Catalog

CTJMHURÎYET 7 Ağustos 1973 HTEÂi feERİKE VftVEKLİ ON MtitfA tfft^ ı, YUMu^AKMUMuŞA£, N Alaca Karanlıkta.. AYSEL ALPSAL 22 Defuenia nedenin! anladm mı» Ey' Kertm Bey oğlumuzu n&sıl buldun? Mercedes arabası, çok iyl bır işi varmış. Yüksek maklna nrUhendisi damat da fena olmaz. Değü ml? Görücü ıle evlenmek.. Guldürme benl Bu da bir tanışma şekli Bır partide k&rşua»malttai] ne farlu var? Dekor ve düıenlenme farJn Birlsi kendlUginden oluvor. Öburü duzenle «Gundüz'le b.r partide tanıştım. Fatma Abla partı dıye o\le attı. Tam ortasından vurdugunu nerden bılecek. Gundüz'le evlenmek lstcr ıruyim? Ya o ' O ister mı'» îçmden bır ta? yuvarlandı Kocaman! Karanlık yukiu' Yosun tutmuf, bır ta$ Yüreğınde, huzun. ip mcecık, yol vol akıyordu Bakıyorum, daldın. Ne kuruyorsun* Hiç' Annemle başım derd gırecek Evluunemi çok istiyor. Üzülılyor da. Eyy! Iruarun bu kadar guzel kızı olur da •vde kalırsa, hem usulür, hem de şafar.. Evde kalmak. Bu sozcuğu sız nasıl kullanırtınız abla! Ne ilkel' Yazık' Bırçok kızın sırf bu devımp konu olmamak için evlendıgıni dusunuyorum da . A""ere soyhjeceklennı duşunsen daha ijrl edertin. Çiğdem güldu Araa konukla'" gidip. babası da yattıktan sonra annecimn karjısında, elleri kucagfflda kilitlenmış otunırken gülmüyordu Nasü buldun Kerim Bey'i* Ku>=ura bakma annecığım ama, yolunmuı kaza benzıyor! Ayşe hanun gulerek yuzünü kapatan Fat» ma'ya kızarak baktı Baıım «alladı. Anp Cıfdera' Kullandıjtın kellmeyi hiç begenmedım. Çok efendi, terbiyeli blr adam.. Fılım artistı mi olmahydı* Annecığun on«mll olan yakışıkhlık d» 4ıl Hojlanmak . Anlaşmak „ Sonra benim boyle, bu yolla eslenebileceğımi düşunmene Hîtım .. Bır de bu s6>ler çıktı başımıza' Bu yolun kotulugu ncrdeymış? Bızım zamanımızda kızlar evlen«c«kl»rı erkeklerın ruzunu bıle gormujorlardı Ben babanın yuzunu bır kez, o da sokakan geçerkcn görmu»tünı. K**ka ber «vlenan benım kadar rautlu olsa. Sımdı anlaşıp evlenıyorlar da n« oluyurî tki gfint kalmıyor «yrümağa kalkıyorlar Annecığım sen zamanınm insanısın, ben kendı zamanımın™ Senı mutlu eden benı edebılır mı' Çiğdem haklı halacığım, dıyen Fatma, AyH Hanımın dızıne elını koydu. Bakıyorum da bu bırim lamanımız dne soze başlıyanlar çoğunluk yalnız kendı ytslarını degıl. JTIZ yıl oncekı zamanı düjünerek konuşuyorlar. Yalnız aızın ıçut demıyoram . Demu' An£ Bey de bızım zamanımızda öfrencıler şoylodı, memurlar boyleydı, dedi durdu . Bo>le konuşan, çocukluğuyla îundikı zamanı bır kıyaslasa'.. Ellı >ılı geçUm on onbeş yıl içınde kullandığunız araçlar, gereçler defıştı Şehlrlerın gorunumu gun gun değışıyor. Üç jıl önce geçt'ğlnız sokaktan geçerken tanunıyorsunuz Sian zanamnızda uzayda yuruyorlar mıydı"» Aya gidıyorlar mıydj* Hıdrojen bombasj, kobalt bombası \ar mıydı' Hepsını geçtım televızyon var mıydı, Gordunüz mu' Her şey değışti . lnsanlann kullandığl araçlar, raşadıgı sehırler ilerlesın ama ınsanlar oldukları >erde kalsınlar, yuı yıl oncekı du»uncelerı taşısınlar istıyorlar „ Atom çağının ınsanlannı ka|n: çağmın kurallanyle ıdar» edemezsın.. Arif Bey gıbılertn anlamak ıstemedığı bu'. Yaja abla' lyı soyledın' lşte bu nedenl* Ayşe Hanım senı mutluluğa goturen yol, kolay benim mutluluğumdan geçmez' AnlafUk mı? lyı IM' B U kaiada gıdersen 5yi bir evlüîk yaparsın bekle! Doğru dunya tersıne dondu. Artık anneler çocuklarmdan ders ahyorlarl 1 Aman anne hemen de gucenirsın Şunun ?urasında konuşuyoruz Arkadaşça . Hem annecığım yalnız sıun zamanınız degıl beniroki bil* geçtı . Şımdı Yeşımın zamanı Bu zamanı ya|tyacağız Yejimm tamanmı yajamak mı* AHah korufun'.. Aman hala' Hiç hoı gdrulü degıltiniz Oysa ben slzi enışteye gore daha yumuşak sanıyordum . Yoo' Bu kadar katı olmajm' Bakıyorum da ya*lıların çoğu bSjle Katı olmayanlar bile . Yenl bır begenının yenl bir duşüncenın hcmen karjısma geçıyorlar Oysa bunlar, çogumuzun. ilerl uygarlığın zorunlu olarak ortaya çıkardıgı düşünccler . Beğenmedığinız, slze ters gelen yanlan var dıye, nıçın tumunü kotülöyor, kar?ı çıktyorsunuz? Kullandığınız ar«çlann çojKınun f«y*ılarr janında zaıarlan dar var. İHtçların bile katartfet1 «obadan daha kullanışh. daha faydalt degtT'rnî? Otomobıl de faytondan.. Ama ikifı de fehırlerbı ha^ asıtı kırletiyor, insan sağlıgını tehlikeye «okuyor... Bu boyledır dıya ikınnın de yasaklanmasını ıster mısınız'1 Ha\ır dcğıl mı* Ustelık yasaklanmakla hiç bir konu çotümlenemez! Hele düşuncenın, begenının yasaklanmasnla. Bunlar ça. g'mızın gereğı . llerleme, kotülemekle, suçlatnakla, yasaklamskla durdurulamaz kı . Arıf bey ıstedıgi kadar dtmir yumruk gerek dıye bağırsın dursun. Sesının kısıldığ')la kalır (Devamı var) 5 0 . yıJında Lozan dan gunumuze p f\ * ı IT '1 . . . . .. Yazan: Hıfzı Veldet V Ü E E ĞU E DDO L Yfizlerce yıllıh isornnlarııı iasfiyesi Lozan Bans Antlajmaamjn lmzuı Uzertnden tam S0 yıl geçtı Bir Mrın «yariM eder». Bu surede Türklye Cumhuriyeti, Düny» devletler toplulugu arasında tam bır b»n» içinde yaşadı. Böylece mziz AtatUrkün • Yurtt» Sulh ve Clhanda Sulh» ilkesı, daha dogrusu dilegl, gerçekleştı. Çunkü Purkıye, kımaeden topralc lstemeven ve kimseye verecek bir kan» topraftı da olmadıgım btitün clhana anlatan ve kabul ettiren bir ülke oldu Ellı yıl once Lozan da çızılen cınırlarumz bugun de aynıdır Oysa, bılındığı gıbi, o tarınten bu yana dunyanın ozellıkle uç kıtasında ulkelef atasmdakı sınırlar defcişmiş, kiml u!xeler buyurken kımısı kuçulmuş, jenı bagımsıı devletler ve aolajısıjlft ienl ulu»l l " me, aa.n 1923 yüına or»nla «lt üst o u muştur Bu hengamede, tam elU yıl, hiç degışmeden kalabılmek, Ulusal Kurtuluş Sava*ı so nunda elde edılen Lozan Ban* Antlaşmasıran ne denlı sağlam temellere dayandıSını gosterme>• yeter. rimlrln raferlyle tamamlanma*ı gerektijini Batı dunyuına arJatmak i»temı»ti, Ataturk. Sonra Ismet Paşa'nın klşiael meziyetlerinı, inat derecesine varan iebıtkirlığını, çahîkanlığını, ilk cihan savajından beri, yakından tanımış, Ulusal Kurtuluç Savajmda da onun bu mezuetlerınl yeniden denemek vs gormek fır*«.mi bulmuştu A^^ca l«met Paşa o tarıhlerde Atatürk'e vurekten ve ıçtenlikle baglı İdi. Konferansta çıkacak guçlüklen venme, bunların usUsınden gelme yontemlerım saptarken, Ataturk, onunla daha râhat dnalog kurabılır, daha isabetli sonuçlara varablllrdı Ona gore, î=;met Pafa'nın deleçellğınden <azamt lstıfada temin> olunurdu, l^te bütun bq nedenlerle^ustafa Kemal Paşa tfnü başdelege atama kararını v emuşti. Kendid bunu |oyle anlatır: «Hariche \ekiline mahrem olarak ^aıdığım bır şıfre telgrafnamede kendlainln Harleiye Vekâletlnden lırtlfa etmesinl ve yerine tsmet Paşa'nın intıhabına blııat delilet rylemetini rica cttim. Ankara'da, hareketımden e\vel, Yusaf Kemal Bev bana, hf>'etl murahhas a rı>»seti \alifesini en i>i tsmet Pasanın yapabilectfını söylemisti. Yusnf Kernal Bevden kendlslne \ako bnlan U'anmı hüsnü tflâkki eder«k lcabına tt\essfll etti^ine dalr revap aldım. tşte ondan sonra ldl ki, tstnft Pasa'ya, emrivakı halinde, Harlclve" Vektli olaca|ını ve ondan sonra da Sulh Konferanmna bevptl marahhaoa reiai olarak videceüni sotledlm. Pasa, bırdenbire mBtehavvlr kaldı Asker «IdngvnİSMET PAŞA, LOZAN'A DA, ATATÜRKTEN dan bahaederek beyanı ltlıar etti. En nlhayet tekliflml bir emir telâkkl ederek matavaat göiterdi.» ALDlGl GÜÇLE GlTMİŞTtli topl&ntısındaki konuşmasında bu durumu şöyle açıklar: «Lozan Konferatısı ulutumuzua A\rupa orUsında çainldığı buyuk bir una\du. Abartma «aynıayınız: acaba tızaklardan lfittiklen Turkıve, uygar dünya ortasında ve binbir türliı (uçlflkler içersınde kendl davasuu orU ya koyup savunacak uygur düzeyde, ııyaaal duzeide midlr? (. . ) Bunun sınavı idi. Turkiye Lozands bugun cihanı yöneten kuruUarın tecrubeli, bilgi ve gör gu ile tnrUmi», gorevlcrinl yeıi ne getirmek için çereği jibi yetışmif ve çaiışmış temsılcUeriyle karşı karyıya geldij tsmet Paşanın çok gtlzel tanırrv ladıgı bu sınavdan kendlsi vebU tun TUrk delegelerl bajariyle çılc» O dönemde tsmet Paşa gözüyle Atatürk Ismet Paşa, Lozan Ban? Antlaîmasınm onaylanması »çln 23 Ağu«tos 1923'te toplanan Turkiye Buyuk Millet Meclıslnde Lozan Konieran» ve Ban» AnÜ»?ması konusundakı tarıhsel konuşmasında, Atatürk'e olan bağlılığını, savaşta ve banşta guç aldıgı kaynağın Ataturk olduğunu su «ozlerle açıklamıştı: «Gerek askeri savaş strasında, gerek barış garuştneleri sırasında kadenn ae\kirle ağır soramluluklar altında bnlnndnm. Afır sorumlulnklar sltında ulkenio ha^ati çıkarlanna llifkin «labllecek çok onemli kararlar vermek dnrumunda bulundnm. Ve bunlann hepslnde, devlet merkezinden nzakta, va dttsman kar?ısınd», va da ban? rörfl»melerinde eldvÇn gibl Avrnpa'nın ortasındaydım. Siyasal devimle, siyasal savaşçılar arastnda bulnndum. Bn denli ağir sornmlulukları korknsnzca ydklenmek İçin \e banlann İçinde en buyuk tüçlükler karjısında bile amaca dofrtı vürflmek İçin malik oldugrım ffic ka>naiı 8zellikle Turkıye Bfivflk Mfllet MFCIIIİ Baskanı Gazi Mnstafa Kemal Pasa'dır. ( ) Bir gerçefi belırtmek içln giylfivornm: ln«an çok bnnaldıfi tamanda en «vean tedblrin daha bfiydk ve vurekttn birisince enavlanman na mnktaçtır. Bflyfik ve kansık dvrumlsr Içeriatnde en büyük tedbir o denli baattttr ki, çojn ket onn bnlmak çok gfiçtftr. OlajŞranüstü kansık, dolasık, balntlarl» kaplı bır ortam ıçerisinde yol göatereeek dagm bır «orii? (o zamankl deyımle, bır itabeti nazar) gereklidır. Ba dofra göruffl Kerek savaş donemınde, gerek banş donemınde bize go» teren Maıtaf» Kemal Pasa olmnştar (î). Lozan nasü ba;ladı, nasü bitti? Lozan Barı? Konieransında, Temel Antlaşma lçto davetçı dev letler Antlasmanın sonuç bet gesındeki (Senedi nlhaWakl) ksy do gore Buyük Brıtap>^ Imparatorlufu, Fransa, Italya ve Ja> ponjadır. Çagnlanlar lse Türklje, Yunanıstan, Romanja \e Sırp Hırvat • Slovent (yani Yugoslavya) devletleridlr. Aynca yal nız boğazlar sorunu dolayısıyle Sovyet Rusya ve Bulgariatan; valnız mali ve iktısadî sorunlar dolayuiyle de Belçıka ve Portekıı bu konferansa çagnlmıslardır. Birleçıic Amerlk» gozlemcldır. Temel Antlaşmanm başlangırana göre lse, asıl »özleşmecıler, bir yanda Büyük Britanya, Fransa, Italya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya, dığer yan da ise TUrkiyedır ve konferansta TUrkiye bu yedi devletle karşı kar?ıya bulunmaktadır. Türk ba? delegesi tsmet Pasa, B Millet Mschsının 23/Ağustos/1923 tarih tüar. Niçin bir antlaşmalar tistemidir Lozan? Lozan Ban»ı Temel Antla»ma sının metnı 143 maddedjr. •Temel Antlasma» «Uyoruz, çünlriı Lozan Antlaşrrası bir tek ınetinden ıb»ret defildlr Temel Antlasmedan başka 1) Boğazlar 8Ö2İe$mesı, 2) Trakya «ınırları söeleşmesi, 3) Ik&met ve adli yetkı sözleşme*ı 41 Ticâret sözleşmesi, 5 ı Türk ve Yunan ehali mübadelesi (Halk degiîtoku«ul sozleşmesl, Olmak Uaere biir ötekınden önemlı b«s stfcleş me, aynca turlü konulara ılışktn protokoller, bildıriler va bunlar.n hepsinı bir noktada saptayan «Senedi rıhft'i» (Sonuç anlaşması) denilen îon belge ile bırlıMe, Lozan Banj Antlaçması, büyüklu küçulclU tam ı7 belgeden oluşmuştur Bugun ar tık bu belgelerın metinleri ıle Lozan konîeransırnn tutanaklan, 22 temmuz tarihll yazımıtda be lirttigimiz gibi, TUrkçe olarak elimizdedir (1\ Bar'j AnMaşmalan genellikl8 bır teK antlaîtnadsn, ya da blr temel antlaşma ile bir veya bırkaç protokolden olusurken, Lozan Anüaçması böyle olmayıp, sanki temel antlaşma il« onun j orüngesinde yer almı? bır aözleşmeler sıstemi biçiminde hazırlanmıçtır Bunun nedeni, antlaşmamn ba$ında belirtildığı gibi jalnız llk Düny» Savaşının başladıgı 1914 yılından berl değıl, bizce, Tanzimattan, hatta Kapıtulasyonlann kaldırılışı düşünülUrse Osmanlı Tarihinın çok daha oncekl donemlennden ben suregelen b rçok sorunun Lozanda ta&iıye edilnnş olmaaıdır Bu nedenle, Lozan Banş Konfersisı, jalnız İlk Dunja £ava»ı ve onu iıleyen Türk \unan Sa\aşı bakzrrundan değıl, jenı Turkiye Cumhurıyetirun ve eskı Osmanlı Devletlnin Batı devletlerı ıle olan butun ıhşkıleri baJtımından bır «taafly» me murluğu> gore\ını yerıne çetırmıştır, denilebılır. Konlerans tartışmalarının kımı zaman çok sert ve çetın geçmesmın, hatta bır ara keailmeslnin, zaman caman da kopma tehlıkesı gostermes *ün nedenını, orada tasfıyesı gereken yUzlerce yıllık tarihsel »onınlard* aramak gerekır. MALKOCOĞLU yazan veçizen:Ayhan BAŞOGLU BEYAZ İLÂHE Konferan» davetl, 13 Kasım 1922 glinü için yapümıç'ı. Bizıra delegelenmız ll/Kasım/1922'da Lozanda oldular. O sırada tngiltere, parlamento seçimleriyl» meşgul oldugunu bahane ederek konferansın 20 Kasıma ertelenmesinl ısrarla istedı. Bunun üzenne başdelegemız tsmet Paşa büytlk de\letlere birer nota vererek, banşı uzatmarun doğurabt lecegi tehlikeleri bellrttl. Lozan da Avrupa gazetecllerine de «Bla müttefiklerln sözüne ınanıp, hareket halında bulunan ordulanmızı durdurduk, barış yapmak içm buraja geldık. Fakat burada, kımseyl bulamadık» dıj'erek durumu, bu gazetecıler aracılıfiı 11» A\rupa kamuoyuna yansıttı O arada, Frcuısız başbakanımn çag(Devamı 7. sayfada) Dl$! BOND COCÜ(CUiB CJV1" o L ^ E e D B ONU UM eu ceseoı TIFFANY JONES GARTH Türkiye baş temsücisl Atatürk, Lotan'da Türklve'yi, başdelege olar»k, ttmet Paja" nın temsıl «tmesıni ıngun gormuftu. Bu, yerınde bır karardı. çunku Ismet Paşı'nın Lozan a gıtmeu bır anlam taşıyordu: O, munfftr Turk Ordularının Batı Cephesi Komutanı ve Mudan>a Sılah Bırakışması Konferansında Turk delegesı idi Bu komutanı Lozan a gondermekle, askeri Uaada kazanılmıs olan zaferden hiç 6dün verilmeyece{tlni, bu za'erın, siyasâl lsteklft