Catalog

Sefıir Niçin dilimize bu kadar haberleri Başa çıkıJtnaz bir armada: arabca, farsça kelime doldu ııııııııııınıııııııııımmiinmnımmmMMHHit 2 CUMHÜRiıET 13 Mayis 1948 DIL BAHISLERI DENİZCİLÎK BAHİSLERİ NALINA Kör inad stratejisi a harbde, Ntzf jüksek ve idaresinİB, rattmeyylz Taefı «kör inad» olarak larihe geçecektir. Bu kft> hmd, 19 araiık 1»41 de Hitler'in, Mareşal BıaurfritscM Alman ordulan başkumandanlr|inaaa atarak yerine kcudisinin Mvk Te Idareyl «ie almasından sonra baş4am!?ür. Alman Mareşalı, s«rt Ku« b ş ı lçinde Moskovayı almakta ısrar etmenfa» m«nasızhğı ve tehlikesl karşısmoa farmuştu; Hltler ise yureğfaıe Hudh ehun ilâhî değil, şejtanî bir llhamla Nap«teon gibi Moskovayı alacağmdan Te Kremlinin yaldızh yataklarmda rataeagındaıı emin olarak taamıza deram etadstir. Onba=ı Hitler, NapoHon kadar da talihli olamamı? ve Moskovayı alamamıslır. O. Mareşal Sralinle Marefal Kışın elele vererek yaptıklan mukabtl taarruz karşısında kaldığı, Alman lokt»motiflerlnin kazanlan, zırhlı T« motörlü orc'uların benzinlerile yüı Wn!«ce Alman a?kerinin kam donduğtmn gördüğü zaman şöyle demişH: 120 yıldır görülmemiş b b kış «rfcen bastırdı. Ruslar, NapoHon'u T » Fransır crdıısımu uğrattıklan akıbete Alman orduîarını d« uğratacaHanm sandılar; fakat bu teşebbfisleri perifan bir halde akim kaldı. Halbuki asıl perişan olan, kendlsl tarafmdan idare edilmek gîbi blr felâketin talihsiz kurbanı Alman ordusv idî. Alrnan ordustı, 1812 deki Fransız ordusu gibi geldiği yere kadar geri gitrnemiçH amma Rus bozkırlannda 1 mllyoB kayıb vererek erimişti. Hitler'in bn kör inadı. Elâlemeyn'Je, Sfalingrad'da, Tunufta ve ondan sonra, doğııda ve hadda bBtfln savaşlarda kendini göstermiştir. Alman ordulan, her girdikleri yerde, toprağa »aplanıp kalmışlar; her defasında süngti kuvvettle çıkarılıp atılmcıya veya esir oluncıya kadar dayanmak emrini almışlardır. Onbaşı Hitler'in gevk Te Idare prenslpi (sonuna kadar dayanmak) tan Ibaret olmuşrn. O, öKinrfye veya Sldüğü ilân edilinciye kadar bu parolaya s«dık kalHnştır, HîtlerMn kSr Inadı, bn srratejryl, keadisi sahneden çddKncİT© kadar devam eftirmiş; artık hiç bir »tratefl plâmrun ve dehasmın iıakkından gelemfyeecği Mr durum hasd olduktan sonra, Alman>«, kelbnenin tam manasile çökmnştür. Sevk ve idare sanatında, zaman ve mesafe unsurlan bfljtik rol oynar. Hitler başkumandan olduktan MMV« btt unsurlan knllanamamıştır. ra karşı refakat Bu harbin Avru••»«^»«•••^'•••^»^•' Y a z a n : ** muhribi yapılmıştır. pada Müttefikler taZülfü pürçîninle hemdus oldu cânâ Dinî sebeblsrle, yahud yeni kavBunların inşası için rafından kazanılmakat çekip... r a r ü ı r getırerek duimize giren arabca Sümerbankın lâğvedilmesi sında, göze görünhazırlanan prog Nedim ve farsça kelirceleri bir larafa avırıramda 1005 geıni meyen deniz hakiHatta, isterse «turrai pürtap» da dlnız. Bunlar, osmanlıcanın ucstız bucakistendiği hakkındaki yapılması kabul emiyeti pek büyük EIZ yabancı kelime yığmları arasmda yrbi'ir: haberler yalanlanıyor rol oynadığı gibi, Uzakdoğuda da de bütçe yılı sonunda dünyanm en dilmiş ve 399 u bir yılda yapılmıştır. Etse tecessiis saba turrai pür 'abıru bir avuc kalır. Fakat (güneş, ağaç, dal, halini aldıIkinci derecede çikarma gemisi va niz hakimiyeti zaferin en büyük Smili büyük deniz kuvveti Nailii Kadım ayakl gibi her zaman dilimizds buiuİstanbul Bölge Sanayi Birliğinde, ?ayaklaştıkja teknesi yapılmıştır. 1943 bütçe yıb. so«Şikeni turra», yahud «şikenci tur nayiciler arasmda yapılan toplantılar olmuştur, olmaktadır ve olacaktır. *De ğını söylüyor. Japonyaya r.an keümelerin naden arabcasmı, farsniz hakinıiyetinin ehemmiyetini pek iyi gayretler ve kayıblar daha artacağı nunda 612,000 tonluk bu cins gemi varçasını da almışız? Şüphesiz, bugun gib', ra, da demek olur: sonunda, Sümerbankın millî sanayiimiz Her rurrasında bir şikeni dilrübası var için zararh olduğu belirtilerek bu ban bildikleri içindir ki Japonlar, 7 aralık için Japon donanmasına nazaran Ame ken 1944 sonunda bunlar 1,100,000 tona çok eskidsn de konuşma dilinde bu 1941 de Pearl Harbour baskmı ile Ame rikan donanmasının ezici üstünlük nis çıkarılmıştır. Her bir şikenci turrada bin kcKme!srin türkçesini kullamyordut. kanm lâğvı için Ekonomi Bakahğma Üçüncü derecede ehemmiyet verilen, Nasıl olup da, yazı dilinde bunlarm müptelâsı var müracaat edildiği bir gazete tarafmdan rikan donanmasını ağır hasara uğrata betini daha artırmak için inşaata devam donanmamn savaş uçakları olmuştur. rak bir müddet için mafluç b:r hale etmek lâzımdır. arabca ve farsçaları üstün bir yer ve Nedim yazılmaktadır. «Kuvvetimiz ne kadar büyük olursa 1944 teki 24,000 savaş uçağı, harbin ilk getirmişlerdir. Japonların elde ettikleri bir değer aldı? «Şeker gibi tatlı sözler Eöyliyen kırYaptığımız tahkikata göre, İstanbul bütün yıldınm zaferleri, Japon donan zaferimiz o kadar çabuk gelir, diyen üç yıkndakilerden yüzde 80 fazladır. Islâm medeniyeti topluluğu ijincle mızı dudaklarm» ı aruza sokabilir mi sanayicileri son zamanlarda bilhassa, raasınm denize hâkim olduğu d^vrede Mr. Forrestal. 1944 yıhna aid raporiînda 1944 maîî yılmdan sonraki ihtiyaclirı Fars edebiyatını örnek yapısımız bursa sirıiz? Ama, «lebi lâ'li şekerbann» tı harb sonrası sanayi sistemimizin tayini dir. Ve bu devre Amerikan donanması böyle söylemekle beraber, iki donanma da örten bu muazzam artış sayesindedir pahptır. t»m bir sebeb sayılamaz. Bu edebiyatve smaî maliyetlerin bugünün gidişine Artık, dilin kapılan açıktır. Aruz ve yarının ihtiyaclarına uygun bir şe nın hakimiyeti tekrar ele geçirmek için, arasınJaki ku%net farkı o vakittenb^ri ki Fllipin sularmda, büyük ö!çüde hatan fikir. duygu, hayal. nazım şekiüeri, hava kuv^etlerinden azamî derecede Amerikahlar lehine öyle bir ezâci şe va deniz savaşları vermek ve buniarı fanat kavrayışları alabilirdik. Bu yüzmekanizmasmı işletmek için arabca, kilde düşürülmesi mevzuları üzerinde faydalanarak taarruza geçtiği 1942 ağus kü slmıştır ki Amerikahlar, bir müddet kazanmak mümkün olmuştur. Balıriye, den bir takım kelimeler de dilimize gi farsça kelimeler su gibi akar. Şair, göz toplantılar yapmışlardır. Bu toplantı30 haziran 1944 te kendi programlarınyaşı, diyemedi mi, sirişk, der; dem der, larda varılan kesin fikirler belirmiş ve tosuna kadar devam etmiş; ondan son evvel verilen bir habere göre artık uçak rebilirdi. Fakat, Osmanlı şairleri türkdan pek çoğunu tamamlamış olduğu eşk, der. Göz diyemedi mi. diyde, der; bir rapor hazırlanarak Ekonomi Ba ra, Japon med dalgası tedricen cezir gemilerinden başka sınıflara aid gemice yazdıklarını biliyorlardı. Dilimizd» haüne gelerek nihayet Japon adaları lerin bir kısmmı yapmaktan vazgeç için, başka inşa ve istihsaDere başlamışkarşılığı duran bütün bu kelimelerin çeşm, der; yahud <ayn» lı bir klişe bu kanlığına gönderilmişür. Sanayiciler, kıyılanna kadar çeiilmiştir. tır ki onlar da şunlardır: mişlerdir. arabca ve farsçalarını da kuHanmalan lur getirir. Toprak, diyemedi mi, hâk, kısım sanayii ferdî sermaye ile yapbir 1 Hücum gemileri: Pasifikte kulBu neticenin elde edilmesinde Amenın sebebini aruz vezninde aramalıdır. der; turab, der. Yaprak, diyemedi mi, mağa imkân görmediklerinden, devlet* * * lanılmak üzere, hücum nakliyeleri ve berk, der; varak der... rikan donanmasının oynadığı rol pek Aruz vezniııi sadece bir nazım ölçüsü çe bugün yapılmış olan fabrikalardan Amerikan deniz kuvvetlerl, 1944 hahücum çilepleri yapılmağa başlanmıştjr. Arabca, farsçanın istediği kadar e başka daha bazı sanayi grupîarmın da büyüktür. İngiliz donanması, o sıralar zü'anınm son giirıü 1108 esas harb gesaymak yanlış olur. Bu vezin arabca2 Fişer mermileri; donanma ve or nın iç yapısıdır. Arabca kelimeler aruz datlarını, isimlerini, sıfatlarını, birleşik gene devlet elile kurulmasma, ferdin da, daha ziyade Avrupa sularında Al mlsi İle 60151 dlğer yardımcı gemlden du için ayda 70 milyon dolarîık füze isim ve sıfatlarını kullanır: Âyâ, dirîg, kurabileceği bazı smaî işletmeler için manlarla Italyanlara karşı vazife almı? ve çikarma gemlsinden mürekkebdi. Bu veznine o kadar uygundur ki her kelidenilen fişek mermi yapılmaktadır. me, sırnfına göre bir vezin kalıbına dö hayf, efsus, tâkey, çent, hem, hemrah, de devletin sermaye himayesine lüzum olduğu için bütün yük Amerikan do gemUerln topjekun makine kuvveti, 3 Yüksek infilâklı mermi: Sahll nanmajına yüklenmistir. Bu donanma 80 mllyon beygir, kuvveti tutuyordu. Doyekçeşim, düdest, çu?, çuşiş, cuşan, göstermişlerdir. külür. Çekileri, türeTneleri aynı vezin ise, cidden harikah bir şekilde çalı? nanma emrindeki uçaklar da 30,000 idi. tahkikamatına karşı donanma çok fazla parçalarını teşkil eder. Okunuşlan, ma cuşende, pürcüş, rahm, rahmet, rah Dün kendisinden izahat îstiven bir miktarda yüksek infilâklı mermi kulnaları vezinlermden anlaşılır. Sörün \ı roan, raîıim, merhamet, isîirham, müs muharririmize Bölge Sanayi Birlıği u mıştır. Evvelâ, Pearl Harboıır baskmının Bu muazzam annadada her jaotan lanmakta olduğu için, şimdl bu cins yaralarını Sarmış, sonra, Amerikan sa 220.000 top bulunuyordu. terham, müsterhim. v.s. 6ası: Aruz vezni, Arab dilinin ta kenmumî kâtibi Halid Güleryüz şunları nayiinin görülmemiş ga>Teti ile bütün cepanenin lmali çok artırılmıştır. disidir. 15 inci asırda, bütün bu Arab ve söylemiştir: Donanmanm harekâtı 300 ü ileri üs 4 Yedek parça: İki gözden geçirdünya denizlerine harb ve ticaret filoları Arabcanın farsçaya girişi, o dili aruz Fars kelime akını altında hâlâ türkçe < Yazıldığı gibi Sümerbankm kal yetiştirmiştir. A>nca Müttefiklerine de olmak üzere 900 üsse dayanıyordu. me ve tamir arasmda 80,000 kilometre kalıbına gdre yuğurmak bakımmdan aruz kalıbîarına girmemekte inad edi dırılması için yapılmış bir müracaat Bahriye Bakanlıgmm emrindeki ln yapması lâzım gelen gemiler 320,000 kitürkçeden çok daha derin oluyor. Bu yor. Nazım, bu yüzden son derece tad varid değildir. Bilâkis devlet elile yü bir hayli harb ve ticaret gemlsi yap san mevcudü 1943 teklnden 1,420,000 lometre yapmışlardır. 800 saat uçması mıştır. günkü farsça bununla meydana geliyor. *iz ve ahenksizdir. Ancak, 16 ncı 5srm rütülecek sınaî işler hakkı.ıda, klşi jazlasils 1944 sonunda 3,633,211 Sişi icab eden uçaklar ise tamlrden evvel bazı Artık, aruzun farsçaya girişinden önce üstadlan, türkçe kelimeleri mucireli bir dilekler ve düşünceler ileri sürülmüşAmerikan Bahriye Bakanı, Mr. For idi. Tariht«, hiç bir mllletin tarihlnie ve 2500 saat uçmuşlardır. Bahriye, bu müki dil yaşamıyor. Eski farsça hece vezni hünerle çekip uzatarak, aruz kalıblarma tür.» restal'in 30 haziran 1944 de biten bütçe hlç blr zaman görülmemlş olan bu ka him rökorları elde edebilmek ve devam Eİstemine uygunmuş. Fakat bugiin bu sokabiliyor, onlan Arab ve Fars keliyılı münasebetile Amerika Cumhur dar gemi ile bu kadar insanin muhtac ettirebilmek için, yedek parça imalini t»un izleri silinmiştir. meleri ritminde yürütüyor. Fakat bu Başkanına verdiği faaliyet raporu, A olduklan sllâh ve cepane ve malzemeyi, artrrmıştn*. Sadeyağ muvaredatı çoğaldı Türkçeye g«linee: Zengin blr halk çok güç bir i§tir. Füzulî, Divanmda bu Urfadan şehrtmlze fazla miktarda yağ merikan donanmasının bir yü lçindeil laşe maddelerinl vesair levazımı mu*z* * * gelmeğe başlamıştır. Blr taraftan lstihsal gayretini ve gelişmesini göstermektedir. zam 700 depo ve lstasyona yı^mak lâedebiyatına dayanan türkçe, bir türlü nu şöyle anlatıyor: Mr. Forrestal raporunda, Amerlkan mevslmlnin baslamış olması dolayısüe ls Bu rapordan bazı rakamlar vereceğim. zım gelmiş olup buralarda tam 4 milyon aruz kalıblarma göre yuğıulamıyor. 01 sebeplen Faris! lâfrile çoktur tlnsal bclgelerlnd» malın çoklugu, dljer bahriyesinin talim v« terbiye usullerini kalem malzeme vardır. 14 üncü asırda törkçenin aruz kalıblanazm kim taraftan İstanbulda büttln Anadolu jeövdükten sonra, harbin başmdan ,30 ha* * * 1944 bütçe yılında, Bahriye Bak»nrına soktdmağa zorlanışı, o kadar güçNaznu nazik Türk lâfzile Iken âiifvar hlr ve kasabalanna nazaran flatlann Bakan evvelâ, Amerikanm harbe gir lıgı 1,527.000 klşiyi talim ve terbiye e ziran 1944 e kadar, 2,800,000 kişilik Istanbula lüklerle karşılaşmıştır ki bu edebiyaün bir artış gdsteren insan meveudunun bu olur yüksek oluşu yağları dört, be« çekmekte diği 7 aralık 1941 den 30 haziran 1944 e dlr. Bu hafta lçlnde bin teneke derek yetiştirmiş; her boyda ve her sıbu halde devamına akol erdirilemez. Lehçei Türkî kabulii nazmfl terkip yag gelecegl muhakkak görülmektedlr, kadar süren devrede Amerikan denizci nıften 42,000 gemi ve tekneyl hizmıte tezayüdünden d°'ayı deniz hizmetlerine Meselâ: giren kadm v« erkekler», bilhassa yedek ejiemez Dün yenlden bakkaüara margarln yağı lerinin verdikleri kayıblan hulâsa «diOğnl çiinki tükete on ya?ını Ekseri elfazj nâmerbutü nihemvar verllmlstlr. Margarln yagınm da, zeytlnyat'i yor. Bu zayiat listesi donanma mürette sokmuştur. Yenlden htonete giren u denizcilere tesekkür ediyor. Bütün de Hoca Mes'uddan niz hizmetlerine girenler 954 okulda yeolur satan bakkailara verllmesl mukarrerdir. batmın, deniz piyadesi denilen ordunun çaklar 29.000 dir. Blr taraftan zeytlnya§ı satiîlarma başlanBu insan ve malzeme çığını, Atlas tiştirilmişlerdir. 1944 malt yılı sonunda Mısraı. guya, aruz veznindedir. FaBende tevfik olsa bn düşvan âsan uğradığı dlğer taraftan margarln yağmın ve kıyı muhafız teşkilâtmın Bu harbin yüksek sevk ve Idaresfnl Okyanusunda 4800, Pasifikt* ise 11.200 bu okullarda 510,000 okur vardı. Bu kat, bu mısraın bu vezin kalıbına uyeylerim muntazaman bakkailara verllmesl netlce kayıbları ihtiva etmekte olup bunda, kilometre mesafeye sevketmek lâzım 954 okuldan 455 1 subay ve subay nam ellerinde tufanlann hepsi, garib bfr <eması için «tükete> yi, «tukâte», «yaşıNevbahar olgıç dikenden berki gül slnde sadeyag flatlannın ucuzlıvacağı ka donanma emrindeki bütün hava kuvgeliyordu. Amerikan bahriyesl, tarihln zedlerine, 413 ü mürettebata ve 86 okul sadüfle shil çeflerdl; yani harb okuJni" yı •tyâşır.ı» okumak lâzımdır. izhar olur naatl kuvvetlldlr. Istanbul Mezbalıasmda vetlerinin zayiatı da dahildir. lannda ve akademilerinde klâsik askerl çıkan İç yaglarının flatlannın mJtenıadlde ilk defa olarak, aynl zamajıda müte da hem aubay, hem erlere mahsustu. Cihan sakalımıza giilcr ve biz Vakıâ, bu kıfada biraz dili kınama yen yükse'.tllmek lstenmesl üzerlne İç yağı Olü: 31,880 (19,483 ü savaşta) tahsil görrnüş ve teğmenlikten generaladdid cephelerde harb etmek zoruncla Sıhhiye teşkil lerinin mükemmeüyeti Gülşehriden da var. Fakat, bunu ttirkçenin arur ka alan fabrikalar normal flatlardan yukarı Yarah: 25,974 kalmıştır; Bu cephelerle bunlarm Arr.e sayesir.de yaral'.ların yüzde 98 i kur Iiğe, mareşalhğa kadar yükselmiş, mesBu da, guya, aruz veznindedir. Fakat. lıbma girmek için şalre ç«ktirdiği sı flatlarla lç yağı almamalc lfln aralarında Kayıb: 9,313 / rikadaki ikmal ve Ia4e kaynaklan £ra tanlmış v» yalnız yüzde 2 si ölmüjtCr. lekten yetişme kumandanlar değildL bu misram da bu vezin kalıbına uy kıntılara bağışlamalı. anlaşmışlar ve kararlarını llglll makamlara Bunlardan üçü, ChnrchlU, Roosevelt, Esir: 4,762 sında binlerce mil mesafe vardı. blldlrmlşlerdlr. Biraz da biz ilâve edelim: ması için csakalımıza» yı, «sâkâlımuzâ», Sözün kısasi: Türkçeye Arab v« Fars Stalin harbin yüksek sevk Te idaresinYekun: 71.929 Başka bir Amerikan broşürüne göre • güler ve biz» i, «guleru biz» okumah. kelimeleri aruz kanalından akmıştır. * * * Yann zeytinyağı veriliyor de nâzun rolünü oynamışlar; meslekBu kayıblar, 1 inci Dünya Harbindeki 1944 te Amerikan donanması harb geTürkçenin aruz kahblarına göre bir Osmanhca böyle kuruluyor. Bunun Ticaret müdürlüğünün bakkaliara zey1944 bütçe yılında, bahriyenin h « baten yetişme kumandanlann ve kurmnytürlü yuğrulamayışı karşısmda Arab daha fenası, düimize giren bu yabancı tinyağı tevzll dün nlHayet bulmııştur. Ya zayiattan üç defa fazladır \e 30 haziran kımdan lstihSjlleri öyle bir seviyeye •;* milerinin umumî tonajı, çikarma tek ların teknik mütaleBİannı dlnliyerek ve Fars kelimeleri vezin boşhıklarını kelimeleri aruz vezni büsbütün tasar rından İtibaren de bakkallar bunlan ekmek 1944 denberi de artmıştır. 20 nisan 1945 mıştır ki artık bunlan geçmek Tızır.ıu neleri ve emsali haric, 6 rnüyona çık asıl sevk ve idareyl onlara bırakmışlar; dolduruyor. Bu kelimelerin yaptığı en nıfumuza geçmeden de ahkoymujtur: karnelerlnln (V) harfl İle ve kllosu 3^:? te verilen bir tebliğe göre, bu kayıblar hissedilmiyecektir. Bazı sahalarda ise bu mış olup 1945 takvim yılı başmda G1.045 kendi akıllarına geleni ve içlerine doğaönemli iş vezni tamamlamaktır. On Aruz verninde, meyzin, müezzindir; kuruştan nüfua başına yarımşar lltreden şu kadara yükselmiştlr. lstihsal dcrecelerine .harbin sonuna ka tekneden mürekkeb olmak üzere şu sı nı yapmamışlardır. Hitler ise Mareşal lkl aylık blrer Utre z«ytlnyağı tevzltne baçO:Ü: 38,035 lar, aruz mekardzmasının önceden ha ayna, ayîne; hamal, hemmal; gâvur, lıyacaklardır, dar tekrar varmak bile mümkün ola nıflardan mürekkeb bulunuyordu: Brauchitsch gibi, 1941 sonbahanna kaYarah: 45,725 Esas harb gemisi: 1335 zırlanmış yedek parçalandır. Meselâ. kâfir; dudu, tutî, » h , n r h ; kazasker, mıyacaktır. . dar her giriştiği harekeü zaferle başar27 yerinden si$Iemiş! Kayıb: 10,589 şair: tYüzünün güneşinden> diyecek. kazîasker. Mayin dökücü ve tarayıcı: 1853 Meselâ 1944 mayısmda. bir ay lçlnde mış olan bir kuraandam dinlemiyerek Karagumrükte, Atlk Mustafapaşa caddeEsir: 4,259 Bu türkçe soz bir türlü aruz kalıbına 1348 405,254 tonluk gemi yapılmıştır lsl bu, Yardımcı gemi: Fakat, a«l fenası, bunun dilde blr slnde Pazarcık eokagında 11 numaralı evyerine kendi gecmiştir. O, bu başkugirmek istemez. Bunun yerine «âfitabı kelime gmıfı yaratmasıdır. Aruz vez de oturan Şaban »dında blr gene. komşu Çikarma gemisi: 54,206 Yekun: 88.608 blr rökordur. mandanlığı sembolik bir ştkllde de etalâtından» deyiverir. Zaten, bu bir ve nlni lşleten bu yabancı kelimeler üstün evde oturan akrabalanndan 19 yaşmdakl Sahil gemisi: 2303 * * * line almamış; bizzat kendisi, bir onbaşı Nahldenln »erbest hareketlerlno Blnlrlenîin parçasıdır. Esas harb gemüerî şunlardır: 23 zırh olduğuna unutarak milyonlardan mü6 haziran 1944 de Amerikan dorsanblr yer almıştır. Bunlar, «debl blr değer mlj ve kıza lhtarlarda buhınmuştur Cuma 1944 bütçe yılmda, gemi inşaatı, hlç Şair; «kıvrım kıvnm saçların» diye sahibi sayıhr. Bugün, bu yabancı kc gecesl de bu yüzden çıkan bir münakaşa nıası, Normandiya kıyılarmda ikind bir zaman görülmemiş rökorlar teşkil lı, 26 büyük uçak gemisi, 60 refakat rekkeb orduların sevk ve Idaresine buruçak gemisi, 63 kruvazör, 418 muhrib, nunn sokmuştur. yardım ctmiştir. etmiştir: cek. Bu da vezin kalıbına girmek Lste limelerin yerine 8z türkçelerinl koyar sonunda Şaban, eüne geçlrdlğl blr şlş'.e cephenin açılmasına mez. Bunu, bu türkçe söylej'işle vezne ken, arasıra içimizde duyduğumuz j u Nahldeyl 27 yerinden elş'.emlştlr. Nahlde Bundan 9 gün sonra, yani 15 haziran Bu bir yıl İçinde 4.483.947 tonluk 496 refakat muhribi, 249 denizaltı gemiHitler, taklid ettiği Nnpoleon'a atfetedavl altma alınmış, Şaban yakalanmıştır. 1944 de ise donanma, Normandiya kıyıEokmak imkânsız görünür. Fakat «zülfü uraltı tepki işte buradan geliyor. 42,248 gemi yapılmıştır ki bunların bü si. 37,000 uçak. Bu muazzam deniz Yoksullar îçin verilecek müsamere larından 20.000 kilometre uzakta Mar yük kısmı denize indinlerek hizmete kuvvetinin her türlü eemilerinin umumî dilen cher erin çantasında bir maıeşalpürçînin» demek yeter. hk asası gi/lidir» sözüntt, bn illra, fea Orhan Seyfî ORHON Eyub Halkevl eosyal yardım şubeel men yan adalarınuı işgaline başlamıj ve bu girmiş; bir kısmı da denize lndirilmek tonajı 1112 milyon tutmaktadır. faatlne yarınkl pazartesl akşamı >aat işgal Filipinlerin gerl alınmasmı, Tok üzere bulunmuştur. Bu azametll yekun Mr. Forrestal, bir hafta kadar evvel, Te teknik asrmda da bir hakikat san20,30 da Ses tlyatrosunda blr müsamere yo'nun bombardomanını mümkün kılisml değiştirilerek Roosevelt adı verilen mış; ve kendisinde bir serdar dehan 'Günün Kitabı: şu sınıflara ayrılmıştır: verllecektlr. Çok zengin blr programla ve 45 000 tonluk bir uçak gemisinin denize tevehhüm etnuştir. Esas harb gemlsi: 678 gellrl Byüb yokaullanna tahsl» olunacak ınıştır. Almanyanın roaçlub olması befld indirümesi münasebetile, çunları sdybu müsamerenln blletlerl yarın saat 12 HENDRİK WİLLEM VAN LOON Mr. Forrestal şöyle diyor: Yardımcı gemi: 355 mukadderdi; fakat Almanyanın son delemiştir: den ltlbaren tlyatro glseslnde verllecektlr. «Bu ikl hamle, onlardan evvelkl diKarakol ve mayin gemisi: 954 «1942 şubatında 4, ekiminde 1 uçak rece fed blr hezimete ııpramasında «H Kontervatuar Türk muiikiıi ğer bir çok hareketler gibi, deniz kuvÇikarma gemlsi: 32814 gemimiz kalmıştı. Şimdi 26 büyük uçak büyük âmil Hitler kör inad (tratejivetinin zaferin esasını ve hiç olmazsa KUçük gemi: 6887 konseri gemimiz ve 65 refakat uçak gemimiz sidir. Römorkör vesalre: 560 tıtanbul Konservatuarı tar&rından 15 en esash âmilinl teşkil ettifini gösterir. var. 1942 şubatında 16 zırhhmız vardı. mayıs aalı günü Eaat 18 de Şehlr Tlyatrosu Eğer, bu harb içinde düşman deniz Bir yılda bltirilen esas harb gemilerl Inganlann dflşunmek hakkı ugrundaki favaşlarmın tarihi korr.edl kısmmda Türk muslkisl konseri kuvvetlerini geri atmadan evvel, kara ?unlardır: 1 zırhlı, 6 tane 27,000 tonluk şimdi 23 zırhlımız var. O zamanki 38 verllecsktlr. Bu konaere lcra heyetlnln A ve hava kuvvetlerimize muhtaç olduk uçak gemisi, 11 hafif uçak gemlsi, 69 kruvazör, şimdi 358 olmuştur. O vakitki Türkçeye çeviren: N Ü V Î D OSMAY ve B takımlan lçtlrak edeceklerdir. Kor.ser 112 denizaltı yerine şimdi 240 denizaltıFlorya ve Yeşilköye vapur büyük blr alâka İle beklenllmekte ve bü ları ileri üsleri ve emniyeti temin etme refakat uçak gemlsi, 13 kruvazör, 115 mız vardır. (Bu haberde kruvazörlere «tcab *ien« esld ceketinizi satınız, fakat bu kitabı mutlaka tün yerler şlmdlden satılmış bulunrıaita seydik, bunlar harekete geçecek vazi muhrib, 399 refakat muhribi, 71 deişletilecek alınu.» P r o t C L A R K . dır. Sultanl yegâh faslını lhtiva eden bu yete giremezlerdi. nlzaltı. Her smıf gemi yapımı, bir rökor aid rakamda bir yan'.ıslık var; şimii Şlrketl Hayrlyenin Ulaştırm» Bakantığını «Van Loon'u okumak hem faydalı, hem de elzemdlr.» Amerikanm 368 değil. 68 kruvazörü ol gejmesl Uzerlne bu »ene İlk defa olarak, konser programı 29 mayısta tekrariana«Bize düşmanlarrmızın milU toprak teşkll etmiştir. Prof. HALİDE EDİB ADIVAB mak lâznı jrelir. Çünkü 1945 başmda Tcşllkö7, Plorya ve Çekmeeey^ rapur lalecaktır, Hava kuvvetlerine gelince, bir yıl 5nlarına varmak imkânmı veren ve onla63 kruvazör vardı.) Beyoğlu Halkevinde tl'.ecektlr. rın bizim topraklarımıza ulaşmalarını ceye nRzaran, yüzde 80 fazîasile ' her Flab 350 kunı?. Yayınlıyan: ÜNÎVERSİTE KİTABEVÎ Beyoglu Halkevinden: irekânsız bırakan bir tek Smil vardır: tipte ve clnste 29,000 yeni uçaktır ki bu Görülüyor ki Amerika. hakikaten ha1451915 pazartesl günü eaat 17,30 da rikah bir gayretle 1941 denberi dünyada bir rökordur. genclerlmlzdec bazüarının Nam:k Kemal Müttefiklerin deniz hakimiyeti.» Toplarm artışı bakımından, 20 mili nın esini görmediği muazzam ve başa ve Yahya Kemal hakkında verecelüerl konBahriye Bakanı, deniz hakinıiyetinuı feranstan eonra gene çllr okurna tecrübelerl dünya ölçüsünde bir harbdeki hakimi metrelikten yukarı topların sayısı cıkılmaz'bir armada yapmışhr. Bu korDergisi yarın çıkıyor. yapılarak muvaffak olanlara hemen hedl j'etini yıllardır yazılarımızda be!irt 63.000 i ve uçaksavar silâhlarm mermi kunc kuvvet karşısmda Japonlarm teNez:h ve cltJdl aUa derglsldlr. 2 noi dI<Bn yeleri verllecektlr. Istlyenler {lmdlden 14/5/945 tarihinden itibaren yapılacak zeytinyağı satışlarmda her tU» ettikleri sayısı ise 500 milyonu gecmiştir. 1944 d âşianmakta ve korkmakta haklan var 3 üncü sayısı da fayöalı münderlcat w ır kaydolunmahdır, Bu topI«ntiT» herkes ge tiğimlz giM açıkça ifade ABfDÎN DAV'ER güzel retımlerle hazırlanmiîtır. kuponu mukabilinde bir litre zeytinyağı verilecektir. (636Ö) sonra, Amerika donanmasının 1944 malî yilında, ilkönce en çok denizaltıla Yazan: Orhan Seyfi Orhon Harb sonrası sanayi sistemi Amerikan donanması ABİDİN DAV'ER r İNSANLIĞIN 1 KURTULUŞU Istanbul Valiliğinden: TÜRK KÂDINI Sade bizde değil, telefonlar da yanlışlık yapıyor, bilmem neden? Hele bizimki! Muttasıl başkasını arıyorlar.. Mahsus mu açıyorlar'?. Gsrçekten yanılıyorlar mı, anlaşılır şey değil!... Evvelki gün öğleye doğru telefon çaldı. Seyirttim. Çünkü bizim telefonlar pek nazlı. iki defa çaldıktan sonra susuyor. Seyirttim. bir kadm sesi: Alo!. Siz misiniz doktor bey?. Hayır ben değilim.. Siz kimi arıyorsunuz?. Bari sesinizi değiştirip konuşun da tanımasmlar. Utanmadan ben değilim de diyor. Siz doktor Cemil Şükrü değil misiniz?. Değilim hanım. Ben Burhan Felek... Sus! Alçak herif! Edebsiz. rezil (içoriden bix erkek sesi) namı(;suz, utanmaz... Ben hemen telefonu kapadım.. Evvel Allah cevab veririm hani pek altta kalmam ama neme lâzım, bana aid olmı.van «havale> vi kabullenmek doğru dega. Doktor Cemil Şükrüye küfür ediyorlar.. Bana ne?. diye kendi kendime düşünürken telefon tekrar çaldı.. Açtım.. Gene ayni kadm.. Alo... Kırk defa kapasan kırk defa açarım.. Hele biraz kendime geleyim.. Ben sana gösteririm.. Hanım, siz hangi numarayı anyor•unuz?. Hangi numarayı arıyacağım. Sekiz sıfır falan filân... Yanlış efendim.. îki defa da yanlış mı?. Sesinl ne yapalım!. Eezil herif.. Vallahi «enin hikâyesini unutmavadetti ama sizi de çağırmı§ evini, barkını başma geçiririm.. (Içeym!Bey nerede?Ben Doktorlar halden anlarlar. riye bağırarak) Eleni.. Gel şu telefona. onunla biraz konuşKadmm bu itirafı üserine kızdım. Ben sıkıştım.. Ben sana söylerim. Sen Hani gündüa olsa ses etmiyecektim. sam. Yaaa! Demek de bu alçak herif e... Ama gece tedirgin edilmeme ijerlednrı. pek sinirlisiniz! ÖyTelefonda bir çatırdı oldu.. Belll ki Pt?ki hanımefendi! Mademkl öyle le dir hanımefendiel değiştiriyorlar. Uzaktan ayni kalayla istiyorsunuz, öyle olsun. Ben de sizin ciğim, insan sağ ibir şeyler söylüyor.. Pek seçemiyorum. şeriki cürmünüz olajım. Şimdi size bir k>:n hastayım derse Ama telefondaki kız tekrarlıyor. enjeksiyon yapacağım. Zararh bir şey böyle olur işte! Bir Hanum efendi sizin için alsak dedejil. Yann da tekrar gelirim. Oldu 0daha sebebsiz 'ycre oluyorlar.. Anasmı satayım, ne olursa fena.. Benim.. çareme bakm! miş. Ağnadmız?. lacak. Bari bir kür yapanz. hekimleri geceyarısı evinden çikarmazKadının başucunda duran erkek, Artık işi filozofluğa vurmak lâzım olsun açarım telefonu.. dedim.. ve dokBey geldi. Enjeksiyonu yaptım. sınız. Yok, yok. Merak etmeyln söyletor Cemil Şükrünün rehberden numamuttasıl ellerini uğuşturuyor Her şeygeldi. Bir sinir krizi geçirmişler. Mıde â mem. Ama siz de biraz saMn olun barasmı aradım.. den ev\el vakit kaybetmeden bir vil sabını da müteessir etmiş. Geçmiş ol Anladım. Daha ne demiş?. kalım. Yok efendim aglarrıaya, Bizlama Alo.. kanfre yapmak lâzım.. Hemen reçete sun beyefendi. Bu akşam iyice istirahat Sizin için namuşşuz demis. ya hacet yok!. Kolay.. en son vak'a Ben doktor Şükrü.. Haltetmiş.. Iade ederim. ederlerse yanna bir şey kalmaz. Maa danberl ne kadar zaman geçti?. &1 sanındaki kadına kimseyi içeri sokmama yazdım. Ben Burhan Felek. Şunu eczaneden aldırıverin! de mafih ben yarın sabah gelirim, dedim Hanımefendi sizi için kerata demiş, sını tembih edip söze başladı: at. Eh! Geçmiş olsun. Şimdi siz bo. Buyunın üstadımAdam toşekkürler etti ve çıktım eve ^el akşam beyefendiye rrürmetleriırile berizil demiş, kelpâze demiş... Utanmaz Dün gece saat ona doğru telefon dim.. Erkek reçeteyi aldı. Estağfurullah.. Tanıyamadım.. Şimdi kapıcıyı gönderirim.. Der dim. Bu sabah tekrar gittim. Hanım demiş.. Esek oğlan esek. çaldı.. Bir erkek sesi: raber pek rahat ettiğinlzi BöylerslniB. Siz beni bilmezsiniz ama, ben sizi mahmur. Bey j r an endişeli. Hemen in Biısz da perhlz edersinlz. Şöyle blr haBiz böyle konuşurken erkek lifa < Aman doktor bey! Haremim pek ken kadm kar.ıştu gencliğinizde spor kongrelerinden tanı Sen git. Belki bir yanlış.. ilâc... sanı dürbine çeviren ku'a'etli bir müshil karıştı.. rahatsız. Lutfen ge Ha! Peki şekerim... Ben giderim. yazdım. Belki işitmlşsinizdir. Eau de vie fif patates püresi. Ya biraz makaraa. Ver şunu bana (dedikten sonra rım.. Bir emrlniz ml var lir misiniz?» dedi. Olur biter. Hayır efendim hayır. Merak Hâdiseyi nakkttim. Şimdi gidiyorum.. diye dışarıya çıktı. devam etti). Siz ne biçim hekimsiniz? SoyunmuştumNö Ben de hastayı muayeneye başladım. allemande.. etmeyin, bizim ağzımiz killdlidîr. Brosu Ha anladun. Alâkanıza tesekkür Karımı öldürmeğe mi karar verdiniz?. betçi de değildim, O sıra apartıman kapısı kapandı. Ben Bunu içinlz ve öğleye kadar istira güle güle tskır.ız hanımefer.f! Lâf sHakkınızda dava açacağım.. Eğer der ederim. Eğer muayenehaneye kadar hat ediniz. Geçmiş olsun hanımefendi! rrmızda, broş pek de pahalıya mal olmeslek icabı reddat kalbi dinledim, normal. Reflekslere zahmet ederseniz gize hâdiseyi anlatıhal gelip... memek istedim. Sor baktım, normal.. Dil temiz.. Derecei ha dedim ve içimden gülerek çıktım. Hâ madı. On üç. Estağfunıllah.. estaffurtm. Gazeteci olarak enterese olursuBen kısa kestim. dise bu. Müshil tesire başlamış ve biraz dum: raret normal.. Karaciğer iyi, barsaklar fazlaca kaçmiş galiba ki benim yerime rulla... hürrr.c'.îcr ederim efendim. Beyefendi! Geçmiş olsun am» bo nuz.. Telefonla söylemek kabil olsaytHsstanız nerede biraz dolu, mide.. hepsl yerinde.. Ve çat.. gülerek: şuna yoruluyorsunuz. Konuştuğunuz dı zahmet ettirmezdim. size çıkışmışlar. Hanım efendiciğim, ben sizde bir Zaten hanımın barsaklan dolu idi. Barışük! dedi. önce ağzına geleni Rahatsız etmlyeyim.. adam aradığınız adam değil.. Ben ga Bomontide Kaptıkaçtı «partımanı ârıza bulamadım. Neden şikâyetçisiniz. zeteci Burhan Felek'im, doktor deği Yook! Bilâkis.. Bizim muayeneBiraz temizlenir. Yalnız bugün belki ev söyledi. Kadm zayıf, müshil fazlaca teDeyince kadın birdenbire değişti. Ha den çıkamaz. Bakalım, dedi ve rehberi sir vapmış, Bugün dışan çikamadığma lim. Sizin aradığınız numara bizim hane doğruyolda Varlık apartımanı. Ta 5 numarafıf sesi ve nazlıca bir eda ile.. Yarım saate kadar gellyorum.. kinden bir fazla.. belâm vardır. Yediye kadar oradayım. karıştırdıktan sonra telefonda bir nukızmış. Ama broş bu akşam gelecekmi?. Evet doktor bey, hasta değilim.. Kalktım, giyindim. Enjektörümü, tan Kuzum doktor Mmdi bu zat? Beklerim Beyefendi. İkidir yanlışlık nu oluyorî. mara çevirdi. Biraz sonra konuştu: Baygmlık» eiyon aletini aldım. Bir takslye »tladım. Gülerek: Evet. Rahatsız ederim lnaallah.. Hanımefendi! Ben doktor Cemil Yalandan bayıldım.. Söylenen apartımana gittim. Kapıyı bir Yaa!. Affedersiniz.. (Tçeriden Va siz nasıl okuyuculannızan hüvlyeşükrü... Yft*l O halde yanlış gelmlşlm. dm sesi) katil herif.. Cenl doktor.. B3yO akşam da işlm yok. Altı buçuğa erkek «çtı. T«lâ»hc* görünüyordu. Blr (Cırlak bir takım sözler ve sesler).. tini sakhyorsanız, biz de hastalarımızın1 lelerinin... (erkek cevab Terdl) yan doğru muayenehaneye vardım. Doktor patak edasına »ldılar. Şu nnın oturu MUsatıde edlnde.. Vay vay vay! Bu ne hiddet canm kini saklarız. Malumya rr.esle .: sırrı! lışmış, yanlış.. (Kadm sesi). Yaa! Vah Cemil Şükrü dahiliyeci.. Gözüm ısırı lur »ezlonglar yardır y«! öyl« Wr k« tstlrham ederim, doktorcuğırm. Ne olmuş? Küçük bir rejim... Kaç... On Ktısr.ra bakmazsınız. dedi. Bana bugünyor. Hani her gün görflp de kim oldu nape üzerinde uzanmıj blr kadm» Y»r B&kınıa hidlse nedir? Ben de tazeyim. ür mü? Mükemmel. Uğurlu rakam. E kü yazının merauunu verdiği İçin tevah, hep öfkem boşuna gitti.. Çat!.. ğunu bilmediğimiz simalar vardır, on gun görünüyor™ Sokuldum.. Kesik ke Akranlanmın ellnde onar kıratlık tek vet! O saatte evde defildim. Rica ede sekkür ederken sıkı akı: sik konuşuyor, Gelgelelim.. Aldı benl bir merak.. Bu lardan biri. taşlar T«T. Zartaryanda blr broş gör rim. Sakin olun hanımefendi! Böyle Aman ismimi yazmaym. Rica edehâdise nedir?. Acaba doktor ne halt etti Doktor bey! ölüyorum.. Başım.. dürn. Kocamdan lsfcedim. Ahnadı. Ben söz'.er slztn ağzınıza yakışmaz. Dava rim, diye tenblh etti. Sözümü tuttum. Hatır «oruşturmadan «onra doktor de bunlar karı koca herife musallat, bir luutayı muayen» edip şa^dı yg ^a dönüyor» Bayğınlık.. gesirdim.. Halijn de JcortaJtmai lçia hastalandım, Brpçu mı? Hay iıay.. edebilirslniz. Ama broş TELEFONLA KALAY! Yazan: Burhan Felek | B. FELJEK