Petrol fi dır. Işçıler:mız ancak bu sistem yatlanndakı ar'ışm bir noktaiçinde haklarını alabılmek oia [ da aurmasına rağmen g^lişmış nagına kavuşabılır. Yuıe bu j sanayi iîlkelerınin sattığı sanasistem içinde Türk köylüsü ayi ürünierinin fiyatları artmasırlık Oertlerinı çö/ebihr, Türk j ya devam etmiştır. Bu yüzden sanay.cıleri de sorun ve önerı j 1974 yılının ortalanndan itioaTürkiye nin ihraç ettigı ' lennı halkımıza ve ilgililere en ' ren maüarın fivatlar?nm srtış huı etkın bir biçımde y:ne bu sisyavaş^arker» ithal ettıği mallatem :ç:nde anlatılabılir. Hır rm fiyatları artis hızını sürdür i demokratik sıs'ernın kalb; parmüştür. iamentodur.» 1974 yılı ıhracat mıktarı 1973'e oranla yüzde 15 azaldı • MİKTAR DtŞLŞtNE KARŞ1LIK. DİNVA FİYATURI.NDAKİ ARTIŞ, TOPLAM İHRACAT DKĞERİNİN Yt'KSELMESİ SOM'CUNU DOCtCRUTüR Çeşitli Bakanlana kamu yöneticılerinin 1974 yılı ıhracatının arttıgını ilerı sürmelerine rağmen geçen yıl ihracatı mutlak olaıak azalmıştır. 1974 yılınria bir öncekı vıla göre ıhrâcat miktarındaJ'.i azalma yüzdc 15i bulmaktadır. Devlet İstatistik EnstHüsü'nün hazır'.adığı «Aylık Dış Ticaret Özetı» bülteninin aralık sayısı yayımlanmıştır. Bu sayıcia 1974 yılı ihracatı, miktar ve değer olarak gösterilmektedir. Geçen yıl Türkiye'nîn ihracatı değer olarak artarken bütün ü!ke ve bögelere saîılan mallann mıktarı düşmüstür. 1973 vıhnda Türkiye topiam olarak 5 milyon 292 bin tonluk ihracat vapmış fakat 1974 yılı ihraoat: 4 nıilvon 513 bin tonda kaımıştır. Türkiye'nin 1974 yılmda vapmış oldtığu ihracatın miktar olarak azalmasma kar.şılık değer olarak artış göstermesi dünva fiyatlarındaki artıştan ileri gelmiştir. Petrol fivatîarivle bırlikte ortaya çıkan dünya pivasalarındaki hızlı tıyat artışı 1974 vılı ihracat değerlerinirj büiümesine vol açmıştır. Ancak 197? sonlarında başlayan bu eğil'.m 1974 ortasmdan itibaren hızını kaybetmeye basîamıstır. Dünva oiyasaiarnda Türkiye'nin sattığı malların fıyatlanndaki artıs hızı vavaslar ve hatta bir çok üründe düserken Türkive'n:n ithal cttiği mallann fivatları s'ükspkiiğır.ı korumaktadır. Bu durum, m:ktar olarak azalan ihracatın yakın b:r zamanda değer üzarinde de azalma etKen:nı cloğurmasma yol açabüecektir. DPT uzmanı, Savaş Sanayii için kaynak sağlamak amacıyle kamu girişimleri hisselerinin halka satılmasını öneriyor Devlet Planlama Teşkilâtmda ler yapmak ve işletmek ve bun çalışan Mehmet Yılmaz Arıyömk ların duğurduğu problemjer ara11 satfalık bir yayında savaş sa smda kaybolmuştur. Oysa Devnayiin kurulmasıyla ilgili görüş let ıçte ve dışta milletını. va'.anlerini açıklayarak savaş sanayiin daşını ve yurdunu itibarlı kıiatak kıırulnıası için kamu giri.şimleritedbirleri alır.ahdır..". r.in halka satılmasını savunmuşDevletin güciinü «balckal • matur. U/n'.an. kam'j bütçesiyie özel nav otel atelye gibi ışlerden» kesimin yet?rsizlığı nedsniyle sa ayıraraK ağır sanayie vöneltmesi vaş sanayıinı kurmak için kamu gerektığini savunan ıızman devgiri>inılerinı satarak halktan S Ü let girişimlerinm halka devremilyar Iira toplamaktan başka dilnıesini şu sözlerle ıstemel.teçare olındığını ileri sürmektedir. dir: «Başlangıçta valnız öncüAynı uzmanın önerileri arastnda lük, demostrasyon. vol gössavas sanayii örgü'ünün danışma terme, riskı oaylaşma amaçlakuruhınria kamu. özel ve işçi kenyla yapılmış devlet şirişimlesimlerinden başka «ilmiye kesirinde hâlâ devletin bulunması mi» temsılcılennin bulunması da »ereği ortadan kalkmışur; bu yer almaktadır. imkânlannı devlet, miHete. geniş halk kitlesine ın::kal ettirDevlet Planlama Teşkilâtı Müsmelidir!» teşarlık Araştırnıa Crubu üyesi Mehmet Yılmaz Arıyörük'ün Savaş sanayiin kuıulması için «Ekonomik ve Sosyal Geüşmeyi Sağlayacak Harp Sanayi. Finans «Mevcut teşvik araçlarının yanıman Kaynaklan ve Organizas sıra venilerir.in» rerilmesini sayonu» adlı dökumanı, DPT yayını lık veren DPT uzmanı veni tesvik araçlaıı olarak örnekler sıolarak çıkanlnr.ştır. ralarr.ıktadır. Alt vapının dev11 saytalık yayının hiç bir ye letçe vapılması, giimrük Cağısık riııde, ıieri sürülen görü;leiin Iıgının devamlı olmssı. vüzde Devlet Planlama Teşkilatı'nı oağ 8fı'e varan orta vadeli ucuz krelamadıgı belinilmenıekted;r. İike di. truruluş sidsrlennden bağıoiarak DPT'nin bir çok yayınutda sıklık. ihraraıta h'rim malive'ı bu ifade yer almaktadır. ile ihrac fivatı arasında «menfi DPT uzmanı Arıyörük, Türkiye' farkın karşılanması» bunlar ara de savaş sanayiin kuıiılması ko sındadır. nusunda görüşlerim açııciarken Uzmp.n buşrünkü kamu Kirişimdevle: ve rrjllet kavramlan iuennde durarak «raillet ve devltt leri varlığının 175 milyar Iira olkavramlan üzerinde oir oirlık düğımtı ve banlann yarısj oranın esastır» demektedir. «Devletı dev da halka satılmasıyla 8d milyar let yapan öncelikle a:t oldu^u liranm elcie edilebüecegini sav^unmılîeı Kadar da tonksıyon!andır>ı nıaktadır. diyen uzman Türkiye devletinın DPT uzmcnı savas sanayi için fonksıyonları hakkında şu söıüs yeni bir müsteşarhk karu'.ınası leri ortaya atrnaktadır: «Konuyu nı ve bu mi!stesarU<rın bir danışsınaî açıdan ele aldıgımızda Türk nıa (ctırulu o!n;af.ın! istemektedır. devletinin sanayi alanındakı esas Danışma Kurulunda ise müstefonksiyonları. bardak • çatal • üa şarlar. nba.Şırrsız genel n:iıdürşık ıplik halı • terhk . kıiot ler». Genelkurmav Başkanhgın: çorap • ayakkabı süt • peynır içine fflan kanv.ı kesimi. özel ke tereyag deri ve bunlann s;m. işçi kesimi ile silmn'e «stıcaıeti ile ugraşmak. o t e 1 sıın;> temsılcilerınin b'.ı'.unnıası • han dınlenme evi ve kamoıng önerilmektedir. SANAYI ODALARI BAŞKANUGINA SAKIP SABANCI GETİRILDI Türkiye'nin belii başlı büıün ssnayi odalarını içine alan Sanayi Odaları Bi:!iğinin, Istanbul Sanayi Odası Bajkanı Nurullah Gez gİTi'den boşalan başkanlığın.ı, Adana Sanayi Odası Ba?kanı Sa kıp Sabancı seçilmışur. İstanbul da yapılan ortak toplantı<ian sonra yayımianan bildiride eıken >e çinı savunubnustur. Istanbul. Ankara. Adana. Ege Bolgesi, Denizli, Kayseri, Kony&. Sanayi Gdaları ile Bursa ve Kocaeli Ticarei ve Sanayi Odaları F.rişkanhk Divanlarının Istanbul Sanayi Odasında yaptık'.arı toplantınm tartışmalı eeçtıği öğrenil miştir. Toplantıda Ege Bolgesi vs Ankara Sanayi Odal^nnın milliye'.ç: cephe hükümetini deitekle me çabaları sunuç vermemiş ve •mület hskeıniiğinc ba~vurıriLik torunlu]uğu» dile getirilmlştir. ğın kullanılamadığı belirtilerek, sanayiciierin AP Liderini bu yönde ikna etnıeleri iâtenmiştir. AnCok bu istek karşısında bazı Sani<ji Odaları Bsşkanları. AP Lide ri'nin bu yöndeki önerileıi «sanayicileıin Ecevit safma geçmesi şeklinde değerlendirdi^ini» söylemi.~!erdir. Bütün bu uniu'.suzluğa rağmen yayınlanan bildiride «tüm siyasi parti yöneticilerini rejime ve ülkenin sorunlarına büinçli ve soıumîu bir davranış içLnde sahip çikmaya çağırıyor ve Parlamentoya dn.vah. siya?î tansiyonu dü=ürcbüecek bır yapıria 2Üçiü. istikraıh bir hükümetin âcilen kurul uii.sını bekliyoruz» gfirüşüne yer ver:lmi.tir. Deniz Hukuku Konferansı Cenevre'de başlıyor Dünya Deniz Hukuku Konfersınsı 17 mart 1975 tarihinde Cep.tvre'de tekrar baçlayacaktır. Kon ferans'da Türkiye'yi Büyükelçi N'amık Yolga'nm basksnlığında 15 kişiük bir heyet femsil edecektir. N^mık Yolşa'mn Cenevre'de ya p.icsğı ilk temaîlardan sonra Dışisleri Bakanlıâı'nın hazırladığı de niz hukuku va?a tasansına son sekil verilerek Baksnlar Kurulırna sunulacağı bildirilrrektedir. Geçen yaz Caraca?:'ta bsslayan Hünya deniz hukuku konferansına mart ayının lî'sinden itibaren Cenevre'de dcvam edilecektir. Dış iş'eri Eakanlığı'nın bu Uonudaki hazırlıklsrınm ilerlcmiş olduğu öğ reniimisür. .Milletin hakemliği Fakat böyle bi r gelışmenın olasıhğmı zayıf gören sanayioıler, yukarıdaki görüşten hemen sonra «Bu tür hüküme::n kurulınası imkinı bulunmaîsa. bugün kü siyasal çıkma/laria tekrar karşılaşmamak için, Anayasa ve seçim yssasında gerekh değışıklikier yapıldıktan sonra. mıilet hakemlîğine baş\in'mak zorunluluğu son yo^dur» demıslerdır. Siyasal gelişmeler Sanayi Odalsnnın Başkan. B»=ki^n vekilleri ile genel sekrcterlt rinin kaüldıgı toplantıda ekonnmik soıunlardan daha çok güncel siyasal gelişme'.er üzerinde durulmuştur. CHP AP koalisyo lunun geıeküliğ'. ancak AP Lide rinin tutumu vüzünden bu olana