Catalog

ımkânı bulunamamıştır. I 30 uncu maddede zilSTOlunan suçlar o Baştarafı 1 inci sahıtede I alelâde ceza takıblennde büe istedik [ ve tecziyesi len zaman, ıstedıklerı mevzuu yazmak Bunun sebeblen nesiır? Gerekçede bun kadar çok işlendi ve kanundsM cezalar Adnan Adıvar kürsüde tatbik edıldlŞi halde önlenemedl glbi bir Kursuye ilk oıaras t t a r b u l bağım. tan gazetecılerı men'edebüırler. Bu hal lar etrahle uah edılmelıydı Turkıyede vatandaş hurrıyetıne te durum karşısmda mıjız? Hayır O halsi2 mılletvekılı Adıan Adıvar geldi. ÛO âmmeye ıntıka] etmesi ıstenmıyen hâze baslarken 19 ancu asırda bır Ispaıvycl dıselerin ortuımesı ıçm bir tenunattır cavuz, başıboş n u bırakılmıştır? Eğer de' Yazı yazılırken her vatandaş 5 seproffcdorunun her hangı bır sebebden Ama, kotuluklenn meydana çuarüma boyle ise her hurrıyet gıbı matbual reye kadar hapsolunmanin dehşetı içinhurrıjetı de başıboşluk deınek oınnadı cie tenkıdın semtıne uğraır.amaya ve doîajı 30 sene dersınden ayrıldıktan smı kolajiastıracak bır hukum Asıl dava ğıra gore hürrıyete tecavuzu derhal tehlıkeh mıntakadan çok uzaklarda kalsonn tekıar kursıısune kavuştuğu zaBu mesleğın naçız bır mensubu sıfa memnu ful sayarak bunlara karşı ceza maya mecbur olacaktır. Burada ağır man talebesıne, prcfesorlere mahsus dal. tıle sıze bazı hakıkatlerı açıklamak müeyyıdekn koymak zarurî olurdu. ceza &onulmasın<ian maksad açıktır. gı^i '^a soıduğu şu sualı tekrarladı: mecburıyetmdeyım. Davamız gazetecl Halbukı vatandaş hurrıyetıne neşır va Tenkıdı korkutarak asgarıye indırmek» «Nerede kaldıktı?» lerle ugraşmak, matbuat huırıycünı sıtalarıle yapılan tecavuzleT de ceza Adnan Menderes, tasarıda bundan Adnan Adıvar şoyıe devam etti: ? başka goze çarpan muhım cıhetuı ga Be n de kendı kend.me soruyo tahdıd etmek değıldır Bu meankketın sız bırakılmış değıldir Basın yohle ışlenen suçlar tanflerı ve zctelerın haber kaynaklarına tevcıh edırum Acaba 22 yil fssıladan sonxa bu kur davası çok daha buyuktur. Purk basıeüye çıkarkpn aym soruyu tekrarlaja nınm vazue ve sorumluluk duygu'arı curom unsurlar.le ceza mueyyıdelen len tehdıd olduğunu kaydetti ve dedi Iu: bilir mıyım? Çünku 22 senede memle ıçmde haysıyet ve şerefle daha yuhsek kanunlaıda yerlt ver.nde durmaktadjf^«j bır kevfıyete doğru yol almasını ıstıyo AHukukî devlet esasına, demokratik « Uydurulmus veya tahrıf edilmiş kette hemen her sahada maddî ve mans'pVre manın bzler ıçın devlet ve veya mahıyetı değıştırılmi§ habeT verennevî bır çok değişıkl'k'.er ve değ ş'jr ruz Basının fazıletıle bılgısue bugun meler olmuş^ur Fakat bır tek şey daha çok yararlı bır mevkıe ulaşmasmı milletin menfaati anayasanın vatandaş ler ve bunları bilere2î neşredenler hakvardır ki nasılsa orada dıkildık, kaldıte > ıstıyoruz. Bızı bu hedefe gotureaes yoL İçin keoul ettiğl hak ve humyetlerm kında şayed bu yazılar halkın huzurunu larda bırbırımızden ayrılıyoruz. Bu yol kendı suojektıf porıış ve hukumlan bozarak heye:ana oüsurecek mahıyette «BıraMığım >erd»n söze baslıyorum» Anayasanın :se uç aydan bir seneye kadar, şayed Adnan Adı'ar, dcmokrası yolundakı (ardan bın uzerınde durduğumuz •abdıd mızle ıhiâlınde değ'ldır Eon hareketleri k?ydetmeyı bır vazıfe «stemıdır, diğerıne üe serbestlık ısmı sarih manası ortada iken devlet ve mıl devlete veja devlet kuvvetlermden herssvmaHa beraber bu prensıpm en mîı nı vcreceğım Ve buradan mudafaasmı let menfaatlen tâbırlerı çibı seyyal ve |[hangı bırme karşı halkın guvenıri bohim ve baslıea dayanası olan matbuat yapmak ıstedıgımız sıstemdır Tahdıd ber >ana ı,ekıİTi£ye musaıd olçulerle zacak mahiyette olursa bir seneden bef komısuna tsmatn'le ve bu *asarı do!a sıstemıle varmak ıstedıgımız heiefe doğ harpket etmeyı doğru bulmamaktayjz seneye kadar hapıs ve bın hıadan aşaulaşmanın ımkâisızlığını artık Mılletleri koyun surulerı hahnde olüme ğı olmamak üzere para cezası hükmoyısile «Bu husu'ta bıraktığım yerden yarım asra varan tecrubelerle an srr.ış.j gonderen son zananlarm tarunmış ser lunacak Bır kere maddede muhasoze ba^hyorum, dıvebilinm dedı. gozlenmızle gormüş ve ellerımizie tut gerdelen butun kuvvet ve meşruıyet bırler ıçın uydurulmuş veya tah Bir bemerlik muş bulunuvoruz. Bugun basımmızdaki erını devlet ve mıliet menfaatierma rif edilmiş veya mahıyetı de Adnan Adıvar, Ingili7 kabinesi üyelebutun kıymetler hep Meşrutiyet dev hızmet edıyor olmak ıddıa«;ından almış\ ğıştırilmış haber vermekle suçun rinden başsavcmm geçen temmuzun rının ılk zamanlarındakı hurrıyet ha l tekevvun etmesmde bu *iaber!erin yirmlsınde Londramn bir mahallesınde vasından şahsıyet kazanmış olan kıy ,Turkıyede, basını hukumete taraftar kesılsız olduğunu bılmelerine hacet gö«ovdedıgı nutku bulâra ettı Başsavcı, e muhalıf olarak ıkı grupa ayırabıli Brulmemıstir. Işlenen bir harekette kasmuhalefet yanı muhafazakâr partı ga metlerdır nz. Bu ıtibarla basın, kul olarak mü dt curmiı aramaya hacet gormeden bır retelerının Ijçl Partisı aleyhıne ıftıraGencler ve gazetecilik larla dolu tahnkjı yazılanndan şıkâyet Meslek, mahrumıy€"t çekıyor Kıymet ;alea olunamaz. Basının devlet ve mıl vatandaşı beş sene hapis gibi ağır bir etmıştr Adnan Adıvar, bu şikâyetlerde ı gene eiemardar mekteblerden çıittık let menfaatlerine hâdım olup olmadığı cezaya çarptırmak hulonünü koymak ileri surulen csbabı mucıbenin şitndı tan sonra devlet kapısına koştukları bahsını edenlere sorsam, devlet ve mıl ceza hukuku esaslarile ne dereceye kaBoruşulmekte olan tasaruun gerekçe3İ. halde gazetecıhğe sokulmak istemıyor let menfaatme hâdım olmıyan ve yıkıcı dar telifi kabildir, takdirinize bırakıae benzerliğım tesbıt etti. IngÜiz ba?. ar Sebeb de malum. MesJekte ne ıs bır kuvvet saltanatı ıstıdadını gosteren yorum. Hiçbir memleketin mevzuatmeavcı sozlerine baslarken: «Fıkırlenn tıkrar vardır, ne de ıstıkbal Hangı ba azeteler hangılerıdir? Şuphesiz ki mu da bunun eşıne ras'anacağını ranm'yo. serbest ıfades'ne mâni olmak isteyenler ba evlâdını mahkemelerde sürunsun halif gazetelerı gostereceklerdır Gene rum. Sonra «halkm huzurunu bozarak varsa ben onlardan değılım» demış, fa dıye gazeteye yollar 7 Hangı insan pat Ubu yurdda yaşayan başka mılyon ve heyecana düşürmek» ve «devlete ve kat kanunlarm gazetelere temın ettığı ronu yuzunden kapanan gazetede altı ^nilyonlarca vatandaşa sorsanız bunun devlet kuvvetlerinden herhangı hirine hurrıyetın son zaraanlardakı suııstıma. ay açhğa mahkum olmağa razı olur, aksmı soyleyecelderdır. Açık hakikat karşı halkın güveninı bozacak mahıyetline şımdıye kadar tesadui edılmemlş bu sefaleti kım goze alır da: gazetecılığe şudur ki vatandaş hurrıyetıne saygı te olmak» bir ve beş senelik cezalarla gostermek mıüet ve devlet menfaatle karşılanan memnu fiiller için suç unolduğunu kaydetmıştır gırer'' rıne hâdım olmak gıbı tâbirler altmda «uru olarak gosterihneitedir Bunların «Uydiırma nerede başlar?» İntiharların yazılmaması meselesi hukumete muhs'efet etmekte olan ga ne kadar seyyal ve ölçüye gelmez tâAdnan Adıvar, tasarıda, ruhsatname Tadu projesine belki aceleden kon zeteler dıze getır'^mek ıstenmektedir > bırler olduğu meydandadır. Bunlann elmak, kefalet akçesi vermek glbi usul tnasma vakıt bulunamıyan bir iki karşılığında gayet ağu cezalar konullerın kaldırılraasını demokrasiye uygun üzerinde de dikkat nazannızı çekmek roa&ı ortada başka mâkul sebeb göstebulmakla beraber diğer bır kısun hü tstıyorum. Matbuat kanunu Intihaxların « Gerekçede bır de devlet nüfuz ve rılemediğme gore tamamile korkutmak kümlerin de aykırı olduğunu anlattı. yaalmasını menetmektedir. Bu yasave terJudi asgarîye indirmek maksadına «Meselâ 34 ünoü maddedeki, uydurul ın ne kadar gülünç neticeler dogurdu kudretını hıçe ındumek ıstıdadını gösteren ful ve hareketlerı onlemeye ma matuftur.» muş havadıs neşretmek, halkın huzuru gunu, kendı kendine paüayar. sılâhlann nu bozmak ve heyocan vermek gıbl ka ve yolunu şasırarak 180 d«recelık kavis uf mueyyıdelerın künulmasından bahMeşrutiyet kanunile şiradüd yıdlar... Bu uydurma havadısler olr ler çizen kursunlann hıkâyelerinden solunuyor. Biraz aşağıda da devlet tasarıyı mukayese mefhumu içensme guren muesseselerın tnaksadı mahsusla veya maddî menfaat ınhyoruz. Adnan Menderes 1909 tarıhli Meşruduşunulerek yazılmıssa onun hakkında Matbuatın halk cürümleri üzerinde alan, tezvir ve ıftira gıbi halkuı ıtıma tijet Matbuat Kanununun şımdi teküf bır şey dıyemem. Esasen cezalarmı halk vnüesslr olmak kudreti gazete miktanle dınuı sarsılmasma sebebiyet veren fıll olunan 34 üncü maddeye tekabul eden tan gorecekleri nefretle fazlasile çeke. makusen mutenasibdir. Gazeteler çp lerin ceza mueyvıdelerı altına almdığj 19 uncu maddesını okuyarak eski madfade oîunuyor. Derhal cevab vereyım ceklerdır. Yalnız uydurma nereden baş ğaldıkça tesırleri azalır. kı bütün bu suçlar dahi mevcud ka. denm ne kadar mâkul ve mutedıl ollar, nerede bıter, heyecan nedir, halkın Şahsın hayslyetl duğunu anlattı. buzuru nedır? Bunlann tefnkl guçtur. Son bir rokta üzerind« ısrarla dur nunlarla esaslı ceza müeyyidelen altınDemokrat Parti sozcüsu uzun beyada bulunmakta'hr ve bunlar maksadı Sıze uydurma havadislerden bir mi mak istiyorum. Yeni tasarı uzun za j Burun delili, şimdiye natma son verırken dedı ki: sal vereyım Geçenle'rde gazetelerde pa cıanlardanberi gazetelerden ve resml temıne kâfıdır « Bır yıl oluyor kı memleket deramızın kıymetı hakkında bır havadis oğızlardan kuvvetle ifade edıldigi gibi kadar devlet nufuz ve kudretinin mev. dogru gıdiliyor olmanin cud cezaî hükum'erle her türlu sarsm mokrcsıye çıktı ve tekzıb edıldi. Bır hafta sonra çahsm haysiyet ve vakannı korumak kalabihniş olmasldn. heyecanmı yaşamaktadar. Seçimlerden devlet bu havadısi teyid etti. Bu şid hususunda hiç blr yenilik gıetımiş de tıdan masun mechsın ıkı partıden ve mustadeth cezalarla müeyyideleşmiş kanunla ğ'ldir. Gunlerdenberi bu tasarıyı mü evlet bu konuda ıstırabı mucib cıhet, kıllerden teşekkul etmesi, uzerınde ısra bu maddeler de konulursa Ankara dafaa edenler farkında değiller mıdir tenkid rarla durduğumuz seçımlerde yapılan otellermdekj muhabirler boşalır, doner kl cümlemtdn ük arzumuz şahsın hayhıle, fesad ve tazyklerc rağmen, de gıderler Fakat tramvaylarda, otobüs slyçtınl korumak oîduğu halde tasarıda ettırilmemesi, âmme murakabesınin bir mokrasıye doğru gidileceğı umidıni hatlerde, kahvehanelerde ağızdan ağıza ya boyle bir yenilik yoktur. Şimdi ben hü türlu işleyememes dır Devlet nufuz ve kumetten soruyorum: Nerede kaldı va kudretını yeniden s>cdetli ceza müey tâ kuwetlendır«:ek bir vâkıa sayılabıyılan bır gazete, bır dedıkodu gaze^esi lırdı Muhalefete rey verilmesı şüpha çıkar ve yayıhr kı bır gazeteci arka tandaşın haysiyetl ve vatandaşın hay yıdelerile desteklpmeye niçın ihtiyaç 9 fciyetinı koruyacak hüküm, tasannın ne hasıl olmuş+ur Bu konuda d'kkat ed'l. yok kı demokrasiye olan derın iştıyadaş ona çok ıyi bir isim buldu (Gizli kın bır ıfadesı ıctı Demokrat Partinin ga7ete).. Yalan havadds gizh gazetede resindedir? Oyle bir kanun ve tadil ta mesi lâzım gelen cihet, devlet nüfuz ve başlıca vanfesi beliren bu ınkısafı kuvı karşıya bulunuyoruz ki, kudrctı'e şarıs'ara ızafe cc yayılır ve bız onu tekzıb edenıezsek vetlcndırmek ve bızlj"dırnak olmnk bu kanun bisatihi Anayasaya aykırı hü nen nufuz ve kudretın ayırd daha mı faydab olur? Acaba bır sabah ıcab ed«rdı Halkın hep'mızden, bılırssıdır Turk mılletı, devletı daıma gaetesınde çıkan ydlanın akşam üzeri [cümlerle doludur. ca demokratlardan bekledıfı de bu idi tutmak olgunluğunu gostermış bır meselâ radyo ile tekzıbi daha faydalı «Bu kanun mevcud oldnkca..» Halbukı Matbuat kanun tasarısı ıle bır olmaz nu? Nerede kı bır sır unsuru varbu kanun mevcud oldukça let devlet kurmayı ve onu yaş^^mayı bil gen adım atılıyor. Bu gerı adımın dadır, onun tekzıbi guçtür. dgsümttzü g«r© gere Turkiyede demokrasi ve matbuat hUTriyeti vardır, dlye mış, devletsız kahp dağınık'ığa vc perı ha başka geri adımlarm destekliğıni Gazeteciliğin en nmhim taraü yapacağmdan haklı olarak endişedemeylz. Onun için tasarının reddini ve şanlığa duşmemıştır > Havadıs kıymetı bugunku gazeteciliğin yiz. Demokrat Parti milletvekıllerı Tasarının maddcleri hakkında bugünkü memleket ihtıyaclanna uygun en muhım tarafıdır. Birbirini atlatmak, demokratik prensiplerle bağcaşacak yemechse herhalde geri adımlara şahıdDemokrat Partinin doşunceleri herkesten evvel haber vermek lâzımdır ni bir matbuat kanununun tedvinlni i Adnan Menderes, tasarının gerekçe j etmek için gelmemış oldukkrmı Halkın yuzde seksem gazeteyi makalesi tekllf edıyorum » smdeki fıkırleri yukarıya hulâsa ettiğım en kuvvetli bır ıman haluıd« bılıyorıar I içm değıl, havadisi için alır.» Elemle soylıyelım kı Demokrat Par Tasanya aksyhtar Halk Partisi I şekılde karşıladıktan sonra tasarmın ü bru gerı adım karşısmda vazıfeBeılin Kongresinin gizli müzakereleri çehresıne umumî bir goz attı Gazete milletvekfli ! çıkarmak istıyenlerden aranan kayıdla sınm ne olabıleceğıni düşümıektedır Adnan Adıvar, 1878 de Berhn Kongresııun gızlı muzakerelerini ertesi gün Cıhad Babandan sonra Cavıd Oıal rın kaldınlrmş olduğunu teminat akçesı Bır meclisı seçmek ve hattâ bu mec Tımes gazetesının butun tafsılâtüe neş soz aldı ve yenı baştan bır matbuat' le ruhsatname mecburıyetının Kanunun Uste bır nuktar muhahf nu.'.etvekıh retmış olduğunu, kongre reısinin bun kanununa ıhüyac bulunduğunun mu aslında yokken 938 de bır tadılle ka. bulundurmakla demokratik bır ıdare dan o kadar saşırarak masarun örtüsü hakkak olduğunu kaydetti. Dernfkrası bul edilmiş olduğunu kaydetti Bu su teessus etmış olmaz. Demokrasi term nu kaldırıp: «Muhabıri arıyorum, acaba nın gerçek tatbıkatı ıçınde anudemok rada bır milletvekıli oturduğu yerden natlar rejımıdır. Anayasanın vatdndaşmasanın ortusu altına saklanmış olma raük bır kanunu yaşatmanın doğru o «Celâl Bayarın zamamnda» iıye ses lara verdığı hak ve hurrıyetler temı iin? dediğıni söyledL nat altında bulunmadıkça memlekette amıyacağını anlattı. Boyle bu kanu lendı. demokrasıden, hak ve hurriyetten bahnun kısa zamanda hazırlanmasıru mumKorkıı vermek için açılan kartlar Adnan Menderes, yaa Işlerınl fılen Adnan Adıvar, gerekçede bahsedılme kun gormiyen Cavid Oral, hükumetm ıdare edecek olanlarla gazefce sahıbının setmeğe ımkân yoktur > sine rağmen vatandaşın bır ferd olarak onurnuzdekı devrede esaslı bır tasarı kanunı vasıf ve şartlan haiz bulunmaAdnan Menderes sozlerı sonur.da parlübar ve şerefını eskısmden kuvvetle ıazırlayıp getırmesını temennı ettı. De. dıkları takdırde beyanname venlmemiş tısı adma bu tasarının gerı a.ınmasını tnudafaa edecek bır maddeyı bu tasa vamla: cFakat mademkı bu tasarıyı ge savılacafı yolundaki hukme dokunarak teklıf etü. rıda boşuna arayıp bulamadıfını kay ırmıştır ve mademki değerlı arkadaş bunun en buyuk muücrye âmnıne güNihad Erim kürsüde dettı. Muzakereler sırasmda konüsyon arımız arasında bunun müzakeıesi ı. nun bmnae gazeteyı kapamak yetkisıni Bundan sonra Ali Rıza Esen, daha lara da gırdığını, oradakl milletvekılle çm temayulIeT vardır» dıyerek tasarı veımekte olduğunu izah ettı Fakat işi Eonra Nihad Erim tasan üzennde soz rının nazıkâne musaadelerıle soze de ıakkmdaki fikırlerini anlattı Cezaî mıi daha vahımleştiren cıhet bu vasıflar soyledıler Nihad Erim ezcumle dedi kı: karışarak gorüşlerıni belırttiğını, zıra eyyıdelerın ağır olduğunu, gazetelerın arasmda «suışohret sahıbi olmamak» c Matbuat kanununda değışıklikler bu tasarının mecliste buyuk eksenyetle teknık işlerme kadar mudahalede bu kayduun bulunması olduğunu işarei et yapan bu tasan hakkında bu kürsüde kabul edıleceğıne kuvvetle kanı oldu unulduğunu, hele ıç ışlerı konvsyonun ti ve gazete çıkarmak istıyenlerden DİT benden evvel söz söylemiş olan sayın ğundan hıç olmazsa bıraz tahfıfını du da cezaların daha da ağırlaştırıldığını, çok vasıîlar arandıktan sonra 909 ta arkadaşlarımın sozlerine verdıkleri mec şurıduğunu anJatarak sozlennı şoyle bı kanunda gorulen cezaî hukumlerin u rıhli meşrutiyet matbuat kanununda ra il« gorüşmeler bir hürnyet rejitırdı: ak bir hata ıle meslektaşların canmı gıdümpmış olan bir yola şimdi tasanya mi ve demokrasi rejimi münakaşası yakacağını ve bılhassa vilâyetlerde ın bu kaycun üâvesıle sapılmiş olduğunu halim almıstır. Demokrasiyi sanki ılk < Korku vermek için kuv\'etle açısoyledı Devamla. «Gorulüyor kı valan kartlar karşısmöjakinde çok defa acj tışar eden gazeteknn inkışaflarma en. defa bizler icad edıyormuşuz gıbi kogel olacağım, gazetecinin hatadan sa tandaş hurrıyetıle kabılı telıf o.mıyan, nuşuldu. Demokrasi en az 150 seneden. bır tebessum yaratrr.> demokrasi prensıplenne muvafık buluaım ve munezzeh bır insan olduğu kavardır Eğer günun birinde herhanFazıl Ahmed konuşuyor mıyan kayıdları kaldırmak ifadesıle sunaatıne vanlarak bu hukumlerin konulgi bir memlekette, herhangi bir rejım Bundan sonra kürsüye Faul Ahmed nulan teklif geçmlşte elde edılmiş olanAykaç geldı ve bu tasarı dolayısile bir duğu sanılabıleceğmı kaydetti. lara yenı bır şey ılâve eder mahiyette ben demokratiğim iddiasında bulunurAdanadakı (Bugün) gazetesınin sahıb takıra mütalâalarda bulundu ve konuUstelık vatandaş ve matbuat ça o rejimin dünyanın dığer tarafla ve başmuhamri olan (CH.P.) mıllet hürriyeti aleyhine esaslı bir mshzur da rındaki demokratik düstur ve kaideleTe lan hükumlen luzumlu gordü. vekılinin bu tasarı karşısındaki sözle tasımaktadır. riayet edip etmediğine bakılır. Bızim, Cihad Baban kürsüde ıını Demokrat mılletvekılîerı de cbrabir s€Tiedir dahil olduğumuz bu merBundan sonra soz alan bağımsız milTasanda sözde vatandaş hürriyeti halede gerçek bir demokrasi vo» seslerıle karşıladılar ve alkışladıletvekıh Cıhad Baban ezcumle dedi kilehine ve demokrati'i prensıplere uygun teessüs etmıştir. Bugün görüşulen bu ta iar , « Kanaatımızce bu tadılâtı ana kaolarak kaldınlması teklif eaüen kayıd «an, bu sisteme en kuçük bir leke ge. Adnan Menderesin sözleri nundan ajırarak mutalâa etmek yalnış lar ışte bu mahıyettedır ve bu kapdlaBundan sonra Adnan Menderes kıir rm kaldınlması adeta matbuat hürri tirmiyecektir. Mucerred iddıada kalınaolur Ve tabıî ıe ıslerı komisyonu rapoyacagun sozlerımi misallerle isbat ederunda bıldırıkhğı gıbı basın rejimimiz süye gelerek dedı ki: • yetini ortadan kaldıracak derecede ağır ceğım, hürriyet hiç bir yerde hududMatbuat kanununun bazı mad. hüküm ve cezaların kabulü için yenı demokratık ınkişaflar içerısınde bir suz değıldır. Hürriyet demek mesuliba^tan aşagı yeniden tedvin edilmek aa delerinin değıştirılmesme dair olan bu taviz olarak ileri süruluyor gıbidır. yet demektir. Mes'uliyetten kaçan adam ruretıle karsı karîiyadır. Yalnız demok tasarının gerekçesindo vatandaş hürrıTasarıaa ikinci olarak goze çarpaa, yetine saygılı, devlet ve mıliet menfa gerekçede cvatandaş büıriyet ve iıaysı hürriyetini kaybetmeğe mahkum adamratık esaslara ve Anayasamıza ıntibak ettirmek uzere tahsil, teminat parası ve atlerine hâdim bulundukça basmm ya. yetini ihlââ eden, devlet nüfuz ve kud dır Matbuat hürdür. Fakat ferdler de ruhsat gıbi mânı tedbirleri kaldırmayj pıcı bir kuvvet olduğuna, bunun ak retinl hiçe indirmek istıdadını gtisteren hürdur, cemiyet de hürdur Bir memmunasib goren hükumet, vatandaşın en sine harekethı de ikinci bir kuvvet sal fül ve hareketleri önlemeğe matuf mü lekette yalnız basın hürriyeti vardır ve dıâerleri yoktur, buna ımkân olamaz mesru hakkj olan müdafaa hakkını, A Unatı doğuracağma şüphe yoktur, de eyyideJerin konulmasmdan lbarettir» nihnektedır. Bu görüş v« teiâkkiye da sozlerıle işaret olunan 30 uncu maddede Hdrriyetîerin hepsi birbirine bağlıdır. nayaaa ile teyid edilmiş bulunan mahBir cem'vet ki her gün bir kaç faîavkemelTirı aleniyetl prensıplnl Ilga eden vanarak matbuat kanununda vesaslı de yapılan tacüllerdir. racınm hakaretine uğrar. O '•emıyette ğişiklıkler yapılmak istendiğin« göre hukıımleri kaldırmamıştır Şoyle ki MatBakanlar, mılletvekılleri, resmî heyetbuat Kanununun bir 42 nci maddesi anlaşıhyor ki matbuat, hükumetçe va. ier azaları ve devlet memurları aleyhin hürriyet yaşıyamaz. Sık sık gazeteîervardır. Bu madde herhangj bir gazete tandaş hürriyetine saygrlı, devlet ve de ad zikretmeksızın muhim ve suizannı de veya kürsüde ekserivet oartisinın alevhine dâva açıldığı zaman o gaze millet menfaatlenne hâdım sayıhna davet edecek mahiyette şeref ve haysi nrzulanndan bahsedıliyor. Demokrasi tenın artık t>u dâvadan bahsedememe makta ve bunun aksme olarak yıkıcı biı yeti ihlâl edecpk yazılar hakkında olan çokluğun azlığa tahakkümü değildir kuvvet saltanatı olarak görulmektedir bu hükümler vatandaş hak ve hürriyet Bır fıkır yanlış olduğu zaman ona 999 sinı âmirdır Türk mftbnatı ve vatandaş hürriyeti îrrine dair değildir. Esasen bu gttıi va Itisi doğru deseler, o gene yanlıştır Matbuat dâvalan Matbuat hürriyetini yok edecek de »ılar mevcud ve kanunda suç sayılmıs. Nasyonal sosyalizmi iktıdar mevkıme Dığer taraftan matbuat dâvalarmda süzgeç vazıfesıni gören hazırlık tahki recede takyıd edicı tedbırler alm?ğı ve uç aydan altı aya kadar hapis cezası getirmiş olan milyonların oyudur. Bu kaü olmadığmdan herhangı bir zat ve hakh gostermek için ilen sürü'en bu ve nakd! ceza ile de müeyyıdelenmişti oylara rağmen o sıstem arıcak bir c'ık. ya muessese aleyhinde bir tenkid yazısı iddıanm haksızlığına işaret etmek ye Şimdi hukumet bu suçlar için bir s<*ne tatorluk sistemi olmuştur Çokluğun da yazdığınız zaman bu zat veya muessese ıınde olur Törk matbuatınm vatardas den beş seneje kadar hapis cezası hük muayyen prensiplere riayet etmosi lâundır » bir ıstida ıle dâvayı tahrık edebilmektc 'lürpvetme saygılı olmadığı hükTÛnün medılmesi'n teklıf efmfktedır Nihad Erim bundan sonra Adnan ve artık o mevzu etrafında gazete neşri nereden ve nasıl çıkanlabildiğini U.hMevcud bir cezaî müpyyıdenın şlddetyat yapamıyacağı için alelâde tenkıdler mm etmek gıiçtur Gerekçede bu cı'ıe* ı«ndmhnesi ancak o mu^vyidenin ta Mfndercsin ve Cıhad Babarun bazı gobile susturmak ımkânı hâsıl olmakta ızah ed'lmiş değıldır Kaç vatandas'i alluk ettiği suçları önlıyemempsi ve ce »•uşleııne tema^ pde^ek cevabl^r verdı hürriyeti, matbuat tarafından tecavuz» miyet nlzammın bu yuzd°n ihlâle uğ Bu arada ezcumle dedi kv dır. « Fransada hürnyet yok mu, Fran' a n a s ' balmde tekhf olunabilun " " " r ! c t ' r < ? tcc7vü"1<»rırı 3 Müddeiumumî ve sorgu hâV i ' yeni basın tasarısını Ieada demokrasi yok mu? Bu tasarıdeki yalan haber kaydı Fransada bugun mer'î o'an yalan haber kaydmdan zayıftır Bızde âmme intizamını bozması şarttuFransada âmme «ntızamını bozacak mahiyette oîması kâfıdir.» Nihad Erim bu kanunda suç sayılan saydı. Sonra Fransada halen l cihetlerı de mer'î olan harb tedbırlerini ve Fransa matbuatınm daha hâlâ birçok kayıdlar altında bulunduğunu, halbuki Fransanm şimdi herhangı bir tecavüze uğramak ihtımali karşısında olmadığınj nnlatarak dedı ki: < Bır de bizim vazıyetımizi düşünün. Sıkıyoneüm kalism, matbuata alabıldiğıne hürriyet verelim, sonu ne olur?» Doktor Saım Ali Dilemre oturduğu yerden' «Kim verıyor, zaten» dedı. Nihad Erltı, arası gelınce belki padişahçılık ve belki komünistlik için de neşr'vata mılsTade olunacağını tekrarhyarak, doktrin olarak hiç bir fikirden kortulmadıgını, zıra inanılınış olan prensiolere tam manasıle inanıldığını baydettt «Hümyetm esası kanunun hâkim olmasıdır» d,edi. A b d u r r a h m a n Münîb kürsüde Abc'urrahman Münib Berkan, bu tasarı üzenndeki mütalealannı söyledi. Bu arada mtıhbir ve muhabirlere verilen cezalan kaydederken snçun ancak neşirla tekevvun edeceğine gtjre bu seeaları yerinde bubnadL Şinasi D e v n m i n »Özleri Şinasi Devrim kusüye geldi Tasannm c ZJ. hükütnlerine taaluk e<"en maddeleri haklcında adalet komisyonu adma uzun uzadıya izahlarda bulundu. Şinasi De^Tim, ban hatibler tarafından ıtiraza uftrıyan cihetlerden, bazilarının tadll edilmesl mümfcün olabüecegfni meseîâ kendisinin de şahsan «istenileTv rralumatı 34 saat zarfında vermek» kaydmın kaldırıhnasma v* gene suişoiıret ibaresinin kanundan çıkanlmasına taraftar olduğunu anlattı. Fakat ou noktalann kanunun esasmın lüzumsuz olduğuna delalet etmıyeceğini soyledı «Matbuat hürriyetini takyıd edıcı bir ceza tehdıdi ihdas edilmemiştir» dedi ve tasarıdaki ceza unsurlarını gozden geçirdl. Şinasi Devrim, Ingılterede hakaretin agır ceza mueyyideleri altına alındıgını, Pransız ve dığer memleketler ceza kanunlarmda ağır maddeler olduğunu, zira maddı kıymetleri konıuuğu halde manevî lOymeÜeri, şerefleri ve haysiyetlerı korumıyan h ı cemıyetm payıdar oiamıyacağını, dünyanın h!ç bir menılcietınde bu yolda tecavuzleri oezalandırmam&.k esasının mevcud olmadığıru, maddenın matbuat hürriyeti soz ve tenkıd hürriyeti ıle alâ'tası olmay^p sa<isce tecavuzu cezalandırdığını anlattı. Devamla: «34 uncü maddeye gelelim dedı. Sayın Adnan Menderes, boyle bir lııiimün dünyanın hiç bir tarafında bulunmadıfınî İleri süröfller Istiyen, ıstedlgı kadar yalan neşriyat yazabllır. Bir gaaste istiyerek veya istemıyerek zaman zaman yalau yanlış havadısler neşredebılır. Bu cezalandınlmamalıdır ve bu tasan ıle de cezalandırılmamıştır. Yalaıun yalnız bır nevl oezalandırılmıştır Başkasının huzuronu Jılâl eden ceır.;.etın njsamını bozan yalan.. Halkın hejscaca diişmuş olması halleri hangı hallfroir? Içumai, ilctısadl, siyasî munasebetler uzerınde devletın huzuru uz.rme müessır olan hallerdır.» Şması Devrim, burada sozlerini tanınmış bılgınlerın eserlermden bazı parc^lar oiajarak teyid ettı. Adnan Mendeıes ve Fuad Koprulu mctnı tam okunmaanı ıstedJer. Şinasi Devrim fransızca olarak okudu. Isterseruz kıtabı vereyım, dedi. F i a a Koprulu kursüye kadar giderek kıtabı aldı. Şınası Devrım, resmî meclısleroe söylenen sozler uzerınde tartışma yapıurken zaptın aynen neşri uzun olacağına dair Cıhad Babanın mutalâasından da bahsederek: <Bu da esasa taaUuk etmez. Nıtekım ben de komısyonda, bunun tashıh edıimesı mutalâasmda bulundum» dedı ve adalet komısyonunuc bazı hafıfleüa tedbırler almış olduğunu, iç ıjlerı koımsyonunda cezaların artınldığını anlattı ve adalet komisyonu tekhfunn kabulu uygun olacağmı ihsas ettı. Yalan neşriyatın önlenmesi, her çeyden evvel gazetelerı ve gazetecileri koruyacağını anlatan Şinası Devrim Fransız gazetecıler sendıkasının 1935 te hukumete muracaatle yalan neşrıyatıa daha sıkı mueyyidelerle onlenmesını istedıklerını anlatü ve soılermın bu kısmında muhabirlere verıiecek cezalar dolajjsile i:en surulen mütaleaları ele aldı. ECasd unsuru omadan elbette ki ceza verilemiyeceğıni behrttı. Aldatıbnış bir adamın verdığı yanlış haDerlenn takıbo tâbı olmadıgını soyledi ve sozlerıne şoyle devam etü: « Adnan Adıvar üstadnnız artık muhbır ve muhabir bulunmıyacaktır, Ankaradakıler terkı diyar edeceklerdır, dedıler. Ben, bu fikirde değilım. Muhabırlerimiz bjlâkıs kalacaklardır. Bu mütevazı arkadaşlann müdafaa şerefi hana duştüğünden dolayı bahtiyarım. Muhabirler yalan uydur&a unsurlar değıiairler. Müteavzı insanlardır. Zaten güg belâ hayatlarını kazanıyorlar. Onlara yüklenmi> elim. Sonra düşünülecek biı mesele var. Yalan havadisleri neşredenler muhabirler midir, yoksa sürümü artırmak istiyenler midir? (Şiddetli alkışlar). Yalan neşriyat zaten müeyyide altına ahnmamışto. Meraklılarına teb. şir ederim. Isüyen gazete, istediği kadar yalan yazabiiecektir. Fakat yalan havadisle bir gazetenin tutunması iptidaî bir şeydir. Uzun da sürmez. Yalantının mumu yatsıya kadar yanar. Gerçi «rasıra yalan havadis de çıkraası boşa gıtmiyecek bir şey değıldir. Fakat tadım kaçuTOamalı, nizamı bozmamalı.» Şinasi Devrim, ileri sıirülen bütün mütalâalara ayn cevablar veren bu tzahlarmm sonunda Adnan Adıvarın Ingiltere başsavcısının nutkundan aldığ; şu parçayı tekrarladı. Başsavcı, cFikir' lerin serbestçe ıfadesine muarız olanlar varsa ben onlardan değılim» demiş Bız de onlardan değiliz. Zaten şu okuduğum maddelerın hangisi fiiir hürrr.etıni takyid edryor, lutfen beyan buyurulsun » Bundan sonra ıç ışlerı komisyonu sözcüsu de komisyon adına izahlarda bu CUMHURÎYET T4 Eylul 1946 •I II Takrır sahibı Reşad Ayd'nlı da kürsüye gelerek goru^rrelerm bır çok hakıkatleri ortaya koyduğunu, muhteht b'r komisyon teşkıl edı'erek bu lâyıha. < Kendılerınden ıstırhamım, birbi nm daha esaslı hazır'amıasında fayda rimıze mtibak edelım. Bu nevi karanlık ol?cağım soyledı Muzakerelor;n yetersozler yenne p€& çok faydalı amelî lığı oya konu'.du Demokratlar muhalıf hızmetler yapahm.» kaldüar Fakat çoğunlukla muzakereler kâfı goruldu. Müzakere kâfi görülüyor Bundan sonra bağımsız mıl'.etvekili Rejad Aydınlmın müzakere kâfı go ruîerek tasarınm komisyona havalesını istıyen bır onergesı bu.unduğu başkanlıkça bıldırildi Daha yirım hatıb soz almıstı. Muzakerenm kâfı olup olmadığı üzerinde munakaşa açıldı Kütahya Demokrat mılletvekih Ahmed Cıhad Babaqın tasansının reddıne ve veni bu: kanun hazırîanmasına Jaır teklifıle gene ayni mahiyette olan Abdurrahman Munıb ve Adnan Menderesm onergelerı kabul olunmadı Vakıt çok gecıktığınden pazartesı gunku toplantıda maddeisrin göruşulmesı kararlaştırılarak oturuma son verıldı. lundu. Bunu takiben Receb Peker soz aldı: Kürsüye gelen Başbakan Receb Peker, pek çok büyuk eserler yapmış ve ve yapmağa devam etmekte olan akıllara hayret veren bır ılerleme ve gehsme yolunda bulunan ınsanlarm en buyuk eserı devlet olduğunu, bütün bu azametli ılerleyışe rağmen eğer bır millet iç hayatmda devlet otoritesıne dayanan muvazeneyı kuramazsa duşmek ve mahvolmak âkıbeti karşısmda bulunacağını anlattıktan sonra, «Demoıkrat Partilı arkadaşlarım madde ve fıkralar uzermde duşuncelerının ve tekliferınin elbırliğıle» tetkık edıimesini ve müşterek aklıselımın doğru bulacağı noktaya şuphesiz varılacağmı, ancak ileri sürulen teklıflerin, bu tasarıyı meclise getırmeğe sevketmiş olan ana fikri yıkacak Itadrette olmadığını anlatmış ve Adınan Menderesm: «Bız burada antidemokratık bır kanunun çıkarümasma şahıd kalamayız» şeklındekı sozunü mubhem ve karanlık bularak, vatandaşlar uzerınde hâsıl edcceğı tesirden dolayı teessur duyduğunu, zıra soyledikleri sozlerın karanlık mahiyeti kadar antidemokratü bu şey olarnıyacağıru kaydettıkten sonra dedı ki: Tahtakılıç, müzakerelerın kâfi oîmadığını ıleıı surc'u ve sozlcn sonur>ü^ «goleceksinız kı bu kadar munakrşaıar ve ileri surulen bu kadar fıkırler bır kıfayetı muzakeıe halet' ıuhıyesı ıçmde aceleye kurban giiece'ttır » Dedı, Cumhurıyet Halk Pdt' s ı m,'letvekıl'erinden biri de «Arkadaşıar muha'ıfler, bir an evve! eılerinize gitmıyelım de bunda kalalım dıvorbrsa biz ne^e şekınelım, efKârı umumıy© karşısmda kendi kendıırnzı ne/e bövle bır mevkıe duurelım Geç /?kte ksdar goruşelım» deymce Adalet Bakan» Mıimtaz Oknen karsil\e ge'eT"ek bjî noktayı tavzıhe mecbur kaldı, o da C H. Partısı parlamento grupunui bu :^uhim tasannın en şenış şekilde ~>u?akeresı için mustacelıy«t teklifı vipılmaırasma kaıar ve ruş oîduğudur Mun. taz Öfcmen dedı kı: < Ne hukurretın, ne de C'imlıUriyef Halk Parüsı mületvekj'.ennın kanunup ıstenıldığı kadar n'uzakeTesiPJfi çe 1ıiıdıklerı oır şey yoktur» Şehrin imarı yolunda yeni ve üzel eserler Battara]\ 1 bıci sahijede şıktaşa gıdılmış, Kızılay deposu ar sası cıvarında 400,000 lıraya ınsa edılecek ve Istanbulun en buyuk ilkokul binası olacak olan bınanın temelatma merasunı» yapılmıştır. Oradan Arnavud. köyüne gıdılerek orada sahılde ir.şa edılen okul bınasının açdış torenı yapılmıştır. Davetlıler, buradan Büyükdere meyva fidanlığına gıtmışler, orads kantin binasmm temelı atıldıktan sonra gazetecıler toplantısını yapmışîar dır. Doktor Lutfi Kırdar, Haseki Darüşşıfasındaki toren esn?smda bır hıtabede bulunarak ezcümle demıştır kı: < Atalarımızın 407 sene önce hastaneler ve sosyal yardım müpsseselen yapmaktaki bügı ve başarılarırun bımez bır orneğı olan bu binayı tamire karar verdik. Bununla takib ettiğimız gaye, hem tarihî bir eseri ıhya etmek, hem de sağl'k muesseselerımize bh yenısrai daha katmaktı. Binanın tamiri 250 bın lıraya mal olacaktır. Bina, tam\r edıldıkten sonra, inşasındaki maksada uygun olarak, Suleymanıyedekı gıbi bir sağlık merkezı olacaktır Boylece hem bır ıhtıyacımız temin edilmiş, hem d€ ecdad yadigârı kıymetlı bir eser yeniden hayat bulmuş olacaktır. Sayın arkadaşlar; bu sağlık uıüessesesinin tamirine başlama tcir^nınderı sonıa, bir irfan müessesesinin temet atma torenini yapmağa gideceğiz. Beşik. taşta bır ilkokul binası yapmağa karaı verdik. Yeni bina, Beşiktaşta, Kılıcal tramvay durağı karşısmda Mi]îî Eaı • lâk idaresinden satın alman 8651,50 metre karelik arsanm 3000 metre karehk kısmmda inşa edılecek; Istanbu!daki ükokulların t€^kı!ât ve taksıma* bakımından en güzeli, en mükemmeü ve en kullanışlısı olacaktır. Okul, 12 dersanelı olacak, muhitınin fakirliği gözönünde tutuîarak talebenir bir kısmına Kızılay aşocakları vasıtas'le yemek dağıtılmasmı sağlamak üzere, mutfak, ofıs ve yemekhanekri bu. lunacaktır. Aynca bır konferans salonu ile okul tem c ı lleri için sahncsi ve balkonu bulunan bir salon da Hâva edılmîştir. Binada kalorifer tesisah da yapılacaktır. Bu büyiık «kul 550 bin liraya çıkacaktır. Beşıktaş ilkokulunun temelini attık tan sonra, Arnavudköyü ilkokul bınasının açıhna törenini yapmağa gidece ğiz. Bu binanın temelini, harbin buhranlı yıllan içinde, 1944 te ntmıştık Arnavudkoyündeki Amerıkan Kız Kolejinin methali yanındaki arsada yukselen bu Türk irfan müessesesi 205,191 liraya mal ohnuştur. Okul, 5 darsane'i. dır. Yemekhanesi, kışlık teneffüs salonu, müzesi, boşöğretmen ve oğıetmen odaları vardır. Elektrık, havagazı ve su tesisatı, sağlık tesislerini ihtıva etmektednı f * bazı tedbirler ahnmış ve bildığiniz gibı, perakendecı esnaf ve seyyarlar içm azamî kâr hadlerı te:bıt edılmıştir. Hâl fıatları hergün üân edılmekte ve bu toptan fıatlara muayyen kâr haddmıı ilâvesile perakende satış yapılması ik. tıza etmektedir. Perakendecller aldıkları malın cinsinı, kalıtesını ve fıatını gorup bılerek almakta ve ellerme verılen faturalara da bu hususlar kaydedılmektedır. Bu suretle kontrol daha iSabetli bır surette yapılabılmoktedır. Kontrollarda bir kısım esnafm kâr hadlerine riayet etmedıkjeri gorviîiıüş ve kâr hadlerinm tatbıkına başlandığmdan'beri geçen 18 gün içinde hun'ardan 375 esnaf cezilandırılmışt'r. Ancak sayın halkımızm da fatura sormssı ve yüksek fiat ıstevenleri zabıtaya hrber vermek suretile kontrollara yardımı faydalı oîacaktır» O t o b ü s meselesi Lutfi Kırdar, kendısitıe şehir otobüs. leri hakkında sorulan suali şu şekilde cevablan drrmıştu: <* Otobusleıin halkın ihtıyacını karşılamıyacak durumJa olduğunu bıliyoruz. Bu durumu düzenlemek içın ılk olarak Ingilteroye 20 otobüs siparıs ettık Kredi usuhle verdıkleri takdırde 30 kadar otobüs daha almacaktır » öliim Merhum blnbaşı Mehmed Takl evlâdları Munır, Cevad ve Hikmet Tarcan üe Şeref Ban eşi Hayriye Barmin kaıdesleri ve Selım S ı m Tarcamn yegenl, Üskudarm çok sevılmls dıs hekımi KÂZ1M TARCAN anî bir kalb krlz! neticesinde Allahın rahmetine kavuşmuştur. Cenazesi bagun iyndl vakü Üsküdar Yenicamiden Resimli Çocuk Masalı amur Kıtabcınızdan alınız. Fiah 15 Kr. Kitab Yayma Odası Istanbul TAKSİM BELEDİYE GÂ2İHOSU HER AKŞAM Sevimli Fransız Şantözü ELİANE DELYS ve Gazetecilerle hasbıhal Doktor Lutfi Kırdar, gazetecilerle olan. konuşmasında da ılkokullarm* 23 eylul pazartesi günü nasıl açılacağın anlatmış, yol inşası faaliyetini izah etmiş, sıhhî durumu ve imar işlerındekı vaziyetı tafsil eyledıkten sonra demiştir ki: « Sebze ve meyva fıatlarınm karşısmda Belediye yetkıleri hududu içinde ZID KARDEŞLER GUTA ve LESLİE MAGDA ve LOUİS RİTA KAUTSKA istirakile VARYETE Programı îann, P A Z A R Matine saat 17,30 da Sebze ve meyva fiatları Kadıköy SÜREYYA Sinemasenda 1 MARSİLYA HUMPHREY GEÇİDİ BOGART MICHELLE MORGAN 2YAŞASIN KAHRAMANLAR Tecrit İşleri Yaptsrılacakfır Dclmabahçe Inönü St&dycmu Şantiye Şef! ; jiaJen: A'âkadar(11936) Stadyomun trıbün inşaatmda tecrıd işlen yaptırılacaktır ların malumat almak üzere Şantiye Şeflığıne muracaatlerı. Başbakanın nutku I DARÜŞŞAFAKA LİSESİ MÜDÖBLÜğ^NOEN s Okulumuzun kabul sınavına gırer ilkokul oğrencılerının !6^9 19<c pazartesi gunu okula gehneleri lüzumu ılin olunur.