Catalog

İ.Ö A^USlOS 1 9 7 0 CUMHURİYET SAYFA BE3 İs çevrelerinin görmek istemedikleri gerçek Ortak Pazara intibak için "Tek Haîîanın kur,, sistemi Yorumu gerekli Yatırımlar azalacak Aslan Başer Kafaoğlu undiye kadar alınan tedbirter I Demirel hükümetinin içerde I kâr oranlannı gitgide azalta * rak sanayici ve tüccan ihra ı caU yöneltmevi amaç tuttnğu I anlaşılıyor. Bu görüs ve çeh * Testyle devalüasyon geçid ve sadece blriken tarımsal firün atoklannı eritmeyle yetinen aade bir operasyon olarak gü • dük bırakılınak Istenmıyor. I ma istemek baska, basarmak daha baska bir şey. Basba I kanın flatlan yükseltecek et I kenler meydaaa çıkm*dan I gosterifU fiat kısitlayıcı ted | birleri kısa bir süre başan gaglamışsa çelecegin de böyle | süregideceğl yirjısına vanlamaz. Basbakaa kaybettigi I prettijini toparlamak için n e | mur, emekli ve isçı maas ve aybklanna zam rapma zorun I da kalmıstır. Acaba bir yan | dan üreticUerin geHrtal. taban fiatlan ayarlama çabala I n . ötevandan fireticileriıı ge I Hrlrrindeki artıslar, t&kethn mallanna olan talebini arttır I mayacak mı? Bicce bn aorn | nun karsılığı «evet» dir. Dflşük gelirli bu zümrelerin ö I zellikle tekstil alanında mey 1 dan» çıkacak harcamalan el . de ihrac etmrye yeterli stok I bırakmayabilir. Ortaya çıka ' cak bu yeni talep ftatlsn yfik seltebillr. Bnrran yanmda böt çe gelirlerinin yenl gider artıslannı karsılayacaçını da biz şüphe ile karsılıyonız. Devlet borçlannın Türk Mra karşılıklanmn artışı, dıs taşı I ma Kiderlerinin artısı, dıs I yoUuklamı artısı seklinde ' ortaya çıkaa devalftasyonun ı bütçeye yflklediği yenl yüJder | azımsanacak gibl degildir. Bunun vanında ilkonce maas I larm artısı buna geleeek se I ne eklenecek emekll maaşla* n artısı kamu sektfirünttn bönvesinde tamlri belkl ıttn I „ imkânsız gedlkler açacaktir. | de ! Bunun yanıoda gerek bütçe daireleri ve gerrkse Iktisa I dî teşekküller büytik üeret | taleplerl karsnmda kalmışiar dir. I Ortak Pazar, kurulus andlasmasına göre, altı Uye devlet arasında serbest rekabeti gerçekleştirmek, kamu mUdahalesini asgariye lndirmek için kurulmus blr gümrük birliğidir. Buna göre, zamanla, kamu tarafından sanayie yapılan mall subvanslyonlar kaldınlacak, prlm nlteliğindekl vergi ladelerine son verilecek, hele, kamunun ekonomiye dolaysız müdahalesl nlteligindeki kota sistemlerine, katlı kur sistemlerine ve döviz kontrol rejimine hiç yer olmayacaktır. Tanl, altı Uye devlet kendl aralarında. 19. yuzyıl Ingiliz hberallzmlnl hatırlatan bir denemeye girismektedir. Türkiye'nin Ortak Pazar'a k»tılmasını, geçis dönemlne biran önce girilmesini savunan 1$ çevrelerinin. Ortak Pazarın ekonomik sistemlyle UgiU bu ldeoloJik yönünu hiç gözönünde tutmadıklan. ya da bilmedikleri anlasılıyor. Bunun da en açık de1111, son devalüasyona en büyük tepkinln bu çevrelerden gelmesi, 9 TL esit blr dolar kuru ve buna bağlı olan katlı kur uygulamalannın Ortak Pazar geçis dönemiyle bagdasacagmı sanmalan. Türkiye'nin Ortak Pazar'a lntibata İçin tek kur sısteroine geçmesl ve bımunla 11gili tedbirleri alması gerekiyor. Bunun da basında, devalüasyon gelmekte. t ş çevreleri. bem geçis dönemine girilmesini savunup hem de devalüasyona karsı çıkmakla, bu bakımdan, bir tutarsızlığa düsmekte. Kâğıt ve mamulleri yüzde 25 zam gorau • • I • • Yerli ve ithal malı kâğıtlann hemen hemen her cınsine, uç ay once ve devalüasyon arıfesinde arka arkaya yapılan zamlar, kâğıt mamulleri üzennde etkisıni büyük ölçüde gostermeye başlaraıştır. Kitap, defter ve diğer çeşitlı kâğıt mamulleri imalâtçılan, yapılan zamlann yanında istenilen miktarda ve istenilen vasıfta kâğıt alınamaması yüzünden fıat artışlarının kâğîcfa gelen zamdan çok daha fazla olacağını söylemişlerdır. Imalâtçılar. devalüasyondan sonra zam yapılmamasının kendllerı için bir garantı olmadığını söyleyerek. «Bugün için zam yok deniyor. Fakat açıklamalarda SEKA'nın zararına satış yaptığı belirtiliyor. Bu açıklama bizlerde, ilerde zam yapılacaği düşüncesini yaratıyor» demışlerdır. ' SON tKİ YILDA DOMATES Domates üriinünün son iki yılda geçirdıği serüven pUns.zUk ve ürünlenmızi değerlendirememenin bir örneğldir. B ö t eeıer it:bariyle domatesde durum çudur: A Mersir. Bölgesi: Hava şartlarınm normal olmasj Orüne zarar vermedı. tlk yetışen mahsul Akdeniz kıyılannda her tetafta biılıkte geliştigi İçin turfandacılık (Seracıhk hariç) bu bolgede yürümedi. Haziran'da 6070 kunışa satış yaptiğı nalau Temmuz baslannda flyat Ukönce 40'a sonra 30*a nattA 10 kurusa kadar düştü. Geç vetlsen tür domates ekerek ner yıl en tyl satısj yapan Sılifke Ovacık yörest geçen yıl Mersin içı ve Antalya'da kl sıcaklar nedeniyle rekoltenin az olusu ve domatesin yüksek fiyatla elden çıkışmdan cesaret alıp (k1 müstahsil en ucuz fijat olarak 60 kurusa satr vapmıçtı) bu vıl dört beş kat eldm vaptı Ama bolluk meydana çıkınca fıüsranla karsılaştılar. Domatesi tarlada on kunışa alacak müsteri çıkmadı. Müstahıl DU durumda Uriinün bir kısmını turuttu, btrazmı salça yapü. »erısıni de (Belki gübre olur ümidiyle) gömdü. B Ficike BSlgesi Antalya ve Alanya vöresindeki seracıhk buraya da geçmışti. 1970'te seracılığa »nem verildl. Bu nederle 1969 yıluıda 1618 liraya müşteri bulan sera mahsulü, itfrte ancak 8 lıra üe turfandaya gırdi Sera mahsullert bitmeden yine Iklimin etkisiyle tarla mahstilü yeaşü. Geçen vıllar Istanbul'da 34 liraya Ilk satışlan vapüan tarla mahsülleri turfandası 200 kurusla piyasaya eırdi ve 30 kurusa kadar düstü. Sandıklam» ve taşımayı kurtaramadığından tarlada «aldı. C Bursa Bölgesi: Bu bölge genel olarak Temmuz baslannda Urüne geçer. HavB sartlannın oynaklıgı nedeniyle domates kalıtesi yukandaki bölgelerden (arkhdır. tstanbul plyasa•îuıda Akdeniz bölgesınln son ürünü ile karşılaşır. O bölge ürünlen bitince Çanakkaie ve tstanbul yerli plvasası domatestert ile karsılasır. Bu ned"înle kendme özgil sürüm dönemi çok kısadır. Şu günlerde perakende olarak 40 kuruşa müşterl bularr.ıyor Salça fabrikiian. fabrika teslimi 10 kurusa domates alıp isliyor. Domates suyunun 200 gramlık çişelennl tstanbullu yurttaş. ancak 120 180 kuruşa alabiliyor. Domates Uretlcislnin bu duruma düşmelerinln Uç önemll nedenı var. Birincisi Iklim sartlannm Antalya ve Mersin'de son derece elverişli seyri tkjncısi geçen yıla göre on misli dıkim yapılması ve Uçüncüsii ve en önemll olam, domates lsleyecek hiç bir tesisin bulunmayışıdır Diğer domates yetiştiren ülkelerin domates yetiştirme ve işleme miktarlan asağıda eösterilmiştir. 1967 yıb tslenen Cretim Yunanistan 679 000 ton ttalya 3.459.000 » 94.000 » Portekiz 1.216 000 » tspanya 1.300.000 » Tür kiye 320.000 ton 1.183.000 » 550.000 » 160.000 » 12.000 ı 1970 yılı (Tahmtn) tslenen Üretim 750.000 ton 3.400.000 » 1.200.000 » 2.040.000 ı 2.000.000 x 195 000 ton 1500000 ı 1050.000 ı 265.000 • 35.000 ı • j ! | î | Ş ORTAK PAZAR Avrupa'nın Batı kısmında yer alan Batı Almanya, Fransa, ltalya, Belçıka, Hol lânda ve Lüksemburg arasında kurulmus bir ekonomik birliktir. 25 Mart 1957 de Romada yukardaki ülkelerce imzalanan bir anlaşma ile kurulmuştur. Bu anlasmaya göre altı Ulke arasmdaki gUmrükler ve ithalât kısıtlamalan 1215 yılda kaldınlacaktır. Anlaşmanın im zalanmasından bir yıl sonra gümrükler karşılıklı olarak •« 10, ikfbuçuk yıl sonra ise / •'t 25 oranuıda düsürdüler. Sonra hızla gelisen bu kısıtlama kaldınşlan ile bugun için tarım Ürünleri bir yana bırakılırsa, altı Ulke içinde sermaye, mal ve isgtlcü hareketlerinin serbestçe yapüdığını söyleyebilinz. Ortak Pazar'ın bugün kuV lanılan adı Avrupa Ekonomik Toplulugu olup (AET) bas harfleriyle anüır. Türkiye 31 Temmuz 1959 tarihinde Yunanistan'dan sonra ikinci Avrupa ülkesi olarak, Topluluk ile andlaşmaya davanan bir bağ kurmak yolunda resmen basvurmustur. Bu başvurma Bakanlar Konseyi bu talebimizi 4 yıl incelemiş ve maraton adıyla nitelenen karşüıklı görüş melerden sonra 12 Eylül 1963 de Ankarada imzalanan anlasma ile TUrkiye Ortak Pazar'a Uç dönem halinde girmişti. Kalite ve mal yok ORTAK PAZAR VE TURKİYE 1 Arahk 1964 tarlhlnde yU rllrlUğe giren Ankara Anlaş ması, Ttirkiye'nin üç dönemin sonunda Ortak Pazar'a tam Uye olarak katılmasuu amaç edinmistir. Bu üç dönem söyle gelisecek idi: a) Hazırlık Dönenrl: İçin de bulunduğumuz bu dönem prensip olarak bes yıl sürecek yani Arahk 1969'a kadar ve zorunkıluk halinde onbir yıla kadar uzatılabilirdi. Ancak bu uzatılma gerekU görulmemiş olacak ki, ikinci döneme geçilme için ılk hazırlıklar yapılıp, prensip anlaşmasına vanlmıştır. Ancak CHP muhalefeti basta olmak üzere birçok kimse, hazırlık döneminln ki£a tutulması ve ekonominin'ge rekli olgunluğa gelemeyişi nedeniyle ikinci döneme geçişe karsı çıkacaklanm beyan etmijtir. b) Geçi? Dönemi : Bu donemde TUrkiye ile Ortak Pazar arasında karşılıklı ve dengeli mükellefivetler esasına dayalı bir gümrük birliğinin adım adım kurulması öngörülmüştür. Bu döneme hangi adımlarla girileceği bir karma protokol ile tespit edilmiştir. (Bu konuda baiınız: Prof. Gülten Kazgan'ın 2728 Hazlran 1970 0 Ekonomi sozluğu tarihli Cumhuriyet gazeteslnin 2. sahifesinde çıkan yaası). c) Son Dönem: Bu dönemde «Gümrük Birliğinuı tamamlanması ve tarafların ekonomi politikaları arasındaki koordinasyonun güçlendirilmesi amacını güder. Bu kimligi ile son dönem, anlaşmanın son gayesi olan katılmadan öncekl son aşamadır. Bu dönem sonunda, Türkiye'nin topluluk yükum lerinin hakkından gelebifecegi sonucuna vanldıgında, ulkemizin topluluğa katılma olanagına inceleyeceklerdir. TUrkiye halen geçis dönemine girmek üzeredir. Gerek Ortak Pazar ve gerekse Ulkemizin durumu hakkında bilgi ahnak isteyenler yazı ile ya da bizzat giderek, telefon ederek asağıdaki adrese basvurulabilir: tktteadi K»lfc«iT»»* Vakfı Sahne So. Ali Han Kat. 5. No. 504512 GalaUsaray • tstanbul Tel. : 44 N 71 • 45 40 «6• * » * •• h :amu kesiminde meydana celen ' gider artıslan, burada da kal t maz. Tatınmlar aynen devalü | asvondan öncekl gibi cerçeklestirilmek istenirse dı» para karşılıgı alınan makine ve teçhizat ve dövizle ödenen ficretlerin bu kesime yfikle I yecefı ek giderler vardır. Bu I giderlerde diyelfan ki. Türk * AET, narenciyede parası karşıügı kadar yatı I nmla retinildiği ve fizlk ola • Türkiye'ye tanıdığı rak yatrrtmlar asaltılarak ltur tuunus olsunlar. (Bunun akoiaylıkiarı İspanya ğır sonuçlarmı flerde Inceleyeceğiz.) Amt bn durumda ve israil'e de tanıyor bile yukanda sayılan jriderle I îktisadî Kalkınm» Vakfı Bülteri karsılavacak rellr kavnak | ninde verilen bir habere göre. Orlan nerede? Hükumet ithalâ tak Pazar ülkeleri, Israilie tercih tin 1 mllyar dolara rükselece I li bir ticaret anlasması imzalamışİHnl düaünerek çümrükte alı I lardu, Buna göre, Ortak Pazar'a nan vergflere güveniyorsa bu • tsrafl'den ithâl edUecek sanayi m l iki bakimdan olmaz. Birincisi I mulleri için V» 50, tanm ürünleri tticcar elindeU UMdlte • pa ' için «'« 80, narenciye için •• 40 in/ ra durumu buna elverişli | dirimli gümrük resmi uygulanadefil. tidncisi o kadar dövis I rezervi yok. Bu dnrmnda böt • caktır. Ispanyanın ihraç mallanna da, yine yavas yavas uygulanmak çe gelirlerine bu yöreden 1 ı üzere, •• 60 ve narenciyede W 40 / milyar Urahk bir ek pelir bile I olmak üzere indirim tanmmaktageçmez. Yeni vergi kanunla » dır. Lübnan ile de, aynı tip bir nndan, Emlâk Vergisi Kanu > n^ljçm» üzerinde çalısümaktadır. nunun ıreHrlerlnln yararlı ol I Türkiye'ye ise, yine lktisadi Kal ması için, fonnaHteler dola ı yısiyle 1973 ydraı beklemek | kınma Vakfı Bülteninde yayınlanan Geçis Dönemi bildirisine göjrereldr. tşletme Vergicl re, Geçij Dönemi için şu kolaylıkdurumda anlasıldığma lar tanınıyor: Türk ihracatçılasadece 5 ay uygulanabiiecek. ruıın belli bir arz fiyatına uymatlk uygulamanın vaidkâr ollan kaydıyla. portakalda V» 40, liması da şüpbelt «Gayrimen o... mon, mandalina. klemantin ve kul deger artısı verg; «n I satsumada *'• 50 oranuıda gümmaddeye eklenen bir fıkra I rük indirimi; geleneksel ihraç üUe birkaç yıl islemez hile J rünleri dışmda kalan bir seri tageldi. Kala kala büytik vergi ' rım maddesine '.'» 5075 gümrük zammı olarak Tasıt Alun Ver I indirimi. gisi ile Gider Vergisi artısı I kalıyor. Bunlann da 1970 büt . fngiltere ve Ortak çesinde 500 milyon lirayı bul I ması şüphell. Hükumet bütçe | Pazarın tarım gelirleri yetmeyince yatırunlan büsbütün kısacaktır. I politikası fatınmlar özel sektörde de ge l rek kâr aaJışı ve gerek*e ge leneksel (MontaJ ve komtt alanı) yatınmlar kısıldığı için intibak dönemi olarak ge • rileyecektlr. DenebiHr U, hü I kumet teşvik tedbirleri Ue yatınmlan özendirecek, kısa I dönemde bu y s t ı n m U n art I tırsa bile ayni oranda gümrükte alınan verjflerl azalır. I Demek oluyor U, net sonuç, | hiç para basılmasa bile yatırunlann azalması demektir. I Tani Türkiye sonuçda bir tö | ketim toplumu olacaktır. Az jelismis blr ekonomide 1ş I sizllk patlamalariyle ortaya I çıkacak bu sonuca hıçblr hükumetln davanacaği kamsırc da değiliz. Bu nedenle devalüasyondan sonraki trdblrler nekadar dognı oUa. «fiatlar I tngilterenin Ortak Pazara katıl masıyla ilgili olarak 1969 yılmda. Ingiliz iktisatçılan tarafmdan Kent Üniversitesinde yapılan bit sempozyumda verilen tebliğler kitap oltrak yaymlanmıştır. Ünlü Ingfliz iktisatçıa Harry G Johnion, Ortak Pazann tarım po litikası ve bunun tngiltere, Ortak Pazar'a katıldığmda. ekonomisine etkisiyle ilgili olarak özetle şöyle demektedir. «Dünya fiyatlanndan daha rüksek Ortak Pazar fiyatlanyla tngfltere'nin yapaeag» tanm ürünlerl Ithalâti, tngiltereve >nlda 25» milyon iterlinlik biı kayba malolacaktır. Ortaklığin ta ntn politikası. tam bir ekonomik saçmalık nümunesidlr ve buna in tlbak taahhüdü tnflltere lctn cok önemll blr tornn olacaktır. En ivisi, Ortak Pazann daha mikul ve rasyonel bir tanm politikad iz lemesini beklemek \~e ondan «mra Pazara rirmektir.» TUrkiye'nin Ortak Pazar'a ka. tıhsımn temel llkelerinl koyan Ankara Andlaşması, geçis döneminin uygulamaya konman ve Gümrük Birliği'nin kurulması ko nusunda, su hükmü getiriyor: «Anlaşmaya taraf olan her devlet, ekonomisine, flyat sevtyeai karartılıfı içinde devamh ve dengell bir genişleme sağlarken, genel ödeme bilançosnn» denge saglamak ve parasma olan güveni devam ettirmek Için gerekli ekonomi poUtikasım nygular. Taraf devlet, bn hedeflere ulaş mak için konjonktür politikası ve SzeUlUe mall politika ve para politikası uygular.» (Mad. 17) Bu maddeye gbre, TUrkiye, Ödemeler bilançosu dengesizliklerl, döviz sıkıntısı sorunlanna, ancak devalüasyon yapmak veya gelisme hızını dUsürmek sayesinde çare bulabüecek. Bu ilkbahardan ltlbaren, lş cevrelerlnln sikayet ettiği para darlığı, devalüasyon dolayısıyla artan ithal ve ihraç mallan flyatlan, devalüasyonu basanlı kılmak İçin daha Onca uygulamaya konan vergi ve zam tedbirleri, para darlığmı daha da arttıracak. Bunu gidermek İçin gerekli olan para • kredl hacml Benişletilmesl ise, fiyat lstikrannı bozacagı İçin, kesin olarak kaçmılması gereken bir politika. Türk ekonomisinln, eğer parlamento geçiş dönemine girişi onaylarsa, bundan böyle, sık sık devalüasyon ve para darlıgı dolayısıyla gelisme hızı düşmelerine haar olması gerekiyor. Kâğıtla çalışan ımalâtçılar, fiyat zammı kadar, ıstediklerı kalltede ve ıstediklerı miktarda mal bulamamaktan sıkâyet etmektedirler. SEKA'nın, parası yatırılrflktan ve ısmarlandıktan sonra mal ımal etme yoluna gi'.tığir.l soyleyen ımalâtçılar, bunun pı' yasa üzerindekı etkisıni söyle anlatmaktadırlar : «Kâgıt ile çalışan imalâtçılar genellikle »ermayesi dar olan kimselerdir. Bn imalâtçılann alacaklan bir mal için birkaç ay öncesinden SEKA'ya para yatırmalan, bazan bir malı alabilmek için 5 6 ay, bir sene beklemeleri güç olmakta, bnradan uğradıklan zararı fiyat arttırma ile kapama yoluna pitmektedirler. örne^in bir imalâtçıya, kâğıdını ısmarladıfı zatnan alabildiği takdirde 120 kurnsa mal olacak 100 yapraklı bir •an defter, parasının fabrikada beklemesi yüzünden 150 knrusa kadar malolabilmektedir.» • Ş : I 9 | J s a ! • Yukardakl tablodan anlaşılacağı Uzere ttalya ve lspanya'dan sonra en büyük Uretlcl olduğu hâlde maalesef bu üretlml sanayie aktarma oranı en düsük ülke TUrklye'dir. Oysa domates Isleyen tesislerin maliyeti de son derece dUşUktUr. Zamanınds tedbir alınmayısı sonucu tahminen 500 milyon kilo domates çti rümeye bırakılmıştır. Kâğıt karaborsası SEKA'nın istenilen miktarda ve istenilen kalitede mal verememesi yüzünden, kâğıtla çalışan imalâtçı ile SEKA arasına ikinci ellerin girdiğinı imalâtçılar iddia etmektedırler. • •••••MMMk.4 İthalât mallanna gelen zam SEKA'nın yerli imalâtı yılda 200 bin tonu geçmemektedır. Türkiye'nin ihtiyacı ise yılda 300 bin ton kadardır. Aradaki fark yine SEKA tarafından yapılan ithalât İle kapanmaya çahşılmaktadır. Yapılan ithalâtm yetersiz oldujuou anlataa ima^ İâtçüar, İthalât mallann»* yap»lan son zamla da fıyatların busbütün artacağını belirterek şıkâyetlerine çöyle devam etmislerdir : «SEKA sadece fazla mal üretmeye çalısmakta, kaliteye biç tinem verraemektedir. Terll mamnllerin kalitesinin çok bozuk olması, piyasada ithal mallanna rağbeti büyük ölçüde arttırmaktadır. Bu da ithal mallannda SEKA sammından daha büyük oranda bir karaborsa zammını doğurmaktadır. Kuse kfijtıdı 6 liradan 10 liraya, tuvalet kâgıdı 125 knmstan 250 kurusa, mutfak kâgıdı 7 liradan 8.50 liraya, yagh kfijht 7.50 liradan 10 liraya çıkmıştır. Piyasadaki mev cut mallann satılmasından sonra, kitap flyatlan yalnız içinde | ki kâgıdın degil, kapak kfigıdına da gelen samla, çok daba büyfik bir oranda artacaktır. KSgıt zammına S10 15 oranında gelen zam, kâgıt mamullerlne °'«20 • 25 oramnda ııçrayacaktır.» Ufukta yeni bir Sterlin devalüasyonu ihtimali beliriyor tngiliz sterlln'l hafta boyunca gösterdiği dılsüsle, son onbir ay içındeki en aşagı sevıyesine gel miştir. Persembe gUnü Londra borsasuıda, 1 sterlin 2^8375 dolar Uzerinden muamele görmekteydi. Bu durum, îngHtere'nüı t ç m gırmekte olduğu bir durgunluğun işareti şeklinde yorumlanmakt&dır. Borsa yetklliler, sterünl öolarla değıştirmek için îösterilen büyıik akurun sebebinl, «Ulusal sosyal ve Eaconomik Araştırmalar Enstitüsunün» son raporuna bağlamaktadırlar. Enstitünün son yayınlanar raporunda, hükumet kredileri kolaylaştıncı tedbir almadığı ve ekonomlyl harekete geçirmedıği takdirde, blr durgunluğun başgöstereceği öngörülmekteair. Ra porda aynca, artan issızlıiıten ve muhtemel bir dsvaiu&svondan da söa edilmektedir EnstitU, tngilizlerto aana çok para harcaması geregine isaret etmektedir. Talebl arttmcı tedbirler arasında İse. vergl indirimi, gaz elektrik ve dıgsr dmrlet sektorü endüstrilerinde flat don durumu gibl yollar gösterilmektedir. Rapora göre tükeUd barcamalar işsizllğln azalmasına yardım edeceği glbi, ekonomiyl hemen hemen tam potansiyellne yaklaş bracak ve bu arada ne enflâsyo na ne de dıs ödemeler açıgına yol gösterecektir. Geçen narta, bUkumet ışsiz sa yısının (605.843) son 30 yılın en yüksek seviyesine ulaşuğını açık> lamısUr. Grevler Ingiltere'yi sarstı Otomotiv endüstrisi büyük kriz geçiriyor Uzun zamandır çefitli is anlaşmazlıklan içinde bulunan îngüiz Otomotiv endüstrisi, Çarşamba gü nü patlak veren olaylarla yeni bir buhrana sürüklenmış ve en az 28 bin işçi daha ijbaaı yapmayi reddetmialerdir. Ingiliz Leyland {irketi ile Chrysler'in bu ülkedekl fabrüuuarı. en fazla etkilenen teşebbüslerdir. Ayrıca Orta Ingütere'deki pek çok kamyon, traktor ve diğer bazı otomobil fabrikaları da olumsuz gelişmenin zarannı görmüşlerdir. tngiliz İşçi Sendikaları Konfederasyonu (T.U.C.) ve îngiliz Hüku Bankalar ^ döviz bozmuyor Devalüasyon uyguıanıusır.dan sonra prim tıakları kaloırılan bankalar, son günlerde dovız boz mamaya ve başvuranlara zorluk çıkarmaya başlanuslardır Çıkaruan zorluklann oaşında, Hükumetin genelgesine rağmen döviz bozduranların hüvlyetlerinin tesbltl gelraeütedır Bu durum ellennde çeşıtlı yoUardan sağlanmış döviz bulunan kısilen tedirgın etmekte, ılerae yenl bir karamame çıkanlması halinde suçlu duruma dUşeceklerl kor kusunu yaratmaktadır. Genellikle özel bankaıann bUyUk bir kısmı, döviz bozdurmak için basvuranlardao bankada oa sap açtırmalannı ibtemektedirler. Bankalar; «BoıdnkJan dövia için prim alamadıklaruu. buna ksrsüık kırtaslye masraflannııı arttıfını ve dovb karşılıgı olarak verdikleri paralann, kredl tmkânlannı daralttıgını» tfade etmektedirler. Ankarada, prun nakkmın yenlden konulması ıçln yapılan top lantı henüa sonuca baglanmamıştır. Son blr kaç gündUr görtllen uy gulama, dövizlenn yeniden «araborsaya lntikallne sebep olmak tadır. DUNYAD4 EKONOMİ JAPONYA TURİZM SAVAŞINA HAZIRLANIYOR TOKYO Japonya dünya çapında bir turlım savajına hazırlanmaktadır. Expo 71 Fuannda alınan neticelerln Japonya için çok istifadeli oldu| u belirtilmekte, Japonlann jimdlye kadar pek önem ver mediklerl turizm kolunn bn vesile ile çok kazançlı bulsl 24'den 25 tente, şeker 3.85* den 3.95 sente ve çinko libresi 13jfl'dcn 13 fente (ırlamıstır. Pamuk yafı libresi 13.51'den 12.59'ye, kauçuk 22j«'den 22 sente, kakao 27'den 24 sente, bakır elektrolit T4'den 65 sente, çinko 12'den 11 sente, kurşun UiO'den 14 tente; derller 14'den 12'ye ve >ün topslar 145'den 141 sente kadar dü|müstür. LONDRA, (DHA) Borularda üç ana maddeden 3 ünün flyatlan yükselmi;, diğer iiçü nün de gerilemlştlr. Çinko tonu 121'den 122 sterline, birlnci ka lite jüt tonu 145'den 148 sterlinge ve kauçuk libresi 21'den 2S peniye çıkmıjtır. Fiyatlannda gerlleme kaydedilen diğer tnallardan kurşun tonu 131'den 127 sterline, bakır «98'den 6*2 sterline ve kalayın tonu 1.630'dan 1.470 ster line kadar gerilemistir. Kıymetli madenlerden altın onsu 35 dolâr, 4* sentte sâbit kalmış giımü; ve platin flyatlan aynı dummda degişmeml} tir. meti yetkililerini olağanüstü toplantılara iten bu durum, 470 bın i}çi istihdam eden tngiliz Otomotiv endüstrisınin içinde bulunduğu buhranlı durumu yeniden gözler önüne sermiştir. Gelecek ay Brighton'da toplana cak olan tngiliz İşçi Sendikaları Konfederasyonunun (T.U.C.) genel kongresi, temsil ettiği 9 milyon işçi adına, Muhafazakâr Hükumete verüecek olan cevabı hazırlayacakUr. Bilindiği gibı hükumet, geçenlerde. ijçilerden ücret zammı konustuda itıdalli olmalarını istemışti. Gelen zam Devalüasyon arıfesinde ve üç ay önce üstüste zam gören bazı kâğıt cinslenmn ton fiyatlarındaki değişmeler şöyledir : Birinci hamur (50 gr.) 6000'den 7000'e, Birinci hamur (60 gr.) 5000'den 5500'e, Üçüneü hamur (54 60 gr.) 2200'den 2800'e, Gazete kâğıdı 1800'den 2250'ye, kaplık kâğıt (renkli) 3400'den 420O'e, kaplık kâğıt (beyaz) 3200'den 4000'e, Tifdruk mecmua kâğıdı 3100'den 3500'e, Pergament kâğıdı 6300'den 7000'e, Sülfıt seluloz (normal) 4100'den 4500'e, Tuvalet kâğıdı (1 adet) 1,25'ten 1.50'ye, Kıbrit on kutuluk paket 4100'den 5000'e, Kibrıt ıç dış kutu 45OO'den 5000'e, Dosyalık karton 3700'den 4500'e, Kromo karton 3850'den 4500'e, Tripleks karton 2850'den 3400'e, Gri karton 2000'den 2500'e çıkmıştır. İŞÇİ ZAM İSTİYOR Halbukt İşçi militanları, sendika ların ücret zammı konusunda dah« aktif olmasmı ve grev hareket lerinin desteklenmesini talep etmektedir. Nitekün Çarşamba günkü olaylar da, sendikalar atlanarak başlamifbr. Ancak, bu kanun dışı grev ve is bırakmalara, sendika yetldlilerinin de sempati gös terdikleri bildiriliyor. Otomotiv endüstrisini yıllardan beri sarsan bu çeşit kanun dışı grevlenn sebebi, geçersizliği iddia edilen ücret sıstcmine bağlanmak tadır. Bu sistemde, bazı fabrikalarda parça başına göre ücret verilirken, diğer bazılannda da daha değişik uygulamalara rastlanılmak tadır. Endüstrinin diğer bir ana buhr»n kaynağı da, Shropshire'daki bir fabrikada iki haftadır devam eden kanun dııı grevdir. Bu fabri ka, Ingiliz otomobillerinin yapıldı ğı pek çok tesise, yedek parçalar ve özellikle tekerlek cantları sağlamaktadır. Artan ücretler ve lşsizlik Durumun şimdiki gıbi gıtmesl halinde yenl bir sterlin devalüasyonunun kaçınılmaa olacağım iddia eden r&por, tngiliz ekonomisınin çıkmazlannı itd ana dalda özetlemistir Artan ücret, maliyet ve fıatlar, dış plyasalarda rekabeti güçleşörtrkn; endüstriyel Uretimdeki ve yatınmlardaki donukluk İle artan işsızlik, durumu vahlmleşttnnefetedir. »ALTIN CnmhnrİTet Hamit Azlz Napolyon 24 »y«ı külçe Resat 119.50 1 2 0 240 2U. 1*0. 165. 130. 17.73 17.78 130. . dukları ifade edilmektedir. Bu itibarla Japonlar bütün dünya turigtlerini memleketlerine çekmek maksadı ile genij ölçüde bir çalıjma kampanyası açmıs bulunmnktadırlar. Her alan a el atan Japonlarm bu savası da kazanacaklanndan ;üphe edilmcmektedir. Ja ponlar Ilk plânda Amerikan, Ingiliz. Fransız, Alman, ttalyan, Çin, Rus ve Hind turirtlermt çekmek üzere geni; bir propagandaya hazırlanmaktadırlar. Amerika, Japon firmalarını satın alıyor Amerika içinde endüstri kâr oranlannın düşmesi sonucu ya da başka nedenlerle Amerikan yatırırn fırmalan yabancı şirket hlsselerl satın almaktadırlar. Eskiden beri bilinen bu davranıs sonucu birçok Alman, Ingiliz ve Fransız fırmasının çoğunluk payları da Amerikalı yatırımcıların elıne geçmi|tir. Yakın zamanlarda Amerikalı yatırımcılar Japonya'yı daha çekid bulmaya başlamışlardır. «tnternational Herald Tribune»nun 21. Agui tos gunlü sayısında belirtıldiğine göre bu ülkede satın alınan hisae senedinin piyasa dejeri 4521 milyon dolârdır. Japonya'da endüstrinin kendi özelliğinden doğan kosullar sonucu (işçi ücret azlığı, sosyal konularda kanaatkârlık gibi) kârlar son derece yüksek olduğundan zaten böy le bir hareket bekleniyordu. nu» hisfe senetlerini almıştır Bu yatınmın en büyüğü 244,7 milyon dolâr sarfolunacak Royal Butch Petroleum Firmasına yapümıştır. Bilindiği gibl bu fırma meshur Shell Petrol Kumpanyasuıuı iki büyük ortağmdan biridir Üçüneü sırada Ingiliz firmalan geliyor. Buradan 186.7 milyon dolâr piyasa değeri olan altı şirketin his«eıi sahn alınmıştır. Bn çok hisse satın alınan fırma Royal uutch Petroleum'dan sonra 153,5 milyon dolârlık hisse alman Ingiliz Rank ve 1405 milyon dolirla Japon Matusushito Electric îndustrial Co'dur. Sıraya giren diğer firmalar aşagıdadır: Satın alman pa} Firma Adı Memleketi milyon dolâr Philps N. \ Hollanda 87^Sony Corp Japonya 60,7 HiUchl Limited 45.6 • Dalwa House Industry 30.1 Komatsu Limited 21.3 Britsh Petroleum Îngiltere 20.3 Kubota Limited Japonya 19.9 Tokyo Shlbaura Elect. 19.3 TEKERLEKSİZ OTOMOBİL Çarfamba (ünü yapılan İ»Çİ • i | veren görüjmeleri de çıkmaza gi rince. otomobil fabrikaları, Shropshire'dan gelen parçaların yokluğu yüzünden duyduklan zorlugun arttıgını görmüşlerdir. Leyland Şirketinin Başkam Lord Stoker «l(i durdurmamak için otomobil yapıyoruz. Fakat bunlar. tekerleksiz, carasız, marf•ız çıkmaktadır> demigtir. Çarşamba günil Leyland'ın Coventry'deki fabrikasından 5000 işçi,,' parça yokluğu yüzünden işlerine ara verilen 2000 arkadaşlarım de» ! teklemek üzere, boykota baılamif lardır. Ekonomistler, Ingiliz Otomotiv endüstrisindeld buhranın, dıj tlcarete yapacaŞı etkiyi lşaret etmektedirler. Ülkenin otomobil ih racaü. B#çen yıla oranla vüzde U SURİYE'DE 1 TÜRK LİRASI 18 KURUŞ ŞAM Devalüasyondan 6n ce Suriye'de 1 Türk liran 28 kurtıs iken fimdi bankalar 18 kurustan değisürmektedirler. Bu hesaba göre devalüasyondan sonra resmt kurda Türk hrası 10 kuruıluk bir fiyat kaybına uğramıgtır. Para değerinin dütürülmesinden istifade için Türkiye'ye turistik gezi yapmak isteyenler çok artmıj ise de Suriye makamları çıkış vizesî vermemektedirler. BAŞLICA MADDELERİN DÜNYA FİYATLARI N*EW YORK Birle«ik Amerika plyasalarında baflıca 12 maddeden üçünün fiyatlarında ilerleme kaydedilmiş, 9' u geriletniştir. Pamuk libre SHELL. AMERİKALILARA MI GEÇİYOR? Amerikan yatınmcılannın ikinci gSzde ülkesi Hollanda'dır. Burada 68 Amerikan firması piyasa degeri 369^ milyon dolâr olan altı fırm» artacaktır» diyorus I düsmü;tür.