Catalog

jDeaan OKULLARIMIZDA UYGULANAN EN YENİ METOTLARA GÖRE HAZIRLANMIŞTIR. Bastan ba$a renkli ve resimlerle, harita femalarla sü'slü 100 sayfa 5 Lira ANSİKLOPEDİSI umhuriYei Kurucusu: YUNUS NADİ f BURHAN TOPRAK nus Emre Divanı (Beşinci basılış) Yunus Emre hakkında titizlikle ıncelenmiş 40 sayfa bilgi. Yunus Emre'ye ait olduğu yüzde yüz 115 gazeü. Niyazii Mısrî Şerhi Gazeli Yunus Emre ve sözllfk. 3enel dağıtım BATEŞ 49. yıl, sayi: 17377 TeJgıâf ve mektup adresl: Cumhurıyet Istanbul Posta Kutusu: îstanbul No. 245 T e 1 e I o n i a r : 22 42 90 22 42 96 22 42 97 22 42 98 22 42 99 19 Aralık Salı 1972 238 sayfa. 10 lira LVKILAP ve AKA KİTABEVLERİ (îlâncıllk: 9955/90541 Uzunsüren lokavta devletin el koyması teklif edildi GEREKÇE; LOKAVTTA ISRAR EDEN İŞYERLERİNDE ÜRETİMİN AKSAMAMASI ANKARA, (Cumhuriyet Bürosul CHP Yozgat milletvekili Abdullah Baştürk, lokavtta israr eden işyerlerine üreümin aksatılmamı sını sağlamak amacıyle devletin geçici olarak el koymasını öngören bir kanun teklifi hazırlanmıştır. 275 Sayıh Toplu îs Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 21. m?ddesinc bu yolda bir fıkra »k leyen teklifinin gerekçesinde Baş türk, görüşlerini özetle şöyle açıklamaktadır: • Gcçen 10 yıl içinde gelişen ve ekonomik bakımdan önemli bir güç bfciıne gelen işverenlerin ça hşır.a hak ve özgürlüklerini t'hdit edecck nitelikte bazı uygıııimab.a başvurduklan görülmekle<ıir. î.;Eizlik ve istihdam yelersiziik'.eri nedeniyle işverenler ça lıştTia düzeninde belirtilen bszı haklaıuı kullanılmasıru aksataçak tedbiılere başvurmaktadırlar. Örneğin son iki yü içinde toplu söileşmt müzakerelerinde işverenîerin takındıkları olumsuz tavır'.ar, bunun bir belirtisidir. Bir iş kolu vcya işyerinde yasalardan do ean haklarını kullanan işçilerin karşiFina işverenler derhal lokavt i! c çıkmaktadırlar. Bu silâh ba7.en öylesir.e tahripkâr etkiler yapmak'adır ki binlerce işçi ailesi k°n dilerini birden bire sokakta balm.Tktd. günlük ekmeğini düşünınek zorunda bırakılmaktadır. Milktimizin ortak malı o)an bazı devlet v e iktisadi devlet kuruluşlannda üân cdilen ve son zamanlarda Tstanbvl'da 200 kadar deri iş yerinHe uygulanan lokavt karan halkımızın önemli bir ihtiyacı olan mamullerin fiyatlarını hızla arttırmıştır. Üretim ve hizmetlerin birden durdurulması Türkiye gibi sanayileşmeye yeni başlamış ülkelerin ekonomilerinde olumsuz etkiler yaratmaktadar.» (Devanu Sa. 7, Sü. 7 de) . Melen, tasanlarm eski şekliyle kanunlaşması ıçın çalışılacağını öne sürdü Reformdan taviz verilmeyecek,, ANKARA Başbakan Ferit Melen «Reformlar» konusunda THA'ya verdiği demeçte, «Hükümet, reform tasarılarmın hükümetten geldiği gibi kanunlaşması için Meclislerde bütün gücunü kullanacak ve özellikle ılkelerde herhangi bir taviz vermemeğe çalışacaktır» demiştir. Başbakan Ferit Melen, THA muhabirinin reform tasanlannın meclislerde büyük degişikliğe uğradığı ve bazı siyasi parti liderlerinın «Reformlann yoziaştırılaığı» yolundaki iddialarına ilişkin bir sorusu üzerine şunları söylemiştir: Nixon, Kuzey Vietnam'da bombalamayı dün yeniden başlattı [DIŞ HABERLER SERVİSt] WASHİNGTON Başkan Nixon, Kuzey Vietnam'ın bombülanmasının yeniden başlamasını dün emretmiştir. Beyaz Saraydan yapılan açıklamada Nixon, bu kararı •Düşmanın yeniden yığmak yapmasına meydan vermemek ve muhtemel bir komunist saldırısına engel olmak amacıyle» almıştır. Açıklamayı yapan Beyaz Saray Sözcüsü Ronald Ziegler, bu kararla Vietnam görüşmelerinin çıkmaza girmesi arasmda bir baglantı olmad'ıgını belirtmiş, «Barış için müzakere kapısı açıktır. biz hızlı bir çözüm istiyoruz» demiştir. Başkan Nixon'ın Başdanışmanı Dr. Henry Kissiriger, geçen Cumartesi günü, Paris'te yapılan Vietnam Barış Görüşmelerinin çıkmaza girdiğini ve bir anlaşmaya varılamadığını açıklamıştı. Beyaz Saray'ın açıklamafindan önce de ABD Savunma Bakanı Melvin Laird, bir basın top lantısı düzenleyerek, Amerikan uçaklarının Kuzey Vietnam'ı bombalamafinı şınırlayan kararm kaldınldığını söylemiştir. Başkan Nixon. 25 Ekim'de Kuzey Vietnam'ın bombalanmasının sınlrlanmasını ve 20. enlemin Güneyinin bombalanması. nın durdurulmasmı emretmişti. (Devamı Sa. 7, Sü. 6 da) Yeni İçtüzüğe göre, eski Pasaport yguladıklan politika açısından yöneticilerimizin genel tutumuna dikkat ediyor musunuz? Batı galetelerinde aleyhimize yazılar yazılmayagörsün, ya da Avrupa Konseyi'nde hükümetimizin insan haklarına aykırı işlemlere başvorduğu konnsu ele alınmasın, sayın yöneticilerimiz derlıal beyecana kapılmakta, yurdumuzda demokratik düzeni savunanların kendileri olduiunu yiiksek sesle havkırmaktadırlar. Demokratik düzenin kornnması ve yaşatılması, insan baklarına saytı gösterilmesi, dikta rejimine heveslenmeyen, özgürlükten y»na hükflmetlerin clbette lıaş ırörevidir. Ne var ki, bir yandan d*BM>kra*iye baihlıktan söz ederken öte yandan temel hak ve özgürlükleri zedeleyici da,vranıslardan kaçınmamak da inandırıcı hükümet olma. niteliğini büyük ölçüde yitirmektedir. Böylesine çelişkili bir jenel tutum içerde yurttaşlarımızı tedirgin etmekte, dışarıda is( dostlanmızı kuskulandırmaktadır. örne|in en basitinden şn pasaport işlemlerini ele alalım. Anayasamrz, gezi özgürlüğünü tanımıştır. Hakkında yargı organlarınca verilmis tntnklama kararı olmayan, devlete verçi borcn bulanmayan her Türk vatandaşı diledigi yere gitmekte özgürdür. Ayrıea, altında imzamızı taşıyaıı İnsan Hakları Çvrensel Bildirisi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesiyle gezı özgürlüfü ilkesini yükümlenmişizdir. Hal böyle iken bn özgürlügfi hiçe sayan işlemlere ülkemizde sık sık tanık olmaktayız. Yazıyı gereksiz yere uzatmamak için son Yaşar Kemal olayını ele alalım: Vaşar Kemal, Türkiyenin yetiştirdigi büyiik romancılardan biridir. Eserleri 20 şu kadar dile çevrilmiş, ünü, dünya e«lebiyat çevrelerine yayılmıştır. No> bel Armağanına adaylığı söz fconusndur. Hakkında yargı organlarınca verilmis bir «dışarı çıkma yasaŞrı» bulunmadıfı gibi, Halineye bir vergi borcu da sanırım yoktur. Işte bu Yaşar .Kemal, Italya'nın bilmem hangi kentinde taplanacak kültürel bir seminere katılmak dzere çağrı almıs, zamanında Pasaport Dairesine başvnrmuş, ama toplantı günü gelip geçtifi halde bir türlü pasaportunu yenilctmeyi başaramamıstır. İnsan haklanna yaraşır bir hükümet islemi rnidir bu? Hakkımızdaki sert eleşlirileri haklı gö§terecek, bizi özgür dünya uluslarının dı.şına itmeye çalışanlara giiç kazandıracak bir davranış defil midir bu? Şimdi, ncden olmasın, ünlü romancımıza 1973 Nobel Edebiyat Armağanı verildiğini varsayalım.. O zaman hükümet nasıl bir tutum içine girecektir? Rusların Pasternak'a, sonra da Soljenitzin'e yaptıfı gibi Taşar Kemal'i baskı altma rnı alacaktır? Bu takdirde onların insan hakları m çiîiıediğini her fırsatta tekrarlamaktan kıvanç duyan sayın yöneticilerimiz, dünya kamuoyu gözünde aynı paralele düşmüş görünmekten kendilerini nasıl kurtaracaklardır? Yoksa tutumlarını değiştirip Taşar Kemal'in yurt dışına çıkmasına izin mi vereceklerdir? Bizce her iki davranış da içtensizlikten ötflrü yanlış olacaktır. Bir rejimin bir dünya görüşü, o dünya görüşfine oygun bir genel politikası vardır. özgürlüklere bağb, insan haklarına saygılı mıyız? Batılı ulnslar toplulnğundan yana mıyız? O balde tüm davranışlanmızda t«mel ilkelere uymak zorundayızdır. Bngün böyle yarın şöyle kararlarla rejimimizi demokratik rayına otnrt ma oianağını hiç bir zaman bnlamayacağızdır. 1 Geldiği gibi.. «Hükümet, reform tasanlannın hükümetten geldiği gibi kanunlaşması için meclislerde bü tün gücünü kullanacak ve özelUkle ilkeierde herhangi bir taviz vermemeğe çalışacaktır. Reform konusundaki anlayışımızı çeşitli vesilelerle açıklamıştım. Şu anda yurdumuzun muhtelif alanlarda ihtiyacı ve menfaati neyı gerektiriyorsa reform olarak o getirilmiştir. Biz reformların geniş kitlelere huzursuzluk değil, huzur getirmesi lü zumuna inanıyoruz. Aşınlıklann oyununa gelerek reform yapıyoruz diye memleketinaltını üstüne getirmeyi hiç bir zaman düşünmedik. Bu fı kirlerimizı beğenmeyenler, kendi düşüncelerinı gerçekleştirmek için ıktıdara gelmeye çalışsın lar, kendı düsüncelerini gerçek leştirmeyi bizden beklemesinler.» TBMM üyeleri de milletvekili haklarından yararlanacak ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Millet Meclısi Genel Kurulu rfün de saat 10'da toplanmış va îçtiizük teklifinin Anayasa Komisyonu tarafınclan gerı alınmış maddelerinden ll'inı görüşmü^tür. Bunlardan altrsı kabul edilmiştir. Komisyonun yeniden düzenleyerek Genel Kurula sunduğu 11 maddeden, komısyenlarm toplantıya çağrılması ve komisyonlarda söz alma ile ilçilı 27 ve 30'uncu madcfeler kabul edilmiş, komisyonlara gönderılen konuların bekleme süreleri hakkındaki 31'inci madde ise yeniden geri almmıştır. <Komisyon toplantılarının düzeni» başlıklı 47 nci madde kabul edildikten sonra ve başkaııvekillerinin görüşmelere katılmalarıyle ilgili 65 inci madde üzerfnde tartısmalar çıkmıştır. (Devamı Sa. 7, Sü. « da) Alpaslan: "Ben basın Gönlü horlanan, hırpâîanan öğretmenle reiorriı iştenen , « r * suçlar üzerinde duruyonjm,, yapılamaz,, ANKARA. (Cumhuriyet Bfirosn) Adalet Bakanı Fehmi Alpaslan dün, Bütçe Komisyonunda Bakanlığının . bütçesiyle ilgili,1 eleştirileri cevaplandırırken, Cumhuriyet'in 50. yılında çıkarılması istenen genel affm, milletin atıfetine ve meclîslerin kararına bağh olduğunu tekrarlamış", «Milletin temeline dinamit koyanları, ne Türk milleti, ne Parlamento, ne de Adalet Bakanlığı affetmek niyetinde değildirler» demiştir. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Millî Eğitim komisyonu üyesi ve CHP Aj'dın Milletvekili Mus tafa Kemal Yılmaz, dün verdıği bir demeçte, Milli Egitim Bakanhgın^n öğretmen, eğitim ve egitim reformu pojitıkasmr eleş tirmiş: «Yüksek ögrenimi parah hale getiren reformun arkasından, lise, ortaokul've hattâ ilerde Uköğretimı de paralı yapacak reformlar gelirse Türk milleti şasmamalıdır» demiştir. Ofretmenlerin Bakanlık tarafından yasadışı işlemlere tabi tutulduklannı. aralarında «Şu sizden bu bizden» şeklinde ay rımlar yapıldığını öne süren Mus tafa Kemal Yılmaz'ın konuya ilişkin demeci şöyledir: «Egitim reformundan çok bahsedilen günümüzde, hizmetin gerçek sahibi sıfatiyle, kendisin den büyük görsvler beklenen öğretmen Kitlesi. bir huzursuzluk içine itilmiş bulunmaktadır. Değer yargılan degışik her politik koşula en uygun jurnal tanziminde^ uzman taşiler itibar gördükçe, ft^illî Eğitim topluluğunun huzursuzluğu büsbütün arta cak ve ortalık, giderek, bir cadı kazanına dönecektir. (Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) CİA AJAMMN, KİTABl İÇİN, KARİSIYLA DA KOJSUŞMASl YASAKLANDI [DIŞ HABERLER SERVtSÎT WASHtNGTON Başkan Kennedy'nin Küba'yı abluka etmesine sebep ölan Sovyet füzelerinin varlığını tesbit eden CİA ajanı Marchettı, hâtıralannı yazmak istediği için, örgütle arası açılmıştır. CİA (Merkezi îstihbarat Teşkil&tı) nın önde gelen uzmanlarından" olan Victor Marchetti, bu kuruluş içinde geçirdiği 14 yılın hikâyes:nl Kaleme almış ve yayımlamak istemıştır. Fakat CİA'nın Yüksek Mahkeme nezdinde japtığı müracaat üzerine, kitabın yayımlanmasına üçüncü defa yasak konulmuştur. Dokuz ay önce kitabını yayımlayacağmı açıklayan Marchetti, degil bu kirabı yanmla mak, kitabın kapsamı hakkında (Devamı Sa. 7. Sü. b da) ANAYASA DEĞİŞİKLtĞİ BİR SÜRE GECİKECEK • GECİKME, SİYASAL HAKLARIN GERÎ VEBİLMESİYLE İLGtLt ANLAŞMAZLIK YÜZÜNDEN DOCüYOR ANKARA, (Cumhuriypt Bürosu) Anayasa defişikliklerinin Genel Kurullarda görüşülebilmesi bir süre daha gecikecekür Siyasal haklann geri verilmesiyle ilgili geçici madde nedeniyle ortaya' çıkan güçlüğün henüz gide rijememiş olması, değişiklik met ninin Parlamento üyelerinin imzalarına açılmasını gen Diralcmaktadır. CHP'nin Partüerarası Anayasa Komisyonunun yeniden toplanması yolundaki çağırısı olurrı 1 bir sonuç vermemiştir. MilQ let Mecksi Başkanı, Anayasa aeğişikliklerıyle ilgilı önerilerin hükümetten geldığinı .belirterek komisyondan çıktnış olan değişikliklerin veniden gözden geçirilmesi için de gene •hükümetten bir çağn gelmesı gerektiğini bildirmiştir. Partüerarası Komisyonun yeniden toplanrnası için hükümetten çağrı beklenmesinin politik bir davranış olduğu anlaşılmaktadır. Siyasal haklann geri verilmesı konusunda Silâhlı Kuvvetler Komuta Heyetince (Devamı Sa. 7, Sü. 8 de) Basın suçları. 10 yılda 9 kez af çıktığım bildiren Bakan, «Daha henüz orta. ' (Devamı s>a. ", Sü. i de) Defterdarlık. çalışmaya başladı • Bilirkişi komisyonu, yanan binada dün bir keşif yaptj Aııayasa'da sık sık değişiklik yapılması Komhyonda eleştirildi ANKARA TBMM Karma Bütçe Komisyonu'nun dünkü toplantısmda, Anayasa Mahkemesinin 1973 bütçesi üzerinde konuşma yapılmadan kabul edi! miştir. Komisyon, daha sonra. •Adalet Bakanlığı bütçesim görüşmeye başlamıştır. Adalet Bakanlığı bütçesi üzerinde söz alan üyeler, davaların süratle sonuçlandırılmasını, ada let binalarmın ihtiyaca cevap verecek hale getirilmesini, Anayasa'da sık sık değişiklik yapıl mamasını önermişlerdir. İzmir CHP railletvekili Kemal önder, davaların süratle (Devamı Sa. 7. Sü. 3 de) Basın Kanununu CdSdll DENIZE UÇAN OTOMOBILDEN BİR ERKEK CESEDİ ÇIKARILDI Önceki sabah Sirkeci'deki arabalı vapur iskelesinden denize uçan 34 HE 176 plâkalı 1962 model Opel marka özel otomobil, dün sa bah askerî dalgıçlar tarafından çı. karılmıştır. Yapılan soruşturma so nucu arabayı kullanan şahsın Karagümrük semtinde şekercilik yap makta olan ve Kastamonunun Araç ilçesinden Kemal Küren oldu ğu saptanmıştır. Soruşturmanın derinleştirilraesi üzerine Kemal Küren'in Opel marka özel otomobi li bir hafta kadar evvel aldığı, o, lay ânmda da içkili bulunduğu an laşılmıştır. Savcı Kemalettin Aygen, ceset üzerinde yaptığı inceleme sonunda. göğüs nahiyesinde bı çakla açılmış yaralar görmüştür. Denizden çıkarılan arabada daha sonra yapılan araştırmalar sonun da, bir bıçak bulunmuştur. Yürü tülen tahrainler arasmda, evli ve 3 çocuklu Kemal Küren'in, aracı sürdüğü sırada çok alkol aldığı ve elinde bulunan bu bıçakla vücudunu çizdiği, daha sonra da ken disine hâkim olamıyarak araba ile denize uçtuğu da bulunmaktadır. [Fotoğrafta, aracın denizden çıkarıhşı görülmektedir.] Gcnelkurmay'da Melen'in de katıldığı bir toplnntı yapildı Meclis'e veriliyor ANKARA, (Cumhuriyet Bürosul Basın özgürlüğünün kötüye Kul lanılınasini önlemek üzere bir dizi tedb'r getiren kanun tasa^ısı üzerıiıaeki çalışmalann bitirilmck üzcre olduğu dün TBMM Butçe Kanna Komisyonunda açılctanmı^tır. ' (Devamı Sa. 7, Sfl. 2 de) Arkadaşım Orhan Kemal F/KRET OTYAM "ARKADAŞIM ORHAN KEMAL,, IÇIN.., i FİKRET OTYAM O, aramızdan ayrılalı iki yılı geçti. Şimdi, Oiıun yapıtları elden ele, gönülden gönüle.. Romanları, öyküleri, piyesleri arrfı ardına basılıyor.. Sinemaya aktanlıyor.. Yaşarken gördüğü ilgiden çok.. Arkadaşım, ustam, Orhan Kemal'dendir sözüm.. 1952 yılında tanıştım Orhan Kemal ile.. ölünceye dek anlatımsız bir dostluğumuz, arkadaj lığımız oldu. 12 yaş büyüğümdü. 1952'den 1970 yılma kadar, arkadaşlığın, dostluğun en güzel örneklerini verdik.. Orhan Kemal' in arkadaşı, dostu olabilmenin mutluluğunu göçünceye kadar övünçle taşıyacağım.. öldüğü zaman, yurt içinden ve yurt dışından mektuplar, tel graflar aldım, «Başın sağ olsun» j diyen.. O, do^tluk kurmaya, ark&daş(Devamı Sa. ?, Sfl. 7 de) Geçtiğimiz Cuma günü çıkan bir yangında binasının tamamen yanmasından sonra faaüyetini durduran tstanbul Def'erdarlık örgütü, dünden itibaren çalışmalarına başîamıştır: Dün, bu konuda bir basın toplantısı yapan Maliye Bakanı Ziya Müezzinoğlu. evrak ve mııhasebe servı«lerinin dünden itiANKARA. (Cumhuriyet Bürosu. baren tam kadro ile çahşmaya Genetkarmay Başkanlıgui'*'' basladlğını. riiğer «ervislerin de dün BEşbakan Ferit Melen'İD ds j nnümüzdeki günlerde, yanan kDtıld:ğı bir toplantı yapıümiUT | Defterdarlık birasının tam karSaat 19'da başlayan toplantıjH ] ş:sında bulunan yeni binada hizBaşbcKP.n Ferit Melen. 3enç!kur j mete gireceklerini açıklamıştır. may DPikanı OrgeneraJ Firuk J Yangının en üzücü yanının Gürler. Devlet Bakanı Zeyysi «tarihi bir bınayı kaybetmek» BayKara. Kuvvet Komutanlan iie olduğunu söyleyen Müezzinoğlu, diğer vvVsek rütbeli generfller basıha aksettirildigi şekilde öksti\rr>:;ihTdır. nemli bir kaybın söz konusu olÜç sapt süren toplantı hafcmadıŞını söylemiş ve şöyle kokında iesmı bir açıklarna vapi'nuşmustur: mamrştır Ancak Başbakanl.Ja «Para, tahvil, hisse senedi, tevakm ç<weler toplantının «Türk minat mektubu şeklinde bir kaSilâlılı Kuvvetlerinin reorganizas yıp olmamıştır. Yanan eşyalar yonu> programı ile ilgili Defterriarlığın esasen eskimiş ifade tmışlerdir. bulunan demirbaslarıdır. Devletin ödeme ve verşi tahakkuklarınd'a herlıanıri bir aksama ol1 mavacaktır Çesitli ihtilâflarla ilgili rtnsvalar Mııhakemat Müdürlüe'jndp nlduğundan, kaybolmamıştır Yani aslında çok üzücü olsn bu oîay hafif atlatılmıştır.» (Devamı Sa. 7, Sö. 6 da) DP Genel fdare Kurnlu Üyeleri de dün bellî oldu ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu Ferruh Bozbeyli'nin yenideı genel başkan seçildiği Demokra tik Parti 1. Büyük Kongresinde genel idare kunıluna seçilenle de dün belli olmuştur. (Devamı Sa. 7, Sü. 8 de NADtR NADt (Deramı S*. 7, Sfl. 6 da YARIN BAŞLIYORUZ Orhan Kemal, Fikret Otyam İle 72. Kofuş adlı oyunun afisi önflnde