Catalog

r Hürrem Sultan M. TÜRHAN'ın eseridir. HER KİTABCIDA BULÜrTOR. Fiatı 150 kuruştur. umhuriyet I 7 I1CI Jfll SaVl : 5849 ÎSTANBUL CAĞALOĞLU T e W ve mektub adresl: Cumhuriyet. IstanbuJ Posta ktırusu: lstanbuL Na 24fi Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahnr heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 24290 7 r Haraçcı Kardeşler İzmir ve Ankarada olduğu gi Istanbulda da büyük bir Jsi f M O B I L Y1«E Mağazası açtılar. Salonlarını bir defa görünüz. Adres: Fincancılar Rızapaşa yokuşu No. 61 İZMİB . ANKARA İSTANBUL « ^ ^ ÇarSaRlba 2 0 İkİtiCİteSrİn I 9 4 0 ' ' Şehirlerde ısık söndürülmesine yarından itibaren başlanıyor Vüâyetlerde dün mütehassıs komisyonlar toplandı ve mühim kararlar verildi Nussolini'niıı Nutku ı eçen sene, Polonya seferini I takib eden haftnlar zarhnda, I muhtelif İtalyan şehirlerini riyaret ederek arka arkaya birçok nutuklar söyleyen Mnssolini, bir gün, Romada Venedik sarayının balkonundan halka hitab ederken sozlerini çöyle bitirmişti: < Bu artık son nutkumdur. Bundan sonra söz yok, hareket var!» Haziran ayının sonlanna doğru, İtalyanın harbe girişini gene Venedik sarayının balkonundan millete bildirirken sö>lediği zarurî ve kısa hitabeyi saymazsak Mussolini dünc kadar hakikaten sabretmiş, arada geçen uzıın aylar zarfında efkân umumiye karşısında hiç konusmamıştı. Bu itibarla, ajans telfraflannın önümiıze serdiği bu beklenmiycn nutku bü>ük bir dikkatle okuduk. Ve.. hrmen ilâve edelim ki fevkalâde bir şey öğrenuıiş olmadık. Batta, Duçe'nin geçen sene soylediği «Bundan sonra nutuk jok, hareket var!» cümlesini çok iyi haürladığımız için biraz sukutu hayale bile uğradık, diyebiliriz. Faşist partisine roensub taşra federasyonları reislerinin fevkalâde bir toplantısında söylenen nutuk, umumiyetle maneviyata hitab etmekte ve asabî bir hava taşımaktadır. Bu arnda İtalyan hükumet reisinin, her zaınan müdafaa edegelmiş olduğu prensip ve düşüncelere uymıyan bazı kanaatlere de rastla>oruz. Meselâ, ötedenberi harbi milletlerarası hayatmda nornıal ve lüzumlu bir unsur olarak telâkki eden Duçe son nutkunda: • Bu millet (İtalyan millcd) harb halinin istilzam ettiği ve henüz tahammiil edilebilir olmakla beraber yann daha vahim olabilecek tahdidatı siikun ve huzurla kabul etmekte ve b u h a rbin nihaî bir harb o l d u ğ u n u ve Kartaca ile Roma arasındaki üçüncü harb gibi bunun da ınodern Kartacanın (İngilterenin) imhasile neticelenmesi icab ettiğini anlamaktadır.» diyor. Hava taarruzuna karşı Ko runma Vekiller Heyetinin talimatnamesi Ankara 19 (a a.) C. H. Parrisi Meclis Grupu bugün «19/11/ 1940. salı günü saat 15 te Seyhan meb'ıısu Hilmi Uranın reisliğinde toplandı: Celsenin açılmasını mütcakıb kürsüye gelen Başvekil Dr. Refik Saydam vaziyeti hanranın icab ettirdiği bazı husus hakkında Koordinasyon heyetinin almmasına lüzum gordüğü kararlar Millî Korunma kanunundan bazı maddelerin tndiline lüzum gosterir mahiyette olduğundan bahisle bu babda Büyük Millet Meclisine takdim edilecek kanun projesinin evvelemirde Grup idare heyetince teşkil edilecek bir komisyonda tezekkür edilmesi hususunu muvafık telâkki etmekte olduğunu bildirmis ve Millî Korunma kanununun tanziminde olduğu gibi böyle bir ko Yolcu trenleri tahdid edildi Bir İaşe Vekâleti ihdası muhtemelBenzin (iafJarımn ve tevziatının tahdidine de bu gütılerde başlanacak misyonun teşekkülüne Grup umumî heyetinin muvafakatini istemişlir. Grup umumî heyeti Basvekilin bu teklifıni müttefikan tas\ib etmiştir. Bundan sonra ruznamede mevcud takrirler okunmuştur. Bu iakrirlerden birisi, son defa meriyet me\kiine giren muamele vergisi kanununun küçuk büyuk her nevi tabak esnahnı şümulüne almakta olduğundan ve bu halin bilhassa muamelesi basit ve kazancı mahdud olan esnafa ıstırab vermekte bulunduğundan bâhisti. Sahibleri tarafından şifahen de izah edilen takrire cevab veren Maliye Vekili Fuad Ağnlı bu vaziyetin hukumetçe de nazara alındığını ve bu kabil esnaf m vergiden muaf tutulması hakkında tanam edilen kanun lâyihasının Meclise takdim edildiğini, Maden şirketlerinde çalısan amelenin iş esnasında iş yüzünden görduğü zararlann tazmini ve Antalyada çalışan bir maden şirketinden uzunca bir müddet ücretlerini almamakta olduklan anlaşılan amele hukukunun hükumetçe sıyaneti lüzumu hakkındaki iki takrire de İktısad Vekili Hüsnü Çakır tarafından icab eden izahat verilmiş ve Veklâeiçe alındığı anlaşılan tedbirler Grup umumi heyetince tas\ib edilmistir. (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Ka nunu tadil ediliyor Istanbulda birçok sokak lâmbaları kaldırılıyor, yakında büyük bir tecrübe yapılacak VİYANADA YENİ BİR KONFERANS Macaristaıt da bugün üçler paktına giriyor Askerî mahiyeti olmamasına rağmen hâdise Almanya tarafından gürültü ile ilân edilecek Diın Vilâyette yapılan içtimadan bir intıba Hitlerle Kral Borisin, Ciano ile Suner'in eski mülâkatlanndan... Ankara 19 (Telefonla) Her taraftan alınan haberler, ışık söndurme ve karartma işleri etrafında faaliyete geçildiğini bildirmektedır. Ankarada bu akşam yollarde ve caddelerde tecrübeler yapıldı. Ankara vilâyeti de bu gün esnaf ve tacirlere ellerinde bulunan elektrik ceb fenerleri, ampullar, petrol lâmbaları, gemici fenerleri, her nevi ışık sızdırınıyan kumaşlar, muşambalar, aleiumum koyu renkte ambalâj kâğıdları, madenî ve tahta pencere kapakları, boyalar. kum ve kömür tozu miktaruu perşembe gününe kadar beyarmame ile bildınnelerini tebliğ etti. Dahilıye Vekâletj bu gün alâkadarlara bu hususta tebligatta bulunmuştur. Istanbulda Dün Vilâyette evvelâ Vali muavini Ahmedin, bilâhare Vali ve Belediye reisi Lutfi Kırdarm başkanlığında kaymakamlarla Emniyet müdürü, Seferberlik müdürü, İtfaiye müdüründen ve diğer alâkadarlardan mürekkeb bir ko[Arkası sahife 3 sütun 5 te] İtalya hükumeti Nareşal Petain Görice harbi Fransa hâlâ bir Yugoslavyaya Amerikaya teminat rejimi için netice yermedi tarziye verdi verdi Fakat bir taraftan da tayyarelerle Karadağı isyana teşvik eden beyannameler atılıyor Bulgar Kralı da Hitlerle gizlice bir mülâkat yaptı Sofya 19 (a a.) «d.n.b. İyi malumat alan mehafılde beyan olunduğuna gore. Kral Boris HıÜerin hususi tayyaresile Berchtesgaden'e gıtmiştir. Krala, Hariciye Nazırı Popof ve Almanyunın Sofya elçisi von Richthofen rcfakat etmişlerdir. Bulgar efkân umumiyesi Kral Borisin yaptığı bu ziyaretin ehemmiyetini kaydetmekte müttefiktir. Berchtesgaden konuşmalarında ne gibi meseleierin gorüşülduğu bilinmiyorsa da başhca devlet adamlan arasındaki temaslar, ahnacak büyük kararlarm Buîgarıstan menfaatlerine olduğu kadar Almanyanm da menfaatlerine uygun olacağınm bir garantisi olarak telâkki edilmektedır. Mussolini'nin Amerikada Nazi nutku çok fena teşkilâtına karşılandı karşı tcdbirler Nevyorkta ağır istihzalar! Geniş tahkikat başladı «Yalanlara istinad eden Amerikanın Almanyaya bu rejim tehlikeli karşı silâhlandığı açıkça vaziyettedir.» ilân ediliyor Şıkago 19 (a.a.) Amerikah olmı.van eşhasın Birleşık Amerıkadakı faaliyetlerını kontrola memur komısyonun reısi Martın Dıez, Almanya, italya. Japonya ve Sovyet Rusyanın, İngıltereye vapıîan harb malzemesi teslimatını durdurmağa çalıştıklarmı ıspat edecek bir beyaz kitab basacağını bildırmıştir. Diez, memleketin muhtelif yerlerinde taharrıyat yapılmakta olduğunu beyan etmıştır. Araştırma memurları İtalyan ve Aıman teşkilâünın vesaikma el koymaktadır. Diez, Nevyorkta mühim taharriyat yapıldığım ve Şikagoda 10 araştırma için a>rıca müsaade verilmiş olduğunu beyan etmiftır. Milletlerarası münasebetlerinde harbi normal ve lüzumlu bir hal olarak kabul eden Mussolini gibi samiıni bir devlet adamı, beş aylık bir harbden sonra bugun aksi bir fikri müdafaa Nevyork 19 (a.a.) «Reuter> Musediyorsa bu, her halde arada geren zasolini'nin nutku etrafında mutalea yuman zarfında halkın ve kendisiııin harrüten NewYork Sun diyor ki: be dair daha yeni ve daha esaslı ka«İtalyan itibanmn cıddî surette yınaatler edinmiş oünalarından ileri gelkıldığı vakıasını uzun nutuklar gizlese gerektir. yemez. ingilizler ve İtalyanlar taıafından Nutkun büyük bir kısmı İtalyan teb Taranto hakkında karşıhkh serdedılen liğlerinin doğruluğunu, Taranto hâdi iddialardaki hakıkatler m olursa olsun, sesinin İngilizler tarafından mubalâğalı İngilizlerın Akdenizdeki bahrî faaliyebir şekilde ilân edildiğini ispata has tini gözle görulebilecek, hatta harbi İredilmiştir ki bu kısımlar, bizim gibi talyan karasularma naklettirecek kadar harble doğrudan doğruya ilişiği olmı arttığı aşikârdır.» yanları yakından alâkadar etmez. «Diktatörler tehlikeli vaziyettedir» Ancak Yunan harbine tenıas eden NewYork Daily Mırror diyor ki: sözlerin bizi hiç bir şekilde tatuıin et«Pazartesi günkü dolambsch nutukmediğini itirafa mecburuz. Dııçe, Yutan anlaşıldığına göre, diktatörler nanlıların İngilizlerle İtalya aleyhine iştehlikeli vaziyettedirler. Mussollni bubirliği ettiğini ve bunun İtalyaca ötegün İtalyan milletine karşı tehlıkeli denberi malî'm bulunduğunu soylüyor. vaziyette bulunmaktadır. Bizse, son bir sene zarfında tecavüze Mussolini'nin harbe gırmesi bir dikuğrayan bütün milletler gibi, Yunanistatörün işleyebileceği en büyıik bır hatanın masura bulunduğuna kaniiz. Buta telâkki edilmeğe başlanmıştır.» gün topraklannı kahramanca müdafaa «Hitlerin Mussoliniye kızdığı eden komşumuz, sırf İtalyayı gücendiranlaşılıyor» memek maksadile bitaraflık siyasctine Nevyork 19 (a.a.) NewYork Tiazamî titizlikle sarıhnıs ve ondan bir dakika bile ajTilmamıstı. Yunan top mes gazetesi, başmakalesinde Mussoliraklarına bir tek İngiliz neferi alın ni'nin nutku hakkmda şu tefsiratta bumamış, bir tek İngiliz gemisine Yu lunmaktadır: «Nutkun İngilizlere karsı intikam tcnan adalanndan istifade ettirilmenıişti. İtalyan Başvekilinin dediği gi menni ve hırsından daha manidar oıan bi Yunanistan İngiltere ile birliktü İtal ciheti Hitlere hitab ve telmihindeki eya aleyhine (suç ortakhğı) yapıyor idise dasıdır. Bu eda daha ziyade Fuhrcrin \e bu da Roma hükumelı tarafından Mussolini'ye hiddetlendiğı hakkındaki şa malum idise haziranda harbe istirak yialarrn doğru olduğu intıbaını vermfk[Arkası sahife 3 sürun 4 te] ederken İtalyanın Yunanistana garanli deçil ültimatom vermesi icab etmez miydi? şöyle bir jer var: « Bir defa basladığun isi sonuna Nutukta Yunanistana karşı kullanılan lisan da (fazla asabıyetten olacak) kadar bırakmam, Bunu şiırHiye kadar İtahan hükumet şefinin ağzından bu ispat ettim. Ne olmuşsa, ne olacaksa ve güne kadar duMnadığımız derecede ne olabilirse olsun bunu tekıar ispat ağırdır. İstiklâlini müdafaadan başka bir edeceğim.» sey yapmıjan masum bir millet hakİtalyan milleti üzerinde sarsılmaz bir kında (ciğerini sokeceğiz )tabirinin kul niıfu7 ve prestije malik bulunan Muslanıldığını duyanların medeniyet namı solini'nin bu sözleri halkın maneviyatı na artık ümidler azalmıs da olsa mü üzerinde süphesiz faydah bir tesir >ateessir olmamalarına imkân var mı? par. Fakat bu kıymetli devlet adamının nutkunda, soulara doğru faaliyetini objektif olarak takib eden «Biz Almanyaya karşı silâhlanıyoruz!» Nevjork 19 (a.a.) Nevyoık. Heıald Tribune gazetesinde Mark Sullivan şunları yazmaktadır: «Bız Almanyaya karşı silâh'anmaktayız O Almanya kı dünyayı tot^Hterizme ircaa çahşırken bizi de bu totalıterizme ithal etmek istiyor. Bizim harbe hazırlanmamız, tehlikenin yaklaşmasıle mütenasib bir veşkılde artmaktadır. Dığer bır çok bakımlardan, Alman tehlikesınin alabileceği sair Dutun şekillere karşı en iyi müdafaamız, Bü yük Britanyaya yardım etmektir İngiltereye olan yardımımızı yeni plânlar mucibince çoğaltacağız.» düııya efkân umunıiyesi bu so/lerden müspet bir netice çıkarmakta ma/urdur Bir adamın muayyen bir zamana kadar muvaffak olması, ilânihaje muvaffak olması için kâfi bir garanti teşkil edebilir mi? Hulâsa olarak, dahilî politika noktai nazanndan irad edilen bu nutkun dünya>a yeni bir şey öğretmediğini söyleyebiliriz. NADİR NADİ Nevyork 19 (a.a.) «Havas» ~ Amerikan radyosu, Nevyork evrensel sergisının kapanışı münasebetıle Mareşal Peten'in Amerikan milletıne hitaben gönderdiği mesajı neşretmektedir. Fransız devlet reısi, bu mesajında, Fransanm iki memleketin mirasını teşkil eden asil ideallerle daima sadık kaBelgrad 19 (a.a ) Yugoslav Y u lacağını bıMirmiş ve Fransız Amerikan dostluğunun idamesils yakından nan hududundaki muhabırlerden gelen Belgrad 19 (a a.) Avala ajansı aşahsan alâkadar bulunduğunu tebarüz ve henüz teeyyüd etmiyen haber'ere goşağıdakı teblığı neşre mezundur: re, Gorıce şehri bu sabah saat 1 de Yuettirmiştir. 5 sonteşrınde Manastırın bombardı ncnliiar tarafından zaptedılmıştir. Başka mam hâdısesıni tetkık eden tahkikat •afsılât yoktur ve bu haberın de resmi komısyonu, Manastır uzerine duşen kaynaklardan tahkik ve teyidi mumkun bombaların italya hava kuvvetlerirıe olmamıştır. mensub tayyareler tarafından atıimış Bıldirildığine göre 130 İtalyan tankı olduğunu tespit etmıştır. "\ Jgoslav Arna\nıdluk hududuna ancak Kraliyet hükumeti bu ayın 12 sinde Berne 19 (a.a.) Bu gün Berne'den 200 metre mesafede bulunan Zveti tahkikat netıcesıni İtalyan hükumetine bildırmış ve bu hususta kendi tarafın bıldirildığme gore, İs\ içrede tecrid naum'da Yugoslav makamlarına teslim dan da tahkikat yapılmasını rica ey knmplarında bulunan 30,000 Fransız as edılmıştir. Keza, 1200 hafif mitralyözle 400 ağır keri son yapılan Alman Fransız anlemiştir. İtalyan hükumeti 16 sonteşrinde ce laşması mucibince Fransanın işgal al mıtralyözun de Yugoslav makamlarına vab vererek filhakıka bir yanlışhk yü tında bulunan veya bulunmıyan kı teslim edildiği bildirilmektedir. İtalyan depolan ve kıtaat tecemzunden İtalyan tayyarelerinin Manas sımlarına ıade edileceklerdir. müleri bombalamyor tırı bombardıman ettiklerini bıldirmış Atina 19 (a a ) Yunan ordulan ve bu hususta teessürlerini beyan etbaşkumandanlığının 18 ikinciteşrin akrrjistir. şamı neşredilmış olan 23 numarah resİtalyan hükumeti, ayni zamanda, mî tebliği: bombardımandan tevellüd eden hasarGöricenin şark mıntakasında bu gün ların tazminini esas itıbarile kabul etde şıddetli muharebeler olmuştur. Asmiştir. kerlerımiz duşmanın mukabil hücumlaBu suretle İtalya ile Yugoslavya arını tard ve şiddetle müdafaa ettiği mevrasındaki dostluk münasebetleri sayezilermı zaptetmek suretile yeni musmde bu hâdiseye kapanmış nazarile vaffakiyetler elde etmişlerdir Evvelce b=kmak lâzımdır. Kalarnos nehrinin cenubundaki mmtaKaradağa beyannameler atıldı Ankara 19 (a a ) Türk Tarih kaya girmış olan düşman kuvvetleri Belgrad 19 (a.a.) Şimdi iyi bir Kurumu umumî heyeti 18 ve 19 şehrin tamamen şimaline sürtilmuşlermembadan haber alındığına gore, hüikinciteşrinde Ankarada biri Maarif dir. Bazı müfrezelerimiz düşman topviyeti tespit ediîmemiş bazı tayyareler Vekili Hasan Ali Yücelin, dığeri rağında derinliğine ilerleyerek Erseka Karadağ arazısi üzerinden uçarak bu Kurum başkanı Hasan Cemil Çamve Borova'da askerî erzak ve benzin memleketin en buyük şehri olan Podbelin başkanlıkları altında iki topdepolarını tahrib etmişler ve esir al;orica'ya beyannameler atmışlardır Bu lantı yapmıstır. mışlardır. beyannamelerde, Karadağ ahalisi <Sırp Ruznameye geçılmeden evvel MaDüşman hava kuvvetleri büyük teçekcellâdlarına» karşı isj'an etmege ve Kaarif Vekili Tarih Kurumunu lutfen küller halinde cephedeki mevzilerimızi adaç tahtına İtalya himavesi altmda yuksek himayelerine almış olan bombardıman etmiştir. Cephe üstundekı larak bu taht üzerinde hak iddia eden Millî Şefimız İsmet İnönünün son tayyare muharebelerinde tayyarelerimiz Mişel'i cağırmıya davet edilmektedir hafta zarfmda Kurum merkezini şeduşmanın 7 bombardıman ve 3 avcı işel. Karadağ Kralhk ailesinin uzak reflendirdıkleri gün cemiyetin şimtayyaresini düşürmüştür. Hava kııvvetakrabasındandır ve İtalyanlar tarafuıdiye kadar faalıyetile yakından alâlerimiz düşman arazisi üzerinde derin^im^ve pdilmektedir. kadar olduklannı ve kı>Tnetli diBir tngiliz hombardıman tayyaresi rektifler vermek suretıle Kurumun liğine kesifler yapmışlar ve Ergiri hava meydanile yürüyüş halinde bulunan dağlara çarptı cahşmalarını teşvik buyurduklarını düşman kuvvetlerini bombalamışlardır Belsrad 19 l a a ) Avala aiansı aifade etmiştir. Bundan sonra kendi12 adalara yapılan bir baskın "'daki tebliâi nesretmeğe mezundur' sine söz verilen Kurum Genel SekAtina 19 (a.a.) Umumî Emniyet NeDün sabah saat 4 te iki mntörlü Plenreteri Milli Şefimizin kıymetli dizaretinin 18 sonteşrin tarihli tebliği: im tioinde bir tayvare Zeta vilâve rektiflerini umumî heyet üyelerine 17/18 sonteşrin gecesi 12 ada ahalisininde Danilovgrad civarında bir dağa izah etmiş ve millî varlığm en müden olup Yunanistanda oturmakta bulu3rr>mıs, infilâk etmiş ve ates almışt'r him iki mesnedi olan millî tarih ve man bir Elen, vatandaşlan ve dığer Yudil çalısmalarma bir kat daha hız nanlılardan mürekkeb bir kafileile küverilerek müspet neticelere varıl çük bir gemiye binmişler ve Yutıanistaması lüzumunu tebarüz ettirmiştir. nın bir Hmanından hareketle 12 adadaUmumî heyet. Kurum hakkında ki kuçük bir İtalyan adasına çıkmışlarLondra 19 (a a ) Devlet bakanı eösterdiklerı yüksek alâkadsn doladır. Bu küçük grup adadaki karabhieri Greenwood bu gün Colnhester'de söyyı Millî Şefimize sonsuz şükran ve karakoîuna taarruz ederek başkomiser edıği bır nutukta Almanya endustri saygılarınm iblâğını ititfakla kabul ve üç askeri sılâhlarile beraber esir etsinin ingiliz endüstrisinden 50 misli etmiştir. mışlerdir. fazla zarar gördugunü beyan etmi^tir. Bütün cephe üzerinde kanlı boğuşmalar oluyor, Yugoslavyaya kaçan İtalyanlar çogaldı Isviçredeki 30 bin Fransız askeri iade ediliyor Giirültiilü bir ilân beklenebilir Londra 19 (a.a.) Reuter'in diplomahk muhabiir bildiriyor: Bulgar Kralı Borisin Berchtesgaden'e yapüğı ziyaret hakkında seiâhiyettar müsahidlerin fıkrine gore, Hitlerin Avrupada kurmaya teşebbüs ettiği yeni nizama belki de evvelâ Bulgarıstanı uy« durmak istemiş olması mümkündür. Yarınki Viyana toplantısı, muhtemel olarak bu husustaki mihver plânlarrnı dunyaya ilân fırsatını verecekt:r. Eğer Yugoslavya ve Bulgaristan ba toplantıya delegeler göndermeğe ikna edilebilirse bu toplantı, yeni nizamın ilk te» zahürunü alarak muhakkak büyük gürültü ile ilân olunacaktır. Tarih kurumu Millî Şefin yüksek alâka ve kıymetli direktiflerine şükranlarını sunuyor Bu gün üçler paktı Macaristanda da imzalanacak Budapeşte 19 (a.a.) Röyter: Macar Başvekilı Kont Teleki ve Hariciye Nazırı Kont Csaky'nin yarın Vıyanaya varacakları Budapeştede teyid edıl ruektedır. Öğrenıldiğine göre. Kont Teleki ve Kont Csaky. mihverle Japonya ara sındaki üçlü pakta Macaristanın imzas:nı koyacaklardır. Macaristanla mih ver arasında inkişaf edebileceği tahnıin olunan askeri ışbirliğini tespit eden her hangi bü protokolun üçlü pakta ılâve olunmasına uıtizar edilmemektedir. Bu günkü işbirliğinde, her halda bu gibi protokollar zaid olacaktır. Sanıldığına gore, paktın Macaristan tarafından imzası basit bir formalitedsn ibarettir ve bu formalite, Almanlara gırrültülü bir propaganda yapmak fır(Arkası sahife 3 sutun 3 te") Yarın Alman sanayiinin uğradığı müthiş zarar Yabva Kemal den Eski şiirin rüzgar,y»e ^ Mükerrer gazel J