Catalog

24 Mayis 194S CUMHURIYET • Ingilterede genel seçime doğru ister Churchill, şimdiki millî hükumetinin, Ja ponya harbi son bulunc~a kadar iş başında kalnıası lclıinde idi. Onun için şimdiki Avam Kamarasının ömriinü uzatmak ve seçimi jenilememek istiyordu. Mr. ChurchiUin bu düşüncesinde haklı olduğu şüphe götürnıez. Çünku kendişi Uzakşark harbiue, Avrupa harbi derecesinde önem veriyor ve Avrupa harbini başaran hükumetin Uzakşark harbini de aynı neticeye vardırmak icin çahşmakla vazifesini tanıaralamış olacağına inanıyordu. l>Ir. Churchill'in bu bakımdan göıönunde tuttuğu miihim bir örnek vardı. O da Amerika idi. Amerika halkı, siyasi tarihinde yapmadığı bir işi yapmış, Mr. Roosevelt'i dört kere secerek istikrarı bozmamak, harb gücü faaliyetinin durmadan işlemesini sağlamak istemişti. Fakat Mr. Churchill, siyasî rakiblerini ikna edememiş olduğu için istifa etmek zorunda kalmış ve istifasının kabulü üzerine muhafazakâr bir hükumct kurarak seçimi tazelemek için hazırlanmağa başlamıştır. Anlaşılan yeni seçim temmuz ayında yapılaeak ve temmuzun ortalarında şimdiki Avam Kamarası feshedilecektir. Şimdiki Avam Kamarası aşagı yukarı on yaşındadır ve îngiltere son iki buçuk asır zarfmda bu kadar uzun önıürlü bir Kamara ile karşılaşmamıştır. îngiltercde Avam Kamarası seçimlerinin her yedi yılda bir yenilenmesi gerekleşirse de. bu yedi seneyi tamamlıyan merlisler pek nadirdir. Çünkü genel oyda değişiklik hissolunur olunmaz scçim yenilenir ve halkın güveni dençnmiş olur. Şimdiki Avam Kamarasının bn kadar uzun bir ömür sürmesinin sebebi, biündiği gibi, Dünya Harbidlr. Ilarb sırasında, iç politikamn yapacağı sarsıntılarla meşgul olmak istemiyen tngiliz milleti, Churchill etrahnda bir birlik vücude getirmiş ve bu millî birliği har.bin sonuna kadar devam ettirmek istemiştir. Fakat harbin son bulmasından maksad neydi? Bütün harbln bitmesi ml, yoksa Avrupa harbinin bitmesi mi? M. Churchill'in kanaati, bütün harbin bitmesi idi. Fakat İşçi partisi lideri Mister Atlee'nin kanaati, Avrııpa harbinin bitmesi lehindedir. Bu yüzden seçimin ne zaman yenileneceçi meselcsl ortaya çıkmış ve işçi partisi bnümüzdeki sonbaharda seçim savaşına girişilmesini istemiştir. Mister Churchill ise. kendlsile birlikte elbirliği yapmak istemiyen siyasî rakiblerile çalışmalannı beyhude yere uzatmayı doğru bulmıyarak milletin güvenine başvurmayı daha doğru bulmuş ve yeni seçimi bu yaz mevsiminde vapmak istemiştir. Seçimin temmuzda Yapılması kararlaştırılmış gibidir. Ve Mister Churchill ile partisinin ezici bir çokluk kazanatak işbaşında kalması şimdiden beklenmektedir. Sovyetlerin Almanyada tatbik ettiği siyaset Baştarafı 1 inci sahifede doldurmuş ve sahne pek yakmda yeni piyesin oynanması için hazırlanmış bulunmaktadır. MütteEkler bu oyunu sahneye koyraak için hangi aktörleri işbaşma getireceklerdir? Bu sualin mevsimsiz olduğu muhakkaktır. Kendiliğinden gelen başka bir mesele de çudur: Elbe nehrinin karşı yakasznda n«ler cereyan ediyor? Borlinde tıe oluyor? Berlinin Sovyet askerî valisi General Berzarin'in Berlin belediye meclisi, nin açılış orurumunda söylediği nutuk, bu konu etrafmda faydalı bilgiler temin ctmektedir. General, Alman halkı aleyhinde harbetmenin hiç bir vakit Sovyet halkınm aklma gelraemiş olduğunu ve Sovyetlerirı Alman toprağını ilhak etmeği blr an için bile düşünmemi? olduklarını söylemiş ve Berlinln kalkınması yolunda, Moskovanm her türlü kuvvetli yardırnda bulunmağa hazır olduğunu ?özlerine eklemiştir. General, Sovyet kıt'alarının, en inadh mukavemet karşısında Berli.ne doğru kendilerine yol açmağa çahştıklan sıralarda, Mareşal Stalinin Berlinin iajesi meselesile daha o zamandanberi meşgul olmakta bulunduğunu açığa vurmuştur. Economist gazetesine gore, onanlmış ve kalkınmış Almanyar.ın Sovyet Rusya aleyhinde meydana gelecek bir kovalisyonun mahmuzu halini alabilmesi endişesi bu Sovjet siyasetinin tatbikını emrermektedir. Kredi ve ilıtısas Başmakaleden devam larmı bülabilirsek, kısa zamanda meselâ beş, on yılda yurdumuza milyonlar kazandıran bir servet kaynağı elde etmiş, bu kaynağı da kendi elimizle i?letmek imkânlarım kazanmış oluruz. Dışarıdan bir şey istemeyiz. Her şeyi kendimiz yapacağız! Deyip geçmiyelim. Yabancı sermayesinden ve yabancı ihtısasından faydalanmak da bir bilği ve kabiliyet işidir. Bir defa, başka memleketlenn dövizleri ve altmları bankalarda emrimize ayrılmış, yurda akın etmek için bizden işaret bekliyor sanmıyalım. Her milletin ihtiyac içinde yüzdüğü bir devirde kredi bulmak da. mütehassıs bulmak da kolay olmıyacaktır. Bütçe müsakeresi Dün Millî Eğitim ve İç İşleri, Maliye, Dış İşleri bütçeleri kabul edildi Baştarafx 1 inci sahifede Hilmi Uran gerek bütçenin umumî heyetinde, gerek bugünkü görüşmelerde bazı milletvekillerinin genel müfettişliklerin dururnuna temas ettiklerini, genel müfettişlerin idarî kademeye da hil bulunmadıklarmı, yetkilerini kulianırlarken böige'.erindeki valilsrin salâhiyeterine müdaiıale etmemekte olduklarını, memlekette kurulan dört genel müfettişlikten üçünün hudud bölgelerimizde, birinin hudud kadar önemli bir bölgede olduğunu, her bakanlığm bu müfettişler cezdinde elemanları bulunduğunu, emniyet ve asayiş noktasından müfettişlerin kâfi salâhiyetleri haiz olduklarını, hudud boylarmda çalışmalarından hükumetin faydalar elde ettiğine kani bul'jnduğunu izahları sırasmda belirtti. Hilmi Uran, Recai Tüzelin mütalealarını yerinde bularak çok geniş bir köy teşkilâtımız olduğunu, idarî, adli ve malî teşkilâtın yurdun uzak köşelerine henüz lâyık olduğu şekilde r.üfuz etmemiş bulunduğunu, bunun da tahsisat meselesi olduğunu t bugün yeniden 830 ilçe ve artacak tahsisatla da, toıcaklar teşkil edileceğini, nüfus yazımının elzem olduğunu, zira yeni nüfus memurlarmın eski harflerle yazılmış kütükleri okuyamadıklannı, denksizlik yüzünden yazımin bu yıl yapılamıyacağım, bu işin 5 milyon lira istediğini, müteakıb senelerde yapılacağını, «mahsulâtı ardiye» vergisi kanununun tatbikmda daha dikkatli clmalarını vali arkadaşlarına bildirdiğini söyledi. Teftis merasimi.. kontrol komisyonunun kuruluşundaki eecikme devam ediyor ve bu komisyonun ne zaman gidebileceği kat'î oiarak bilinmiyor. Bu gecikme tehlikelidir. Zira, merkezi Müttefik kontrolü olmaz=a, Rus ve Ingiliz Amerikari işgal bölgelerinde birbirinden ayrı Müttefik siyasetleri için bir temayül olacaktır. Bu hal daha şimdiden bariz bir şekKde Krediyi ve mütehassısı yurd hesakendıni gösterrnektedir. Gecikme uza bına en verimli bir şekilde kullanabildıkça, Avrupanın nüfuz bölgelerine ay mek de ajrı bir bahistir. » rılması hususundaki tehlikeli ihtimal NADİR NADt daha keskin bir mahiyet alacaktır. Yugoslav ve Çekoslovak Dış tşleri Bakanlannın demeçleri Moskova 23 CR) Meksikoda çıkmakta olan «El Nationale» gazetesinin bir muhabiri Yugoslavya Dış Isleri Bakanı Doktor Subasiç ve Çekoslovakya Dış İşleri Bakanı M. Masaryk ile birer mülâkat yapmıştır. Subasiç demiştir ki: < Avrupanm kurtarılmiş milletlerile Sovyeiler Birliği arasmdaki münasebetler etrafmda tuhaf bir atmosfer mevcuddur. Bu yerlerdeki hükumetler için cZoraki kurulmuş hükumetler» denilmektedir. Halbuki Çckoslovakya gibi, biıim hükumetimiz de Sovyetler Birliğinin askerî müdahalesinden çok önce kuruîmuflardı. Tito'nun partizanlan, Kızılordunun Yugosla^a hakkmda her hangi stratejik plânmın mevcudiyetinden çok evvel mevcuddur. Yugosla\yada korr.ünist partisinin hükurnet cihazında ekseriyette olduğu yalandır. Bu ay Kızılordu YugoslaVyayı tahliye edecektir. Kızılordu ne Trieste'yi. ne de başka bir şehrt işeal etmok niyetinde değildir.> İngiliz kabinesi istifa etti Baştarafı 1 inci sahijede idare eden ve Avrupada zaierin kazanılmasmı sağlayan Ingiliz millî birlik hükumetinin faaliyetf nihayet buhnuştur. Mr. Churchill işçi partisine serdettiği sebebleri istifanamesinde de bildirmiştir. Mr. Churchill İngHiz politikasının selâmeti ve Ingilterenin dünyadaki prestiji bakımmdan bugünkü koalisyon hükumetinin devamma imkân olmadığını tebarüz ettirmiştir. Kral yeni kabinenin kurulmasma Churchill'i memur etti Londra 23 (a.a.) Daily Mail gazetesinin siyasî muharriri yazıyor: Londra ve Washingtondaki kansate göre, bilhassa, Almanya, Avusturya, Trieste ve Polonya meseleleri gibi şimdiki meselelerin cidden tehlikell bir safhaya intikal etmelerine ancak ger.lş ölçüde münakaşalarla mânl olunabilir. Eğer bu meseleler şimdi halledilmiyecek olursa, bunun neticesi genel bir uzaklaşma olur ki bu da barış konferansmın ilelebed talikma ycl açar. İşgal edilen Almanyada Müttcfik Londra ve Washinatondakî kanaat Londra 23 IB.B.C.) Ingiltere Krab Altıncı George yeni kabinenin kurulması İçin Winston Churchill'i memur etmiştir. Churchill yeni kabineyi bu hafta içinde kuracaktır. Bu kabine salı günü Avam Kamarasınuı huzuruna çıkacaktır. Yeni kabine seçimlerin sonuna kadar îktidarda kalack ve tabiatile muvakkat Çekoslovakya Dış tşleri Bakanı Ma bir mahiyet taşıyacaktır. saryk de junlan söylemiştir: Pârlamento 15 haziranda « Çekoslovakyada hiç blr S'jretle dağılacak bir Sovyet rejimi knnılamaz. Bizim deLondra 23 (B.B.C.) Mr. Churchill mokratik rejimimiz bîzim için ideal bir rejimdir. Rusyanm Polonyada halkın bugün öğleden sonra ikinci defa oiarak arzusuna uyan, fakat aynl zamanda Kral George tarafından kabul edilmiştir. So^et aleyhtarı bir propagandanın Churchill Buckingham saraymdan aymerkezi olmıyacak olan bir Polonya rıldıktan sonra, parlamentonun 15 haziistemekten başka bir arzusu olmadığına randa kralın bir beyannamesile dağıtılakaniim. Bizde, halk açık S8%"yet düş cağı resmen bildirilmiştir. Seçimler 5 manı bir hükumetin mevcudiycitne asla temmuzda yapılacaktır. tahammül edemez.» İşçi partisinin dıg «iyasetme aid temayüller Baştaraf\ 1 ind sahifede Avrupalı uzmanlardan mürekkeb olan harb suçlulan hukukçjları komitesi şu noktalan tavsiye etmiştir: 1 Suçlular listesinin derhal nefr!, Deliîler ortadan kalkmadan evvel mahkemelerin kurulması, 3 Muhakeme usulünün neşri, 4 Başlıca harb suçlulanmn bilhassa Göring, Keitel, Dönitz, Krupp, Von Papen, La\Tal ve Quisling'in muhakemelerir.in derhal yapılması. Alman hiikumeti Trieste ihtilâfı Baştaraf\ 1 incl sahifede yerlert lşgale devam etmişlerdlr. M o s k o v a ile Belgrad arasında gizli bir a n l a ş m a m ı ? ömer Rtza DOĞRUL Dün akşamki feci kaza Dün akşam saat 16,30 da Sultanahmeddeki «Bölge Sanat Enstitüsü> nün dökiimhanesinde iki talebenin ölümü, dokuzunun da yaralanmasile biten feci bir kaza olmuştur. Yaptığımız incelemeye göre clay şu şekilde cereyan etmiştir: Okulun üçüncü ve dördüncü sınıf talebeleri dökümhanede kalıblara pirinç cökerken pota birden infilâk etmiş ve Mustafa Özen ile Ümran sdmda iki talebe etrafa dağılan pota parçalarmm tesirile derhal ölmüşler ve oivarda buîunan Şakir Gürcan, Ühami Özgün, Cahid Yulcan, Turgud Gezrr.ey, Ali Çeük, Hüseyin Yugun, Necatl Buruk, Cevdet Şener adındaki 8 talebe ve o sırada dökümhanenin civarından eeçen Yüksel Zeren adındaki küçük bir kız da rauhtelif yerlerinden ağır ve hafif surette yaralanmışlardır. Yaralılar derhal Haseki, Cerrahpaşa ve Guraba hastanelerine kaldırümışlardır. Patlamanuı şiddetinden bütün binarnn camlan kırılmış, elektrik tesisatı bozulmuş ve bina da kısmen hasara uğrarrııştır. Vak'aya nöbetçi savcı Necmeddin Arbas el koymuş ve vak'a yerine giderek incelemelere başlamıştır. Suallerinl sordu. Kocasmm cehren kelimei tevhid getirdiğini duyan Güzdn: Adamcağıza sahiden mi öldüreceksin?.. Diye koşup battaniyelerl çekerek tahtaları kaldırdığı zaman gördük ki, yorganı da alınmış ve üzerine bir çarşaf örtülmüştü. Eniştem hâlâ anlatıp durur. Başucundaki taktaklarla gözlerini açıp kalkmak isteyince alnı sert bir cisme çarpmış. Uyku sersemliği içir.de henüz kendini toplıyamadan sorgu meleğinin hitabesile buz kesilivermiş. Üstündeki çarşafı kefen, başmı çarptığı tahtayı da tabutun kapağı sanarak öldüğüne kanaat getirmiş. Balkondaki ısrarlarına muvafakat etmişim, iznim verilmiş. guya ertesi günü yola çıkıyormuşum gibi eniştem: Ben senin yerinde olsam doğruca îzmire giderim, diyordu. Manisa oradan trenle iki saatlik yoldur. Haftada bir tellâllarla temas ediversen kâfi... Tatilinin çoğu zamanmı otel odalarında geçirmene ne lüzum var?... Masa başında dört idik. Fişler önümde minimini bir tepecik teşkil etmişti. Müthiş şansım vardı. Buna rağmen asabiydim: Gemi doktoru beni kaptanla tanıştırrr.ıştı. Aynı meslekten oldugumuz için birbirimizin komışmasmdan zevkalmış, ilk akşam yemeğini onların sofrasmda yemiş ve fırsat düştükçe salonda, güvertede, hususî kamarasında pek çene çalmıştık. Henüz kurul.nuş Dsnizbnnk ve gemi siparşlerinden bahsetmiş, hoş Lkralar anlatrrus, biraz da kendi haya Rorr.a 23 (a.a.) îstriya üe VenezlaGiulia bölsesinin Yugoslav lederasyonıına baglanmasında Ruslann esas ltlbarile mutabık bulur.duklarını tazammun eden \e Moskova ile Belgrad aras:nda imzalanan bir gizli anlaşma ı&etninden bahsedilmektedir. Müttefik merkez kontrol Bur.unla beraber Ruslann. b a a 5&rtkomîsyonunda Ingiliz mümessi]i Iar llerl stirdakleri ve bu iki eyale'Ue Londra 23 (a.a.) Başbakanlıktan ] kuruiacak Yugoslav ldaresinin j'eter debilcirildiğine göre, Kral, Mareşal Sir ıçoede kuvretll olması lüzumunun bu Bernard Montgomery'yi Almanyadaki şartlardan blri olduğu söylenllmektedir. Ingiliz işgal kuvvetleri Başkomutanhğı«Harb tehdidi!» na ve Almanyadaki Müttefik merkez kontrol komisjonu Ingiliz üy3İiğine taLorîdra 23 (a.a.) Belgrad radyosu Millî birlik hükumetir.de Iş Bakanlığı yin etmiştir. Komisyonun Amerikada dün, Yugoslav komünlst gazetesi Bormümessili oiarak Eisenhower'in tayin banın bir makalesml zikretmlştlr. Ma yapmış olan M. Bevin demiştir ki: edildiği daha evvel bildirilmişti. Sov reşal Alexander'in Trieste bölgesindekl « Küçük devletlerin Sovj'etler Biryetlerin de Mareşal Zukov'u ayni vazi vaziyete dair kıt'alanna gönderdigl liğine karşı birer atlama tahtası oiarak feye getirecekleri tahmin nlunmaktaâır. eiinlük emrl «harb tehdidU oiarak va kullanacağımıza dair bazı kimselerin Almanyanın tesliminde, bizzat sıflandıran Borba gazetesi bilhassa kafasmda bir endişe vardır. Sovyetler Birliğinin de blr gün bu devletleri bize ş^onları yazmıştır: Alman teşkilâtmdan nasıl karşı kullanmasmden endişe edilebilir. «Mareşal Alexander'in kıt'alanna Fakat benim şahsan bu hususta hiçbir istifade edildi Londra 23 (a.a.) Times muhabiri gönderdigi ve içinde şimdl karşılaşmak endişem yoktur. bildiriyor. Almanların teslim oiduldarı ta oldugumuz meselelere işaret ettigi cBütün bunların esası nedir? Emnigünlerde 21 inci ordular grupu 2,500,000 günlük emrln Yugoslavya aleyhinde bir yetsizlik. işçi partisi muzaffer olursa. kadar askeri ve sivil muhaciri ihtiva hai'b tehdidi mahiyetlnde olduğunu an bu endişeyi ortadan kaldıracaktır.> eden büyük bir bölgenin idare ve kon îamak için lnce blr zak& sahlbi olmağa Mr. Bevin tarafından yapılan beyatrolü meselelerile karşılaşmış bulun hiç de lüzum yoktur.» natın beynelmilel politika hakkmda maktadır. Bu bölgede 500,000 kadar da partinin fikirlerini belirttiğinin kabul eyaralı Alman askeri vardı. dilmesine ittifakla karar verilmiştir. Ayrıca Berlin bölgesinden ve doğu C. H. P. Müstakil Grupunda Churchill, muhafazakârlara dayaAlrr.anyadan buraya kadar ve &3niz yoAnkara 23 (a.a.) C.HJ. Müstakil narak muvakkat kahineyi kuruyor lile binlerce Alman gelmekteydi. Bütün bu insan kütlesinin idare ve iaşesi ba Grupu Başkan vekilliğmden: Londra 23 (B.B.C.) Mr. Churchill, his mevzııu bulunuyordu. Bu vaziyet C.H.P. Müstekil Grupu, 23'5/M5 çar meclisteki 359 muhafazakânn temin etkarşısında Alman ordu grupumın ku şamba günü, Başkan vekili Istanbul tiği çokluğa dayanarak yeni hükumeti mandanı Mareşal Von Busch, Mateşal milletvekili Ali Rana Tarhanın reisliğin kurmağa başlamıştır. Yeni seçimler İçin Montgomery tarafından verilen emirle de toplanmış ve gündemi gereğince or rr.uhafazakârlar 600 namzed göstererin tatbikma memur edildi. I)iğer iki man işleri üzerinde görüşmslerde bu cekleri gibi işçiler de iktldar mevküne ordu kumandanı, yeni kuzey Almanyada lunmuştur. geçmek emelile 500 kadar namzed gösGeneral Blumentritt ve batı holandada tereceklerdir. Seçim savaşı, bilhassa bu Söz alan üyeler bu konu etrafında General BIaskowitz de bu bölgedeki iki parti arasmda vuku bulacak ve segördüklerini ve öüşündüklerini ifade Ingiliz ve Kanadah kumandanlarm emçim savaşına 25,000,000 kadar seçmen rine verildiler. Bu, Alman vüksek ko etmişlerdir. iştirak edecektir. îşçi liderlerinden bamutanlarma imtiyazlı bir durum. verilDaha söz alanlar bulunduğu ve vakit a l a n Mr. Churchill İle işbirliği yapmadiğini ifade etmez. Ancak karışık olan gecikmiş olduğu için, görüşmelere boşka ğa devama karar vermişlerdir. Bahriye vazİ3reti önlemek için mevcud Alman bir toplantıda devam muvafık görül Bakanı MT. Alexander bunlar arasmteşkilâtmdan faydalanmak demektir. dadır. müştür. zamanları, cennete mahsuben yaşanılmış günlerdir. Bizimle yarış eden şu kotraya bir bakmız. İçindeki arz hurileri, durup durup «Lem'i Bey> diye bağırışıyorlar. Herhalde yolcularımızm büyük bir kısmı, boyle bir karşılanmaya gıpta etmişlerdir. Dümencinin önünden iskele tarafma ilerledim. Rüzgâr iyi esiyordu. Beyaz yelkenlerini şişirip beyaz teknesini j^ana yatırmış büyük bir kotra, körfezin çırpmhsız sularını ikiye böldükçe köpükten bukleler yapıyor, vapurun arkada bıraktığı geniş şeride muvazi bir iz çiziyordu. Içi, kız lisesi smıfları gibi bir erkek muallime mukabil, hep olgun çağlarmı bulmuş cinsi lâtifle doluydu. Bazıları kolsuz süeter, bazıları da diz kapaklarını örtmiyen şort üzerine keten bluz giymişlerdi. Ve hepsi saçlarını, kulak arkasmdan geçirip tepelerinde küçük birer fyonk yaptıkları kordelâlarla tutturmuşlardı. Karşılamağa çıktıklan Lem'i ben değilim. Dedim. Bunlar, ya bir deniz kulübünün azalarıdır veyahud da mektebden ayrılmalarını kutluyorlardır. İstanbuldan bekledikîeri kulüb reisinin veya fazla sevilen öğretmenin ismi Lem'i olsa. gerek... Vapurdan ses verilmediğine göre bekledikîeri bu postaya yetişememiş. Muhtelif tondaki seslerin aynı makarru tutturmuş: Lem'i Bey... I^em'i Bey... Lem'i Engin.f. Lem'i Bey... Londra 23 (a.a.) Lord Strabolgi dün Blackpoordaki işçi konferansında işçi partisinin büyük Rus müttefikimizle lüzumsuz ve faydaSız herhangi bir münakaşaya müsamaha edemiyeceğinin bildirilmesi gerektiğini göylemiş ve şunları ilâve etmiştir: « Ingiltere frankolan, Yunan krallarmı ve bunlara benziyen yarı faşistleri desteklememektedir.» Tîcaret Bakanı ve İşçi partlslnden doktor Dalton. Churchill hükumetinin şimdiki siyasetlne ltiraz etmiş ve demiştir kl: « Üçüncü blr dünya harbini önlemek için en mühlm âmll olan Mosko\a ile münasebetlerin düagün olmasıâır. Bu münasebetler henüz biraz karışıktır. Blr İşçi hükumeti, Londra ile Moskova arasmdaki şüphelerl ortadan kaldırmaŞa daha zlyade muktedir olacaktır.> 49 tmm renkli yapraklarmı karıştırmıştı. Mütekait bir paşa ile refikasını da berı doktora prezante etmiştim? Yol müddetince briç ve poker partileri çevirmiştik. Üç yaşlı, açık pencereler kuranı arasmda kalmaktan kaçmdıkları için her tarafı kapalı yemek salonunun bir köşesine çekilmiştik. Masa başma, para kazanmak hırsile oturulmamîştı. Oyunun se>ri inkıtaa uğratılmaksızm araya ufak tefek espriler sıkıştırılıyor ve gülüşülüyorduYalmz âsabımı geren şey, Paşanrn ikide bir refikasına Fisun diye hitab etmesi oluyordu. Sandal bedesteninde kiipesini satışa çıkarmış kadın nasıl ciğerini beraber veriyor sanmışsa, Fisun ismini her duyuşunda benim yüreğim de sız'.ıyordu. Birkaç dakika sor.ra kamarot gena arzıendam etmesin mi?.. Hemen gelmekliğim rica ediliyormuş. Hepsi yedi sekiz kav içeride idi. Bilâhare devam etmemize de imkân yoktu. Çünkü Pelikan fenerini geçip körfeze girmiştik; yarım saat sonra vapurdan çıkacaktık Kârlı vazij'ette iken hesab görmek dosru değildi. Süvarinin ricasına kulak asmamakta biçimsiz düşecekti. Niçin Yazan: VEDAD TANCA ısrarla çağırılıyordum?.. Benden cevab bekliyen kamarot yambaşımdan ayrılmıyordu. Nihayet: Oyunu yarıda bırakan benim; müsaadenizle potları karıştırıyorum, diye kalktım. Kumanda köprüsüne çıkarken yan merdivende biraz durakladım. Süvari beni telâşla karşıladı: Neredesiniz; kopan çığlıkları duymadınız mı?.. dedi. Yemek salonunda poker oynuyorduk. Pencereler kapalı idi. Çığlık falan duymadık. iki yolcu arasmda bir hâdise mi çıktı?.. Koparılan çtğlıklar zatıâliniz içindl. Şaşırdım. «Ne münasebet» gibilerden yüzüne baktım, Sizi cennetten çağırıyorlar, dedi. Artık ezrail de âdetini değiştirmiş; çığlık'.arla mı geliyordu?.. Lâtifesine, aynı şekilde mukabele ettim: Sevab ve günahlarımızın mlzanı yapılmadan, sırat köprüsü aşılmadan hiç cenneti boylıyabilir miyiz?.. Meslektaşim sırtımı okşadı: . Ben ötedenberi derim ki; mihneti çok olan dünyanın zevkle geçecek var) eftiş denen şey. bir organiz» 1,112,000 öğrenci bulunduğuna göre manın istendiği gibi Lşle^ip 100.000 mezun alacağımızı umuyoruz. işlemediğini kontrol eden Bu randıman da dikkati çekmeğe değer mekar.izmadır. Bunun iki çeşidi olur: bir sonucdur.> Hasan Âli Yüoe! bütçelerdeki masraf Birisi anî teftişler... Yani aksırır gibi lar bakımmdan da bir karşılaştırma şarkadak ve bekl*nmedik zamanlarda yapılan teftişlerdir. Asıl teftiş de buyaptı: 1933 te ilk öğretime \'erilen ödenek dur. Öteki mukannen zamanlarda ra12,000,000 küsur bindl ve bir talebe 22 mazan gelir gibi o gün beklenen teflira 24 kuruşa mal oluyordu. 1943 te 18 tişlerdir. Bundan elde edilen fayda pek milyon 985 bin lira ve 23 milyon da hu azdır. Çünkü teftiş edilen yer o zamasusî idareden olmak üzere 42 mtlyon na kadar püriizleri giderir veya minalira yekunda bir talebe başma 32 lira renin kılıfım hazırlar. Bu, höyle gel30 kuruş masraf gittiği görülür. 1933 ün miştir, böyle gider. Lâkin bizde bu iki kurma ve malzeme fiatlan 43 le muka çeşid teftişin de artık frenklerin incpcyese edilirse hiç olmazsa 3 misli kabul rant dedikleri hale geldigini gösteren " ... , . , , . . . , , , „„ I alametler vardır. Mesela şu geçenlerde s eaılmek icab eder ki bir talebe için 60 .. . ., 7 ..î ,. , , , mukayese . , , ,... . patlak veren Aksaray posta r.ıudurunun barile verim edilecek olursa j lira sarfedılmelıdır.574, 1943 temezun ıti teftiş. gören .postane, . kasasından para . c , ,.. . . 1933 te bir mezun Kaldıki 544 liraya : U i . . aşırıldığı görülmemiş. Bu ne dort defa ıhtılası meselesi.. Sekiz ayda üsrünkörü mal olmuştur.> teftiş böyle... Bakan, ilk öğretim meselesinde yalmz İstanbul hastanelerinden birinin bafEmln Sazak'ı çok kaygılı gördügünden hekimile görüştüm. Başma yeni geçtiği bahsederek dedi ki: müessesedeki hırpaniliği anlata anlata «İntihab dairelerl olan Eskişehri ml bitiremiyor. Halbuki bu müesseseler sal getirerek köy okuiları yapılmasında daima teftiş görmektedir. Acab neden. köylünün çok tazyik edildiği ve bazı kusurları meydana çıkmaz da örtiilü yerlerde rahatsiz edici muameleler gör kalır. düğiinü söylediler. Kendilerine sordum: Tantanası son haftalarda istanbul «Dö\ıilen vatandaş nerededir?> yerini ufuklarını aşan kumaş ve fatura «ah« söylemediler. Öğrenmek için alâkadar tekârhğı davasına bakılırsa bu iş Istandaire müdürü arkadaşmıı Eskişehir Va bulda senelerce yapıbauş. Piyasa kon« lislne telefon ettirdlm: «Böyle bir şey trolörleri görmcmişler.. veya gorüp a n * olmamıştır. okullarin yapilması sıkı su lamamışlardır. rette takib edilmektedir. Fakat tazyik Bu misalleri başka şubeierde de bumevzuubahls değildir. Nerede olduğu labilir ve şu kanaate varırız ki söylenlrse kanunl takibat yaptırırım> teftiş unsuru hiç değilse bir kısım işle» cevabı alındı. rimizde yeniden ele alınıp düzenlcnŞimdi Emln Sazaktan soruyorum. Bu meğe muhtac bir haldedir. Bu düzenn Bundan sonra maddelere geçildi ve tazjlk hangi köyde olmuştur ve ne za lenme iki bakımdan olmak gerekli J Iç işleri bütçesi kabul edildi. man yapılmışür? Söylemediği takdlrde rünür: Birisi teftişin niyetini, ruh h a lini değiştirmek lâzımdır. Eskiden mutvebal kendisinindir. Kabul edilen diğer bütçeler Emin Sazak: (Oturdugu yerden) «Lis laka kötülük bulmak için inadına yapıEmniyet Genel Müdürlüğü, Jandarlan teftiş bir müddet bütün ilgili mema Genel Komutanlığı, Dış Işleri Ba tesini veririm, merak etmeyin> dedi. kanlığı, Maliye Bakanlığı ve devlet Hasan Ali Yücel sözlerlne devamla murları vesveselendirirken şimdi bel. kl de bunnn taban tabana nddı yumuşalt borçlan bütçeleri üzerinde fazla gö şunlan söyledi: bir haleti ruhiye teftişlerimizi büriirüşme açılmadan kabul edildi. « Ben, yanımda çalısan arkadaşlamüştür. İşlerimizde aksaklık görmeğa nm ve yüksek mülkiye âmlrleri müteMillî Eğitim Bakanhk bütçesi yalmz göulümüz razı olmamakla kalnumadiyen, fırsat ve İmkân buldukça, bu yor, yüreğimiı de dayanmıyor gibi gökonuşulurken... ilk okul meseleslnln nasıl gerçekleştiğlMillî Eğitim Bakanlığı bütçesinln mü ni anlamak için geziyoruz. Geçen sene rünüyor. Arieta vahimeli bir adaınra zakeresi esnasmda bir çok milletvekil Milli Savunma Bakanlığırtdan aldığımız hekim muayenesinden korkması gibi. leri söz aldılar. Bu arada Reşad Şem yük otomobülerile 1200 köyü blzzat İlk Her birimiz, idare ettiğimiz işlerin iyi seddin, General Eyüb Duruakn, Gene Öğretim umum müdürü gezmlş ve gör girmosi hakkındaki temennilerimizin, ral Niyazi Ismet Gözcu, General Kâzım müştür. Geçen sene Eskişehlre kereste, teftişlerde tahakkuk etmiş olduğunu Sevüktekin, Izzet Ulvi, Şefik Toysal, çivi ve para yardımı yapılmıştır. Bu se görmek istiyoruz. Cereyan böyle olunHakkı Karagüll«, Dr. Saim Ali Düemre, ne de Eskişehir ilinin bütçesine bunun ca teftiş de o istikamete gidiyor. Işta Emin Ataç, Nâzım Poroy mütalealarml İçin 15 bin lira konmuştur. Emln Saza ilk düzeltilecek nokta bu ruh haletidir. Teftiş tamamen afakî: gayrişahsî obbelirttiler : ğın arzu ettilîleri şeyler yapılmıştır ve malı. ne iyi, ne de kötü zanlarla karışReşad Şemseddin bilhassa ortaokul yapılacaktır.> mamahdır. meselesinde durarak bu işin halli yolunHasan Âll YUcel, bundan sonra Esklda dileklerde bulundu. Eyüb Durukan ikinci nokta, tamamen idarî bir deşehrin Sekiören köyünün muhtar ve lhKırıkkale ve Karabükte de birer sanat tiyar heyetinin vilâyete yazdıgı yazıjT ğişikliktir. Bu fikrin ne dereceye kadar enstitüsü kurulması lüzumunu Işaret ettatbik kabiliyeti olduğunu bilmem; lâokudu: ti. « Bu da gösteriyor kl. kanunlan kin faydası muhakkaktır. Fikir şu: Bütün devlet teşkilâtmda, muhtelif Niyazi Gözcü Ankarada kurulmakta köylülerimiz bazı yüksek memurlarımızolan Tıb fakültesi için bazı temenniler dan daha iyi anlıyorlar. Diyorlar ki: bakanhklardaki <eftiş heyetlerini Diileri sürdü ve Ankara Tıb fakültesinden 1948 de öğretmen gelecek, 1945 teylz, vanı Muhasebat Sayıştay gibi müsçıkacaklarm ileride sağlık teşkilâtmda bize daha haber vermediler. Yetkililere takil bir divan halinde toplamak ve ba« kanlıklar nüfuzundan kurtarmaktır. ödev alacak hekimler teşkil edeceğini söyleyin de hazırlıklanmizı yapalım. Bu dcgişiklik yapılmakla, bakanhklır, kaydederek bu fakültede daha ziyade Emin Sazak, töylere verilmiş olan koruyucu hekim yetiştirilmesinin esaslı köy enstitüsü mezunlannın kendilerini kendi iç işlerini teftişten mahrum bir hedef olmasmı diledi ve sözlerine birer Atatürk sandıklarını, fazla salâ cak demek de değildir. Bence bu üst teftiş, iç teftişin bir kontrolü gibi cldevamla şunları sövledi: hiyet hissettiklerini soylüyor. Bİ2 bu çoduğu için bir çok aksakhklarm daha « İstanbul Tıb fakültesinin esas cukları sizin kanunlarla kabul ettiğiniz, beşiğinde düzelmesine sebeb olur. Niözelliği, tedavide h^kim yetlştirrnektlr. vazifelsri yapmak üzere yetiştiriyoruz. tekim bütün bir nevi üst teftiş demek Halbuki devlet teşkilâtmda çalışanların Fakat birer Atatürk olmaları lyidir ama, olan (umumî murakabe heyeti) iktısadi koruyucu obna'.arı şarttır. Memleketin Atatürk olmak çok güç bir şeydir. Biz devlet teşekküllerindeki teftiş heyetlemuhtelif bölgelerinde iklim kendine cnlan Atatürkün parçaları oiarak ye rinin vazifesine son vermiş olmak şöyle mahsus özellikleri gösterdiğinden ken tiştiriyoruz. Emin Sazak'm orurduju dursun onların daha iyi çalışmalarına dine mahsus hastahklar da vardır.> yerden Içini çekmeğe hakkı var. îlk öğ sebeb obnuştur. Niyazi îsmet Gözcü, Adana, Mersin retim davası milletin rüştünü ispat daİşte böylelikledir ki teftiş bir merave Iskenderun havEİisinde bir yerde ü vasıdır. Feodal slsteminin, keyfî idare sim olmaktan kurtulabilir. çüncü bir Tıb fakültesi olmasa bile nln hâkim olduğu b3zı milletlerin parB. FELEK yüksek bir tıb okulunun kurulmasmı lamentolarmda ilk öçretlm davası bellrdiği zaman «bindiğimiz atm insanlar da temenniîeri arasmda işaret etti. Hatib, bir ecnebi dergisinde ecnebi gibi akıllı olmasını istemeyiz» diyenler lisanla etüd yapabüecek bilginlerimizin olmuştur. Biz ileri millet olmak istiyo Bajtara/ı 1 inci sahifede bu dile kâfi derecede sahib olamamaları ruz. Meseleyi şahsl değil, sosyal oiarak NewYork Times gazetesinin San Türk bilgisinin o yerlerde tanıtılmasma ele almak lâzımdır. Şahsî meseleler somâni olacağı cihetle buna pratik bir ça kakta fıkaraya sadaka vermektir. Bu Francisco muhabiri, beş büyüic devletia re oiarak Millî Eğitim Bakanhğınm ec gibi hareketlerin vakti ve modası çok oy hakkma küçük devletlerce itirazda nebi dergilerde, imzasile yayım yap tan geçmiştir. Emin Sazağa bir müjde ısrar edildiği takdirde, So^'et Rusyanıa imzıalamajnaâl mak istiyen arksdaşlarm makalelerini vereyim ki intihab daireleri olan Eski konîerarıs anayasasmı bu dile çevirecek bir büro açmasını is şehirde 7 1 2 yaş ajasmda bir tane o göze almağa kadar gideceğinden endişe kumamış T ü r i çocugu kalmıyacaktır. etmektedir. tedi. Cene Emln Sazak bu kürsüden çağınp Saim Ali Dilemre, tashih hatalarından NewYork Herald Tribune gazetesin» durduğu bir çarkınm bir mısraım söyşikâyet etti ve bazı kitablarda yarım ledi. Daha önce bize şikâyet ersslerdi göre, Birleşik Amerika delegeleri araforrr.a da doğru yanhş cetveli bulunihtarda bulunurduk. •Halbuki bu ssfer sında tam birlik olmakla beraber, Rua duğunu işaretle bu derde bir deva bubeni müşkül mevkie soktular. Zira bu tezi Amerika tarafından desteklenmeklunmasmı, meseîâ mstbaalarm b:r sendefa «Millet Meclisl kürsüsünden söy tedir. dika hallr.e getiriiınesl lâzımsa buna telenir de mektebde nasıl söylenmez?» Öte yandan küçük devletlerin mem» vessül edilmesini, yahud Üim adamlarılerlerse vereceğim cevab kalmamıştır.» nunsuzluğu o kadar artmıştır ki, Ar.ıenm yüksek maaşla musahhih oiarak Hasan Âli Yücel, İzzet Arıkan'ın te rika delegeleri, ancak Churchill, Trukullanılmasını istedi. mas ettiği noktalara cevablar verdi. A x a n ve Stalin arasmda yapılacak isti Nazım Boroy abidelerimizin vaziyetle j dana depreminde yıkılmış olan okı; 1ları şarelerle bu anlaşmazlıklarm daha va rini ele aldı ve Fatih türbesinin biraz gidip gördüğünü, jeoloğlarla korıuştuğu him bir mahiyet almasmm önüne geçiilerisindeki Gazi Osman Paşa türbesinin nu, bir fcsım binalarm penceraleri üs lebileceği intibamı taşımaktadırlar. harab bir vaziyette bulunduğunu, bu Mr. Stetünius'ün acele \Vashingtoa'a tüne konmuş ağaçlarm ufkî sarsmtılarda mevzuda yazılmış bir makaleden parçaduvarları sağa, sola iterek yıktığınm gidişinin asıl sebebinin de bu olduğu îar okuyarak söyledi. sanıiıyor. anlaşıldığmı söyledi. ' Millî Eğitim Bakanının beyanatı Teknilî öğretim bahsinde de izahlarda Hatiblerin sözleri bittikten sonra Millî bulundu. Âbidelerin tamiri için BakanEğitim Bakanı Ha=an Ali Yücel kürsüye lığa bırakılan vazifeleri nnlatan Hasan gelerek uzun ve etraflı izahlarda bu Âli Yücel bütün işleri Eğitim Bakanlılundu. Hasan Ali Yücel dedi ki: ğınm üzerine almak üzere teşeboüs'.ere « Bu yıl huzurunuza takdim etmiş oldugumuz bütje öl milyon lira gösteriEmin Sazak kür | Mersin (Özel) Mersin stadyomunda yor. Geçen yıl 62 milyon lira idi ve sene süye gelerek köy okuiları için söyîediği | Mersin Idman Yurdile Koceli grup şamiçinde aldığırnız munzam giderlerle 64 sözlerden dolayı bu kadar >ert cevab piyonu arasmda yapılan futbol maçında milyon 900 bin lirayı buldu. Bu 51 mil lara munatab olmasını yerinde bulmadı, müessif bir hâdise olmuştur. yon lira yedi ayhk bütçedir. Bunu 12 bu mevzjda söylediklsrini tekrarîndı ve Maç esnasmda stadyomia bulunan, aya irca edecek olursak 88 milyon lira dedi ki: U;i okuia mensub öğreneiler, sahaya ve eder. Şu hal gösterir ki bütçemiz hu«Köylü iundan yirmi beş sene ev | tribünlere hücum etmişlerciir. Hâdisezurunuza artarak gelmiştir. Geçen yılın velki köylü değildir. Şehir ve kasaba ye müdahale eden zabıta rnemurların. her ayma 5,300,000, bu bütçenin her ayılarda mektebierin bedava yapıldıŞını bi can hakarete uğrıyanlar olmuş, seyirna 7,300,000 lira isabet etmektedir. Maliyor. Ben mektebierin ve köylünün o cuerden de 26 kişi yaraıanmıştır. Bir liye Bakanı arkadaşımızm bütçeyi ta.:kumasınm aleyhinde bulunmadım. Mt sporcunun gözü kör olmuş, bir çok kimdim ederken söylediği gibi fazla oiarak selâ çimentosunu. kirecini bedava vere seîerin de syakları kırılmıştır. aldığımız, 10 milyon küsur liradır.» fcilirim, bu yapıimaz bir şey değiliir. Seyircilere hücum eden oğrencüerkı Milîî Eğitim Bakanı bu ödeneklerin Ben mekteb düşmanlığı mı yaptım? üzerinde 100 tane muşta bulunnıuştur. r dağıtım şekli üzerinde de rakamlara da j Otuz sene e\ \ el babam, on beş yıl ev ! Hâdiseyi teşvilî ettiği iddiasile bir öğyanan izahlarda bulunduktan sonra. ilk vel de ben mektebler yaptıriım. Arazi ! retmen savcılığa verilmiştir. Mersin öğretim durumunun ciddî bir gelişme lâzım oldu. En iyi yerinden ayırdım, | Kocaeli maçının Ankarada tekraıiangösterdiğini, geçen sene köy enstitüle verdim. Bunları övünmek için söylemi i a s ı kararlaştığmdan Mersinli futbolm rinden çıkarak köy okullarma verilon i cular Ankaraya hareket îtmiş, büyük yorum.» mezunlardan müsbet neticeler alındığıHasan Âli Yücel de sözlerinin tezyif bir kalabalık tarafından ağurlanmıştır. nı, bu bütçe yılınm ders çalışmaları rr.anasma almacak "oir tarafı olmad;ğını Vasfi Orgun başladığı zamsn da yeniden köy enstikaydederek: «Burada politika yapreıtülerinden 2547 öğretmen çıkaoağmı, bu yoruz, fikir söylüyoruz» dedi. sene 30,000 öğretmenJik blr kadroya vaEmin Sazak; «Azıcık muvaffak olunca ruz. Ben köylü müyüm? Bizzat Atarılacağmı. öğrenci sayısmm da bir milçileden çıkıyorlar» dedi. Nersde konuşu türk köylü müdür? Inönü köyîü miiyon 600.000 i bulacağını kaydederek, ilk yoruz? Tezyif budur. Sonra bir smıftan dür? Onlar hizrast ediyorlar. Yoksa öğretim konusunda bugünkü durumu bahsetti. Demek ki zihinlerinie öyle bir i arkadaşım köylülerin mi mümesaiîidir.» sydmlatan bir mukayese yaptı ve ded: Hasan Ali Yücel bu rnemlelîsrin ana fikir var. Benim için: «O zaman beyeki: fendi hoca mı idi? Talebemiydil» dedi. davalarmdarf biri üzerinde bu'uaduğu« Cumhuriystin onuncu yıldönümü Bir millet kürsüsünde ifade tarzı bu nu söyledi ve: tHer türlü müoadeieye olan 1933 te 563,000 ilk okul ögrencisln mudur? Maşallah! Böyle mi konuşaca hazırız. Burada da konuşuraz, d:şarı:a den 22,083 mezun alınmıştı. On sene ğız? «Beyefendit tâbirini kaldıran siz da konuşuruz. dedi. Bundan sonra görüşmeler yeter gösonra 194344 ders senesinde 997,688 öğ siniz. Bunlar tezyif değil de benim adam renci 74,676 mezun verdi. Öğrenci sayı gibi konuşmam mı tezyiftir? Liste ver : rülerek maddelere geçildi ve Milli Eğisma bakıldığı zaman 563,000 in iki mis sinler, takib eâeyim, emirlerine âmâ tim Bakanlığı bütçesi de kabul edildi. Büyük Millet MeclLsi yarın (bugün)da line yaklaştığım görürüz. Fakat mezun deyim. Ancak, bir politika havası içirde sayısı üç misline çıkmıştır. Önümüzdeki konuşmasınlar. Biz smıf adamı yetırtir toplanarak bütçe müzakerelerine devam T San Francisco Konferansı Mersin stadyomunda kanh bir arbede i4 miyoruz. Mernleket adaını yAtiştiriyo [ edeoektir. «*ü,r» .