Catalog

CUMHURÎYET 4 Kasım 1946 İKTİSADÎ Rusyamn ietHâ hırsma karşı aldıârımız tedbirSer Baîkan HaHb:nc?en çok sayı{Jan"s o!?.r?'t çıkm'ştîk. Bu hal yalnız kendimize daysnmak ünıidini fcecreimişti. Yalnız kalmanm ne feci âkıbe'ter doğTirabilrce^inj harfain falâketli r.eiiceleri gozlerhn'zin önüne seıtni'ti. 2S Rusyanın yaralı aslan kovalıyan korinşası İngiliz şirketlerirre kunc bir car.avar gibi arkamızı b'rak ver'ldi. B'i arada çok çetin, yalnız ma mamaM ve nıütt?fikleri İngiliz ve Fran halli dcjil, beynelmrlcl ehemmiyeti zısların bir peyk gibi onu takib eyle hriz bir mübim mesele hallediHi. Bağ mesi, memleketimizin aman ve zaman d'.d şımsndiferinra Ba^dadla Basra vemnez bir hırsı istilâ karşısmda oldu arasmhki kx?mınm Ingiiiz Alır.an ğu kanaatini vermişti. Bu vaziyet kar Türk müştcrek sornıayesile inşası ve şısmda dahilî ve haricî mi'him tedbir meclisi idaresinde de Inşiüz murahha> ler almak zarureti vaıdı. Bınları dü smın dainu reis olmaşı kabul edi'.di. şünmek üzere nazırlar da dahil oldtıAîmanlar htun bu kısmmdaki imti ğu halde merkezi umumide büyük bir yaz haklanndan ferağat etüler. Hattm toplantı yaptık. Bae.dad ve Easraya temdidine muarız Bu içtimada ıki teklifte bulundum: olan ve gümrük rüsurrumun tezyidi ve 1 Cemiyetin tesküâtını garb de j bıaa monopollarm tesisi için hükume rnokrasilerirıdeki emsalir.e uygun i tın v\ıku bulan mi'racaatleıine, iauni bal« koymnk. varHatın, Bağdad hettmm inşasına 2 Mehakimı Şeriyeyi Adliyeye sirfedilecektir zannile daima muhrleraptederek kazayi tevhid ve bu moh fet e'^en Insiltere de bu iddiasmdan kemelerin salâhiyetine giren hukuku sarrmazar etti. Bu itilâf Alman inaile ve ona nıüteferri ahkâmı mehtub giliz umumî itilâf ma bir mukaddcme hale getirip Mecüsin salâhiyetine ver gibi telSkki 'edilerek Avrupa matbuatında ehcmmiyetle mevzuu bahis oldu me. Bu iki tedbirin hem dahilde" ıslahat ve (Bağdad Sulhu) tesmîye edildi. Bilmaliyerüo teşebbüslerimize mühim temel olacafjı. ahara Aîman müessesatı müsairt cere hem de haricde lehimizde müsaid cere Fraıısızlar arasında aktîdilen bir itiyanlar husule getireceği hakkmda ileri surdüğüm esbab, arkadaşlar tarafından makvıl görüldü. Vc kongreye arz=dilerek fırka programına ithallerine karar ve rildi. Gazetelerde ve mecmu?larda tev hidi kaza için yazılar yazmak ve propagandasmı yapmak işüıi Ziya Gökalp deruhte etmişti. Bunun için bu teklifin kendisi tarafmdan yapıldığı zehabı h i sıl olmuştu. Bu doğru değildir. Ziya Beyin müstahzaratı esasen böyle bir teklife nuhaid değildi. Garb demokrasilerinde lerini tetkik edip bir lâyih işini de arkadaşlar bana ve Ziya Gökelpa tevdi ettiler. Ziya Bey, sevmediği etüdlerde çok tembeldi. Iş tamamüc benim üstümde kaldı. Uzun tetV.klerden sonra lâyihayı hazırlayıp kon^rede müzakere edilmek üzere merkezi umumiye verdim. Konereler, parti prensiplerini vazeder. Programı tespit ve tadil ve ıslah eder. Meclisi umumî raporlanıu ve bütçeyi tetkik ve tasdik eder ve bu yoltala bütün parti idaresini kontrol eder. Hulâsa, parti hayatında kongrelerin kararları hâkimdir. Kongreler, fasılab içtimaîar yaptıkları için müçtemi bulunmadıkları zamsnlarda parti îaJâîîyeenî'V» icraresim kontrol etmek, parti menafüne aid mesailde kararlar abnak salâhiyetile <ızaları arasından bîr' fWSlil#' tmftantfin*» hab ederler. Meclisi unramiler de kısa fasılarla içtima ettikleri için parti tcşkilâtmı daimî surette sevk ve idare vazifesile bir büro kurarlar. Avrupa memleketlerinin parti teşekküllerinde hâkim olan esaslar bunlarclır. Kongrelerin. meclislerin ve bürolarm tarzı teşekkülünde bazı farklar vardır. Hazırladığım lâyihada kongre ?enelik içtimalarında bir meclisi umumî seçecek, kongre müçtemi bulunmadığı zamanlarda parti işlerinin kontrolü ve fırka menriiine taalluk eden hususlarda karar almak salâhiyeti bu meclise bırakıl?cak, meclis de parti teşkilâtmı idare için bir büro seçecekti. Kongre, meclisi umumî esasını kabul etti. Fakat, büronun seçilmesini gene kongreye bıraktı. Bu suretle kongreden kuvvet alan iki heyet karşı1 aştı. Merkezi umumî dahi disiplinli, daha toplu hareket ettiği için meclisi unrjmî silik vaziyette kaldı, binaenaleyh partiye tam bir demokrat teşkilâtı verilemedi. Toplanüda. diğer devairi devlette alınması zarurî görülen esash tedbirler karara bağlanmakla beraber ordunuzun ve donanmamız;n ıslahı ve kuvvctlrndirilmesi, şhnendifer ve yollar ve limanlarm bir an evvel inşası kararlaştı. Fakat bunların tahakkuku için paraya ihtiyaç vardı. Bunun için de geniş bir istikraz akdine, gjmrüklerimizde serbestliğimizi. dahilde vergi kjymak hususunda i^tiklâumiiî elde etiıek üzere iktısadî kapitülâsyorJsrın ilgası için devletler nezdind« teşe'bb;i?e karar veri'di. BAHİSLER HEMS NALINA MIHINA :: i " 11F!'i'!:: î i î!!I•s ?:î i!î f11!11Î i ? : • ! M ! I ! I H ?!'î!! f l ! M ! ! s:!»M' I î !?11Tr T; • . Dostluk. böyle mi olur? eldiler, gördüler, çezdiler, yediîer, içtiler, eglendiler. Rn küçük memunıpmzdan yara v en büyiiSümüze kaflar, herkesten yalnıs snmimî dostluk gördüler. Yanan kahramanlığ^ndan bahseden heyecanlı natnkkır dinîediler; asiıi dostane sözlerle cevab verdiler. Gfeîorler. ken kuratlaştık, öpüştük, birbir'nden ayrı duşmüş iki eski dost ailenin efradı gibi, yaliiııda tekrar göriişmek, birbirimizi uımtmamak, bilhassa dostluga kuyvctîenUrmeii nnutmamak vaidleröe verta ettik ve Türk Yunan dostluğu daha lyi perçinlendi diye sevindik. Kızılayın faydah uhmkn Beyoğlanun bir şubesinde bir senede 105 bin iirahk yardım yapıldı Kızılay haftası münasebetUe BeyogİU kazası İstikîâl bucağınm yıllık kongresi büyük bir kalabalığm iştirakile Beyoğlu Halke\ı salonlarında yapılmıştır. Kongre başkanlığına Dr. Mim Kemal Oke seçildlkten sonra, bucak başianı Hayri Akyüz, 946 yılı çalışma raporunu okumuştur. Bu'bucak şubesi geçen yıl tasarladığı 40 bin liralık bütçesini 105 bin 600 liraya çıkarttığı gibi yardımlarını da çok arttırmışhr. 868 aileye 11043 livalık gıda, ilâç, kömür ve yoksul trlebelere kit:»b yardımı yapılmış, 300 ilkokul öğrencisine mekteb elbisesi, 398 çocuğa ayakkabı ve çorab verilmiş, muhteKf dispanserlere yoksulların ilâc bedcline karşılık 2400 lira ödenmi?, muht3İif kurumlara 1000 lira verilmiş, ayrıca 2500 lira tutarmda gıda maddesi tevzi edilmiştir. 14 talabenin prevantoryom ücreti ödenmiş, bir talebeye takma ayak yaptırılmı=tır. Anglo Saksor. memleketlerinds dev letoilik tecıübcleri var. İngilterede deo mir ve çelik sana I yiini devlete geçirmek için bir özeî komi^yon kuruluyor. Amerıkada ticpret bankalarının serbestliğini bozacak müdahale kanunları hazırlanıyor. Bunlar rnünferid tecrübeler mı? yoksa srkası geleegk mi? İngilterede geleceğe benziyor. Dr Yazan: Nizameddin Ali Ingllterede İş partisi başa geçeli bir kaç yıldır iktisadın bsllibaşlı alanlarından nakliyat ve kömürde, bankacıhk ve demirde devlctçiliğin tatbik şekli münakaşa ediliyor. Buna, plânlaştırma fikri, yani bir kaç ilıtisad kolunu veyahud tekmıl iktısadî devlet plânına bağlama fikri ds karıştı. İngiltere gibi eski liberal meınlekette böyle münaksşalar şiddetli olur. Esasen devlet plârile cemiyeti idare gaçtür. Çünkü, plân yanlış olursa zararını millet çeker. Halbuki ferd teşeb büsündeki tahmin ve idare hatası müte;ebbisin sırtında kalır. Şu halde, devletc'.lik yapılacaksa çok sağlam iktisad plânı hazırlamah, bunu değiştirmeden harfi harflne tatbik etm3İidir. Yoksa, yıl ortasında ve plân devresinde plânı teşkil eden mal alma ve imal etmede, mal satma, kâr etme ve stok yapmada aksamnlar oluyor diye birteviye plân değ'şirilmemelidir. Yeni baştan hesablar güç olur. Onun için şu usul güdülmektedir: Önceden tam isabetle tasarlanacak ihüRapor, sürckli alkışlarla kab'Jİ edilmallere göre variyantlar hazırlanır ki, miş ve yapılan intihab sonunda, Hayri bunîar cildler dolduracaktır. Akyüzün başkanîığır.daki heyet tekrar seçilmiştir. Kısaaı, bugıin devletçilik plân fikrinlâfla bu itmam edilerek Bsgdad tahvıden ayrılmıyor. Ona sımsıkı bağlıdır. lCtının borsalarda tedavülü temın edılDevletçiyim d'yen istese is'.emese piânı di. düşünecektir. Yahud aksini söyliyelim. Bütün bunlara karşı İnşiltere, bize Ancak plân yapabüen hesabcı millet iki şey temin ediyorâu: devletçiyim dij'eb'lecektlr. 1 İktısadî kapitâlüsyonîarın ilgası ingilterede iş hükumeti geleli ve devicin di£cr devîctlerm muvafakaü şarKuiban Eayramını gecirmsk üzere Dış etçilik bir şiar gibi ortaya atılalı, yapıtı!e rıza?mı veriyor. tîlcri Batanı Hasan Sak^, Maliye Bakanı an pntırdılı miinakaşiların mîrkezinin 2 ' Bağdad hattmın Basraya kadar Ualld Nazmi Keîn.lr. Mılll Ei'itim Bakınl lr» ı Sa£lık Bikanı Dr. plânda toplanması bundır.dır. Devlatçitemdidi için mevcud muarazasır.dan feBehçet TJz ve Tekel Bakanı Tah'in Co.'kan iği îst^miyen muhafazakârlarm devletrağat ediyordu. dün şehrlmlze gelralşlerdir. •i'iğe hi'ci'mlannm plânda kutublanmaBahriyemizin ıslahını bir ingiliz heBebçct Uz. yanında Istanbul Satlılc Mü smm sebebi debudur. yetine tevdi ettiğimiz gibi dürü Falk YaıKicı olduğu halde Haydarpa. Şu bir kaç sözle önemi sezilebilecek de a Nünıune hastaneslle Zevneb Kâmll do:. Ve bünlarm moc fume\ Inl g£'?miştlr. Bakan «alı günü o'an Dİân üzcrinc'e b:raz daha yayılmayı lisî idare riyasetine de Ingilterenin Dü Erpnköy Sanatoryoraunu çarşamba günü faydalı bulııruz. Bu maksadls aşağıda de Gureba, Htsekl ve Cerrahpaşa hastane daha hazı açıklama vereceğiz. önce bir yunu Umumiye delegısi olan Sir A ierlnl gcz«cektlr kcre devletin iktisr.d plânı yspmasmm dam Blok'u tayin ettik. Reşadiye ve çeşidleri olduŞunu söylivelim. Bir var, Vali Ankaradan geldi Fr.tih zırhhlarımız İngiMz şantiyelorinde münaksle vs bankncılık gibi baBlr kac gündenterl Ankarada bulunan in?a edilmekte olduğu gibi daha bir v"all vr Bc;ed!ye rsislrnlz Lutfl Kırdir dun zı iktisad alanlarında plân ol""in, üst taçok siparişler de verdik. Dahiliye Nesaat I'J 1." trenl Hs şehrlmlze dönmüştür. rafı serbe^t kalsm divenler. Bir de. bunzaretine bir ingiliz müfcttişi tayin etDoğu Akdeniz sefeıîeri ayda laıdan ba";ka kömürü. ormam, demirl vc tiğimiz gibi gümrüldorin ıslahmı da •ıattâ sanayiin ve ziraatin tekmil i"tihsa Sir Cravfor'a havale ettik. Bu zat mübir yapılacak ini ve tevziini devletin plânîamasmı isDoC'iı Akdcnlî «.»ferıni vapan Aksu tlun tefavit tarife esasma gcre gümrük lâllrırmımıza dor.müştür Ç'md'ye kadar 17, tiyenler var. İsterseniz bunlara toparlnk yihasını h nünde blr yapılan bu posta. ^orülen lüzunı sözle as?arici ve aıamici diyelim. DeBu aracta sefir Sir Cerard Lovter'in üzerire bunclan sonra aydan aya yapıla mek davletçilpr arasmda da derece farkpi'.mesi ve yerine Sir L. Mallît r"ibi ha cakt.r ları olacak, asgarisi devletçi ve azamici kikî bir cer.tilmenin tayini ve Mahmtsd devîetçi züm'elor bulunacaktır. Daha Sokrk ortasırtda yaraknan Şcvket Pnşanın suikasdinde alâkaları Galatcds oturan Havva adında blr kadın, Laşka sözle. iktLad' fealiyctlerini kolaEezilsn Fiç Moris ile ataşemili'.er Ti Golatada Kasablar sokağmdan g;çerken ymdan çöyleTe bir köçesinden tutup rill'in uz^kiaştırılmaları ve yeni sefirin merhul bir çalııs taraJından bıçıkla muh maK3ud devlet'iiük îstiypriler 'bir tarafumumî ve hususî münasebetİ2rde tacllf 5'eriErînden ynralnnmıştır^ Hâîliseyl ta, bu faaliyetleri son ist'hlâke, hattâ çah<îm nimmda «nanetçl îercün içıceŞi töî: mîînî' ve hayırhnhane goriılmesi, teşcb ııütcaitıb İTaç hesahı'raklıjı yapan Ramazan olduffu anlai'.lmış ç büsatımızm ümidbahş escrleri gibi tefe yalalauara!: hakkınria kanuni takibata na kadar şötürüo devletleştirme ve plân. zahür etmeğe ba^lamış ve bizi bir müdın'lm.t;tır. Yaraiı kadın BeyoÇ,lu hasta la=tırma i=tiy€n!cr öte taraftadır. det sevindirmişti. neslne kaldırı'.mıştır, Bu, derece derece istekler ve ideallsr Diğer taraftan harbin yiğdığı borçları üstüre va:ılmı=: derin te'kik eserlerini Yandan çarklı vapurlar ı tasfiye etmek, bütçemiz<l eki acığı kaDsvlct Derjizyolları ıdaresl evvolce yan ve tath:kına girişılmiş misalleri b!r yara p?mak, ıslahat için lâzım olan parayı dan çarfclı rapurları arabavapuru hallne bırakıp, asîl er.t'resan olan topyekun elde etmek için istikraz akdetmek ve koymıışsn da bunlardan Istlfnde edlleme dsvletçilik ve plâncılığm aleyhindeki iktısadî kapitülâsyonların ilgası için mlştlr ŞLmdt bu vapurlardan Halebl 2(K) son düsünceler üzerinde durarak. bilhasbin llı aya yakm bir para sarftle lç teşlcilâFransa hükumetinin rızasını temin ettını yenl'ejerck tefcrar yo'cu vapuru ha sa İngil'z edebiyatında bu konudaki örmek ve münasebatımızı ıslah ederck llne koymuştur. Yatında bu vapur tamlr nek mülâhazpları naklile diyeceğiz ki, bir yr.kır,laşna husule getirmek için dcn Çıkarak Haydarpoja ve Adalar hattında orada plân aleyh'ndeki başlıca fikirler Cavid Bey de Pariste mesaisine devam fşliyectttlr, insanm hür olauğunda toplanıvor. İnsan etmekteydi. (Arkası vcr) meslek seçiminde ve o meslekte bağh b:r çok İngilizin hayret gözleri öiünde, tantana ile sahneye çıkarümıştır. Sırası iken söyliyelim, İngilterede demir ve çelik sanayii bir (siyasî kudret)tir. Orada dsmır ve çel;ğe hükmeden, çok geniş bir siyasî alanın huyurucusu olur. Çünkü, demir ve çeliğin eskl bir geleıegi vardır, aynı zamanda demir ve çelik başka bir çok sanayi branşlarına girrr.iştir. Onun için orada, demir ve çeliğin pınarmı tutan. yani yüksek fırmlara, çelikhanelere ve haddelere tasarruf sden, öteki EanayJer üzerinde de otorite tesis eder. Eğer otorite kudretse, bugünkü İngilterede bu kudret, çoğu eski ailelere meniub (sarıayi baronları) nın elindedir. Bunlar, devletçiliği istiyen ve istemiyenlerin bir ağızdan söylediklerine göre, modern terakkiye bigâne kalmışlardrr. Eski cihazlarmı, bir takım imtiyazlara güvenerek son tskniğin hizasma çıkarmamışlardır. Hattâ devletçiliği istemiyenler bu b3kımdan, fakat ancak bu bakımdan devletin artık bir şeyler yaptnasma, köhne cihazların devletçe yeni!eştir;lmesine razıdırlar. Bunlar, meselâ mnliye nazırmm 80 milyon sterlinlık bir istikrazla demir ve çelik sanayiini son terakkilere uydurmak kabil olduğunu, bu vesile ile de devletin bu sanayie bir miktar iştirak edebileceğini ileri sürüyorlar. Bununla beraber, tngliz liberal ve muhafazkâr muhitleri, devletin demir ve çelik sanayiini devletleştirme işini bu sanayii teknik gerilikten kurtarmak için değil, siyasî gayeler için ele aldığım söylüyorlar. Teknik ıslahata girişmedikten sonra diyorlar, kuru bir devletleştirmenin manası kalmaz. Islahata devlet şunun için de yanaşamıyacak ki, bu ıslahatm esasını devletten ziyade demir ve çelik sanayicıleri bilebilirler. Diyeceğiz ki. bu tecrübelsr tahakkuk ederse eğer, İng!lterede çimdiye kadar pörülmm'ş bir (camia tasarrufu) tipi meydana çıkncaktır. Bu tasarruf şekli henüz tarif edilecek kadar billurlaşmadı. Fakat eğer İngilterenin siyasî kaderi, devletçiliği, ve plâncıhğı tatbika götüreıskse, bu olay, İngilterede ve dünyada yeni bir çağm açılmasma yol açabilir. Bu itibarla, Ineilizlerin bu tecrübe gelen leri yakmdan tfckibe dei^erlidir. Oıı'.arm önemini, Amerikada daki yukarıda dokun duğumuz baııkac'lığa müdahale tocrübe sinden çok üstün görürüz. Orada nihayet, merkez bankası meclisten bir kanun çıkartmak nijetüıde olmuş, serbest ticaıet bankalarının huEusî mcvduata korşüık tuttukları uzun vadeli tahvillerin ve senedlerin azatıî miktarını tesbit hnldtını istemiştir. Böylece ticaret bankaları, daha fazla sayıda kısa ve orta Gittiler. Türkiyedeki misafirliklerinin vadeli tahvil ve sened almağa icbar eintibalannı yaadılar. yazdıklartnm bir dilıniş olacaklardır. Fakat bu müdahale, Amerika için radikaldir ama, psk inkı hulâsasını dünkü Cumhnriyet'te okulâb mahiyetinde değildir. Zaten Amerı duaaz ve eîbette siz de, benim gibi haykadaki bu devletçilik başlangıcı gibi îft'cr irh'tîe kaldmız ve büyük bir hagörünen tedbirin, diğerlerile gînİFİetilİD yal inkis.Tina ugradınız. Ferçinlcndiğinf daha b''r çok iktisad alanlnrma sirayetinî istediğiniz ve sandığınız do?tlufnn bu acayib tezahürleri karşısınja ilk şaşummak saflık olurdu. Fikrimizce, Amegeçtikten sonra, derin bir terika henüz iktisadca inbisat kabiliyetini essür ve teessüfle iıkildiniz ve şöyle dütam almiş değildir. Bu genc kapitalist şıijidüntiz: memk'ket, iktisad ekspansiyonunda daha devam ediyor ve edecektlr. TunanJı gaıetecîlprin methleketimİ7İ Halbuki, ingilterede durum başkadır. zivaretlerinin neticesi ve Yunan halk Orada, iktisadca genişlenıenin siası son efkârının temsilcileri oldukları için onsınırlara yaklasmış gibidir. Orada dev Iara göslercîiğimiz eşsiz dostluğun semeletleştinneğe olgun iktisad alanları yok resi böyle mi clacaktı? değildir. Bu itibarla, ihtiyarca Avrupaİçlcrinde bpkledifimiz ve nmdnğumnz nm bu sanayi ve kapitrlizmde en ihtigîbi ç»k dostça yazılar yaıanlar vardır. yar üyesini, diŞer genc memlsketlerle mukayesede yer yoktur. İnşilterenin son Bunlar, Inkikî dostlaruniz oldtıklarınl cemiyetleşme tecrübelerine, bu sebeb goslerdikr. Bunlar, Türkiye Ue Tnnaden, bir çok memleketler gözlerini dik nistanın, her iki memleketi de tchdid emişlerdir. Oradaki olayların veya başa d^n tchliktler karşısırfla, birbirlerine sim sıkı sanlmaları lâzım geldiğine in>nanrıların manası başka olacaktır. Iar ve Yuran menfaatlerine hizmet îngiltere, evvelce de bir defa başka eden hakikî " vatanseverlerdir. Onlara bir alanda dünyaya örnek olmuştu. Potcşekkür ederiz; fakat öteküere ne dilitikada hürlük fik'rleri îngiltereden yelim? dünyaya yayılmıştı. Hume gibi bazı İnTiirkije ile Yunanistan arasında, giliz mütefekkirlerinin yeni görüşleri ve tatbika konan yeni parlamento usulleıi dostluk bTşladık'.an sonra, Türk basıFransaya sıçrnruış, orada Rousseau'ları nıııda, lunanisian aleyhinde bir tek ve Montesqiue'leri ve diğerlerini ateşle krljme çıkmamıştır. Yunanistan, Mnssom:şti. Siyasî hürlük davası îngiltereden lini'nin kahbece hücumuna uğradıktan çıkmış, Fransa üzerinden geçerek dün «oma ise lunanistandan bahsederken. yayı sarmıştı. «kahraman» sıfatını ilâve etmeden bir gazeteleri, Şimdi İngiltere, geçen asırda gelen satır bile yazmadık. Türk bazı yerli ve yabancı iktisad fikirlerini Bulgar ihtiraslan karşısında, Tunan terkib ederek yeni bir tecrübeye girlş basını kadar kuvretle Yunan menfaatmek istiyor. Eğer İngilterenin üç yüz letini müdafaa etii. Bn satırlann mnhar al önce olduğu gibi, bu sefer de mey riri de. bütün oteki arkadaşları gibi, dana atacağı iktisad fikirlerinde yaratı kaç defa Bulgar istekltrine hiirum edecı kuvvet olacak ve göstereceği devlet rrk Yanan davasını destekledi. BMnt örneğinde kanaat verici vasıflar buluna güsterâiğinviz bu caııdan dostluğa kaış» caksa, onları taklide koşacak milletlerin misafir pa:ctecilerin bazıları, işte dün sayısı herhalde birden fazla olacaktır. bir kumını okudnğımuz yazılarla mu Sav i Manifatura siparişlari ıkak Italytıya bir müddettenberl ^Ipiriş edllen nıanu'atura paıtilerl gelmcfre tnşla'mştır. Valnız son zamanlarda Italya hükumeti, Ihrac olucacak maulıatura çeşldlerlni tohd!d ettl£l İçin yeni slparljler miisaade e ciilcn çegıdlere lnhlsar etmcktHllr Son günlerde Fransaya da phemmlyetll mll;tarda manifatura slparlş edllmelctedlr. Tekrar faaliyete geçen Fransız fabrlkaları harb İçinde gelmlycn çeşldler ılzerlnden »lpartşler kabul etmektedlr, Motörler hakkındaki tahdidat 50 ve yukarı hamule tondakl husus! eş. hasa a!d tlcaret gemllerlnln yapaofc'arı sefcrlerl ve alacakları navlunları düzen'.l5"en kararünmeler t3J9 sayıü Bakanlar Kurulu kararlle yürdrlükten kaldınlmıştı. U01 toiıdan yukarı şlleplerln yapacakları dış seferler dahlldekl nakllyat'.n müsaadeal ılsbetlnde ve taj'ln ve HSn edeceğl esaslar alreslnde denlz nakliyat kumlsyonunun ^znlne tâbt tutulmuştu. Bu İtibarla 15 e. Slmden scnra armatörlerln harlce geml îöndermlş olmalarınm münıkün olarnıya. :agı İleri sürülrnektedlr Esisen denlz cakyat komisyon'.uğunca da bu tarlhten sona dış su'ara sefer yapması İçin hiç blr îemiye müsaade veriimemlştlr^ Armatörler lahlldck! seîerlerlnl R59 sayılı kararnameye inaer serbest olarak yapmaktadırlar Dalldekl scferlerln tahdldt hususunda henuz lr karar al'.nmıs değildir Esasen bu karann iakan'.ar Kurulunca verilmesl lâzım geJ. Harb yıllarında oldukça durgun geçen Otedfnb?rl mutad oldugu veçhlle. Kur îırasInda s o n zamtnlarda blr canban Bayramında da gazetemlz, dığer arka liBlı p : y daşiarımız glbl lntlşar etmlyecektlr. Bay. lanma vardır Bllhassa yerll halılar üzeram gür.irrlrde cîstsnbııl Oazetecller ce rlndp haraietll satıçlar olraakta ve Itatlar rr.lveti» tarafmdan gellrl Turklye Kızılay sürarle yuk=e'mektedlr. En z'.vade rağbette kurıımu İle cemlvete ald olmak Ü7ere »Bay. olan I<iparta halılarıdır. Gelen son bat?rc n Gr.zctesS edmdakl ga'pte çıkarıla Vre göre İ pnrta ha:ı!nrının verlnde rr»'re caRtır 4BcTram Gazet*slı> nln okııyucu karesl 3«i .",!! liraya satılmaktadır. Istanarımızm geçen 'eferkl glbl revkle ve 1? bul plva^'Mi'.aa OT îsparteların ü;et*e kaırnde İle okuyabllecekljri btr gazete ola resl 4.1 llrcdır. rak 'Iıazlrtanrnasraa rAkşam). rcumhuru. Bsfcl seceodHer Oıerlnde <lo pjyaju» gltyet) (Vatan) (Tanin> fTasvlr), CSon tikçe hararetlenmektedlr. Çeşidleri partlPf>«t»v fYect' Sibah) . T« fSon Saat) «a •lerden hu gskllrto. kullamlmıs sepcadelprin zctolerir.li tahrlr heyctlerl büyük gayret ortalama merre karesl fio' 60 lfradahmf.' arfetmrktedlrler. «Bayram Gazeteslr. nln Faîat 10O llrava kadnr alıcı buianlar da d:5mda çıkacak her hanît! blr pazete Ue bu vrrdır Fa'tat bu alıcılar mahdr.ddur. Hılı t;r.'zetelerin ve Türklye Kızılay kurumu İle pl\a«al:nc:akl bu hararete rrtğmen henuz «Istanbu! Gazotecller cemlyet!, nln hlç blr p.l'cı'arın nc aln^aklan u^erlnde kat'î blr alâka'i bulunmıyacaktır. kantat yoktur. Şlrrdlllk ortada en müîılm İsvectsn d? bazı alıcılar Gazetemlz? llân veren mü?=sespler îlan alırı İsvlçredlr larını bayram günlerl sabah ve akşamlart çrlrr'"^ de piys^rda alıcı olarak meydana çıkacak ve m?mleket'.mtzin her tarafına ç'Umr.rrış'ardır. T:an=lt îran hall'an üze;önderilecek o'.an «Bayram Gazetesij ne rlndr h.reket nlsbeten azdır. Ufak satıjlar clercecHimek üzere îlâncılık şlrketlle Türk olmaktadı^ Basın ElrîlfS! Resml Iianlar slrketlne «Bay. Para rrteselesî yüzünden r.m Gaz°t:<'l'> admn vcr Fatlhte. Karlye mahalleslnln Me'tir Olviıvucıranmızı bavram günlerlnae 5O"l numaralı evde oturan All Bayram Gazetesi» nl okumaŞa davet edl adında blr genc, arkadaşı Mustafa İle blr ycruz para me=e!esi yüzünden kavgaya tutuşmuşgibi çah^makta ve ist'hsal etmekte muhBayram Gazetesi bu bayram «Vatan» lardır. Ktıvca sonunda Mustafa Allyl bafirdan yoralamıştlr. tardır. Bu haklar kutsaldır ve yüzlerce matoaasındn. hazırlanacaktır vıl siiren kanlı kavgalarla kazanılmıçtır. S A D İ T E K Tiyatrosu Iııspnı, bir ücüncü şahıs olan devîetin tertiblediği plân'arm içinde kıskıvrak BU GECE: İZMİT H A L K E V İ N D E hapsetmek yersizdir. Esaret hayatı kaBayramertesi ADAPAZARI ve ESKİŞEHİRDE pandığma göre, yenisi açılamaz. İşte plâ• B Ü L B Ü L Ü N Ç E K T İ Ğ İ » vodvil na karşı gelenlerin birinci dayanaklan A N K A R A H A L K E V İ N D E bu insan hürlüğü fikrinde toplanıyor. Diğeri de şu ki, devlet plânlarmdan Riyaseti Cumhur Orkestrası ve 80 kişilik bir kadro fayda alınamamıştır. Devlet plânlarile m/im Ue «KRAL LİR. Yerler satılmaktadır. daha çok istihsal ve istihlâk olacak, yani hayat standardı yükselscek deniyor Sanitm ebediyet verdiği eşsiz bir fiîm ama ispatı gerek'r. Meselâ falan memlekette ve falan iktisad elanında tatbik olunan devlet plânlarından parlak neticeler çıkmamıştır. Aksine olarak oralarda iktisad verimlerinde eksiklikler gö(They died with their Boots one) rülmüştür. Bayram Gazetesi Halı piyasası canlandı kabeie ettiler. Bunlardan komünist oldnj;a anlaşılan bir tanesi, Moskova r a l yos.unurı sğzile konuşoyor, fakat esefle ilâve etmek lâzımdır kl tetvir, iftira ve hakaret yağdırmakta bu uşak, efen'îisiiîi göigede bırakıyor. Bütün bunlara cevab vererek hezeyanlannı, o küstah ve teruiyesiz bolşevik bozuııtusunun bozuk ağzma tıknıak kolay bir iştir. Fakat Türk . Ynnan dostlnfuna krymet veren bir Türk gazetecisi için. bn vadiye sapmağı lararlı buluyor ve Birim teessür ve teessüfümüz şu sebeblcrden 11er! jreliyor: Bir memleketln brsını, o memleket halk efkânnın aynası addeâildigine göre, demek ki Yunanistanda Türkiye aleyhinde bu yanları okuyan ve hoş görenler vardır. OImasaydı o mnharrir, bu kadar diişmanca ya7ilar yazmak cesaretinl göstereSonra, gazetecller heyetl, böyle Türk düşmanı bir gazeteciyi ne diye aralanna ahp da, dost Türkiyeye getirdiler. Bn gibi inceliklere dikkat etmek, hem siyaset, hom nezaket âdâbma uygun bir hareket olnrdu. Ynnan hükumeti de, Yunan Gazeteciler Birliği ile, iki mcrrleket arasındaki dostluğa bozmak istiyen soysuzlar bnlimduğunu pokâlâ biliyorlardL Yunan hükumeti, kabinede nasîl komünistlere yer vcrmiyorsa ve Türk Yanan dostluğuna snikasd yapmak istiycceği muhakkak olan bir komünist gazeteciyi de, pasaporl vermemek suretile, vazifesi dostlnin teyid cian bu heyete scknuyabilir ve onn, bedbaht Yıınan milletini cebir ve zvlümlc bolşeriklige sürüklemeğe çalışanlara yardrm edecck neşriyata devara etuıesi için, orada alıkoyabilirdi. DostIURU takviye etmekle mükellef gazeteclkafiI^Fİnc böyle bir adamı katmakla işlenen hatanın, hatadan da fazla bir şey, siyas; bir rezalet olduguno söylersek bize darılmasmlar. Acaba Yunan bas>n kanununda, dost milletlere karşı bn kadar hakaretâmiz bir dil kullanan mnlnrrlrler için, hlç bir ceza yok mu ki o lcominist muharririn mahkemeye verüdifini olsun duymadık. Bu yazılar bana şnnu hat'rlatU: 1934 Galatasarayh izcllerle beraber Fr^ıısaya giderken, Atina ve eivannda da dolaşmıştık. Çocnklar ,civar köylerdcn birintle ihtiyar bir köylüye Türkler hakkındaki fikrini sormuşlardı: Bu adam, «Türkleri bnlursam keserim» deaıi.ti ÇocuJîlar da «öyle ise biz Türküz, kes bakalim!» deyince, adam şaşırm»^ ve gül°rck «şaka söyledim» diye işi tatlıya bağlamıştı. Alryhimizde bulunan Yunan gazptecileri de galiba onnn gîbi yapacaklar. Biz de işi, tatlı sert bir şekilde bağtatnsk için diyolim ki dosiluğa karsı saroimî dost'uk isteriz. Bu arada, memleketiır>İ7dEki Rum vatanaaşlann isine Ynnanlılann kanşmasma tahammül edpmeyiz. Rum vatandaşlanmızın şikâyetleri varsa, onlan yazacak gazeteleri de. dirliyecek Türk makamlan da vardır. Yunan gazetelerinin. Osmanlı Imparatorlcğn zamanndakl gibi. Türkiye Rumlamun hâmisi kesilmelcri ve onIin kışkırîmilan, dostlugumnzu asla kuvvctlcnSirmez; bilâkis zayıfİ3tır ve bunu dört gözle bekleyenleri sevindirir. SÂYILI KAHRAMANLAR ERROL FLYNN OLİVİA de HAVİLLAND'm Sinema dünyasma hediye ettikleri en bÜ3'ük cihan şaheseri Balkan harbinden cok zayıfîrmış olarak çıkmıştık. Bu hal yalnız kendiSize bu emsalsiz romanı sunmakla mize dayanmak ümidini kesrctnrşti. Vc bahtiyardır. Fiatı 250 kuruş. yalnız kalmanın ne feci âkıbetler doğurabileceğini harbin felâket'i neticeleri göz'.erimizin önüne sermişti. Binaena Barış masrafı lehy haricî teminat aramak, hiç olmazsa İnsan kümeleri abünyei devîeti yeniden kuvvetkndirrasında dövüş masmek için zaman kazanmak lâzımdı. Alrafh şey. Dövüş manva^an o kadar ümidimiz yoktu. bittikten sonra baMfmleketimizle p.lnkas'm Sırf iktısadî rış da, masraitan buluyor, Rus isti!â?ırd?n bizi koruımk yana ondan aşağı için zamanınrla ordj'r.rmı kalmıyor. kadar bizim1'? alâkadar < Iki numaralı CiInaütere ve Fransa ile ittifak mi'mkün har. harbi medenî dünyaya kaça maloJmpsa da Rusyanın S'.ıikas^ini t . c'du bilmjyorurn. Buna dsir, henüz hiç ile bize vakit brzand'rab'îe'eklerini ü bir yerde rakam görmedim. Ama, barı1 mid ediyordi'k. Onlrıa v^kmlaşmr ?i «n kaça mal olduğunu biliyorum: Paris yasctine karar verdik. Hükumet. H>k konferansı bütçesi. topyekun Fransa kı Paşa merhumu Tngiltere ile a^a d?vletinin sırtina yüklenmek şartile tam mızda ihtilâflı me^pili halle, bir zenini V Ü Zofuz a ltı mlîyon iki yüz elli bin takarrüb ihzar evlemek ve iktısaıiî ko frangı bulnıiT^. Eu yekuhu günlere takpitülâ^vonlgrın ilgiisı için Insiliz l.ii ; i m edince, konferarijm her günü bir kumctinin rızasın. tah^i] eyletnek üztfe m i!von iki yüz elli bin franga geiiyor. Londraya gönrterdi ingiliz hükumetiEu azamotli yekunun teferruatı, binLony g g nin muvsfakatile Hakkı Paşa müzake bir ç'ece masallarındaki kadar güç inanı. lır seyler. reye baş'adı J'T kere, Paris konferansma, doğrtıdan Bu müzakerelsr esn2sında Basra körfe^inde ve Arabistan şib'!.?~zirrsi dc.Şnıya veva dçlayısile iştirak edenlerin 'ayısı, hilâfsız altı bin kişiyi buluyor. nic diser eemıb aksamında Türk giÜz manatıkı nüfuzu tespit ediHiği Murahhaslarla kâtibler 1385 kişi, genel gibi Aden cîvarında nevahii ceb'a me ;ekreter!ik memurlarile gazeteciler 2500 selesi hallolundu. Bağrladla Ba,<ra<îa kişi, eır.niyet teşkilâtı mnıurları 1040 kimahallî şimend'fer inşası, Fırat ve Diclede seyrisefain imtiyazı da ingiliz Konfrans emrine verii?n 158 aded otoşirketîerine verildi M'iddeti bitm'jk ü mobille kamyonlar. kamyonetler, motoş zere olaıı Ayd:n şimendiferinin im sikletler yrlnız ağu«tos ayı içinde yüz tiyaz müddeti temiıd ve bazı şube iiâr yirmi beş bin litre benzin yakmışlar. Aynı müddet zarfında, Paris vesi suretilo hattın UTafJmasına muAynı müddet zarfında, Paris barış vafakat edildi. Trabzon ve Samsun li konferann. vesikalsrın ne^ri için elli to.i NEBİOGLU YAYINEVÎ Böyle deîillerle yürütülen son Ingiüz devletçilik ve plân münakaşaları henüz kapanmış değildir. Fakat arada politika ilerliyor ve hayatm tazyikı artıyor. Nitekim, İş partisi kendi programının bacindaki devletçilik ve plân fikirlerini kolları sivayıp şevk ve hevesle tatbika koyulmuştur. Bugün, meşhur İngiliz demir ve çelik sanayiinin, bu yüzyıllık par excellence özel teşebbüs alanınm devlet. leşmesi konusu. eskiye ayrılmaz olarak Bugün Orijinali .4 R Türkçe Kopyası L  L E ve Kadıköy SÜ R E Y Y A Sinemasmda sürat rekorları kırıla kırıla artık kırıla cak rekor kalmadığı gün, karada olsun, denizde olsun, havada olsun; umumî biı paydos! borusunun çalmacağını gösteriyor. Bir kaç gün evvel, İngilterede bir kaza olmuş, bir tâyyare parçalanmış. Olağan şey, ama, mütehassıslar bu fikirde değil. Diyorlar ki, bu uçak, bildiğim'.z süratlerden fazla bir süratle, şimdiye kadar hiç bir uçağm erişemedıği bir EÜratle uçuyordu. Başma gelen kaza, ne motör durması, ne benzin parlaması, ne de malum olan diğer arızalar neticesi"îir. Bu uçak «hava tazyikile husule gelen bir duvara çarpmış, o yüzden parçalanmıştır.» Nazırlarla elçiler bekîeme odasmda otururlarken, o saatleree metresüe kapanırdı. Sabık Düçe asayiş Bu kadar bol sıfırlı rak^mlar ortasınve nizam delisiydi. da elde edilen netice de inşallah sıfır Pencerenin önüne olmaz! dikilir, vazifesinde ihmalkâr bir belediMussolini üe uşağı polisini, yahud sokak nizamına riaSabık Duçenin yanında \ı.mi sekiz se yetsiz bir yolcuyu ne oda uşaklığı etmiş olan Quınto Navaeuçüstü yakalamak rra Milanoda bir kitab neşretmiş: Sabılî için uzun uzun beklerdi. efendisine daır hatıralar. •Kahramanları uşaklarından sormalı» derler. Italyamn sabık, mashıb, müteveffa, metfun, defa m^tfun. kukla kahramanını da. uşağı şöyle tarıf ed'yor: «Duçe kendini beğenr"iş. ^cfih bir adamdı. Yalnız bu kadar değil; üstelik, kâğıd harcamış. Pek fazla iş olduğu günler, kullanılan kâğıd beş tonu buluyormuş. Dünyayı birıbirine katan bır kavganın yatıştırüması, elbette o kavganın kendisi kadar dehşetli yorgunluklar ve paralar sarfmı icab ettirecekti. Yalnız, Paris barış konferansı, barışmak için toplanmış zevattan ziyade büyük kavganın serpıntilerini devam ettirmek için bir araya gelmiş kimseler manzarasl arzedi'yordu. [ büyük meselelerle meşgul olmaktan hep | kaçınır, hergün sabahtan akşama kadar en ehemmiyetsiz Işlerle uğraşırdl. Mussolini, gazetelerde çıkacak olan fotograflsrla sinema filimlerini bizzat sansür ederdi. Sırf, dazlak kafasındaki yumru, kazara cama, yahud filme çekilmiş olmasm korkusile. kullanan millet imparatorluk kuramaz» derdL * * *' Sinyor Quinto Navarra, Mussolini'yi tarif ederken, bu şemsiye bahsine bilerek mi, yoksa bilmiyerek mi dokunmuş acaba? Sabık Duçenin bu merakı epeyce dikkate değer Birşey. Ciddî işleri bırakıp ıvır zıvırla uğraşan bir adam olduğuna göre, Habeş harbine girerken aşığı cük oturtup fetva verenler kabilinden şöyle bir hüküm yürütmüş olabilir; «Habeşler şemsiyeli millet Krallarının bile alâmeti farikası şemsiye. Şemsiye kullanan millet imparatorluk kuramaz. Bana bu vecizeyi ilham eden Ulu Tanrı, mutlaka, yürü ya kulum! demek istiyor. Marş marş!» Hazret yürüdü. Necaşinin elinden şemsiyeyî kaptığı gibi Victor Emanüel'in başına geçirdi. Dediği de çıktl, Italya şemsiyelendi, imparatorluğun yeıintle yeller esiyor! Yani, uçak, süratinin çokluğundan dolayı, kendi önüne, kendisi bir duvar çekm'ş. Fen adamları ne derler, bilmem. Lâkin, böyle giderse, ya süratler arttıkça uçaklan daha dayanıkh yapıp, çocuk elinden fırlamış balon gibi havada tuzla buz olmakfan bu şekilde , yahud, sürat yarıçına dama demek lâzım gelecek! Mussolinı'nin bir sözü vardır; ItalyanBu iki üıtimalin dışında kalıp, hem ları idare etmek için iki şey kâfidir derbedenini kuvvetlendirmiyen, hem de di. Polis, bir; sokak sokak bando mızıka sürat rekorlarını kırmak istiyen ucakHava duvarî dolaştırmak, iki. lara gökler artık haram olacak.. «keskin Mussolini şem=iyeden nefret eder; Her şey gibi. süratln gaiiba bîr hadii sirke kabına zarar» atasözü gö'lerde de .şcaısiye ki'atlik alâaıetldir| şemsiye olacak. Ingilteredea gelen bir haber, hüküm sürmeğe başbdı. CUMHURITET Niishası 10 kuruşiur. rurklye Harlç Aîmre Sevaiti içlE lçln Blr aytıfe 3(M> Kr. HtK> K Uç aylıfc 8(X) 160() > Altı eylık 2900 » 150ı) Senelik 5400 » 2SOO D i k k a t. ncsredîK'n «iılmesln lade ol'inmaz Gazeujnıize gonderllsn evrak ve yazılal V.