Catalog

SAHİFE tKÎ 21 Teıronuz 1967 CUMinTTlÎYET PARA DARLKI Orhan PEKIN Mühendi» on günlerde Türkiyede para darlığı varmıs. Bankacılarımız, iktisatcılarımız bu dâvaya eğilmişler para darlığının nedenlerini arastırıyor \e ban çareler tavglye ediyorlar. Meselâ gösterilen bir ksç gebebi nralıyalım. O Soa aylarda Merkeı Bankasına ithalâtçı teminatlarınm yatmaaı ve piyasadan fa*la para çekilmesi. (5) Para akımımn mal akımına ayak uyduramaması, Q Vergi ayı olmasından fazla para çekilmesi. Esas sebepler bu kadar basit olsa devlet derhftl çaresini bulnr, para darlıgım bnler idi. Bu bakımdan sebepleri böyle basit olaylarda aramak hatadır. Aldanılan nokta sebepleri daima yakında aramak ve milletin ana bünyesine egilmemektir. Son iki aydır göTÜlen paıa darlığını kim çekiyor? Türkiyede sözde var sanılan mahut ticaret erbabı mı? Hiç de değil, çünkü Türkiyede para darlığı enflâsyon yılları hariç belki 30 yıldır vardır. Millet daima par» darlığı içinde kıvranmıs kimse farkına varmamıs, yalnız üç beş tüccar parasız kalınca feryad baslamıstır. Tıirk tnilleti bırakınız para darlıgını, yıllardır para yokluğu içindedir. Yuz binlerce Türk e\lâdı, aydını, ijçisi. yabanct diyarlara niçiıı koşuyor? Onlar memlekette para olsa vatanlarını terk ederler mi? Biz bu yazımızda para darlıgının nedenlerini ufak bir azınlık için değil biitün millet için gözden geçlrecek ve hakiki sebebi göstermege çalışacagız. önce Avrnpada şanit oldugum bir hâdise^i anlatayım; Almamanın Kassel sehrinde bir santıyeyi gezerken kulaeıma tanıdık ses geldi: Ahmet! Baktım iri kıyım Alman ustabaşı çelimsiz ufak tefck bir Türk işçisine seslenhordu. Dikkatle takip ettim, Ahmet ber tarafa yetisiyor, sanki her iıi koca santıjeyi ufak omuzlarında taşıyordu. Sonra sordum. ustabaşı Ahmetten çok memnunmus. Zaten Türk i.şcilerinin hangisinden memnun değiller ki. Hergün hakları çignendiği halde hangi milletin isçisi bu kadar çalısır. Genç yasında ihtivar gözüken Türk isçisi, az gıda alıp çok çalıstıçı icin öyledir. O ne yeve müziğini ne sallan wj\arlan dansını, ne de mini etekli kızlarla koklasmayı hilmez. Anadoludan, kopmustur. Eski dc\rin güzelliklerini kaybctmis yeni devrin nimetlerinden mahrum, buna raemen hayatından nıemnundur. Çalışma günü sona erince, pejnir, zeytin, ekmekten ibaret gıdasını hazırlar. Ahmedi gnrbete gönderen, bu mahrumiyetc zorla >an nedir? Parasızlık. Niçin vatanında PARA hulamaz? Çünkü kendi avdınları iktisatta başarısırdır. Bu basansızlık Türkiyenin millet ve derletçe gelismesini ünlemiş, Türk ekonomisini her krizde sarsılır duruma getirmistir. Nitekim para darlısı, son günlerde Ortadoituda e*en harp tchlikesi ile yakından alâkalıdır. mal stoklannın vt alacıklann blrikmeai önlenmiştir. (4) Bütün kalkınma ve yatırımlanmıs milli lmkânlar yerine borçla karsüanmıştır. f ) Kredi polltikası kStü uygulanmıstır. Türkiyede de hflkümetler bu hataları k ı » vadeli politik endişelerle ve bilgisizlik yüzünden islemislerdir. Hatalar devam ettikçe evvelce yazdıgım gibi Türkiye de Enflâsyon (Hayat pahalılıgı ve sosyal dengesizlik) veya deflâsyon (para darlığı ve işsizlik) birbirini kovalayacaktır. Ancak devam edegelen bu dummlann düzelmesi esas hatalara inilmeden imkânsızdır. ••• ••« DOĞU KALKINMASI NATO güvenimizi sağlıyor mu? NATO 1949 da kuruldu. B H 1952 de NATO*ya girdlk. Ordumunuj tümünü NATO emri alınat verip kendimizi guvende saydık. NATOya girdiğimizden bu yana 15 yıl gcçmişür. Bu 15 yıl İçinde Türkiye çeşitli tehlikeler geçirmiş, buhranlarm göbefinde ka>şılı dakikalar yaşamışıtır. Şimdl bu tehlikelerin neler olduğunu göreUm: 1 1958 de Irakta Nuri Sait iktidan bir ihtüâlle düşürüldü. Irak o zaman Bağdat Paktmm (yeni adryla CENTO anlaşmasınm) güvcnllir bir üyesiydi. Paktm dağılması Anglo • Amerikanlara Ortadoğuda bir darbeydi. Irak'ın iç işlerine müdahale etmek istiyen Amerikahlar, Türkiye Büyük Millet Meclisinin haberi ve onayı olmadan Lübnan çıkarmasında Adana üssünü de kullandılar. Müşkül durumda kaldık. Hava gerginleşmişti. Türkiye bir savaşın içine itiliyordu. 2 1963 Ekiminde Amerika Küba'y» abluka altına aldı. Sovyeller Küba'da füz« üsleri kuruyorlardı. Rusyanın sınınndaki Anadolu pfbl A.BJ). vanında Küba füze rampası olacaktı. Bu karşılıklı rekabet dünyayı büyük bir savaşın eşiğine Hiyordn. Bfar harbin ilk tahıtp hedefi Ajıadolu olacaktı 3 Kıbru dâvasında Türkiye zaman zaman Yunanistanla savaşın eşifine getaniştir. 1964 yılında Türkiye. Adadaki Türklerüı öldürülınesini engenemek için bir kaç kere Kıbnsa müdahale etmek istemi$, a n u karsısında iki hasım bulmuştur: Yunanistan ve Amerika! Yunan • Ajnerikan ortaklıgı karsısında Türkiye müdahale hakkını rnUanamamıştır. 4 Son Ortadoğu olaylarında Türkiyenin kaygısı Amerikanın Anadoludaki üsleri lnıllanması noktasında toplanıyordu. Ortadoğuda alevlenen savaşa Amerikan çıkarlan yüzünden Türkiyenin de itümesi ihtimali ferçek bir iç bunaHmın kayuağı olmnştur. Gdrülüyor M NATO kurulduğnndan bu yana Türkiye savas tehlikesinüı eşiğine bir kaç kere gelmiş. ama bu tehlikeler NATOnun kuruluş nedenleriyle ilgisiı yönlerden doğmuştur. SovyeUerin Bogaılardaki fls talebinden bu yana ki aradan 22 yıl geçmistir ve o Eaman NATO kurulmatmştı Türkiyeye karşı tutumunda çizgiler açıklır. Blzhn basımız ancak Amerikan çıkarlan yüzünden dertlere girmektedir. Bu tarinî geUsimi tesbit ettikten sonra gelelim NATO'da bttlun manın görevleriyle saktncalarına: Uusya Ue Amerika arasuıda bir savaş ya nükleer, ya da kllsik ailâhJarla vüriitülen bir savas olacaktır. Nükleer bir savaşın da kademeli yürDyecefi Amerikan kumandanlarının, öncelikle General Taylor'un açıkladığı bir çerçektir. Türkiye bugünkü haliyle kademeli bir atom savaşının ilk tahrip hedefidir. Türk milleti 32 milyonuyla keodi iradesi dısında sürükleneceği bir savaşın ilk hedefi olmak tehlikesine NATO'daki ağzı var dili yok tutumuyla girmistir NATO sarasının atom harbi dışında ve klâsik silâhlarla yürütülecegini dfişünsek de Türkiyenin hkli pek acıklıdır. Bu actklı manzaravi şöylece özetliyebiliriz: VATO taktik ve stratejisinde bir savaşı yüriitecek ordunun silâh ve teçhizat bakımından bir belirli dtizeve ulasması gerekir. Büyük MDlet Meclisinde verilen bilgiye göre Türk ordnsunun NATO savaşı standartlanna uygun hale gelmesi için 37 milyar liraya ihtiyaç vardır. Ovsa Türkiyenin MIUi Sa\Tinma bütçesi yuvarlak hesap vnlda i milyar liradır. Bu 4 milvarın yüzde 90 ı carî masraflara eKmekte v e ancak 55 milyotı lirası silâh \e teçhizata avrüabilmektedir. Şu halc göre Türkiye ailâh ve teçhizat bakımından bir NATO taktik ve stratejisinin gerektirdigi düzeyin çok aJtındadır. Anrak Amerika, Türk askerinin bir NATO savaşında ön safı <utmasını istemektedir. Türkive de bu yolda kendlslne verilen «ileri ksrakoi» görevini benlmsemiştir. Memleketlmizi böylece tehllkenin ağzın süren NATO müttefiklerimiz silâhlanma işinde Türkiyeye sırtlarıııı çevirmektedirler. Batı Almanva ordusunda bir kisiye yılda 85.993 lira, İnçiliz ordusunda bir kişiye 71.664 lira, Amerikan ordusunda 143.068 lira sarfedilmektedir. Türk askerine ise bir vılda harcanan 6781 liradır. Görüliıyor ki NATO'lu müttefiklerimhrin derdi. ucuza retirdikleri Iürk askerini ilk ateş hattma sürmekten baska bir şey degüdir En basit askerllk kaidesidir: Silâh ve malzeme noksanı insan ve hayatla kapatıhr. Mehmetciklerin vücutlariyle 37 milyar liralık bir farkı ates hattınd? kapatmaya çalışacağız. Bizi bu anUtyı; içinde NATO'r.un ileri karakolu (ribi kullanabUmek için ya müttefikleTİmh çok akıllı ounalıdırlar: ya da böyle bir görevi kabul ettigimiz için bix per akılsız olmalıyız. Şimdi «TUrkiye NATO'dan çıkamaz» diyenlere sBylenecek ?ey sudur: TürkiyB NATO'dan ayrüamazsa NATO'nun lcaplarına glrsln' Ama Türkiye ne NATO savaşının gerektirdigi icaplan yerine getlrebiliyor. ne de NATO'dan ayrılabiliyor... Böyle bir politikaya milli cıkarian gözetmiyen uyduluk politikasi demek bizim hakkımızdır. Millî bağımsızlık yolunda atılacak ilk adım ordunun büyük kıs muu NATÇ'dtn çekmek ve NATO'ya öteki müttefikler ölçüsünde as ker vermektir. Bundan sonra askerlik Mnatımn son gelişmelerine göre çagımıza uygun bir milli savunma stratejisinin düşüniılmes) gelir. Yirminci yüzyılın ikinci ymrısında yaşıyonız. KüçücUk milletleı dünyanın en büyük devletlerine kan kustururlren modası geçmiş bir paktm teminatında güvenliğimizi aramaktan vazgeçmeliyiz. Beynelmilel paktlarda millî güvenlik garantisl aramak Atatürkçülüğun kabul edecefi bir davranıs değildir. Hükumete verilecek yetkiler ve Doğu Prof. Fehmi YAVUZ Paraya itibar urumumazu anlatmak için sıhhatli bir ekonomik bünyeye sahip A de\letini örnek alalım. Bu örnek devletin dengeli bir bütçesi 10 mılyar liralık gideri olsun, bu paranın 8,5 mil>arı verşri gibi iç kaynaklardan, 1,5 milyan da ekonomik inkisafından karsılansın. Ekonomik inkişafın yarattıgı gelir su sekilde açıklanabilir. örnek devletimizin tedavüldeki millî parası 5 milyar, bu para mal ile dengede ise piyasada para darlıjı veya bollugn yok ise ertesi yıl iktisadî inkisaf piyasaya faıla mal çıkartmıştır. Bu malı dengeliyecek para 6 milyar, ayrıca halkın yeni tasarruf akımı yarım milyar ise tedavüldeki para 6,5 milyar lira olmalıdır. O halde yeni yaratılması elzem para miktarı 1,5 milyardır. İşte örnek devlet ba bir buçuk milyar parayı iyi hesaplar \e piyasaya cıkanrsa paranın bolluk ve>a darlıçı olmaz, ekonomide deflâsyon veya enflâsyon tehlikesi belirme*. Bn arada bir kredi enflâsyonunun yaratılmaması kredilerin karşılıksız olarak veya spekülâsyoncu tficcara verilmemesi, müstahsile yöneltilmesi sarttır. Ayrıca ilâve kredi hacmi de tasarruf akımının üzerine çıkmamalıdır. Şimdi bir de bu sekilde kalkınan örnek devlette a) Kredi muslukları karşılıksız ve yers.z açılsın, spekülâtif krediler dağıtılmaya başlansn b) Hükümet giderlerini, karsılıgını bulmadan arttırsın ve masraflannı dıs borçlarla karsılama yoinna gitsin farz edelim. Bu hatalar sonunda para miktarı ihtiyaç miktarından daha hızlı artacak para bolluğu fiatları yükseltecek enflâsyon belirtisi baslıyacaktır. Enflâsyonun hissedilmesi fimit ettigimiz yarım milyar tasarruf meylini yok edip millî parayı istenmiyen para yapacak neticede devlet geliri yarım milyar azalacaktır. Aynca enflâsyon fiatlan arttırdıgı için devlet gideri de bu miktar artarsa denk bütçe (yarım milyar + B) miktar açık olarak karsımıza çıkacaktır. S on günlerın tartışüan konularından birı de ikinci 5 yülık Kalkınma Plânınm U;3TJlanması için hukümete ozel yetkıler vermeyi öngören kanun tasarısıdır. Gazeteler eğilımlerme gbre bu yetkilerı eleştırıyorlar. Bız konuyu bolje plâncılığı ve Dofu Anadolu'nun kalkınması açısmdan ele almak ist:\oruz. • ••• (?) Hükümetin b a a yetUler lstemesi AP. iktidarının plâıüı kalkınmayı benimsedığini gbstermetctedlr ve bu açıdan bakılmca îyımser olmak gerekir. Ancak kalkmmadan faydalanacakların turlU sektorler. smı£lar ve bolgeler arasmda nasıl dagıldıgı düşünülünce, bu yetkilerin kımleruı cıkanna kullanılacagı sorusu ortaya çıkmaktadır. Bu alaııda genel olaraJc bellı bir a2inlıgın söz konusu ımkânlardan faydalandjnlacağı kaıusı hâkimdır. toplanmaktadır. örneğln son ytflarda açılan ozel yüksek okullar, kolejler, tiyatrolar hep buralardadır. Bn yetmiyormuş gibi devlet el:yle kurulan ve finanse edılen ecptim. kultür müesseseleri de yine batıda toplanıyor. Bunun en son orneği 4 • 7 1967 gun ve 892 sayılı kanunla kurulan Hacettepe Üniversıtesidlr. Ankara üçiıncü üniversiteye kavuşurken Trabzon'dak: Karadeniz ve ErrurunVdakı Ataturk Universıteleri imkftnsızhklar içinde kıvrannıaktadırlar. (2> Buraya kadar göstermeğe çalıştığımız ve herkesin Eözünün önünde artmağa devam eden Batı ile Doğu arasmdaki dengesizlik yalnız bizim karşılastığınıız bir olay değildir. Mîllî ve ımüetlerarası alanda böyle bir gelişmenin surüp pittigini iktisatçılar Ispatlamıslardır. Örneğin ileri memleketler ile geri nıemkketler arasındaki uçurum daha da fpnişlcmektedir. Basanlı bir bölge plânlaması politikası izlemesini bilmeyen memleketlerde de devletin, genel şartların sagladığı imkânlardan faydalanmasmı bile ileri hölgeler geri bölgeleri daha zayıf duruma düsurmektedirler. için Keban'da harcanacak birkaç yuz milyon lıra Insa bir süre canlüık yaratacaktır. Doğu'nun ucuz elektrikten îaydalanmasını va dengeli bir sekilde kalkınmayı sağlayacak iktisadi tedbirler alınmazsa bir hayal kınklığı yaratılabılır, çünkü üretılecek elektriği Batıda tüketerek dengesizliği daha çok artırmak her zaman mtirakündur.) Herşeyden önce Dogu ile Batı aTasında bir yapı farlu vardır. Doğu henüz sosyal anlamda bir yarı derebeylik düzeni içindedır. Bunun ekonomik ve siyasî alandakl etkileri bu bölgede bir yandan sosyal adaletin, öte yandan hukuk devletinin gerçekleşmesiru engellemekted.ir. Anayasamız ise TüTkiye Cumhuriyetmin sosyal adalet ve hukuk devletl denüen iki sağlam ayalc üzertnde durmasını ister, ve bunlar birbirinden avrılamazlar Işte alınacak tedbirlerle bu engeller yıne hukuki ve iktisadî yoldan giderılmelldır. Arslan payını • •• • ••< 55 ağa olayından alınacak ders 1960'dan sonra Batı'ya surgun edılen 55 ağa olayından alınacak peK çok ders vardır. Bunlardan blrlnın oğlu o zaman bana: «Sanki bundan vatandaş ne kazandı? Eskiden babamın himayesinde bulunan birkaç >üz köy şimdi sahipsiz kaldı. Rakip ağalar bu köylerin halkını ezerek babamdan intikam alıyorlar.» demişti. (i) özet ve sonuç olarak hükumetin Doğu ile Batı arasmdaki dengesizligi gidermeğe yarayacak tedbirler için yetki istemesi çok daha uygun olur, diyeceğiz. Bu yetkilerden faydalanılarak Dogu'da 4 • 5 merkezin gelistirilmesi sağlanmalıdır. Bunun için kendi tecrübelerimizden. başka memleketlerde olup bitenlerden faydalanmak kabildir. Bu yola girildifi zaman diğer bölgeler ihmal edilmeyecek, aksine Doğu IVIarmara, Antalya. Çukurova. Zonguldık bölgeleri için hazırlanmış olan raporlar raflarda tozlanmaktan kur> tarılarak değerlendirilecektir. Kurulacak tedbirleri, hiilffimcle veı+f lecek yetkileri inceleraek isl tarafsız üyelerin de katılacağı bir komls yona bırakılabilir. Acele ile çıkarılacak kanunların yaratacağı tepki, huzursuzluk ve dengesizligi artırma tehlikesi karsısında bu yoldan kaybedilecek zaman gönül rahatlıgı ile göze alınmalıdır. I(YARIN: Doğu'da kurulacak birkaç büyük merkezin sağlayacağı faydalar.) alaeaklar u kanıyı baklı gosteren nederıler hem plânm bıınyesınde vardır, hem de her gun karşılaştığımız olaylarla doğrulanmaktadır. Plânda toprak reforınunun hulunmamasma karşıhk, Boğaz Köprusünün, televızyonun yer alması, her fırsatta özel sektöre üstünlük tanındıgının açıklanması bünyeden gelen nedenle'e gostenlebilecek birkaç ornektir. Simdiye kadar oldugu eıbı. gelecekte de Turkıye'nin batısında, ozellıkle Dofu Marmara bolgesınde yaşayanlarm kanunun sa£ladığı imkânlardan arsla'ı payını almağa devam edeceği de bir gerçek olarak kabul edilebilir. Baüda fırsatlardan {aydalanmasını ögrenmiş, imkânları zorlamasmı bilen bir iş adamı kitlesi yetişmiştir. Mevcut potansiyelden faydalanma, iktisadilik, kuruluş yeri faktörleri... gibi nazari ölçülere de çok uyan sloganlarla hükumete verilecek yetkilerin çoğunlukla, "bölçpler arasmda sürüp pelrn dengesizhği artıracak yönde kullamlmasını önlemek kabıl olmayacaktır. Fonlardan faydalanmadaki acı tecrübelerimiz ortadadır. (1960 Ma\ısmdan once tller Bankasmdakı Belediyeler ortak fonundan yapılan tahsisler buutın bir örneğidır) •••• *••• • ••a «••* • ••• • • III: B < ülkelerden örnekler leri memleketlerin devlet adamları, sıyasi partilerı sahıp oldukları yetişmış ilim adamlarının araştırmalanndan, tavsıyelermden yerınde ve zamanında faydalanarak yurt olçusundeki dengesizli»i bir dereceye kadar onleyetnlmeKtednler. Orneğın İngıltere daha İlunci Cıhan Savaşmdan önce bu yola gırmış ve Barlow Raporunun getirdiği tekliflere dayanarak sanaylln ve sanajide çalışan nüfnsun dengeli bir sekilde dağılması için türlü tedbırlere baş vurmuştur. Almanlar özellikle Demirperde sımrındakı 50 60 kılometrelik bir şeridın karşılaştıgı gerileme ve boşalma problemlerini özel yetkiler ve tedbirlerle çözümlemek yolundadırlar. ttavyanlar Guney îtalya'aaki gerılıgf özel bir kanun ve teşkılâtla gıdermeğe çalışıyorlar. Ornekleri çoğatmak kabildir. Hükümet bu anda hatavı görür kendi iç imkânları ile bütçe açığını kapar kredi ve faiz hadlerini uygun miktarda avarlarsa paraya olan itihrail Arap barbi yatışmıs değıldır. her an bar veni bir seviyede iade edilir ve yeni bir kıymette istikrar buiabilir, neticede tehlike atlatılgenişlemek eğiliminde olan gergin duramunu mıs olur. Fakat böyle olmadıgını hükümetin muhafaza etmektedir. Böyle bir harbin en yakıacıklarım dıs borçlardan kapama yolunu tercib nında olan bizler tedbirli olraava mecburuz. Geettigini farzedelim. Dısardan alınan paralar yarek harp. gerekse harp hazırlığı için ilk tedbir bancı paradır. Devletin asıl giderleri ise kendi para temin etmektir. parası ile olacaktır. Ba dts paraları hükümet itHükümetin Merkez Bankası imkânlarını tihalâtçıya, yabaneılara istikrardan evvelki deîercarî Bankalardan kısması \e bütün Bankalann de sattı ve o yıl hütçesinl dengeledi farzedelim. özel kaynaklarını mevdnat çekilmesine karsılık îc para istikrara kavussa bile yüksek seviyede tutmalan. kredi musluklannı kısmaları. para dardeğer almıstır. Bir kac yıl sonra avnı dövizi velıiıııın eörıınen sebepleridir. Bu hâl bir çok ödeni parasıyla temin eden devlet daha fazla bir mf züçlükteri ve ekonomide durgunluk \aratmillî para ödeyerek dıs borcunu kapadıgı için rnakta îse de eğer milli güvenliğin icap ettirdigi ortava hazine zaranna bir fark cıkacaktır. Gerek bir tedbir ise buna severek katlanaca£ımız tabiibu fark, «erek enflâsvondan dofcan gidcr fazladir. Anrak bu tedbir kâfi midir? Röyle bir badilıfcı. gene Ir imkânlarla; verri, tasarruf, iktisadi rryi atlatmak Irin para ve ddviz olarak mihondevlet tesekkülleri islâhat gibi yollarla degil de Unmızın stokda hnlunma«ı arzu edilmez mi? Bi< normâl inkisaftan başka para basmakla \e dıs oyle zannedivoruz ki hazinenin döviz ve para istikrazlarla kapatılmiü ise tekrar fiat artısı ve rezervleri çok daha fazla olabilir idi. Türkiye yeni arıklar ortava çıkacak avni fasit daire tekkritik anlarda bir kaç milyar Türk lirası veya rar edilecektir. Bu hataiarın yıüarca devam cttibir kaç yüz milyon dolara ihtiyaç göstermiyecek ilni farzedelim. Millî tasarruf artık milli parakadar geniş ekonomik giiçe sahiptir. Ne yazık ki dan kaçmıştır. TasarTuf yabancı paralara, »ltıns. son yirmi yıldır izlenen hatalı mâli politika, ka^ eavrimenkule veya Ifikse kavmıs devlet tafirrufnakları kısırlaştırmıs, Bankalan, para darlığıııı tan selen bütün gelirini kaybetnıistir. Avnca önlivecek iktisadî güçten yoksun bırakmış. aksiksrsılıksıı verilen politik krediler ödenmrmis. ne olarak daraltıcı tedbirler almak zorunluğunu hileli rollardan birçok özel banka iflâs etmis bu nrtaya çıkartnıstır. Türkiye; insan, ham madde, zararlar da hazineve veva millî parası\Ia tasardöviz kaynaklan ve son yıllarda çenisleyen saruf yapmakla hata etmis duruma düsen geniş nayinin imkân verdiği yeni para yaratmak fırhalk kitlrlerine yukletlimlstir. satları ile hazinesini çok zenginlestirebileoek bir memlekettir. Böyle imkânları bol Türkiye'nin. kritik anlarda bile olsa para sıkıntısı çekmemesi icap edtrdi. Fakat ne yazık ki bu sıkıntılara gir' vkandaki hatalar uzun yıllar Türkivede mek zorunda kalabiliyornz. yapılagelmistir. Türk piyasasına yıllardan beri karabors» döviı hakim olmustur. Karaborsa döviz ucuz kaliteli bol ithalât değil, lüks mal ithalâtım getirir; halkın lüks raala olan arzusuSnkü Türk ekonomisi hastadır. Bu hastanu kamçılayarak tasarrufuna mani olur. Nitekim hk üç veya beş ay degü öelki 25 yıl geriden bugün bir makinenin on dolarlık parçası bulubaslamıs. ekonomik bünjemiz çok kuvvetli olnamaz iken en lüks kristaller, kumaslar vesaire dngu ayrıca ziraate dayandıgı için tedavi görmememlekette dolup tasmaktadır. digi halde hastalığı bu kadar uzun yıl cekebilmistir. Tiirk ekonomisi çok kuvvetli bir insaGene karaborsa döviz yüzünden Türkive nın hastalandığı halde yatağa yatmaması bu se MAKAO, HONG KONG, ve TANCA gibi bevbeple hastalığın farkedilmemesi gibi bir durunelmilel açık pazarları geçmistir. Bu sekilde lüks mun acısını çekmektedir. Aynı hastalığı baska \e israf ile heba olan halk tasarruflarına halkın ekonomiler de geçîrmiştir. Meselâ Fransa, Dögol paraya olan güvensizliği de eklenînce darlık olaiktidanndan evvel iktisadî hastalık geçirmistir. cagı asikârdır. Bugiinkü para darlıeı piyasaya Hepimiz hatırlarız, Fransa çöktü. zaten tembel yeni para çıkarmak ile önlenmek istenirsc millet idi, müstemlekelerini kaybedince iflâsı enflâsyon tehlikesi belirir. Çünkü bu veni para mukaddcrdi diye vazıldı. Fakat Dögol iktidara ekonomik inkisafın ve tasarrufun irabettirdigi Eelince raali ve ekonomik politıkayı düzelterek para olmayacaktır. hastalığı yendi. müstemlekelerini kavbetmis Fran Türkiyede yıllardan beri süriip gelen bugünsa'yı tembel denilen insanlan ile ilim \e teknikkü darlık ve enflâsyon devirlerinden kurtulmak te ileri milletler seviyesine cıkarttı. Böyle duiçin genis çapta malî ve iktisadî islahata ihtiyaç rumlar îtalya, Ispanja \e diğer devletlerin tarihlardır. Tapılması lüzumlu islâhatın ana hatlanlerinde de görülmüs ve onlar da krizleri kısa za nı şn sekilde özetleyebiliriz: manda yenmesini bilmişlerdir. Türkiyedeki ekoa) Ucuz döviz satmak ve ucuz döviz almak nomik hastalığın sebebi. yıllardan beri izlenen, sevdasından vazgeçmeliyiz. iktisata avkırı tedbirlerdir. Türkiye de yıllarb) Tatınmlan ve devlet bfitçesini İç imkSndan beri ekonomik hatalar yapılmaktadır. Meselarla karşılamahyız. lâ son 15 yıldır ucuz döviz almak hevesi ile memc) Çok verimlî yatınmlar hariç dıs borçlanleket nasıl dövizsiz kalmıs ve borçlandmlnuş ise. mayı durdurmalıvız. tkinci Dünya Harbi yıllarında da zengin olabid) Teni vergi isiâhativle. bütçe denklesî»"" lecek Türkiye, köylünün 100 Kurusluk buğdayını dıs ticaret açığı kapatılmalıdır. 15 kurusa almak hevesi ile buğdavsız ve aç bırae) Turk parası avarlanarak dövi? karaborsakılmıştır. Bugün de yıllardır devara edegelen sı kaldınlmah. Ithalât luks için değil memlek"* ekonomik hatalarımızın acısını çekmekteyiz. Bu ıhtivaçları için yapılmalıdır. hatalara kısaca değinelim: f) Krediler spekülâtif hareketlerden istihul O Türkiye'mn devlot bütçesi vıllardan beri sahalanna kaydınlmalıdır. kifaietMzdir. Bu bütçevi hatt» yatınmları bile B) Türk psrasının istikrsr ve itibar; iarfe kendi kavnaklarımtzdan karsılamak «art iken son edilmelidir 30 yıldır Hükümetler milli kaynaklarını bırakmış Bu tedbirler alındıiı takdirde memlekPtimidısardan borç aramak yolnnu seçmistir. 7İn çok zengin kaynaklan lükse veva tasarruf (?) Türkiye 20 yıldır kronık dıs tıcaret açığı icin vahanci bankalara ve rabancı paralara deverraış bu açıkları ağır şarth borç'.arla kapatril milli paramıza millî bankalanmıza kavaeak m:=tır. Türkive enflâsvondan veya sık «k nnkseden pa$% Milli tasarruf bedelsiz ithalâtın u^durma ra darlıihndan dolayısiyle i««izlikten knrta'acakçesitleri ile zivan olmus ve halkıti tasarnıfu lüktır. Aksl halde alınacak tedbirlerin hiç biri esasse kaçarak, sermayenin, dövizlerin, resmi ve özel lı tedavi olmayacaktır. İ • •. •*!• • ••• • ••a :::: •••• • ••• • ••a • ••• • ••• :::: • ••• t: : Döviz karaborsası Hasta ekonomr Ç iii Kamu hizmetlerının b:rkaç buyuk şehırde toplanmağa devam etmesi de avrı oir qercektır Cıöii tedbirler aUnmazsa Do?u Anadolıı ile Batı arasmdalci dengesızhlt daha da artmağa devam edecektır Buna sanayii, ticaret, egltım, saglık, kultür hizmetlerj alanlarından pek çok örnek verilebıkr Sanayicinln İ3atının cazıbesme kendisini kaptırdîğı bir Rerçektır. Ö?el teşebbüsün eğıtim, saSlık kaltur müesseseleri de hep batımn birkaç buyuk sehrındP ($) Ikınci 5 Yılhk Kalkınma Plftnır.da bölşceler arası dengesizliğe, Dofu'nun gerı kalmış durumuna hemen her yerde ışaret edllmektedir. Ancak öngörulen tedbirlerm hıçbiri Dogu ile Batı arasında durmadan genişleyen uçurumu azıcık olsun kapatacak nitelikte değ.Idir (Burada bir parantez açarak Keban'a değıaelim. Istimlâk, işçilik. mahalli malzeme... ••••«a••>•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••>••••*•••••> VEFAT Sevgili kardeşimiz, aracajnız: döyımız; GERlLLA HARBİ ÇIKTI Şimdi bütün kitapçılarda 7S0 Kuruş PAYEL YAYINEVİ P K. 8 < İSTANBUL 8» Cumhunyet 8663 MAO TSE TUNG CHE GUEVARA FUAT MÜNİR BENER 20 Temmuz 1967 tarihinde vefat ctmiştir. Cenazesi 21 Temmuz 1967 tarihinde öğie namazını mütaakıp Şışli Camıinden kaldırılarak Zincirlikuyu mezarlığına defnedilecektir. Tann rahmet eyleye. AİLESİ İlâncılık 1372 8684 HAYKIYE YILDIRIM (SERTDEMIR) ile RİFAT YILDIRIM Evlendıler tstanbul 20 7 1967 RECEP TURGAY GELİR VERGİSİ KANUNU VE TATBİKATI Kanunun metni. şerhi ve izahı. Danıştsy kararları, genel tebliğler, lüks ciltli 75 TL. Dağıtım merkezi Sırkeci, Doğu İşhanı. kat 5 No. 517 518, İstanbul. Cumhuriv<?t 8681 CumhtırijTt S6«l Hâtmi Şerif Ouası Vetakâr eşim, Sevgili babamız, muhterem buyuğumuz, carım dedemız şehrîmız tuccarîarmdan merhum H&cı Ebubekırzade, nm AZIZ ve temız ruhuna ithaf edıin.ek uzere îoprağa venlışının ıkıncı senesıne rausadlf 22 Temmuz 1967 Cumartes ı gunu skiam namazını muteakip Erenîcoyundeki koşkünde değerh hafızlarımızia okunan ve okunacak hatnru şernlerın duasında bulunmayı a rzulayanlann teçrıflcri r.ca olunur. AİLESİ Cumhuriyet 8678 | 8EVİL ICRHAK ve ANDRE KAPLUN Nişaıüandılar •••••••••••••••••••••• TESEK K KIYMETLI BUYÜĞUMUZ | Şehir Operasıj I Carabya M 71967 ı MUSTAFA ÖZKANLI 1! TAMERI • • ° | ESAT | ! Oardaş Fürslin'da O d ş Füli'd : (Bas.n : 19n38/8b58) ŞAKIR GENERAL FEYZI OGLU'nun vefatında gerek cenazesine bizzat iştırak eden ve gerekse şah«en tâziyette bulunan ve telefon, telgrat, mektup ile büyük acımızı paylaşan ve çiçek gönderen bütün akraba, dost. arkadaş ve rirmalara teşekkürlerimizi saygılarımızla bildırınz. AİLESİ Hâncıl.k: 1343'3664 Nihayet AYTEN Nlşonlandık KURTOĞLU • • HAYRİ GÜLNAR 13.7.1907 İsUnbul Cumhurlyet 8«77 ••••••••••»•»••••••••• T. Ziya K'rbakan Oert Sat ve Zührevi Raatalıfttan MOtehund ad (>vnıaKKapı «I rw> M M n o o • to • YEŞİLYÜRT CSipahioğlü Caddesı No. 18) Nimbiis Şubemiz BANKASI 24 Temmuz 1967 Pazartesi günü hizmetinize giriyor. ttoran: l?yö, H67Ö