Catalog

:UMHURİYET 13 Şubat 1975 Dünyada İ Kurt Waldheim, çarpışmaların durduruJması için çağnda bulundu Kissinger Kahire'de • ABD Dışişleri Bakanı'nın, Mısır Devlet Başkanı'na, Tsrail1 in barış konusundaki görüşlerini ilettiği bildiriliyor. Politikada Sorunlar Bir gezi sürerken ERGUN BALCI Dr. Henry Kissinger'in Ortadoğu gezisi, bölgede siyasal konjonktürün ilginç gelişimler kaydettiği bir döneme rastlamıştır. So^etler Birliği Uışişlen Bakanı Andreı tJromiko geçen hafta acele olaraiî Kaiıire'ye gitmiş ve Enver Sedatia görüşmüştür. Bu arada Mosko\fa'nın Mısır'a 6 haftadır silâh sevkiyatma yeniden başladıgı haberleri çıkmıştır. Ve nifıayet tsrail'de birçok yetkilmin, Kissinger'in Ortadogu'da «kademeli banş planından» uzaklaşarak Cenevre Konferansına yönelmeye başlad'.klan belli olmuştur. Nitekim İsrail Dışişleri Bakanı YigaJ Aüon ile Savunma Bakanı 5imon Peres, bölgedeki buhranm Cenevre Konferansında görüşülmesi fikrine daha yatkın bir tutuma gırerken. eski Dışişleri Bakanı Abba Eban da, € Cenevre Konteransındaıı ne diye kaçıyoruz?» diye sormuştur. Cenevre Konferansı, bilındiği gibi. Ortadogu'da iki süper devlet arasında en önernli uvnjşmazlık konularmdan biridir. Moskova, bunalımın kendisinin de katılacagı Cenevre Konferansmda eörüşülmesinı isterken, Kremlin'i devre dışı bırakmayı amaçlayaın Dr. Kissinger, Ortadoğu bunalimını kişisel diploması ve aşamalı banş plan ile çözümleme taraftandır. Mısır ve son zamanlara badar tsrail de, Kıssinger'in tutumunu desteklemekte idiler. Oysa îsraıl son günlerde ansızın taktik değiştirmiş, ülkede Cenevre Konîeransına taraftar olanların seslerl giderek güçül biçimde çıkmaya başlamıştir. Böylece İsrail, belki Araplardan da daha büyük bir düşman olarak kabu! ettiği Sovyetler Birliği ile aynı doğrultuya girmi? görünmektedir. tsrail'in bu şekilde tutumunu değişUrmesinin nedeninin vak!t sazanına taktiği oldugu düşünülebilir. Gerçekten Kissinger'in dipiomasisinde vakit kazanma olanafı burnıak çok güçtür. ABD Dışişleri Bakanj açıktan açığa Batı dünyasınm tsrail yüzünden yeni bir petrol ambargosunu göz« alaınayacağını söylemekte, bu iilked°n banş için ödün istemektedir. ödünleı, Sina'da strateiik Mıtla ve Gidi Reçitleri Ile Abu Rudul petrol kuyularının Mısır'a terkedilmesidir. Kissingere verilecek cevap «evet» ya da chayır» olacaktır. Oysa Ortadoâu sorunu Cenevre Konferansına gittıği takdirde, taraflar çoğalacak, işler uzayacaktır. îsrail de gereksinme duyduğu zamana sahip olabilecektir Bu noktada, şu soru sorulabilir Ortadoğuda zaman belli biçimde İsrail aleyhlne ve petrol gelirlerı İle her geçen gün daha zenrinleşen Arapların lehine işlerken, bu küçük ülke niye zaman kazanmak istesin? Bu varsayım, uzun vadede doğru, fakat kısa vadede ise yanlıştır. Çünkü îsrail'in 1976 yılına kadar kazanabilecegi zaman onun için çok değerlidir. Önce. tsrail ordusu bugün her ne kadar savaşa hazır cfurumdaysa da. ABD'den sipariş ettiği son parti silâhları henüz almamıştır ve bunlar ancak baharda eline geçecektir. Bnylece kısa vadede tsrail'in askeri açıdan hiç olmazsa iki aya daha gereksinmesl vardır Sovyetler BirHSi. Kahire'ye silâh sevkiyatını uzun süreden beri durdurmuş olduğundar», Mısır'ın bu dönemde Moskova'dan alacafı silâhlarla eksıklerinl tamamlayıp tsrailie eşit düzeye gelmesi olanak dışı görülmektedir. Daha uzun vad'ede ise tsrail'in 1976'da yapılacak ABD Başkanlık seçımlerini beklemekte oldugu düşünülebilir önümüzdeki yıida, seçimlerrie Watergate skandalı ile yıpranmış bulunan Cumhuriyetçi Partinin Başkan adayı karsısında. Demokrat adayın kazanması ola'=ıliEi güçlü sörünmektedlr ABD'deki Musevilerin oyları eeleneksel olarak Demokrat Partiye ffitti ğinden, işbaşına gelecek bir Demokrat Başkanın îsrail'e karşı Cumhuriyetçi Ford Kıssinger ekibinden daha anlayışlı davranacağı kuçkusuzdur Ve nihayet tsrail, petrol burîalımının hafiflemesinl, petrol silâhı karsısında tüyleri diken tfiken olan Batı dünyasının kendine güvenini blraz kazanmasını beklemektedir O zaman Batı Avrupa ve ABD kamuovu. Ortadoğu bunalımının bir an önce çözümlenmesi için bugünkü kadar acele etmeyecektır. Aslında bu konuda tsrail açısınrian olumlu gelişimler de vardır. Petrol üret^n Olkplere karşı ABD'nin SnderMğinde, yanlıs bir kararla Türkiye'nin de katıldığı. Uluslararası ''înMjl Ajansı kurulmuş, ortak tedbirler alınmaya baslanmıştır Batının tüketimde tasarrufa gitmesı sonucu. geçen ay petrolcü ülkelerin bazıları üretimi kısmak zorunda kalmışlardir. îşte tüm bu netfenlerrten 8türü kısa vadede zaman kazanmak tsrail'in işine gelebilir. Ama unutulmamalıdır ki zaman, uzun vadede Arapların lehinc işlemektedir tsrail'in bu gerçeği gözden kaçırması ise, her halde büyük yanılgı olur. Türk Notası e Bir Gerçek tıkara üç gün önce Washington'a yeni bir nota daha vermiştir. Bu ikinci notada > yerinde ve haklı olarak, duk unraı askeri yardımın kesilmeşeklinde değil de bir ambargo arak nitelendirilmeslnin daha oğru olacağı soylenmektedir. I ilgili Eritre Kurtuluş Kuvvetlerini durdurmak isteyen Etyopyalı askerler Ortadoğu ıle görüşmeler olumlu geçiyor da yapılan görüşmeden sonra her iki devlet adamı da, görüşmeden hoşnut kaldıklannı ve iyimser olduklannı açıklamışlardır. Enver Sedafla yaptığı tıu gezinin ilk görüşmesinden sonra Kissinger, gazetecilere, Ortadogu'da banşa dogru bireysel adım lann atılacağmdan emin oldugunu söylemiş ve «Yakında ilerlemeler kaydedileceğinden ümitliyim» demiştir. Kissinger görüşme konusunda ki sorulan «Birbirimîzin ve lsrail'in görüşlerinin ve çözüme hangi yollardan varüacağı konularmm aydmlanması yolunda ba zı ilerlemeler kaydettik» diye cevaplandırmıştır. Amerika Dışişleri Bakanı sözlerine devamla «Temel sorun bütün bolgeye banşı getirmektir, ama ben, buna ulaşmak için bireysel adımla n n atılmasının gerek.liliğine ina nıyorum ve bu adımlann genel bir banş içinde ne gibi rol oyna yacağı konusunda kişisel baza fikirlerim var» demiştir. Kongre karannm ikl iilke arandaki durumu çok ağır ve cidi bir hale getirdiğinin belirtülesi de unutulmaımştır. Notanın bir haklı yanı da, 9 niîn 1949 tarihli Kuzey Atiantık ıtifakı Antlaşmasınm 3. maddenin çiğnendiğinin belirulmesiir. Doğal olarak bu gelişrnenin ıüttefikler arasında dayanışma ühuna aykırı olduğuna da dikat çekilmektedir. Notanın sonunda. «Bu durumda ürkiye. kendi taahhütleri bakıımdan bundan sonra gerekli souçları çıkarmak ve yeni duruıun gerektirdiği düzenlemelere itmek zorunluğuyla karş.ı karşıa kalacaktır» deniyor. Ankara'nm notası ilginç bir döeme rastlamıştır. 15 temmuz dar esi ve 20 temmuz Türk çıkarmaını izleyen olaylar üzcrine NA'O'nun askerî kanadından çe;ildiğini bildiren Atina da şıı sıalarda, ABD jle ülkesindeki üser konusunu görüşmeya başla. nışür. Karamanlis iktidan daha görüşnelenn başmda, resmen Yulanistan'ın ulusal savunmasına :atkısı olmayan üslerin ve bu rads Amerikan Altmcı Filosuna 'ire'de sağlanan kolaylıklann tözden geçirilmesini istediğini de >ildırmiştir. Hemen hatırlatmakta yarar ar. Yunanistan NATO'nun ascerı kanadından çekilmiş olmasııa karşın, 4 nisan 1949 antlaşma>ının 3. maddesinden yararlannakta ve ABD'den silâh yardımı ilmaktadır. Üstelik Wasbington, \tina'nın anlaşmazlık içinde bulunduğu Ankara'ya karşı silâh fmbırgosu uygulayarak. Yunanistan'a ikinci katmerli bir yar dımda daha bulunmuştur. Washington ile topraklan üzerindeki Amerikan üslerini görüşen tek Akdeniz ülkesi değildir Yunanistan. Eski uygarlıkların beşiği olan bu denizin öbür ucun dak: İspanya da Sam Amca'yla iisler konusunu görüçnıektedir. Görüşmelerin üçüneü oturumu başlamıştır Madrid'de. Türkiye'ye gelince: ABD kritik. giderek olağanüstü bir dönemde, ülkemize silâh ambargosu uyguluyor. Irmak Hükümeti'nin notası bir çok olumlu yönlerl olmasma karşın, daha enerjik bir politikanın habercisi olarak gözükmüyor. Ankara şimdilik, bir bekleme dönemine ginniş görünümünü veriyor. Oysa hemen alınacak, alınmasmda büyük yarardan da öte zorunluk olan tedbirler var. Bunlardan birincısi. Türkiye" deki ABD üslerine hükümetm el koymasıdır. Orhan Apaydın'm 8 şubat tarihli Cumhuriyet'te yayımlanan değerli inceleme yazılı bazı gerçekleri saninz basında ilk kez ortaya koymaktadır. Apaydın, Dışişleri Bakanhğ1.'nın 3 temmuz 1969 tarihli açıklamasına dayanarak «Ortak Savunmayla ilgili Temel Anlaşms» nın 14. maddesindeki bir hükme dlkkati çekmektedir. Bu madde, «Milli olağanüstli halîerde Türkiye CXımhuriyeti Hükümetinin ulusal varlığını korumak için gerek duyulan kısıtlayıcı tedbirleri alabileceği»ni beürtmektedir. Bu maddeye dayanarak, Türkiye'deki Amerikan üslerine el koyması ve ABD'ye sağlanmış bulunsn askerî kolaylıkların hiç d?ğilse millî olağanüstü hsl süresince askıya alınması mümkündür. Gerçekten, bugün Türkiye mılli olağanüstü hal içindedir. Kıbns'ta banş halen sağlanmış değildir. Kıta sahanlığı ve tüm Ege sorunu Atina ıle Ankara arasında büyük bir anlaşmazlık konusu olmaya devam etmektedir. Yunanistan Türkiye ile savaşa hazır olduğunu açık'.amakta ve durmadan silâhlanmaktadır. Dört ilimizde dış tehlike dolayısıyla Sıkıyöcet:rn sürmektedir. Şimdi bu durumda, Aman ABD'nj kızdırmayahm, Kongre'yi öfkelendirmeyelim. demenin bir yaran yoktur. Pısink ve teslimiyetçi politikanın ne getirdiğini deneyler göstermiştir. Yunanistan baş kaldırmasma karşın, yardım aiırken, Türkiye uysal politikasmı ağır ödemektedir. Üstelik böyie bı r karann sayılmayacak kadar büyük yararları mevcuttur. Unutmarnak gerekir kı, ABD Ortadoğu'dakı en ufak bir karışıklıkta, Arap İsrail savaşının yeniden başlaması halinde bölgedeki üslerini kullanmak niyetindedir. Kissinger bu isteği açıkça düe getirmekte ve Gelecek Ortadoğu çatışmösı NATOnun mihenk taşı olacaktır, demektedir. Ortadoğu'da Amerikan ç'karlar: ron at^ama taşı olmaktan kurtulmak yolunda elimıze geçen bu fırsatı değerlendirmeliyiz. Etyopya'da kan gövdeyi götürüyor ADÎS ABABA Eritre eyaletinin bağımsızlığı için mücadele eden Eritre kurtuluş kuvvetlerinin salı günü, Asmara'yı kuzeye bağlayan kara yolundaki önemli bir köprüyü havaya uçurduklan öğrenilmiştir. Toçor ırmağı üzerinden geçen köprünün imhası ile Asmara'ya doğru inmekte olan Etyopya hükümet kuvvetlerinin durmak zorunda kaldıklan belirtilmiştir. Görgü tanıkları, taraflar arasmda Asmara'nın kuzey ve batısında şiddetli çarpışmalar oîduğunu ve ölü sayısının 2000'e yükseldiğini ilerl sürmüşlerdir. Sadece pazartesl gecesi Asrnara'da sokaksokak cereyan eden çatışmalar sırasında hükümet kuvvetlerinin 72 ölü verdiği öğrenilmiştir. Eritre kurtulus kuvvetlerinin Asmara çevresinde gayet etkan bir gerilla savaşına giriştiMeri ve engebeli arazide savaşmaya alışık olmayan hükümet kuvvet lerinin ağır darbelere maruz kaldıgı söylenmektedir. Adis Ababa Hükümetinin daha ziyade hava kuvvetlerine bel bafladıgı görülmektedir. Nitekim salı günü de, üç jet uçagı Asmara'mn kuzeıindeki Eritre mevzilerini sürekli olarak bomba lamıştır. Öte yandan BM OeneT 'Sekı*teri Kurt Waîdheim Afrika Bfrliği Örgütünden, Eritre kan dökülmesine son verilmesinde yardımcı olmasını lstemiştir. Afrika Birlıgi Örgütü Başkanı Somali Devlet Baskanı Muhammed Siadbarre'ye gönderdiği mesajda BM Genel Sekreteri, Eritre'deki trajik çarpışmalar, vertîen can kaybi ve sivil halkın cp^tifri sr'dan büvik Ü7i:r"ü d'iv duğunu ifade etmiş, daha fazla can kaybının önlenmesı ve Er:ıre halkmın acılarımn dindirilmesi için derhal harekete geçilmesinı lstemiştir. (Ajansîar) KAHtRE Dün Ortadogu'da barışın saglanması ile ilgili olarak başladıgı geziye devam eden ve tsrail'den Kahire'ye geçen Amerika Dışişleri Bakam Kissinger Curnhurbaşkanı Enver Sedat ile dört saatlik uzun bir görüşme yapmıştır. Başkan Sedatın Nil ne'nri kıyısmdaki viilasın ABD Savunma Bakanına göre, Çin silâh üretiminde öngörülen düzeye ulaşamadı • James Schlesinger, çok başlıklı nükleer füze sajnsının arttırüması gerektiğini söyledi. Amerikan ordusunun 5500 tank açığı var WASHİNGTON ABD Savunma Bakanı James Schlesinger, Çin'in, bazı teknik güçlükler nedeniyle, silâh üretiminde öngördü ğü düzeye erişemediğini ve Sovyet yapısı Mig21 uçaklarının Çin'de üretilmesi öngörülen modelinin de. yine teknik nedenlerden ötürü terkedildiğini açıklamıştır. Schlesinger, 303 sayfa tutan yılîık «savunma politikası ve plânlama raporunda», ABD kara ordusunun tank açığının da daha önce tahmin edildiği gibi 2.000 değil. 5.500 olduğunu sözlerine eklcmiştir. Schlesinger bu farkın, başta İsrail olmak üzeıe diğer bazı devleüere yapılması zorunlu bulunan yardımlar nedeniyle, ABD kara ordusunun elindeki tank sayı stnm 10.000'den 13.500'e çıkarılma sından üeri geldiğini de sözlerine eklemiştir. Schlesinger, bundan ayn olarak. kara ordusunun elinde 500 tankhk bir yedek stokun bulunma sır.da da yarar gördüğünü sözlerine eklemiştir. Schlesinger raporunda, ABD Deniz Ku\ı\7etlerinin elinde bulu nan 15 uçak gemisinin yakında 12ye indirileceğini, ayrıca Deniz Kuvvetlerinin daha uzun süre Ba tı Pasifik'te 3. Akdeniz'de ise 2 uçak gemisi bulundurmaya devam edemeyeceğinin anlaşıldığını kay dermiştlr. Raporunda Sovyet Amerikan filâhlanma yarışına da yer veren ABD Savunma Bakanı. Amerika' nın, böyle bir yarışı Sovyetlerin kazanmasına hiç bir zaman izin vermeyeceğini söylemiç. bu nedenle de ABD'nin. çok başhklı nükleer füzeler projesine daha faz la Önem vermesi gerektiği görüşünü ortaya atmış'fır. Schlesinger, birden fazla savaş başlığı taşıyabi len bu füzelerin sayısının da, aynı nedenden ötürü. halen planlan mıs bulunan 550 adedin üzerine çıkarılmasma israr etmiştir. Amerika'nm. nükleer füzelerle donatılmış denizaltı filosunu da ge liştirme kararında olduğunu açık layan Schlesinger, halen deniz di u Ote yandan, görüşmeden «tatmin olduğunu» açıklayan ve gelecek konusunda «tyimser» oldu ğunu belirten Başkan Sedat da «Dostum Henry'yi kabul ettiğim zamanlar hep iyimser olurumrt demiştir. Buna rağmen gazetecilerin «tsrail'in Mitla ve Giddi dağ geçitlerini vereceğinden ümit var mısınız?» sorusuna kesin bir cevap vermeyen Mısır CumhurABD Savunma Bakam Schlesinger baskanı «Daha çok sorunun bütünü uzcrinde görüştük ve şimJ^yfr J9M ; da. yeterlidirjı demiştir. Bunun yanısıra Kissinger'in Sedat'a tsrail'in Sina anlaşması konusundaki önerilerini ve bir Amerika'nın. (MX) füzelerinin düzine kadar da talebini ilettiği binden füze atabilen 18.700 tonluk on büyük boy denizaltının da geliştirilmesine de çalıştığıru kay öğrenilmiştir. îsrail'in talepleri arasında Arapların Yahudi devha inşa edilmekte olduğunu bildir deden Bakan. bu iş için yaklaşık letine karşı uyguladıklan siyasi, rniş, bu denizaltıların Trident1 2.5 milyar dolarlık (33.5 milyar ekonomik ve diplomatik boykota füzeleri ile donatılacaklaruu söy TL3 bir harcamanın öngörüldüğü son vermeleri de yer almaktadır. lemişür. nü ifade etmiştir. (Ajanslar) Madagaskar Devlet Başkanı bir suikast sonucu öldürüldü TANANARIVE Madagaskar (Malasasi Cumhuriyeti) radyosu, otomobili makineli tüfek ateşine tutulan Madagaskar Devlet Başka nı Albay Richard Rastsimandrava'nın öldüğünü bildirmiştir. Yeni devlet başkanının öldüğü haberi, önceki gece saat 20.00'de girişilen suikast bir kaç saat arayla izlemiştir. Albay Rastsimandrava ile tepe den tırnağa silâhlı muhafızlarının Tananarive'in ana meydanla rmdan birinde saldınya uğrama sıdan sonra adanm tamammda gün batımından gün doğuşuna kadar sokağa çıkma yasağı ilân edilmiştîr. Albay Richard Ratsimandrava r.ın hayatına malolan suikast, adanın geleceği için vahim sonuç lar doğuracak niteliktedir. Kıs indirimi Huzursuz bir ülke Afrika Kıtasımn doğusunda yer aîan Madagaskar Adası, 1885 yıluıda Fransa'rün himayesi altına girmiştir. Altmış yılı aşkuı bir süre varlığını bir Fransız sömilrgesi olarak sürdüren Madagaskar'da. 14 eylül 1958'de otonom Cumhuriyet ilân edilmiş (Maiagası Cumhuriyetil, ancak bu yönetım fiilen 26 haziran 1960 günü yürürlüğe glrmiştır. Fransızlann Madagaskar Üniversitesinde sürdürdükleri baskı ve ülkede etkin olan enilasyon, öğrenci gösterilerme yol açmış ve bu olaylan 1972 rnayısında gerçekleştirilen bir darbe izlemiştir. O günlerin CutnJıurbaşkanı Tsiranana, darbe sonrasında görevinden uzak 1 aşt ırılmıştır. Aynı yılm ekim ayında bir referanduma gidilmış ve altı gün k=dsr önce görevi bırakan General Gabriel Ramanantsoa baskan'ığında hükümet kurulmuştur. Ülkede 1973 sayımlarına göre, 7,5 milyon insan yaşamaktadır. (DIŞ H:\BERLER SERVİSt) Bevmende BSubat ta " Seçkin giyim " tutkunları için erkek, kadın, çocuk giysilerinden aksesuarlara tüm Beymen Kış Koleksiyonu... 15 Şubat"tan başlayarak önemli indirimlerle bütün Bcymen Mağazalarında. Bugünden hazırlanınız! Arjantin'de tutuklu 8 kadın yanarak öldü ROSARtO Arjanfinin Rosario kenti kadınlar hapishanesinden kaçmak isteyen tutukluların çıkardıkları samlan j'angın 3 tutuklu badmın, yanarak ölmesine yolaçmıştır. Yanarak ölen kadmlardan yedi sinin fahişelik yaptıkları gerekçesiyie hapse atıldıklan. olen sekizinci kadınm ise bir kamu suçundan hüküm giymiş buiunduğu polis tarafından açıklanmıştır. îtfaiye ekipleri. yangm sırasın da. kadınlar hapishanesinde bulunan 6 tutuklu kadmı kurtarma yı basarmslar, fakat sekizi yana rak ölmüştür. Yanarak öien 8 kadmın cesetle ri, hapishanenin banyosunda bu Ivınmıtstur. Tutukevi yetkilileri, kadınlann. yangından korunmak amacıyla buraya sıgınmış olabileceklerini söylemişlerdir, (a. a) "seckin giyim ALİ StRİVIEN (Maııajans: 335T»1152